Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Ustrój Prus Książęcych w pierwszej połowie XVII wieku

100%

Kamieński A.

Studia Administracyjne

|

2009

|

nr 1

191-211

PL

Ustrojem Prus Książęcych w czasach wczesnonowożytnych interesowali się już od dawna historycy państwa i prawa. F. Arndt i T. Grygier poświęcili swe prace kwestiom związanym z organizacją i funkcjonowaniem najwyższego organu władzy wykonawczej – Izby Wyższej Rady Księstwa (Oberratsstube, zwane później Preussische Regierung). Historię administracji Prus Książęcych, zwanych później Prusami Wschodnimi, omówił A. Horn, a działalność urzędów starostów dziedzicznych – J. Skibiński . Ustawę o rządzie (Regimentsnottel) z 1542 r., która obowiązywała w Księstwie Pruskim także w XVII stuleciu, scharakteryzował J. Małłek . Z kolei K. Breysigowi zawdzięczamy zarys dziejów sejmu krajowego Prus Książęcych obejmujący okres XVI stulecia i pierwszej połowy XVII wieku . Badacz ten skupił się jednak na kwestiach historycznych, przedstawił tylko niektóre normy prawne regulujące tryb działania sejmu i nie określił w sposób precyzyjny miejsca parlamentu wśród innych organów władzy w Prusach Książęcych.

EN

The system of Ducal Prussia in early modern times has been an object of interest of historians of state and law for a long time. However, due to gaps and lack of publication concerning this issue there is a need to re-examine the system of Ducal Prussia in the first half of the 17th century. This article does not aspire to clarify all matters concerning the system of government and rights of institutions representing legislative, executive and judicial powers of the time. It only constitutes an attempt to systematise and supplement research inquiry to date. Its main goal, apart from bringing a few new details on the functioning of separate governing bodies to light, is to show the transformation in the system of Ducal Prussia in the broader context, taking external factors into consideration.

2

Administracja i organizacja szkolnictwa powszechnego i średniego w II Rzeczypospolitej

80%

Sieciński W.

Studia Administracyjne

|

2016

|

nr 8

79-98

EN

From 1795 until 1918, no truly independent Polish state existed, although strong Polish resistance movements operated. After the failure of the last military uprising against the Russian Empire, the January Uprising of 1863, the nation preserved its identity through educational initiatives and a program of “organic work” intended to modernize the economy and society. The opportunity to regain independence only materialized after World War I, when the three partitioning imperial powers were fatally weakened in the wake of war and revolution. The Second Polish Republic, established in 1918, existed as an independent state until 1939, when Nazi Germany and the Soviet Union destroyed it in their invasion of Poland at the beginning of World War II. In the article presented the educational system which was introduced in Poland after regained independence in 1918.

PL

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku wzrosło zainteresowanie społeczne sprawami oświaty i wychowania. Odziedziczone po państwach zaborczych systemy edukacji wymagały ujednolicenia na terenie całego państwa. Powszechne było przeświadczenie, że w odrodzonym państwie polskim niezbędne są podstawowe akty rządowe likwidujące dotychczasowe zróżnicowanie dzielnicowe i zapewniające zwartą i jednolitą organizację szkolnictwa i oświaty w całym kraju. Kierownictwo administracją szkolnictwa należało do ministra wyznań religijnych i oświecenia publicznego. Dla celów administracji szkolnej kraj został podzielony na 10 okręgów szkolnych z kuratorami na czele. Okręgi dzieliły się na obwody szkolne pod kierownictwem inspektorów szkolnych. Odziedziczone po państwach zaborczych systemy edukacji zostały ostatecznie ujednolicone na mocy ustawy w 1932 roku. Przeprowadzona reforma podzieliła szkoły na powszechne, średnie i wyższe. Ze względu na źródło finansowania wyróżniono szkoły publiczne i prywatne. Zasadę stanowić miało siedmioletnie nauczanie w zakresie szkoły powszechnej. Jednak w celu zakwalifikowania istniejących szkół do nowego modelu organizacyjnego wprowadzono trójstopniowy podział szkół powszechnych na szkoły realizujące: program elementarny (klasy I–IV), program wyższy (klasy I–VI), program pełny (7 klas). Na średnie szkolnictwo ogólnokształcące składać miały się po reformie 4-letnie gimnazja oraz jako szczebel wyższy – 2 letnie licea. Do gimnazjum przyjmowano (po złożeniu egzaminu) uczniów, którzy ukończyli 6 klas szkoły powszechnej. Po ukończeniu gimnazjum i zdaniu egzaminu wstępnego można było kontynuować naukę w liceum, po której ukończeniu możliwe było przystąpienie do egzaminu dojrzałości, a następnie podjęcie studiów w szkole wyższej. Ustawa z 1932 roku umożliwiła zorganizowanie na analogicznych zasadach szkół zawodowych.

3

Funkcjonowanie francuskiego modelu rejestracji stanu cywilnego w Polsce

80%

Pomianowski P. Z.

Czasopismo Prawno-Historyczne

|

2015

|

tom 67

|

nr 1

95-106

PL

Pośród licznych zmian, które przyniosła Wielka Rewolucja Francuska, pamiętać należy również o reformie systemu rejestracji stanu cywilnego, choć wydawać się ona może mniej spektakularna od innych. Nowy model rejestracji zasługuje jednak na szczególną uwagę, ponieważ jego wprowadzenie znaczało zeświecczenie sfery, która wydawała się trwale podporządkowana związkom wyznaniowym. Wprowadzenie go w życie na podległych Napoleonowi ziemiach polskich było jednak jeszcze trudniejsze niż we Francji, zwłaszcza że recepcja napoleońskiego modelu administracyjnego okazała się możliwa jedynie częściowo.

4

Początki nauk prawno-finansowych w Polsce (do 1918 r.)

80%

Pilarczyk P. M.

Czasopismo Prawno-Historyczne

|

2015

|

tom 67

|

nr 1

285-298

PL

Kwestie polityczno-państwowe i ich konsekwencje (które w tym miejscu nie będą poruszane) miały przemożny wpływ na rozwój polskiej nauki prawa, czy nauki w ogóle. Ostatnie lata przynoszą wzmożone zainteresowanie historycznym rozwojem prawa finansowego w Polsce. W prowadzonych dociekaniach pomijane są jednakże jego początki, co powoduje, iż powstaje wrażenie, jakby nauka prawa finansowego zaczęła się dopiero wraz z zakończeniem I wojny światowej.

5

Obowiązki urzędników dworskich księcia szczecińskiego Jana Fryderyka

80%

Ogiewa M.

Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych

|

2016

|

tom 76

PL

W czasach, kiedy rządy w Księstwie Szczecińskim objął Jan Fryderyk (1569–1600), doszło do przebudowy jego głównej rezydencji w Szczecinie. Po zakończeniu modernizacji książę postanowił zreformować ordynację dworską na wzór niemieckich zarządzeń dworskich obowiązujących przede wszystkim na dworze elektora brandenburskiego, saskiego i meklemburskiego. Dlatego celem artykułu będzie uporządkowanie dotychczasowej wiedzy na temat dworskich urzędników na Pomorzu, pokazanie ewolucji tychże urzędów oraz porównanie wprowadzonych ordynków do obowiązujących na dworach niemieckich w oparciu o zachowane materiały archiwalne.

6

Organizacja uczelni akademickich w II Rzeczypospolitej w świetle ustawodawstwa dotyczącego nauki i szkolnictwa wyższego

80%

Sieciński W.

Studia Administracyjne

|

2017

|

nr 9

45-58

EN

Twenty years of the Polish independence (1918–1939) were among others the time of increasing efforts to develop education and science, which also reforred to the higher education. At that time higher schools were both public and private. To set up a higher school it was obligatory to pass a legislative act. Higher schools were called universities, universities of technology, academies or main schools. The organisation of higher schools was based on the principle of the sa called autonomy mainly determined by the acts of 1920 and then of 1933 relating to academic schools. The supervisory authority responsible for all the activities of those schools was the Minister of religious Confessions and Public Education.

PL

Dwadzieścia lat niepodległości Polski (1918–1939) to czas o niezwykłym znaczeniu dla kraju, a także m.in. okres wzmożonego wysiłku na rzecz rozwoju oświaty i nauki, w tym szkolnictwa wyższego. Wprowadzone wtedy reformy w obszarze szkolnictwa wyższego wprowadziły podział na szkoły akademickie i nieakademickie. Wśród szkół akademickich współistniały uczelnie państwowe i prywatne. Szkoły akademickie nosiły nazwę uniwersytetów, politechnik, akademii i szkół głównych, a ich tworzenie wymagało aktu ustawodawczego. Organizacja szkół akademickich opierała się na zasadach tzw. autonomii, określanej głównie przez ustawy o szkołach akademickich, najpierw z 1920 r., a następnie z 1933 r. Nadzór nad działalnością szkół sprawował Minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego.

7

Administracja szkolnictwa powszechnego i średniego w II Rzeczypospolitej

80%

Sieciński W.

Studia Administracyjne

|

2018

|

nr 10

157-169

EN

After Poland had regained its independence in 1918 the social interests in education and upbringing started to grow significantly. The school systems inhereted from the states during the times of partioned Poland needed to be unified in the whole country. The general opinion was that some basic legislative acts are required in the newly independent Republic of Poland to eliminate the differences between the regions and to provide a cohesive and uniform organisation of schools and education in the whole country. The Minister of Religious Confessions and Public Education was in charge of the educational administration. In order to be able to supervise the educational administration the country was divided into ten school provinces supervised by province superintendents. The school provinces were divided into districts adminstrated by district superintendents. All the school systems inhereted from the time of the partioned Poland were unified by a legislative act of 1932. According to the reform implemented there were primary schools, secondary schools and higher schools. In terms of financing education the schools were public and private. The base was the seven-year primary education. However, to be able to classify the schools of that time according to the new organisational model it was necessary to implement a threestage structure of primary schools. The schools were divided into three stages teaching the following curriculums: − primary curriculum (classes I – IV), − higher curriculum (classes I – VI), − complete curriculum (7 classes). The reform of the secondary education introduced middle schools lasting four years and upper-secondary schools lasting two years. A prerequisite for pupils to be admitted to middle schools was a successful completion of the six-year primary school (and passing an examination). After completing a middle school and passing an entrance examination pupils were entitled to continue the education at secondary schools. The completion of the secondary education entitled them to take the Matura examination and then to apply for a place at a higher school. The Law of 1932 also enabled to organise vocational schools under similar terms.

PL

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. wzrosło zainteresowanie społeczne sprawami oświaty i wychowania. Odziedziczone po państwach zaborczych systemy edukacji wymagały ujednolicenia na terenie całego państwa. Powszechne było przeświadczenie, że w odrodzonym państwie polskim niezbędne są podstawowe akty rządowe likwidujące dotychczasowe zróżnicowanie dzielnicowe i zapewniające zwartą oraz jednolitą organizację szkolnictwa i oświaty w całym kraju. Kierownictwo administracją szkolnictwa należało do ministra wyznań religijnych i oświecenia publicznego. Dla celów administracji szkolnej kraj został podzielony na 10 okręgów szkolnych z kuratorami na czele. Okręgi dzieliły się na obwody szkolne pod kierownictwem inspektorów szkolnych. Odziedziczone po państwach zaborczych systemy edukacji zostały ostatecznie ujednolicone na mocy ustawy w 1932 r. Przeprowadzona reforma podzieliła szkoły na powszechne, średnie i wyższe. Ze względu na źródło finansowania wyróżniono szkoły publiczne i prywatne. Zasadę stanowić miało siedmioletnie nauczanie w zakresie szkoły powszechnej. Jednak w celu zakwalifikowania istniejących szkół do nowego modelu organizacyjnego wprowadzono trójstopniowy podział szkół powszechnych, na szkoły realizujące: − program elementarny (klasy I–IV), − program wyższy (klasy I–VI), − program pełny (7 klas). Na średnie szkolnictwo ogólnokształcące składać miały się po reformie 4-letnie gimnazja oraz jako szczebel wyższy – 2-letnie licea. Do gimnazjum przyjmowano (po złożeniu egzaminu) uczniów, którzy ukończyli 6 klas szkoły powszechnej. Po ukończeniu gimnazjum i zdaniu egzaminu wstępnego można było kontynuować naukę w liceum, po której ukończeniu możliwe było przystąpienie do egzaminu dojrzałości, a następnie podjęcie studiów w szkole wyższej. Ustawa z 1932 r. umożliwiła zorganizowanie na analogicznych zasadach szkół zawodowych.

8

Tradycje i współczesność pomocy społecznej w Polsce

70%

Sieciński W.

Studia Administracyjne

|

2016

|

nr 8

61-78

EN

Social assistance as an institution of the social policy of the State is developed by both the administrative authorities of central and local governments and other social and charitable organizations. It has acquired special significance within the globalised world especially at a time when numerous unfavourable phenomena like unemployment, the aging population, the abuse of stimulants, the weakening of the family, the disintegration of extended families and the growing disparities in terms of income of the population can be observed in the modern world. In the past social assistance focused on the most urgent needs, i.e. the running of poorhouses and at a later stage financial allowances, some of the of a permanent nature. Nowadays the modern forms of social assistance are undergoing the process of diversifying. In Poland the administrative reform of the State carried out in 1998 reorganised the tasks of the public administrative authorities in the field of social assistance. The tasks performed by the communes are of a basic nature, performed by the districts are of a more specific nature and the tasks performed by the voivodship-level administration are of a general and strategic nature aiming at supporting the communes and districts in fulfilling the tasks imposed. The duty to perform all the tasks in the area of social assistance also lies with the central authorities of the government.

PL

Pomoc społeczna jako instytucja polityki społecznej państwa realizowana przez organy administracji rządowej i samorządowej oraz inne organizacje społeczne bądź charytatywne nabrała szczególnego znaczenia we współczesnym zglobalizowanym świecie, w którym obserwujemy wzrost takich zjawisk, jak: bezrobocie, starzenie się społeczeństwa, nadużywanie używek, osłabienie instytucji rodziny i rozpad rodziny wielopokoleniowej, wzrost dysproporcji w dochodach ludności. W przeszłości opieka społeczna koncentrowała się na najpilniejszych potrzebach, to znaczy na prowadzeniu przytułków dla najuboższych. Następnie pojawiły się zasiłki pieniężne (niektóre o charakterze stałym). Współczesne formy pomocy społecznej ulegają dalszemu zróżnicowaniu. W Polsce reforma administracyjna państwa z 1998 roku zreorganizowała zadania organów administracji publicznej w zakresie pomocy społecznej. Podstawowe zadania w tym zakresie realizują gminy, zadania specjalistyczne powiat, z kolei zadania realizowane przez samorząd województwa mają charakter bardziej ogólny, strategiczny, wspierający gminy i powiaty w realizacji ich zadań. Obowiązek wykonywania zadań z zakresu pomocy społecznej spoczywa również na organach administracji rządowej.

9

Uwagi do książki Joanny Kosteckiej, Krakowskie komisje boni ordinis. Próby reform miejskich w latach 1750–1789 (Biblioteka Krakowska nr 163), Kraków 2017

70%

Jędrzejewski P.

Res Gestae. Czasopismo Historyczne

|

2018

|

tom 6

234-245

PL

Joanna Kostecka devoted her monograph to the institutions of municipal administration – Krakow’s Boni Ordinis Commissions, conducting its activities in Krakow area in the second half of the 18th century. The Author has undertaken a difficult task of describing themulti – subjected areas: the issues connected with the town administration, numerous issues from the frontier between the history of the law and the system, the history of the economy, historical demographics and many others historical studies. Information was presented in the work largely based on source material and in a factual, comprehensive methodological and highly erudite way. However, there are some factual and methodological errors in the book, including: the lack of source literature from the last decade, inaccuracy related to extreme work dates and chronology, the omission of the judiciary of the Commission in urban matters.

10

Działalność komisji boni ordinis dla miast wielkorządów krakowskich w Olkuszu w latach osiemdziesiątych XVIII stulecia

70%

Jędrzejewski P.

Kwartalnik Historyczny

|

2017

|

tom 124

|

nr 2

PL

Epoka oświecenia w Polsce była okresem nie tylko ożywienia handlu, wprowadzenia zalążków nowej ekonomii państwa oraz reform administracji, gospodarki, ustroju i wojska, ale także próbą rewitalizacji miast, mającą na celu uporządkowanie ich praw, poprawę zarządzania, stanu, wyglądu i zagospodarowania przestrzeni miejskiej. W tym celu powoływano od 1765 r. komisje boni ordinis – dobrego porządku. In the second half of the eighteenth century in Poland an attempt at revitalization of towns and cities was made ‒ i.e. to improve their government, general state, and landscape, and better organise urban space. To this end, from 1765 on, Boni Ordinis commissions were established. The article deals with the circumstances and results of the operations of Boni Ordinis Commission at Olkusz, the town in the Palatinate of Kraków.

11

Field administrative bodies of the Polish army in matters of food requisitioning during the November Uprising in 1830–1831

51%

Konarski M.

Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego

|

2022

|

tom XXV

|

nr 25

37-59

PL

W artykule przedstawiono organizację i działalność administracji żywności wojska, którą przez większość czasu w okresie powstania listopadowego wykonywała Służba Intendentury Generalnej Wojska. Przez 10 miesięcy powstania administracja żywności przeszła kilka zmian organizacyjnych, a jej wykonywanie powierzono różnym organom. Rozważania dotyczą zagadnień organizacji tej administracji ze szczególnym uwzględnieniem charakterystyki działalności jej polowego aparatu administracyjnego, który został powierzony komisarzom wojennym przy poszczególnych dywizjach wojska oraz komisarzom obwodowym jako cywilnym organom rekwizycyjnym w poszczególnych obwodach administracyjnych będących ogniwami administracji żywności wojska. Natomiast w celu szybkiego uskutecznienia uchwalonych przez sejm w czerwcu 1831 r. rekwizycji żywności, nadzór nad nimi powierzono specjalnie ustanowionym komisarzom nadzwyczajnym. Poza charakterystyką kompetencji przyznanych tym wszystkim funkcjonariuszom autor dokonuje analizy procedury prawnej stosowanej przez nich do czynności rekwizycji żywności i furażu dla wojska na tle ówczesnych wydarzeń.

EN

The article concerns the organisation and activities of the army food administration, which for most of the time during the November Uprising was carried out by the Army General Commissariat Service. During the 10 months of the uprising, the food administration underwent several organisational changes, and its execution was entrusted to various bodies. The discussion undertaken is related to issues concerning the organisation of this administration, with particular emphasis on the characteristics of the activity of its field administrative apparatus, which was entrusted to War Commissioners at individual army divisions and to Regional Commissioners as civilian requisitioning bodies in individual administrative regions which were links of the army’s food administration. On the other hand, in order to make the food requisitions enacted by the Sejm in June 1831 effective and rapid, Extraordinary Commissioners were established and entrusted with their supervision. In addition to the description of the powers conferred on all these officers, the author analyses the legal procedure applied by them to the requisitioning of food and fodder for the army against the background of events at the time.

12

Artykuł recenzyjny monografii Grzegorza Smyka Administracja publiczna Królestwa Polskiego w latach 1864–1915 Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2011, s. 456

51%

Malec D.

|

tom 5

|

nr 4

375–379

EN

The monograph written by Grzgorz Smyk and devoted to public administration in th Kingdom of Poland in 1864-1915, shows – against a broad comparative background – the problems of organizing and shaping of the administrative organs as well as the doctrinal basis of the functioning of administration and the transformation of the latter. The author of the monograph verifies the thesis, firmly formulated in the research, on the full Russification and unification of the discussed administration with that of the Russian Empire. In his discourse the author exploits abundant source material, particularly the normative one. The conclusions to which he arrives are based on large bibliography and wide formal and dogmatic analysis. The discussed volume is characterized by the original, innovative internal outlay that refers to the systematics of the general part of administrative law.

13

The Scope and Meaning of the Term “Police” in the Political Literature at the Close of the Noble Republic

41%

Malec J.

Studia Iuridica Lublinensia

|

2016

|

tom 25

|

nr 3

EN

The term “police” is derived from the Greek term “politei” which denotes an initial system of state. Since the 16th century, particularly in the 17th and 18th centuries, it has functioned as the synonym of the term “administration”. In Poland, since the 18th century, despite the lack of the reception of the assumptions of the West-European police studies, the term started to be used in that sense. Polish political writers, starting with Stanisław Leszczyński and ending with the authors of the reform of the state’s political system presented at the Four-Year Sejm, made an attempt at defining the term “police”. The term was understood in a variety of ways, for most writers it meant state’s internal order but it also denoted service administration such as fire, construction, medical or traffic police, that is all services whose aim was to secure social prosperity and well-being. The scope of police tasks often included the judiciary system. The police issue was in the scope of interest of the writers supporting the reforms as well as of their opponents, of those who admired the republican system as well as of the advocates of the concept of a strong state following the example of absolute monarchies. However, a vast majority of Polish authors did not understand the term “police” as a means of strengthening the power of the state but as a means of reassuring good order, that is social security, peace and quiet.

PL

Termin „policja” wywodzi się z greckiej politei, oznaczającej początkowo ustrój państwa. Od XV w., a zwłaszcza w XVII i XVIII stuleciu, stał się synonimem słowa „administracja” sensu largo. W Polsce od XVIII w., mimo braku recepcji założeń zachodnioeuropejskiej nauki policji, zaczął być stosowany również w tym znaczeniu. Próby zdefiniowania „policji” podejmowali polscy pisarze polityczni, poczynając od Stanisława Leszczyńskiego, po autorów reformy ustrojowej państwa na Sejmie Czteroletnim. Rozumiano to pojęcie szeroko, u większości pisarzy jako porządek wewnętrzny państwa, ale także w rozumieniu tzw. administracji świadczącej, a więc jako policję ogniową, budowlaną, lekarską, drogową itp., czyli to wszystko, co miało się przyczyniać do zapewnienia przez państwo dobrobytu społeczeństwu. Często włączano do zakresu zadań policji także wymiar sprawiedliwości. O policji pisali zarówno zwolennicy reformy państwa, jak i jej przeciwnicy, admiratorzy republikańskiej formy rządów oraz głosiciele idei silnego państwa na wzór monarchii absolutnych. U większości polskich autorów policja była rozumiana jednak nie jako środek do wzmocnienia władzy państwowej, lecz sposób zapewnienia „dobrego porządku”, czyli bezpieczeństwa, spokoju i wygody publicznej.

14

Wpływ wojen napoleońskich na wzrost niechęci wobec biurokracji w polskiej myśli administracyjnej w latach 1813–1815

41%

Gałędek M.

Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego

|

2019

|

tom 22

85-106

EN

The author of the article focused on the issue of reorientation in views about administration, which occurred in the Polish political thought over a mere few years of existence of the Duchy of Warsaw, especially at the last stage of its existence in 1813–1815. This state entity created by Napoleon came into being on the wave of enthusiasm and faith in the national rebirth of Poles and in the Enlightenment belief about the agency of the government, capable of lifting the country from collapse and of setting it on a path of civilizational progress. Soon, however, it turned out that at the same time it became a state whose short-lived existence of only a few years would be marked by constant wars and a declining economic situation, negatively affecting the society’s assessments of the state structures, as well as kindling a yearning for the old political traditions. Extensively quoted statements of both a landowner from the Lublin region, Joachim Owidzki (a person widely known and respected in this region) as well as the former Jacobin Józef Kalasanty Szaniawski (an expressive representative of Polish intellectual and political elites) documented the change in the attitude to the bureaucracy; whereas the text of the School of Law professor Franciszek Ksawery Szaniawski could serve as a summary of this change. He noted that the total criticism of the “clerical state” resulted from a tendency to exaggeration.

PL

Autor artykułu skupił się na zagadnieniu reorientacji poglądów na administrację w polskiej myśli politycznej w ciągu zaledwie kilku lat istnienia Księstwa Warszawskiego, zwłaszcza w jego końcowym stadium (1813–1815). Utworzony przez Napoleona Bonapartego organizm państwowy powstał na fali entuzjazmu i wiary Polaków w odrodzenie narodowe i urzeczywistnienie oświeceniowej wiary w sprawczą siłę rządu, zdolnego do podźwignięcia kraju z upadku i wprowadzenia na drogę cywilizacyjnego postępu. Wkrótce jednak okazało się, że Księstwo Warszawskie stanie się państwem, którego kilkuletnie istnienie naznaczone będzie ciągłymi wojnami i pogarszającą się sytuacją gospodarczą, wpływającą na wzrost negatywnych ocen struktury państwowej oraz tęsknotę za dawną tradycją ustrojowo-prawną. O zmianie stosunku do biurokracji świadczą obszernie cytowane w tekście wypowiedzi zarówno ziemianina z Lubelszczyzny Joachima Owidzkiego, osoby powszechnie znanej i szanowanej w tym regionie, jak i byłego jakobina Józefa Kalasantego Szaniawskiego, wyrazistego przedstawiciela elity intelektualnej i politycznej. Natomiast za podsumowanie zmiany stosunku do urzędników, jaki dokonał się w tych czasach, może służyć tekst profesora Szkoły Prawa Franciszka Ksawerego Szaniawskiego, który zauważa, że totalna krytyka „stanu urzędniczego” wynika ze skłonności do przesady.

15

Podziały administracyjne Polski w latach 1944–1998. Z badań nad ustrojem ziem polskich w XIX i XX w.

41%

Dziki T.

Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość

|

2013

|

tom 10

433-450

EN

In the 20th century many territorial reforms were introduced. The reforms in 1918 were problematic due to the re-creation of Polish independent state after more than a century of partitions by Austria-Hungary, the German, and the Russian Empires. After 1945 the estab-lishment of new administrative units was still a difficult issue since again the government had to take new Polish borders into consideration before making a decision. The adminis-trative changes between 1945 and 1946 were soon followed by another set of reforms. The major ones were introduced in 1950, early 1970s and 1998. There were also many reforms between the mentioned periods, however, those changes dealt with single cities, villages and other small administrative units. Quite frequently, especially between 1952 and 1989 (The Polish People's Republic) the reforms served political rather than social needs. The present administrative division has been valid since 1999.

16

Baronowie w przedstawicielstwach reprezentanckich i administracji Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego na poziomie centralnym i lokalnym pozostającym pod bezpośrednim panowaniem dynastii Habsburgów w czasach nowożytnych (XVI–XVIII w.)

36%

Kuczer J.

UR Journal of Humanities and Social Sciences

|

2022

|

tom 25

|

nr 4

5-25

EN

The article deals with the participation of the "state of barons" (Herrenstand-, Freiherrenstand) in the representative assemblies of the German Reich and the Habsburg Hereditary Countries, which collectively constituted the Holy Roman Empire of the German Nation in the period of the 16th-18th centuries. Similarly, the participation of barons in the offices of the most important bodies has been evaluated including such instances as the Reich Chamber Court, Reichs Court Council, Court Court, and on the other hand, the role played by the barons in the clerical life of the Hereditary Lands. In this way, by combining the two images, we attempt to draw attention to the value of this group, which is difficult to overstate, for the existence of the state and indicate its broad aspirations and involvement in the public life of the state. For such self-realization played a significant role in the directions of the emperors' policy for three centuries, creating a partial supremacy of barons in both central and local offices.

PL

Artykuł traktuje o partycypacji „stanu baronów” (Herrenstand, Freiherrenstand) w zgromadzeniach reprezentanckich Rzeszy Niemieckiej oraz krajów dziedzicznych Habsburgów od XVI do XVIII w. Dokonano w nim wartościowania udziału baronów w urzędach i najważniejszych gremiach Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego, ze szczególnym uwzględnieniem pierwszych, najważniejszych urzędów w takich instancjach, jak sąd kameralny Rzeszy, rada nadworna Rzeszy, sąd dworski, a z drugiej strony przedstawiono rolę, jaką odegrali baronowie w życiu urzędniczym ziem dziedzicznych. Starano się w ten sposób, poprzez połączenie obu wątków, zwrócić uwagę na trudną do przecenienia wartość tej grupy dla istnienia państwa oraz wskazać jej szerokie aspiracje i zaangażowanie w życie publiczne. Taka bowiem samorealizacja odegrała niebagatelną rolę w wyznaczaniu kierunków polityki cesarzy, na trzy stulecia, tworząc częściową supremację baronów na urzędach centralnych i lokalnych.