Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Historia literatury w objęciach Darwina?

100%

Skórczewski D.

|

tom 10

|

nr 1

21-42

PL

History of literature held in darwin’s embrace? The paper adumbrates Joseph Carroll’s evolutionist literary theory positioning it against the developments in literary studies and humanities after postmodernism. The author discusses the ambivalence present in Carroll’s neo-darwinian project, its possible power to revert the decline of literary studies through a return to tangibility and certainty after the dominance of postmodern speculative theories, but also its reductionist and anti-axiological- stance being a peril to the advancement of literary studies. The paper invites further discussion on the prospects of trans-disciplinary alliance between humanities and biological sciences in relation to the aesthetic specificity of literature.

2

Historyk literatury i jego przyszłość. (Auto)refleksje

100%

Partyka M.

|

nr 2

29-40

PL

The article shows the situation of literary historians, their social role and tasks in the contemporary literary theory. The author presents opinions on the discipline expressed by such experienced researchers as Kazimierz Wyka, Teresa Kostkiewiczowa, Włodzimierz Bolecki, and she askes how the students of literary studies perceive the history of literature. She writes about difficulties, dilemmas and quandaries associated with the work of contemporary literature researchers who are interested in old literature. She shows some examples of studies where historical imagery has become a foundation for the creation of numerous associations combining antiquity and modernity, where it allowed to see the polar character of references and follow-ups, as well as to describe the variability of creative endeavors and realisations in literature, and finally to reveal moments of coexistence of dichotomous phenomena. The author presents the dramaturgy of work of literary historians’ who are entangled in multilevel determinants of the historical world, which they investigate, and the present one, which they experience.

3

Żyć w intelektualnej aktywności : o profesorze Zdzisławie Liberze

60%

Stasiewicz-Jasiukowa I.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

1998

|

tom R. 43, nr 3/4

7--30

PL

W końcu lipca 1998 r„ gdy zastanawiałam się, od czego zacząć artykuł o Profesorze Zdzisławie Liberze, którego portret chciałam nakreślić - w miarę moich możliwości-jak najwierniej, otrzymałam od Jego Małżonki, p. Heleny Liberowej, świeżo opublikowaną monografię pióra Profesora o ulicy Królewskiej1. Ten piękny tekst, odznaczający się głęboką, wszechstronną erudycją i umiłowaniem Warszawy - rodzinnego miasta Autora, jest dedykowany znakomitemu varsavianiście - Juliuszowi Wiktorowi Gomulickiemu, zaprzyjaźnionemu od lat ze Zdzisławem Liberą, Monografia ta, moim zdaniem, znacznie bardziej niż inne publikacje Profesora odzwierciedla typ Jego osobowości i to właśnie zadecydowało, że postanowiłam przybliżyć czytelnikom jej treść, która przy tym zainteresuje z pewnością historyków różnych dyscyplin, tyle tu bowiem prawdziwych perełek informacyjnych. Studium o ulicy Królewskiej jest również bliskie mojemu sercu z tej przyczyny, że miałam rzadką okazję być świadkiem dojrzewania w myślach i ucieleśniania w słowach tego tekstu o jednej z głównych ulic Warszawy. W ciągu ostatniego roku, a może nawet i dwóch lat, nie zdarzyło się na żadnym z towarzyskich spotkań z Państwem Liberami, ażeby w rozmowie Profesora z moim Mężem Jerzym Jasiukiem, rozmiłowanym także w zabytkach Warszawy, nie pojawił się temat ulicy Królewskiej. Zdzisław Libera mówił, że chciałby, aby ta ulica miała swoją monografię podobną do napisanej przed laty o ulicy Marszałkowskiej przez Stanisława Herbsta2, którego jako uczonego i kolegę cenił Profesor wysoko. Życzliwy stosunek do kolegów ze środowisk naukowych, literackich i artystycznych był - chcę to podkreślić - piękną cechą Jego osobowości. Szczerze mówiąc, nie przypominam sobie, ażeby o kimkolwiek i kiedykolwiek mówił źle; co najwyżej anonimowo krytykował pewne postawy obce Mu psychicznie. Po tej dygresji, istotnej w szkicowaniu portretu Profesora, powracam do tekstu o ulicy Królewskiej. Jeden z biograficznych wątków, który zapamiętałam z rozmów podwieczorkowych, nie pojawił się w opublikowanym tekście. Przypomnę go więc. Był to fragment rozmowy o Ogrodzie Saskim, związanym wszak nierozłącznie z ulicą Królewską. Zdzisław Libera w latach dziecinnych wraz ze swoim bratem bawił się często właśnie w Ogrodzie Saskim pod opieką babci. Atrakcją było wówczas znajdujące się w Ogrodzie stoisko z kefirem z firmy Klaudii Sigaliny, której zakład kefirowy znajdował się na Królewskiej pod numerem 31. Pod numerem 27, naprzeciw Ogrodu Saskiego, mieszkał od urodzenia do 1940 r. Zdzisław Libera; jest to zresztą jedyna wzmianka autobiograficzna w całej publikacji. Dowiadujemy się natomiast wiele o najbliższych i dalszych sąsiadach. Autor nie ogranicza się bowiem do topografii, do opisu wyglądu ulicy w różnych okresach historycznych, poczynając od XVIII stulecia, lecz zagląda do poszczególnych domów i mieszkań, ukazując nieznane często lub mało znane szczegóły z życia wybitnych przedstawicieli świata nauki, literatury, techniki, gospodarki i polityki. Monografia ta jest kopalnią wiedzy o historii miasta w bardzo szerokim przekroju historycznym i tematycznym. Historyka nauki, oświaty i szeroko rozumianej kultury zainteresuje np. niewątpliwie opowieść o kamienicy na rogu Królewskiej i Marszałkowskiej, gdzie w końcu XIX w. i w początkach XX stulecia mieściła się jedna z najlepszych ówczesnych prywatnych szkół dla dziewcząt, tj. pensja Jadwigi Sikorskiej. Wykładali tu wówczas wybitni uczeni, jak Władysław Smoleński - autor znakomitego dzieła Przewrót umysłowy w Polsce XVIII wieku', Bronisław Chlebowski -historyk literatury polskiej, redaktor Słownika geograficznego Królestwa Polskiego', Ignacy Dąbrowski - literat, autor głośnych wtedy powieści Helka i Śmierć. Dużą uwagę zwracano tu na języki obce, na lekcjach robót ręcznych czytano Pana Tadeusza i gawędy Syrokomli. Do szkoły tej uczęszczały między innymi Maria Skłodowska, Iza Moszczeńska i Karolina Beylin. W 1918 r. przekazano szkołę władzom pruskim i przekształcono w Gimnazjum Królowej Jadwigi, zaś Jadwiga Sikorska została jego dyrektorką. Przy ulicy Królewskiej 27 (w tej samej kamienicy, gdzie spędził dzieciństwo i młodość Zdzisław Libera) mieszkał Ludwik Fryde, wybitny krytyk literacki, którego m.in. odwiedzał Gustaw Herling Grudziński. W kamienicy przy Królewskiej 37mieszkała od roku 1871 Jadwiga Łuszczewska-Deotyma. W jej salonie literackim bywali nie tylko znani przedstawiciele świata literackiego, jak np. Artur Oppman czy Hipolit Stemborowicz, lecz także wybitni historycy, tj. Tadeusz Korzon, Stanisław Kętrzyński i Aleksander Kraushar. Badaczy polskiego Oświecenia zainteresuje zapewne informacja o kamienicy przy Królewskiej 35, gdzie mieszkał Adam Smoliński, posiadający ostatni portret pośmiertny Stanisława Augusta Poniatowskiego3. Historykom techniki przypomina Zdzisław Libera, że ważną datą w dziejach ulicy Królewskiej był rok 1866, kiedy to w grudniu oddano do publicznego użytku „żelazną drogę konną czyli tramwaj konny". „[...] Długość trasy wynosiła około 6 km i przebiegała od Dworca Warszawsko-Wiedeńskiego ulicą Marszałkowską, Królewską, Krakowskim Przedmieściem, przez Most Kierbedzia do Dworca Wschodniego (Terespolskiego), z trzema odnogami: 1. do Dworca Wileńskiego (Petersburskiego) i ulicą Wileńską do rogatek wileńskich; 2. do wybrzeża Wisły przy moście Kierbedzia [...] oraz 3. od rogu Marszałkowskiej i Królewskiej do Placu Grzybowskiego..."4. Sześćdziesiąt lat wcześniej, w roku 1806, również przy ulicy Królewskiej, w ogrodzie na tyłach Pałacu Bielińskich, opadł balon, którym wystartował ponoć z ulicy Foksal Jordaki Kuparenko. Pisząc o ulicy Królewskiej opowiada Zdzisław Libera co najmniej o kilkudziesięciu, a - być może - i o większej liczbie wybitnych postaci związanych z kamienicami tej tak interesującej historycznie warszawskiej ulicy - poczynając od Kazimierza Władysława Wójcickiego (1807 -1879) i hrabiego Leona Łubieńskiego (1812 - 1860) - jednego z redaktorów „Biblioteki Warszawskiej", kończąc zaś na zapisie dziejów z czasów Powstania Warszawskiego. Ożywiając w wyobraźni dzisiejszych czytelników dawnych mieszkańców ulicy Królewskiej, nie zapomniał Zdzisław Libera o barwnej postaci Lucyny Ćwierciakiewiczowej, autorce słynnej książki kucharskiej: 365 obiadów, lokatorce kamienicy pod numerem 3. Profesor Libera przywołał tu wspomnienia Józefa Galewskiego5, ,,[...]który zapamiętał jej olbrzymią tuszę (ważyła ponoć około 200 kilogramów) i sposób, w jaki schodziła ze schodów i w jaki ją wnoszono na górę. [...] Ćwierciakiewiczowa schodziła ze schodów tyłem, stopień po stopniu, co trwało pół godziny. Gdy wracała do domu wnoszono ją na specjalnym krześle [...] i trzeba było do tego dwóch silnych ludzi..."6.

EN

The article attempts to portray the person of Professor Zdzisław Libera, seen through his intellectual background, his multi-faceted research work, his teaching, and his activity in scholarly institutions. Zdzisław Libera belonged to a generation of scholars with very broad intellectual interests and he did not retsrict himself to some narrow area of research which could have limited his intellectual horizons. In this he followed his masters, Professor Tadeusz Kotarbiński, Józef Ujejski, Julian Krzyżanowski and Wacław Borowy. Although as a historian of literature and culture Zdzisław Libera had a special regard for the "siecle des Lumieres" and devoted most of his publications to that period, he also included the literature of the 19th and 20th centuries in his scope of interest, especially the works of Romanticist poets and Realist prose-wrietrs. Apart from belle-lettres, Professor Libera took an interest in the problems of science, philosophy, sociology and art. He was indeed a historian of culture who would enage in wide-ranging comparative research. He insisted on thoroughness in approaching the objects of his studies: be it literary work or cultural phenomena, and tried to link them with the realities of political, social and economic life; he presented specific Polish problems against the background of general Eureopean phenomena. The number of publications by Zdzisław Libera runs well into the hundreds, and all of the publications give testimony to the rich personality and the intellectual class of their author. Professor Zdzisław Libera never had any difficulties in choosing between his research work and his teaching. He was always strongly in favour of combining the two, as is the case of university professors. He was also very active as member of learned societies in Poland and abroad. Among the functions that he held, Professor Libera felt especially honoured to chair the Adam Mickiewicz Literary Society. He sat on Councils and Committees of the Polish Academy of Sciences, was a member of the Warsaw Learned Society, as well as of learned societies abroad, such as the Société Française d'Etude du XVIIII siecle and Société Européenne de la Cuture. He was editor-in-chief of the interdisciplinary journal "Wiek Oświecenia" [The Age of Enlightenment], published on an annual bais by the University of Warsaw. His intellectual activeness and active participation in research and cultural life were a hallmark of Professor Zdzisław Libera. Above all, however, he was a teacher, a man who has educated several generations of students of Polish literature and culture.

4

Od wolności w literaturze do wolności na uniwersytecie

60%

Popiel J.

|

nr 38

17-26

EN

Fiction literature and philosophical texts can remarkably influence contemporary understanding of freedom. The article discusses this subject, by analyzing selected texts, written by Czesław Miłosz, Adam Zagajewski, Zbigniew Herbert, Józef Tischner, Wiesław Myśliwski. Historical events, mentioned in texts, took place during the 1970’s and the 1980’s and were associated with the Jagiellonian University.

5

Sosna w literaturze greckiej

60%

Kotlowska A.

Studia i Materiały Ośrodka Kultury Leśnej

|

2014

|

nr 13

6

Гiсторыя беларускай лiтаратуры: знакi i прабелы

60%

Кiсялëва Л.

Białorutenistyka Białostocka

|

2016

|

tom 8

PL

W artykule omówiono czasowe, przestrzenne, ideowe, językowe i estetyczne granice kanonu literackiego. Autorka przeanalizowała historię literatury białoruskiej na różnych etapach jej rozwoju, zwłaszcza wówczas gdy charakterystyczne luki zostały wypełniane treścią.

EN

The article discusses temporal, territorial, ideological, linguistic and aesthetic boundaries of a literary canon. The author analyzes the history of Belarusian literature within various periods, during which certain “gaps” were created and filled.

7

Las w literaturze bizantyńskiej

60%

Kotlowska A.

Studia i Materiały Ośrodka Kultury Leśnej

|

2012

|

nr 11

8

AMERICAN ROMANTICISM AS A LITERARY-HISTORICAL CONSTRUCTION

51%

Wilczyński M.

|

tom 18

83-90

PL

Chociaż badacze zgodnie przyjmują, że w historii literatury amerykańskiej romantyzm jako prąd ideowy i literacki zaistniał i odegrał nader istotną rolę, zarówno historycznoliterackie syntezy od połowy XX wieku do czasów współczesnych, jak i sami myśliciele i pisarze na ogół kojarzeni z amerykańskim romantyzmem konsekwentnie unikali tego terminu. Bywa on często zastępowany terminem „transcendentalizm”, obejmującym bostońskie środowisko R.W. Emersona, mimo iż skądinąd w opozycji do niego sytuowany jest „czarny romantyzm” E.A. Poego. Artykuł podejmuje problematykę skomplikowanej genezy i trudnych początków amerykańskiej formacji romantycznej od drugiej dekady XIX wieku, a także porusza kwestię zamknięcia romantyzmu w USA, która wydaje się szczególnie enigmatyczna. Tak czy inaczej, używane przez poetów i pisarzy romantycznych z oceanem pojęcia oraz dykcja, jak również ujawniane przez nich inspiracje, bezsprzecznie dowodzą powinowactw z romantykami europejskimi, w tym zwłaszcza W. Wordsworthem i S.T. Coleridge’m.

EN

The paper focuses on the paradoxical absence of the term “romanticism” from the US literary-historical discourse in the 20th and 21st centuries. In the major histories of American literature that have been published since the 1950s “romanticism” is virtually missing, mentioned in passing only a few times in each comprehensive overview of the nineteenth-century US print culture. What makes the situation most unusual is the fact that romanticism definitely occupied a significant place in the evolution of American letters both in its variant described by Rene Wellek (transcendentalism, poetry of William Cullen Bryant, Whitman, and Dickinson), and in its “dark” variety represented by Poe, Hawthorne, Melville, and Richard Henry Dana, Sr.). The paper includes analyses of the early, abortive attempts to introduce romanticism in American culture in the second and third decades of the 19th century, as well as some of its later manifestations.

9

Czy „ nowe” jest nowe, czy też jest „poligonem orwellowskiej utopii”? Refleksje na temat ostatniej reformy edukacyjnej

51%

Myrdzik B.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Didacticam Litterarum Polonarum et Linguae Polonae Pertinentia

|

2019

|

tom 10

|

nr 285

8-16

EN

In the text: Is „new” new or is it a „training ground for the Orwellian utopia”? Reflections on the most recent educational reform I address the issue of the reform of Polish language education understood in the structural and programmatic sense. The leading concept around which I focus my reflection is autonomy understood in the light of the concept of Aharam Aviram – Autonomy-Oriented Education. Aviram refers to the category of autonomy not only in the process of upbringing, but also in education. Autonomy is a task and an endless process, requiring everyone to work on themselves as well as the appropriate organization of social relations. The significance and sense of the proposal to rebuild the Aviram educational system becomes apparent in the context of restoring the lost bond with reflection on spirituality and as a protest against the centralization of the state in this area. And in the context of changes taking place in Polish education aiming at centralism, it has a bitter resonance. In the text I also take up polemics with some of the assumptions of the reform of Polish language education

10

O szaleństwie edytorów w perspektywie ratio i praxis

51%

Strzyżewski M.

Pamiętnik Literacki

|

2020

|

tom 111

|

nr 4

45-56

PL

Esej poświęcony jest rozważaniom na temat nieracjonalnych zachowań niektórych edytorów literatury polskiej, które prowadzą do porażek naukowych i wydawniczych. Ich przyczyną jest zazwyczaj niedostateczne uwzględnianie w działalności edytorskiej zmieniających się uwarunkowań technologicznych oraz problemy z właściwą organizacją pracy zespołowej. Sytuacja, w której dziś funkcjonuje humanistyka oraz edytorstwo jako jedna z jej podstawowych dziedzin wymusza na filologach ciągłe doskonalenie warsztatu naukowego, przystosowywanie go do nowego oprogramowania i możliwości technicznych, wymusza też konieczność zaprzestania praktykowania dawnych form organizacji pracy. W eseju podkreślono właśnie praktyczne nastawienie i racjonalność naukową jako warunki powodzenia przedsięwzięć, albowiem edytorstwo to dziś nade wszystko domena konkretu, w której pomysł, często w swojej istocie idealistyczny (szalony), zderza się z rzeczywistością tekstu, z jednej strony, oraz praw ekonomii – z drugiej, a te nie zawsze dostatecznie brane są pod rozwagę i namysł w pracy badawczej.

EN

The essay is devoted to considerations about irrational behaviour of some editors of Polish literature, which lead to academic and publishing failures. The reason of the failures are often insufficient compliance in editorial activities to the changing technological conditions, and problems with proper teamwork organisation. The situation in which the humanities, and editing as its basic domain, extorts from the philologists to constantly master academic workshop, adjust the workshop to new software and technological potential; it also induces the necessity to quit the old forms of work organisation. The essay also highlights the practical attitude and academic rationality as condition for success of the endavours, since editing is presently the domain of the concrete in which the idea, often idealistic (mad) in its nature, crashes with the text’s reality on the one hand, and on the other hand with the laws of economy which are not always considered and reflected in research.

11

Progi i mosty. Kod temporalny w historiach literatury

51%

Paczoska E.

Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

|

2021

|

nr 11 (14)

13-29

EN

For the past two decades historians as well as literary historians have been manifesting a symptomatic distrust of time marks as clear ordering categories, it is therefore worth regarding them as the adjunctive and not fundamental markers of literary and cultural changes. Based on various examples, the article proves that time-related categories are closely related to literature and the dynamics of its course of events but the comprehensive rationale that lies behind the application of these categories depends on a number of factors including the sense of temporality that influences thresholds of literary experiences or the impact of network reality on changes in literature. Hence, according to the author of this article, the concept of adequacy of time marks in historical and literary practice is best described by the metaphor of a bridge.

PL

W badaniach historyków i badaczy dziejów literatury widać w ostatnich dwóch dekadach charakterystyczną nieufność wobec cezur jako wyrazistych kategorii porządkujących, dlatego traktować je warto jako pomocnicze, a nie podstawowe wyznaczniki literackich i kulturowych przemian. W artykule na różnych przykładach dowiedziono, że kategorie temporalne są ściśle związane z literaturą i dynamiką zdarzeń życia literackiego, ale sens ich stosowania zależy od wielu czynników (tak różnych jak poczucie czasowości wpływające na progi pisarskich doświadczeń czy wpływ sieciowej rzeczywistości na zmiany w literaturze). Toteż, zdaniem autorki, wyobrażenie funkcjonalności kategorii granicznych w praktyce historycznoliterackiej najlepiej określa metafora mostu.

12

Hiszpański Gombrowicza. Ricardo Piglia, „Pisarz jako czytelnik”, tł. E. Kobyłecka-Piwońska

51%

Kobyłecka-Piwońska E. , Piglia R. , Uniwersytet Łódzki K. F. H. , Ewa Kobyłecka-Piwońska – dr a. w. K. F. H. U. Ł. J. z.-t. n. o. l. l. , Ricardo Piglia (ur. 1940) – argentyński pisarz i scenarzysta filmowy. Autor kilku tomów opowiadań i esejów oraz pięciu powieści z. k. p. p. u. s. S. o. j. z. b. w. j. n. W. G. o. S. f. , ewa_kobylecka@yahoo.es

Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

|

2015

|

tom 04

PL

Niniejszy fragment jest drugą i ostatnią częścią eseju Ricarda Piglii „Pisarz jako czytelnik”. Autor kontynuuje rozważania na temat odczytu „Przeciw poetom” Gom-browicza oraz jego konsekwencji dla definiowania literackości. Piglia ustanawia również analogie pomiędzy obiegiem poezji a obiegiem pieniądza.

EN

This is the second and final part of Ricardo Piglia’s essay, “Writer as Reader”. The author continues his reflections on Gombrowicz’s essay “Przeciw poetom” (“Against Poets”) and its implications for defining literariness. Piglia also outlines parallels between circulation of poetry and circulation of money.

13

Las pełen cudów. Las jako miejsce niezwykłości w kulturze średniowiecznej

51%

Krawiec A.

Studia i Materiały Ośrodka Kultury Leśnej

|

2012

|

nr 11

14

Bibliography of the works by Zbigniew Bela (1949–2018), a philologist, prosaist, and pharmacy historian

51%

Kokowski M.

Studia Historiae Scientiarum

|

2018

|

tom 17

EN

The bibliography presents the list of publications by Zbigniew Bela (1949–2018), a philologist, prosaist, and historian of pharmacy.

PL

Opracowanie przedstawia spis publikacji Zbigniewa Beli (1949–2018), filologa, prozaika oraz historyka farmacji.

15

Trzydzieści ton polskiej, polskiej literatury queerowej

51%

Stępniak G.

|

tom 70

|

nr 3

203-212

EN

This article is a review of the book Dezorientacje: Antologia polskiej literatury queer [Disorientations: An Anthology of Polish Queer Literature] (Warsaw 2020). The author discusses the ideological premises of the volume and presents its contents, commenting in particular on the selection of excerpts from theater texts. He points out that the methodology of queer studies is used here in a somewhat anachronistic way, narrowed down to the analysis of models of (homo)sexuality. Appreciating the editors’ efforts and emphasizing the need for such initiatives in Polish culture, he suggests minor shifts in the approach to minority literature, which could help deconstruct the traditional ways of establishing the history of literature and culture.

PL

Artykuł jest recenzją książki Dezorientacje: Antologia polskiej literatury queer (Warszawa 2020). Autor omawia ideowe założenia tomu oraz jego zawartość, komentując zwłaszcza wybór fragmentów tekstów teatralnych. Zwraca uwagę na nieco anachroniczne wykorzystanie metodologii queer studies, zawężające ją do analizy modeli (homo)seksualności. Doceniając edytorski trud redaktorów i akcentując potrzebę tego typu inicjatyw w polskiej kulturze, proponuje drobne przesunięcia w podejściu do literatury mniejszościowej, które mogłyby pomóc zdekonstruować tradycyjne sposoby ustanawiania historii literatury i kultury.

16

Powieść wiecznie żywa

51%

Łebkowska A.

Konteksty Kultury

|

2018

|

tom 15

|

nr 4

468-479

EN

In this article – which is an answers to questions posed in a survey – I analyse Thomas Pavel’s understanding of the history of the novel. I juxtapose his propositions with contemporary trends within literary history, emphasizing his substantial contribution to research of fictitious worlds and the literary persona. I underscore the evident intellectual affinities with the theory of Charles Taylor. Furthermore, I also examine the question of the ethics of reading from diverse standpoints (Daniel Defoe’s novel serves as an example), recognizing that if there are any affinities that we can speak of at all, in this case, then they would point to theories of Martha Nussbaum rather than to the views inspired by Derrida, Rorty, or feminist criticism. I focus on the selection criteria adopted by the scholar, who is less concerned with the twentieth-century novel – especially the self-referential kind – and concentrates less on various crises of values but is instead more inclined to explore novels grounded in common moral beliefs, that is those possessing “a literary safety system.” Consistency of the adopted research perspective allowed the researcher to approach the genre’s history in an innovative way.

PL

W artykule – będącym odpowiedzią na pytania ankiety – omówiłam sposób ujęcia historii powieści zaprezentowany przez Thomasa Pavla. Zestawiłam propozycję uczonego ze współczesnymi tendencjami historycznoliterackimi, zaznaczając jego istotny wkład do badań nad fikcyjnymi światami i postacią literacką. Podkreśliłam widoczną tu wspólnotę myśli z teorią Charlesa Taylora. Z kolei kwestię etyki czytania ujęłam kilkutorowo (posługując się analizą powieści Daniela Defoe), uznając, że jeśli w ogóle można mówić o jakichś zbieżnościach, to bliżej tu do teorii na przykład Marthy Nussbaum aniżeli do optyki inspirowanej przez Jacques’a Derridę, Richarda Rorty’ego czy krytykę feministyczną. W centrum mojej uwagi znalazły się kryteria selekcji przyjęte przez uczonego, który mniejszą wagę przywiązuje do powieści XX wieku, a także do jej odmian autotematycznych, również w mniejszym stopniu koncentruje się na kryzysach wartości, chętniej bada powieści oparte na powszechnych przekonaniach moralnych, takie zatem, które dysponują „systemem bezpieczeństwa literatury”. Konsekwencja w przyjętej optyce badawczej pozwoliła uczonemu na nowe spojrzenie na historie gatunku.

17

Dlaczego nie wydano „Dzieł wszystkich” Maurycego Mochnackiego? Z archiwum Tadeusza Kozaneckiego

51%

Strzyżewski M.

Pamiętnik Literacki

|

2024

|

tom 115

|

nr 2

143-153

PL

Niekompletne archiwum historyka Tadeusza Kozaneckiego przechowywane w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego oraz w Połączonych Bibliotekach Wydziału Filozofii i Socjologii UW, Instytutu Filozofii i Socjologii PAN Polskiego Towarzystwa Filozoficznego daje wgląd w problemy, z jakimi mierzył się ten historyk przy realizacji ambitnego zadania wydania „Dzieł wszystkich” Maurycego Mochnackiego. Co najważniejsze, przedsięwzięcie okazało się zbyt obszerne jak na możliwości jednego badacza bez kompetencji filologicznych. Projekt, zainicjowany w okresie PRL-u, napotkał też określone przeszkody polityczne. Mochnacki wyrażał bowiem w swoich tekstach negatywny stosunek do Rosji carskiej, był uczestnikiem powstania listopadowego, emigrantem zaangażowanym w sprawy narodowe, stąd próba edycji jego wszystkich artykułów publicystycznych i literackich w owym czasie nie mogła skończyć się powodzeniem. Trzeba podkreślić, że przy okazji prac nad edycją Kozanecki jako pierwszy odtworzył genologię rodu Mochnackich, dotarł do licznych nieznanych szczegółów biograficznych, wskazał wiele aspektów politycznych jego działalności. Poszukiwania archiwalne oraz odtwarzanie faktów z życia Mochnackiego pochłonęły jednak zbyt dużo czasu, co uniemożliwiło zamknięcie edycji choćby w okrojonym stanie. Nadto Kozanecki nie powołał kompetentnego zespołu edytorskiego, który sprostałby zadaniu. Rozproszona dokumentacja historyka dobrze unaocznia problemy, z jakimi musi zmierzyć się przyszły edytor Dzieł wszystkich Mochnackiego.

EN

Incomplete archive of Tadeusz Kozanecki, stocked in the University of Warsaw Library and in the Joint Libraries of the Faculty of Philosophy and Sociology of the University of Warsaw, the Institute of Philosophy and Sociology of the Polish Academy of Sciences and the Polish Philosophical Society, offers an insight into the problems that this historian faced when realising an ambitious plan to edit Maurycy Mochnacki’s “Dzieła wszystkie” (“Complete Works”). Most important is the fact that the endeavour proved too complex to be handled by one researcher without philological competence. This project, initiated in the times of the Polish People’s Republic, encountered serious political obstacles since Mochnacki in his texts expressed negative attitude to the Czarist Russia, took part in the November Uprising, and because he was an émigré that involved into national issues. Thus, attempts to publish all his journalistic articles at that time could not have been successful. It must be stressed that while working on this edition, Kozanecki became the first to reconstruct the genealogy of the Mochnacki family, arrived at numerous biographical details, and pointed to many political aspects of his activity. Archive research and Mochnacki’s life facts reconstruction was a time-consuming activity that hindered completing the edition even in an abridged form. Apart from it, Kozanecki failed to form a competent editorial team to manage this task. The historian’s dispersed documentation clearly demonstrates the problems which the future editor of Mochnacki’s “Complete Works” must face.

18

TRZY AKTY JEDNEJ TRAGEDII – TRZY TRAGEDIE W JEDNYM AKCIE Tragedia w dziełach Arystotelesa, Friedricha Nietzschego i Juliusza Słowackiego

51%

Krystek J.

Ars inter Culturas

|

2017

|

nr 6

267-286

EN

Under this article juxtaposed three projects of the tragic work: by Aristotle, Nietzsche and (though not expressed in any theoretical text, but abstracted from his works) Juliusz Słowacki. In the course of deduction was included a number of questions, which can be reduced to two most important: question about what tragedy is and question about the nature of tragedy. In the article i set out to find the common features of the proposed proposals and offered my own meta-tragic discourse, which could open horizons for further research on misticism of Juliusz Słowacki and his compounds with „mystical tragedy” – as a series of transformations and reevaluations, occurring in the subject, but presence in dramas and poems.

19

Krasicki w szkole a Krasicki szkolny – o (nie) omawianiu sylwetek twórców w liceum

51%

Słoma P.

Acta Humana

|

2018

|

tom 9

EN

The article aims to discuss the ways of introducing students to the subject matter related to the profiles of the most outstanding Polish writers functioning in the school space. The article embraces some elements of Ignacy Krasicki's work. On the basis of the literary scholar's diagnoses, the issue of school readings and school humanistic reflections was distinguished. The whole is an attempt to answer the question – how to reconcile the contemporary experience of students with the material in force at school? Issues oscillating around of anthropology of literature, philosophy and media studies – included in the didactic perspective – bring closer to the visualization of universal issues that constitute a useful context in education. A wide range of considerations – concerning both metaphysical reflection and the flow of information in the media – is intended to underline the important function of contemporary dialogue with tradition in Polish language classes.

PL

Artykuł ma na celu omówienie funkcjonujących w przestrzeni szkolnej sposobów wprowadzania uczniów w tematykę związaną z sylwetkami najwybitniejszych pisarzy polskich. Osią tekstu stały się elementy twórczości Ignacego Krasickiego. Na podstawie rozpoznań literaturoznawców wyodrębniona została problematyka szkolnych odczytań i szkolnych refleksji humanistycznych. Całość stanowi próbę odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób pogodzić współczesne doświadczenia uczniów z materiałem obowiązującym w szkole? Wiedza z pogranicza antropologii literatury, filozofii i medioznawstwa – ujęta w perspektywie dydaktycznej – przybliża do uniwersalnych zagadnień, stanowiących przydatny kontekst w edukacji. Szeroki zakres rozważań, dotyczących zarówno refleksji metafizycznej, jak i obiegu informacji w mediach, ma za zadanie podkreślić ważną funkcję dialogu współczesności z tradycją na lekcjach języka polskiego.

20

The Emigration Biography of Stanislaw Lis-Kozlowski in Selected Texts by Rep resentatives of the Polish Community in Argentina

51%

Pielacińska N.

Polish Biographical Studies

|

2020

|

nr 8

125-156

EN

The aim of this article is to present the life and achievements of Stanislaw Lis-Kozlowski in exile, with particular emphasis on his contribution to Polish culture. The analysis is based on source texts, Argentinean polonica, prose memoirs of emigrants in Argentina, Polish emigrant journals, as well as other publications related to the life and activity of Lis-Kozlowski. An important source of information for this biography was the Argentine collection of the Library of the Poznan Society of the Friends of Science (in Polish: PTPN), the archival collection held in the Ignacy Domeyko Polish Library in Buenos Aires (Biblioteca Polaca Ignacio Domeyko) and the archives of the Franciscan Monastery in Martin Coronado in Argentina. The study required the use of appropriate research methods, such as biographical interpretive method and narrative analysis.