The expression of the development of acivilization is the constant expanding of individual rights. However, these rights, proclaimed in constitutional acts, are not implemented at all or are implemented only within anarrow scope. The right to health care, as one of the most important rights, should be realized in the broadest possible way. That is the reason why we should observe the surrounding reality and assess the extent of its implementation.
The Act on Medical Activity is a move in the right direction, but without concurrent comprehensive changes to the shape of the entire system it is incomplete. The legislature did not avoid imperfections, despite the fact that the project was prepared in a quiet mode, without haste and without clear temporary order, as it usually happens. Thirty months after the Act was passed, medical services market observers suggest amendments and introduction of new regulations to the Act. However, the authorities do not seem to hear these comments and criticism.
The healthcare sector is a specific area of economic life. It is connected with people’s strong emotional involvement, especially these people who are forced to use its services. Therefore, formulating any theoretical analysis without value judgments is almost impossible. The author tried to prove that, from the economic point of view, medical service belongs to typical private goods, despite the general social belief that the state should address the issue of health care. However, in countries that have a long tradition of state presence in healthcare, it is difficult to deregulate this sector. At the end, it is worth quoting Devera’s idea that healthcare system consumes up to 90% of expenditures on health care and results in only 10% reduction of mortality. In comparison, spending on promotion of healthy lifestyle consumes approximately 1.5% of expenditures on health care but it reduces mortality by around 40%. Similar financial allocations on the protection of natural environment have a potential impact on the reduction of mortality of approximately 20%. Expenditures on human biology amount approximately to 7% and they could reduce mortality of people by around 30%. It may be worth trying to make society aware that their choices have a much greater impact on the environment than it is commonly thought.
Wykorzystanie statków powietrznych w systemie ochrony zdrowia jest już standar- dem w wielu krajach, w Europie i na świecie. Zapoczątkowane zostało w momencie, kiedy zaistniała konieczność szybkiej ewakuacji osób będących w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego. Pierwsze zastosowanie samolotów w ewakuacji osób będących w stanie za- grożenia miało miejsce w czasie działań wojennych, kiedy trzeba było szybko przewozić rannych do szpitali by ratować im życie. W okresie późniejszym zdobyte doświadczenia na polach bitewnych przeniesiono do sfery cywilnej. Początkowo to właśnie w strukturach wojskowych używano statków powietrznych do działań „ratowniczych”, a w okresie póź- niejszym w oparciu o te pozytywne doświadczenia, w strukturach cywilnych służb ratow- niczych. Obecnie statek powietrzny (śmigłowiec, samolot) stał się latającą karetką pogo- towania. Jego wyposażenie pozwala nie tylko na szybki transport, często z miejsc, do któ- rych nie dotrze żaden inny środek transportu, ale umożliwia również realizację określo- nych procedur medycznych w czasie lotu. Transport sanitarny, obok świadczeń zdrowotnych wchodzi w zakres świadczeń opieki zdrowotnej, i jest wyrazem polityki zdrowotnej realizowanej przez państwo. Trans- port sanitarny (w tym również lotniczy) przysługuje świadczeniobiorcy w ramach środków publicznych. W ramach krajowej polityki zdrowotnej w koszyku świadczeń podstawowych powinien znaleźć się także bezpłatny transport medyczny, w tym lotniczy. Celem autora artykułu jest przedstawienie krótkiego zarysu lotnictwa sanitarnego na tle ogólnej polityki zdrowotnej, realizowanej przez państwo. W artykule przedstawiono krótko historię wykorzystania samolotów i śmigłowców w lotnictwie sanitarnym w Polsce. Świadomie pominięto najważniejszy dla polskiego lotnictwa sanitarnego okres: od roku 1999 do chwili obecnej. Biorąc pod uwagę głębokie reformy, które w tym czasie zostały przeprowadzone, uznano, że należy je zaprezentować w oddzielnej publikacji. Można po- wiedzieć, że ten artykuł ma już wartość historyczną i stanowi wprowadzenie do dalszych rozważań na temat lotniczego ratownictwa medycznego.
EN
The use of aircraft in a health care system has become a standard in many countries, not only in Europe, but also worldwide. Its beginnings go back to times when there appeared the need to quickly evacuate people whose health and life was suddenly at risk. The first use of aircraft in the evacuation of people in a state of emergency took place during the war when it was necessary to quickly transport the wounded to hospitals in order to save their lives. Later, the experience gained on the battlefield was transferred to the civil sphere. Initially, it was in the military structures that aircraft were used to carry out rescue tasks, and subsequently, on the basis of this positive experience, in civil emergency structures. Currently, aircraft ( aeroplane or a helicopter) has become a flying emergency ambulance. Its equipment enables quick transport, often from places inaccessible for other means of transport, but also allows the implementation of specific medical procedures during the flight. Sanitary transport, along with health services is included in the scope of health services and is an expression of health policy offered by a state. Beneficiaries are entitled to sanitary transport ( including air transport ) within the framework of public funds. As part of the national health policy, free medical transportation, including air transport, should be included in the basket of basic medical services. The author’s aim is to present a brief outline of sanitary aviation at the background of general healthcare policy, implemented by a state. The article presents a short history of how the airplanes and helicopters were used in the sanitary aviation in Poland. The most important period from1999 up to now has beeen deliberately omitted. Having taken far reaching reforms that were implemented at that period into account, it was concluded to present them in a separate publication. We may risk saying that this article is of some historical value and provides an introduction to further considerations on air medical rescue.
The complexity and ambiguity of suicide are the main factors hampering the development of fully effective measures against suicidal behavior. Nonetheless, risk factors identified in the scientific literature allow for creating more and more effective preventive strategies, which seems essential, particularly in countries with high suicide rates. The most effective strategies are multidimensional and operate on a different level, addressing specific target groups (those at risk of suicide, and those professionals who may offer support to them), as well as local communities and society as a whole (to increase awareness about mental health and suicidal behavior). In order to develop effective strategies, tailored to specific societal needs, the in-depth exploration of the phenomena is needed, which may lead to planning evidence-based policies. This article elaborates on the process of research, development, and implementation of the suicide prevention strategy in Finland since the mid-1980s and its role in public policy. The decline in suicide rates in Finland is addressed in this context and the potential inspiration for the Polish suicide prevention is discussed.
PL
Złożoność i niejednoznaczność zjawiska samobójstwa to główne czynniki utrudniające planowanie i wdrażanie działań zapobiegających zachowaniom suicydalnym. Zidentyfikowane w badaniach i opisane w literaturze przedmiotu czynniki ryzyka przybliżają jednak do tworzenia skutecznych strategii prewencyjnych, co wydaje się niezbędne, szczególnie w krajach o wysokich wskaźnikach samobójstw. Strategie te są wielowymiarowe i obejmują działania na różnych poziomach, a kierowane są zarówno do specyficznych grup docelowych (osób zagrożonych samobójstwem oraz grup zawodowych, które mogą wspierać takie osoby), jak i do społeczności lokalnych czy całego społeczeństwa (by uświadamiać zbiorowość na temat zdrowia psychicznego i zachowań samobójczych). W celu skutecznego opracowania strategii, dostosowanej do specyficznych warunków środowiskowych, niezbędne jest przeprowadzenie szczegółowej eksploracji zjawiska zachowań samobójczych, co następnie pozwala wdrażać rozwiązania oparte na dowodach naukowych (evidence-based policy). Niniejszy artykuł omawia proces badań, opracowania i wdrażania strategii zapobiegania samobójstwom w Finlandii oraz jej funkcjonowania od lat 90. XX w., a także roli w polityce publicznej. W tym kontekście omówiony został znaczny spadek wskaźnika samobójstw w Finlandii w tym okresie, a fiński przypadek potraktowany został jako potencjalna inspiracja dla profilaktyki zachowań samobójczych w Polsce.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.