Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Aleksander Birkenmajer jako historyk filozofii

100%

Olszewski M.

|

tom R. 61, nr 4

63--70

EN

The figure of Alexander Birkenmaier is well known among modern medievalists and it was several times presented (e.g. by M. Kurdziałek, B. Korolec and Th. d’Alverny), notwithstanding, it is worth to be re-analyzed and re-estimated along the changing context in which his studies are read. Though for Birkenmaier a history of medieval philosophy was not the main point of interest, he managed to formulate many theses that paved the way for the next generations of scholars. Among his academic achievements the discovery of the fragments of Quaternuli by David of Dinant and the sketch of the Aristoteles Latinus project have and will be always recalled. From the today’s perspective the effects and style of Birkenmaier’s research evoke a kind of nostalgia for the pioneer’s period of the medieval studies that offered much broader possibilities than the times, in which we work now.

2

Konstanty Michalski CM – historyk filozofii wieków średnich

80%

Piech S. L.

|

nr 1-2

EN

Rev. Konstanty Michalski, CM, (1879–1947), a philosopher, historian of philosophy, professor and rector of the Jagiellonian University as well as an active member of the Historical-Philosophical Department of the Polish Academy of Learning; he was chairman of the Commission of the History of Philosophy in Poland and Vice-Director of the Department. He experienced the horrors of the concentration camp in Sachsenhausen near Berlin. Michalski’s academic achievements in the field of the history of medieval thought include three thematic groups: Polish philosophy, Western philosophy and philosophical-theological thought of Dante Alighieri.While investigating the 14th century philosophical trends and problems of Scholasticism, Michalski concluded that the dynamics of mediaeval thought was strictly related to the reception of Aristotle’s works and their Arabic and Greek commentators. Together with Aleksander Birkenmajer he put forward a project of a critical edition of the Latin translations of Aristotle’s works, Latin translations of the Arabic and Jewish thinkers as well as the best medieval commentaries on the works of the Stagirite and independent philosophical treatises. On behalf of the Polish Academy of Learning Michalski presented a project of the editorial series Corpus Philosophorum Medii Aevii to the Union Académique Internationale (International Union of Academies) in Brussels in 1928. The Union accepted the proposal of the two medievalists from Kraków in 1930. Michalski gave great impetus to Aristotelian studies, which made medievalists continue their work until today. Corpus Philosophorum Medii Aevii is the most significant and greatest contribution to research on mediaeval thought, continued by scientific centres in Poland and abroad. Michalski reached the conclusion that only getting familiar with the main Western trends would allow him to fathom the doctrinal currents of Polish medieval philosophy. From 1920, he stopped investigating Polish Scholasticism and began seeking its sources in the main trends of Western philosophy of the 14 century. He was not so much interested in schools and systems as in the issues discussed in the 14th century, their formulations and proposed solutions.Michalski was the first Polish scholar who raised research on the history of philosophy to a European level by investigating the sources and carrying out independent studies on fields that had been little known or examined. At the same time, he was the first Polish scholar who explored the main trends in the 14th century philosophy in France and England, contributing to European science to a considerable extent. His achievements are permanent and notable. He studied from the historical-critical perspective over 360 philosophical texts in Polish, English, French, German and Italian libraries. He showed numerous parallels, analogies and similarities in problem-doctrinal areas between medieval philosophy on the one hand and modern and contemporary philosophy on the other. The outcome of his research activities has been included permanently in fundamental textbooks for medieval philosophy.

PL

Ksiądz Konstanty Michalski CM (1879–1947), filozof, historyk filozofii, profesor i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek czynny Wydziału Historyczno-Filozoficznego Polskiej Akademii Umiejętności był przewodniczącym jej Komisji Historii Filozofii w Polsce i wicedyrektorem Wydziału Historyczno-Filozoficznego. Przeżył gehennę więźnia niemieckiego obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen koło Berlina. W dorobku naukowym Michalskiego w zakresie historii myśli średniowiecznej wyraźnie zarysowują się trzy grupy tematyczne: filozofia polska, filozofia zachodnioeuropejska i myśl filozoficzno-teologiczna Dantego Alighieri.Badania nurtów myślowych XIV wieku i problemów filozofii scholastycznej upewniły Michalskiego w przekonaniu, że dynamika średniowiecznego życia umysłowego była ściśle związana z recepcją dzieł Arystotelesa i ich arabskich i greckich komentatorów. Wraz z Aleksandrem Birkenmajerem wysunął projekt krytycznego wydania średniowiecznych łacińskich przekładów Arystotelesa, łacińskich tłumaczeń myślicieli arabskich i żydowskich i najlepszych średniowiecznych komentarzy do dzieł Stagiryty oraz samodzielnych traktatów filozoficznych. Projekt serii wydawniczej Corpus Phílosophorum Medii Aevii Michalski przedłożył w 1928 roku w imieniu Polskiej Akademii Umiejętności obradującej w Brukseli Union Académique International, która w 1930 roku przyjęła propozycję obydwóch mediewistów krakowskich. Michalski nadał badaniom nad arystotelizmem podejmowanym przez światową mediewistykę taki rozmach, że trwają one po dzień dzisiejszy. Zainicjowany przez niego Corpus Philosophorum Medii Aevii stanowi najtrwalszy i największy wkład do badań nad myślą średniowieczną, kontynuowanych przez ośrodki naukowe w Polsce i zagranicą. Michalski w swoich badaniach doszedł do wniosku, że dogłębne poznanie prądów doktrynalnych w polskiej filozofii średniowiecznej jest możliwe dopiero po uprzednim zaznajomieniu się z głównymi nurtami myślowymi Zachodu. Od 1920 roku poniechał niemal całkowicie dalszych badań nad scholastyką polską, przeszedł do poszukiwania jej źródeł i podjął studia nad głównymi prądami filozofii zachodnioeuropejskiej XIV stulecia. W swych badaniach interesował się nie szkołami, nie systemami filozoficznymi, ale przede wszystkim zagadnieniami podejmowanymi w XIV stuleciu, ich sformułowaniami oraz proponowanymi dla nich rozwiązaniami.Michalski był pierwszym w Polsce uczonym, który badania w zakresie historii filozofii postawił na europejskim poziomie, sięgając wprost do źródeł i prowadząc studia samodzielnie na odcinkach przed nim mało zbadanych lub prawie nieznanych. Był zarazem pierwszym uczonym polskim, który pracując nad wyjaśnieniem głównych prądów w filozofii późniejszego średniowiecza na terenie Francji i Anglii w wieku XIV, wniósł w tej dziedzinie trwały i istotny dorobek w naukę europejską. W bibliotekach polskich, angielskich, francuskich, niemieckich i włoskich przebadał pod względem historyczno-krytycznym ponad 360 rękopisów filozoficznych. Wykazał wiele zbieżności problemowo-doktrynalnych, analogii i pokrewieństw występujących pomiędzy filozofią średniowieczną a nowożytną i współczesną. Na trwałe wszedł do fundamentalnych podręczników filozofii średniowiecznej.

3

I fondamenti dell'„ermeneutica veritativa” secondo Gaspare Mura

80%

Korzeniowski I. W.

|

tom 2

95-120

PL

We współczesnym kontekście kulturowym, w którym przeważają zagadnienia hermeneutyczne chcące zdominować cały obszar filozofii, G. Mura poświęcił swe badania dowartościowaniu form historycznych hermeneutyki. Twierdzi on, iż obok dominującej tzw. hermeneutyki nihilistycznej (podkreślającej tezę, że prawda nie istnieje, istnieją tylko interpretacje, oraz że hermeneutyka ma zastąpić metafizykę identyfikując prawdę z interpretacją subiektywną, jak twierdził Nietzsche), jest możliwa hermeneutyka werytatywna. Zajmuje się ona odtworzeniem historycznych momentów fundatywnych hermeneutyki filozoficznej i wyłanianiem jej kluczowych reprezentantów. Jej zadaniem jest dotarcie do prawdziwej istoty hermeneutyki filozoficznej, czyli do prawdy obiektywnej. Celem tego artykułu jest ukazanie, na podstawie twórczości G. Mury, niezbędnych elementów potrzebnych do zrozumienia w jaki sposób hermeneutyka może zabezpieczyć fundamentalną przestrzeń, w której na nowo może być przyjęte, zrozumiane i odbudowane zagadnienie prawdy i funkcji metafizyki. Zadanie to wymaga historycznego przedstawienia poglądów autorów, którzy ukazywali prawdziwą naturę hermeneutyki. W syntetycznym przedstawieniu genezy i etymologii hermeneutyki werytatywnej (ze zwróceniem szczególnej uwagi na osiągnięcia egzegezy żydowsko-chrześcijańskiej, myśl św. Augustyna i św. Tomasza z Akwinu) wydobyto pryncypia interpretacji i rozumienia, co prowadzi do twierdzenia, że hermeneutyka filozoficzna posiada w sobie niezbywalną intencjonalność werytatywną, która stanowi o jej prawdziwej naturze, a która z zasady nie może być przeciwstawiona prawdzie metafizycznej. G. Mura, analizując historię filozofii, a w niej szczegółowe zagadnienia hermeneutyki (np. relacja między prawdą a historią, niezbywalny składnik subiektywny zrozumienia i interpretacji, skończoność i czasowość natury ludzkiej, objawieniowy charakter prawdy, dynamiczny wymiar bytu) zdołał stworzyć tzw. hermeneutykę werytatywną, która składa się, według niego, z trzech zasadniczych elementów. Pierwszy z nich to wymiar ajdetyczny, który w procesie poznawczym dowartościowuje aspekt spekulatywny. Drugim jest aspekt ontologiczno-egzystencjalny podkreślający zaangażowanie podmiotu i przemiotu w procesie poznawczym, który nie może być tylko pasywną rejestracją fenomenów. Kolejny to element metodologiczny. W zdolności uchwycenia tych trzech momentów i sprawności ich zastosowania w werytatywnym procesie interpretacji, zarówno tekstu pisanego jak i w poprawnym odczytywaniu innych wytworów umysłu ludzkiego, leży fundament hermeneutyki werytatywnej, alternatywnej względem hermeneutyki nihilistycznej. Współcześnie kwestia hermeneutyczna zajmuje centralne miejsce nie tylko w odtworzeniu filozofii hermeneutycznej (zatroskanej o dotarcie do prawdy), ale nade wszystko, zgodnie zintencją Jana Pawła II (zawartą w encyklice Fides et ratio 73), jest centralną w procesie przywracania relacji między teologią i filozofią. Hermeneutyka filozoficzna ukierunkowana na poznanie prawdy obiektywnej staje się fundamentalnym komponentem metafizyki i zajmuje centralne miejsce w budowaniu nowych relacji między filozofią i teologią (zwłaszcza na polu egzegezy biblijnej, teologii dogmatycznej i fundamentalnej), od której coraz częściej wymaga się wchodzenia w bezpośrednie relacje z historyczną kulturą człowieka.