Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Reflections on some universal processes leading to changes in languages round the world

100%

Kida I.

Conversatoria Linguistica

|

2021

|

nr 13

57-63

PL

Zmiana jest naturalnym procesem doświadczanym praktycznie przez wszystko, co istnieje w fizycznym świecie. Zatem spostrzeżenie to dotyczy również wszystkich języków, które bez wyjątku nieustannie podlegają uniwersalnym procesom zmian, często prowadzących do różnego rodzaju nieregularności. Niektórymi z tych procesów są umlaut (przegłos), harmonia samogłoskowa, lenicja i gramatykalizacja. Jeśli chodzi o ten pierwszy, nazywany również mu-tacją samogłoskową, występuje on zwłaszcza w językach germańskich, takich jak: angielski, szwedzki i niemiecki. Odwrotnym procesem jest harmonia samogłoskowa, którą można znaleźć w języku fińskim, tureckim czy suahili. Jeśli chodzi o lenicję, nazywaną również osłabieniem, spotkać możemy ją chociażby w polskim, niemieckim i irlandzkim. Wydaje się, że takim najpopularniejszym procesem zmiany językowej jest gramatykalizacja, prowadząca do rozwoju gramatyki, bowiem dotyczy ona w zasadzie wszystkich języków naturalnych, w tym bałkańskich. W niniejszym artykule omówieniu podlegają wybrane aspekty następujących języ-ków: angielskiego, niemieckiego, szwedzkiego, łaciny, hiszpańskiego, francuskiego, arabskiego, polskiego, serbskiego, macedońskiego, rumuńskiego, greckiego, fińskiego i tok pisin.

2

A history of conjunctions introducing negative clauses in English: The case of 'for dread that'

72%

Łęcki A. M.

Kwartalnik Neofilologiczny

|

2020

|

nr 4

553-561

PL

Celem artykułu jest analiza powstania oraz zmian zachodzących w spójniku wprowadzającym zdania podrzędne wyrażające negatywny cel FOR DREAD THAT w historii języka angielskiego. Fundamentem teoretycznym badania są mechanizmy gramatykalizacji zaproponowane przez Heinego i Kutevę w wielu ich pracach. Zebrany materiał pokazuje, iż rozwój tego stosunkowo rzadko występującego spójnika jest przypadkiem typowej gramatykalizacji, a jego powstanie mogło być wynikiem analogii do FOR FEAR THAT.

EN

This paper addresses the issue of the development of FOR DREAD THAT – a negative purpose subordinator in the history of the English language. The theoretical foundation of this work are the mechanisms of grammaticalisation suggested by Heine and Kuteva in many works of theirs. The gathered material shows that the development of this relatively rarely used subordinator constitutes a case of a typical grammaticalisation whose rise might have been the result of analogy with FOR FEAR THAT.

3

Gramatykalizacja francuskich i bułgarskich konstrukcji kauzatywnych. Niektóre aspekty diachroniczne i rozwojowe

72%

Bezinska Y. , Novakova I. , Chevrot J.-P.

Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia

|

2018

|

tom 36

|

nr 1

EN

The present article deals with the processes of grammaticalization from a diachronic and developmental point of view. To compare grammatical changes in history and acquisition, we focus on the French and Bulgarian causative constructions (e.g. Fr. faire travailler qn vs. Blg. karam njakogo da raboti – ‘to make someone work’). A total of 113 French speakers (71 children and 42 adults) and 96 Bulgarian speakers (56 children and 40 adults) took part in this cross-linguistic study. Children were aged 3 to 6 years at the time of the study. Results show that historically, the French causative construction evolves from analytic devices to synthetic forms. As a compact structure, the faire + Vinf complex predicate requires argument rearrangement and clitic raising. These specificities explain why its acquisition is difficult and occurs at a late stage in French-speaking children. The Bulgarian causative construction evolves in the opposite direction, from synthetic devices to less grammaticalized structures. As an analytic form including two predicates followed by their own arguments, the karam NP da + Vpres periphrastic causative seems easier to acquire and its full command by children is achieved earlier. Finally, we suggest that there are some similarities between language history and language acquisition with regard to the stages of competition between two causative mechanisms and the stabilization of the new construction.

PL

Niniejszy artykuł zajmuje się procesami gramatykalizacji z diachronicznego i rozwojowego punktu widzenia. Aby porównać zmiany gramatyczne w historii i nabywaniu języka, koncentrujemy się na francuskich i bułgarskich strukturach kauzatywnych (np. fr. faire travailler qn vs błg. karam njakogo da raboti – ‘aby ktoś pracował’). W tym międzyjęzykowym badaniu wzięło udział 113 mówiących po francusku (71 dzieci i 42 dorosłych) i 96 mówiących po bułgarsku (56 dzieci i 40 dorosłych). Dzieci były w wieku od 3 do 6 lat w momencie badania. Wyniki badań pokazują, że historycznie francuskie konstrukcje przyczynowe ewoluują od struktur analitycznych do syntetycznych form. Złożony predykat fr. faire + Vinf wymaga przestawienia argumentów i powstania klityk. To wyjaśnia, dlaczego jego przyswojenie jest trudne i występuje na późnym etapie u dzieci francuskojęzycznych. Bułgarska konstrukcja kauzatywna ewoluuje w przeciwnym kierunku, od form syntetycznych do struktur mniej gramatycznych. Jako forma analityczna zawierająca dwa predykaty, którym towarzyszą ich własne argumenty, peryfrastyczna konstrukcja kauzatywna błg. karam NP da + Vpres wydaje się łatwiejsza do nauczenia, a jej pełne opanowanie przez dzieci osiągane jest wcześniej. Na koniec sugerujemy, że istnieją pewne podobieństwa między historią języka a nabywaniem języka w związku z okresem konkurowania między dwoma mechanizmami kauzatywnymi i stabilizacją nowej konstrukcji.

4

Głupi / idiotyczny / nieszczęsny długopis, czyli o nie tylko ekspresywnym znaczeniu pewnego typu przymiotników

72%

Doboszyńska-Markiewicz K.

Poradnik Językowy

|

2023

|

tom 807

|

nr 8

48-59

EN

This article shows lexemes such as głupi (gwóźdź), debilne (zebranie), idiotyczny (ząb), nieszczęsne (dokumenty) (a stupid/foolish/ridiculous/wretched (nail/meeting/tooth/document)) as a subgroup of metapredicative adjectives with expressive and colloquial markedness. When they moved to the level of speaking about speaking, they lost some of the formal characteristics of typical adjectives (they are non-contrastive, non-negatable, nod-gradable among other features) and the meanings associated with mental impairment, illness, and other misfortunes have changed into the carrier of the evaluation ‘it’s not worth talking about’. This process falls into the research on grammaticalisation. This article provides an overview of dictionary entries of the analysed expressions and the author’s preliminary hypothesis on their capability to reinforce assertion.

PL

Artykuł ukazuje leksemy typu głupi (gwóźdź), debilne (zebranie), idiotyczny (ząb), nieszczęsne (dokumenty) jako podgrupę przymiotników metapredykatywnych o nacechowaniu ekspresywnym i potocznym. Przechodząc na poziom mówienia o mówieniu, utraciły one niektóre cechy formalne typowych przymiotników (m.in. są niekontrastywne, nienegowalne, nie stopniują się), a znaczenia upośledzenia umysłowego, choroby i innych nieszczęść zmieniły się w nośnik oceny ‘nie warto o tym mówić’. Proces ten wpisuje się w badania nad gramatykalizacją. Artykuł zawiera przegląd haseł słownikowych analizowanych wyrażeń, a także wstępną hipotezę autorki o ich zdolności do wzmacniania asercji.

5

Textual Origins of the Indefinite Article in Swedish

72%

Skrzypek D.

Folia Scandinavica Posnaniensia

|

2013

|

tom 15

EN

The present paper studies the earliest stages of the grammaticalization of indefinite article in Old Swedish. The study is based on a corpus of Old Swedish texts and uses the model of grammaticalization as proposed by Heine 1997. The article en, etymologically related to the numeral ‘one’, is first used to mark new and salient discourse-referents and its primary function is cataphoric. However, en only fulfills this function when ocurring in a sentenceinitial subject NP. In the course of the grammaticalization, neither the sentence-initial position nor the subject function of the NP are required to present new and salient discourse referents.

6

Uwagi o żeby-zdaniach w języku polskim w kontekście pochodzenia i dziejów operatora "żeby"

72%

Sobotka P.

Linguistica Copernicana

|

2023

|

tom 19

185-200

EN

This paper aims at generalized functional characteristic of the so-called żeby-phrases and an answer to the question of their semantic motivation. It discusses the relation between the etymological meaning of the operator żeby, its functional and semantic reflexes, and the present-day grammaticalized uses in the sentences starting with the expression żeby.

PL

Przedmiotem artykułu jest próba uogólnionej charakterystyki funkcjonalnej polskich żeby-zdań oraz odpowiedź na pytanie o ich motywację semantyczną. W szczególny sposób podejmuje on refleksję nad relacją między znaczeniem etymologicznym operatora żeby i sensów z niego derywowanych a znaczeniami utrwalonymi we współczesnych przykładach zdań rozpoczynających się od zgramatykalizowanego wyrażenia żeby.

7

"Ponad" – "około" – "gdzieś" – "dobry", czyli o aproksymatorach na różnych piętrach nieprzedmiotowego poziomu języka

72%

Doboszyńska-Markiewicz K.

Linguistica Copernicana

|

2023

|

tom 19

71-87

EN

The article presents Polish approximators with different formal properties as an illustration of Jadwiga Wajszczuk’s theory of metatextual expression classification. These are former prepositions, pronouns, and qualitative adjectives, which have passed from the object to the non-object level of language (the process of grammaticalization), changing their grammatical and semantic features. Although in Wajszczuk’s classification approximators are classified as metapredicative operators, some of them show features of meta-operators, whereas others are classified somewhere between metatext and object vocabulary.

PL

Artykuł ukazuje polskie aproksymatory o różnych właściwościach formalnych jako ilustrację teorii klasyfikacji wyrażeń metatekstowych Jadwigi Wajszczuk. Są to dawne przyimki, zaimki i przymiotniki jakościowe, które przeszły z przedmiotowego na nieprzedmiotowy poziom języka (proces gramatykalizacji), zmieniając swoje cechy gramatyczne i znaczeniowe. Chociaż w klasyfikacji Wajszczuk aproksymatory zaliczone zostały do operatorów metapredykatywnych, część z nich wykazuje cechy metaoperatorów, a inne plasują się na pograniczu metatekstu i słownictwa przedmiotowego.

8

Partykuły werbalne – ich miejsce i rola w systemie języka

72%

Topolińska Z.

Linguistica Copernicana

|

2022

|

tom 18

213-219

EN

The author explains the need of recognizing the existence of verbal particles as a distinct class of the so-called partes orationis, whose main function is controlling modal propositions and signalizing different moods.

PL

Autorka wyjaśnia potrzebę uznania partykuł werbalnych za osobną klasę tzw. części mowy, której główną funkcją jest kontrolowanie propozycji modalnych oraz sygnalizowanie różnych trybów.

9

Odimiesłowowe wyrażenia metatekstowe z segmentem 'nie' w języku polskim – status językowy i funkcje

72%

Stępień M.

Linguistica Copernicana

|

2019

|

tom 16

EN

The subject-matter of the analysis presented in the paper are Polish discourse and pragmatic markers homographic with adverbial participle forms, such as e.g. nie mówiąc o_(to say nothing of_, let alone_), nie wspominając o_ (not to mention_), nie wytykając_ (not to mention names), nie licząc (besides), nie ukrywając (not denying). The objective of the research was to determine semantic-syntactic changes accompanying the process of lexicalizalization / delexicalization and grammaticalization of expressions in question along with indicating semantic features of the verbs which participle forms are subject to this process. The role of the generalized conversational implicature in the process of interpreting the utterances with expressions in question was also taken into consideration.

PL

Przedmiotem analiz w artykule są wyrażenia metatekstowe homograficzne z formami imiesłowów przysłówkowych wybranych czasowników, takie jak np. nie mówiąc o_, nie wspominając o_, nie wytykając_, nie wdając się w_, nie schlebiając_, nie licząc_. Celem badań było ustalenie, jakie zmiany semantyczno-składniowe towarzyszą procesowi leksykalizacji/deleksykalizacji oraz gramatykalizacji tych wyrażeń, a także czy można wskazać klasy czasowników, których formy imiesłowowe są predystynowane do uczestniczenia w tym procesie. Uwzględniona została także rola wnioskowania opartego na uogólnionej implikaturze konwersacyjnej w interpretacji wypowiedzeń z tymi wyrażeniami.

10

Gramatykalizacja podmiotu mówiącego w emigracyjnych tomikach poetyckich Jana Lechonia

72%

Dyszak A.

|

tom 17

81-103

PL

W niniejszym artykule swoje zainteresowanie skupiam na sposobach gramatykalizacji podmiotu mówiącego („ja” lirycznego) w wierszach Jana Lechonia z dwóch ostatnich zbiorów jego poezji (Aria z kurantem 1945 oraz Marmur i róża 1954). Przedmiotem opisu są te utwory, w których można utożsamić podmiot mówiący z samym ich autorem (np. Naśladowanie Or-Ota, Wieczór w Salamance, Cytata). Chcąc wyrazić swoje uczucia, doznania, przeżycia, poeta wypowiada się albo w formach pierwszoosobowych, do których zaliczam do nich zarówno formy czasownikowe, np. wiem, tęsknie, jak i zaimkowe, np. mi (por. „Wiem, czego mi potrzeba: tęsknię do ojczyzny”), które są jednoznacznie nacechowane, albo w innych formach, jak formy czasownikowe 2. os. lm, np. mógłbyś, zaimki drugoosobowe, np. ci (por. „Te same mógłbyś kwiaty oglądać stokrotnie / I zieleń, co wciąż bardziej zda ci się głęboką.”), dokonując wówczas substytucji stylistycznej, w wyniku której pewne formy gramatyczne stają się nośnikami innej wartości niż wartość, która jest im przypisana systemowo (inaczej rzecz ujmując, wykładniki podmiotu mówiącego występują w funkcji niezgodnej z ich cechami systemowymi, pełniąc funkcję pierwszej osoby, por. mógłbyś = mógłbym, ci = mi). Przedstawione procesy o charakterze gramatycznym są przykładem akomodacji stylistycznej i spełniają różnorodne funkcje w tekście poetyckim. Wprowadzanie w miejsce form pierwszoosobowych innych form służyć może np. generalizacji (funkcja ogarniająca, por. „Nieraz potop nas zalewał”) czy uniwersalizacji (funkcja uogólniająca, por. „Trzeba z tym się zgodzić”) wskazywanych za ich pomocą zjawisk.

EN

In the article the attention is focused on the ways of grammaticalisation of the speaking subject (the lyric subject) in the poetry by Jan Lechoń in his last two collections (Aria z kurantem [‘Aria with Carillon’], 1945, and Marmur i róża [‘Marble and a Rose’], 1954). Only the pieces in which the speaking subject may be equated with the author himself have been chosen for examination (e.g. Naśladowanie Or-Ota [‘Imitating Or-Ot’], Wieczór w Salamance [‘An Evening i n Salamanca’], and Cytata [‘Quotation’]). In order to present his feelings, sensations, and experiences the poet expresses himself either in first person singular or in other forms. The former include both verbal forms, e.g. wiem [I know], tęsknię [I miss] and pronominal forms, e.g. mi [me] (compare: Wiem, czego mi potrzeba: tęsknię do ojczyzny [‘I know what is necessary for me to live: my home country’]), which are unambiguously marked. The latter may be the verbal forms such as second person singular, e.g. mógłbyś [‘you might’], or pronouns of second person, e.g. ci [‘thee’] (compare: Te same mógłbyś kwiaty oglądać stokrotnie / I zieleń, co wciąż bardziej zda ci się głęboką [‘The same flowers you might look at a hundred times’ / And at the verdancy that seems deeper and deeper’]. What takes place then is a stylistic substitution, as a result of which certain grammatical forms become carriers of other value than the one that is ascribed to them normally; in other words, the exponents of the speaking subject perform the function of first person (compare: mógłbyś = mógłbym [‘you could = I could’], ci = mi [‘thee = me’]), which is incompatible with their systematic characteristics. The grammatical processes presented in the article are examples of stylistic accommodation and perform diverse functions in a poetic text. Introducing other forms instead of the first-person ones may serve as a generalisation (the embracing function, compare: Nieraz potop nas zalewał [‘Many a time had we been inundated with a deluge’]) or universalisation (the generalising function, compare: Trzeba z tym się zgodzić [‘It is necessary to agree with that’]) of the phenomena indicated by them.

11

A Case of the Non-Directionality of Language Change: The Strength of Auxiliaries and Pronouns in South and West Slavic

58%

Migdalski K.

|

tom 23

PL

Artykuł omawia zagadnienie kierunkowości zmian językowych, opierając się na danych z języków słowiańskich. W szczególności artykuł podejmuje kwestię istnienia uniwersalnych trendów i wzorców zmian diachronicznych w języku, takich jak jednorodne osłabienie słów pod względem prozodycznym i morfoskładniowym. Badane są dwa typy wyrazów funkcyjnych: czasowniki posiłkowe i zaimki osobowe. Jak wykazano, formy te podległy zmianom diachronicznym, które nastąpiły w przeciwnych kierunkach: podczas gdy czasowniki posiłkowe uległy prozodycznemu i morfoskładniowemu osłabieniu, w niektórych językach słowiańskich zaimki osobowe uległy wzmocnieniu.

EN

This paper discusses the directionality of language change on the basis of Slavic data. Specifically, it addresses the question of whether there exist predefined patterns and diachronic trends that affect words in terms of their prosodic and morphosyntactic strength. The paper investigates two classes of functional elements, auxiliary verbs and pronominal clitics, showing that they have undergone diachronic changes in opposite directions: while auxiliaries have weakened, pronominal forms have become strengthened in some Slavic languages.

12

Pochodzenie litewskiego afiksu duratywnego teb(e)-

58%

Ostrowski N.

Folia Scandinavica Posnaniensia

|

2011

|

tom 12

205-210

EN

.

13

Czasownik nie do końca (nie)dokonany: „dać się” w użyciu modalnym

58%

von Waldenfels R.

Język Polski

|

2015

|

tom 95

|

nr 4

316-324

PL

Artykuł traktuje o semantyce i właciwościach aspektowych konstrukcji modalnych z „dać się”. We współczesnej polszczyźnie konstrukcja ta występuje w dwu wariantach. W pierwszym, starszym wariancie pacjens występuje jako podmiot; w drugim, nowszym wariancie nie ma podmiotu, konstrukcja ta jest więc bezosobowa. Drugi wariant, który rozpowszechnił się dopiero w XX w., w porównaniu z pierwszym jest silniej zgramatykalizowany. Nie jest on jednoznacznie dokonany, ale wykazuje wiele cech czasownika dokonanego. Jego status w zakresie aspektu czasownikowego można więc uważać za przejściowy.

EN

The article deals with the semantics and aspectual characteristics of modal constructions formed with "dać" ‘give, let’ in combination with the reflexive particle "się". In Polish today, this construction appears in two varieties: in the first, diachronically older variant, the notional object is coded as a subject, while the second, younger variant is impersonal in the sense that it does not contain a subject. This second variant became current only in the 20th century and is more grammaticalized than its older sibling in several respects. Notably, it is not unanimously perfective, but shares many, but not all, characteristics of an imperfective verb, thereby exhibiting traits of a transitional aspectual status.

14

Demonstrative or article? The case of ten in Polish

58%

Bartnik A.

Roczniki Humanistyczne

|

2015

|

tom 63

|

nr 11: Anglica

7-20

EN

The paper discusses the syntactic status of the Polish demonstrative pronoun ten ‘this’ in the light of grammaticalization theory. The discussion begins with establishing formal (morphosyntactic) as well as semantic criteria for discriminating between articles and demonstratives. Then it reviews arguments for the demonstrative status of ten put forward in the literature. The paper ends with providing evidence for the definite article status of ten. Although the primary function of ten is still that of a demonstrative pronoun, it reveals some traces of categorial change on the grammaticalization cline in spoken Polish.

PL

Niniejszy artykuł omawia składniowy status polskiego zaimka wskazującego ten w ramach teorii gramatykalizacji. W pierwszej części artykułu zostały ustalone kryteria formalne (morfoskładniowe) i semantyczne pomocne w odróżnianiu zaimków wskazujących od przedimków. Następnie przedstawione zostały argumenty potwierdzające status zaimka wskazującego omawianego elementu. Ostatnia część artykułu jest poświęcona przedimkowym właściwościom zaimka ten. Pomimo że podstawową funkcją tej części mowy jest funkcja zaimka wskazującego, artykuł pokazuje, że ten zdradza również cechy przedimkowe szczególnie w potocznym języku polskim.

15

Język francuski w świetle opisu porównawczego Wybrane współczesne nurty badań

58%

Willems D.

Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia

|

2018

|

tom 36

|

nr 1

EN

Starting from a number of specific case studies, we propose to illustrate some recent approaches in contrastive linguistics involving French. These studies concern the verb on the one hand, the adverb on the other. The analysis is corpus-based and deals with the pair French/English. Concerning the verbs, we focus on the visual perception verbs and the link between perception and cognition through the verbal complement structure. Our contribution will stress the importanceof the notion of construction and the lexical specificities of each language under study. As to the adverbs, we will focus on the evolution of adverbs of epistemic modality towards discursive and pragmatic markers (actually vs. actuellement and in fact vs. en fait, de fait and au fait). The phenomena in question imply various processes of grammatization and pragmaticalization.

FR

A partir de quelques études de cas, nous nous proposons d’illustrer certaines approches récentes en linguistique contrastive impliquant le français. Ces études concernent d’une part le verbe, d’autre part l’adverbe. L’analyse est basée sur une vaste étude de corpus et porte sur la paire français/anglais.En ce qui concerne le verbe, nous nous centrons sur les verbes de perception visuelle et le lien entre perception et cognition par le biais de la structure complétive. Notre contribution met en relief l’importance de la notion de construction et les spécificités lexicales de chaque langue considérée. Pour les adverbes, notre attention portera sur l’évolution des adverbes de modalité épistémique vers des marqueurs discursifs (actually vs. actuellement, in fact vs. en fait, de fait et au fait). Les phénomènes dont il est question impliquent des processus de grammaticalisation et de pragmaticalisation diversifiés.

PL

W niniejszym artykule, odwołując się do analiz kilku wybranych zjawisk językowych, przedstawiono niektóre metody badawcze wykorzystywane w ostatnich latach w językoznawstwie kontrastywnym.Przywołane analizy dotyczą opisu funkcjonowania czasownika i przysłówka. Opierają się one na badaniach korpusowych i koncentrują na porównaniu języka francuskiego z językiem angielskim. Jeśli chodzi o czasowniki, skupiono się na tych, które odnoszą się do percepcji wzrokowej oraz na związku między percepcją a poznaniem wyrażonym za pomocą zdania dopełnieniowego. Pozwala to na uwypuklenie roli konstrukcji gramatycznej i specyfiki leksykalnej każdego rozważanego języka. W przypadku przysłówków skupiono się na ewolucji ich funkcji od modalności epistemicznej do znaczników dyskursywnych (actually vs. actuellement, in fact vs. en fait, de fait et au fait). Zjawiska, o których mowa, implikują różne procesy gramatykalizacji i pragmatykalizacji.

16

„Weź, pokochaj smoka.” The wziąć construction in Polish: a Construction Grammar analysis

58%

Góralczyk I.

Prace Językoznawcze

|

2010

|

nr 12

89-104

EN

The focus of this analysis is the verb wziąć (“take”) in Polish in patterns such as wział I umarł; weź przestań (lit. He took and died; Take, stop it!), in which the verb co-occurs with another inflected verb. Premised upon the methodological claims of Construction Grammar (Goldberg 1995), the analysis leads to the conclusion that the intriguing syntactic patterns are indeed lexicalizations of a construction and are semantically motivated. It is claimed that both verbs co-lexicalize a single event and that the semantic import of the wziąć component is gone, bleached in the process of grammaticalization. As it is suggested in the analysis, the verb wziąć encodes only the onset in a series of the sequentially scanned configurations making up one single event (Langacker 1997). Such an arrangement of the scene of the conceptualized event motivates both the specific syntactic realization of the construction and its characteristic meaning.

17

'Dla odmiany' – fraza przysłówkowa i komentarz metatekstowy (na tle konstrukcji dla + NP)

58%

Żabowska M.

Linguistica Copernicana

|

2019

|

tom 16

EN

The main aim of the article is to establish the status of expression dla odmiany in Polish; attention focuses both on the conceptual level of language analyzed in the syntactic-semantic perspective and also on the metatextual level described in functional terms. The expressions like dla zdrowia, dla zabawy and also dla przykładu, dla przypomnienia serve as a background for this analysis. The obtained results demonstrate that the uses of dla odmiany represent: 1) syntactical construction, which realizes two patterns: a) zrobić coś [dla _ {np. odmiany (od czegoś)}], b) [(zrobić coś1)] dla _ {np. odmiany} (zrobić coś2) and 2) metatextual language unit dla odmiany.

PL

Celem artykułu jest określenie statusu wyrażenia dla odmiany w języku polskim, zarówno na poziomie przedmiotowym języka (analizowanym w perspektywie semantyczno-składniowej), jak i na poziomie metatekstu (opisywanym w terminach funkcjonalnych). Tłem dla przeprowadzanych analiz są wyrażenia typu dla zdrowia, dla zabawy oraz dla przykładu, dla przypomnienia. Uzyskane wyniki potwierdzają, że użycia dla odmiany reprezentują: 1) połączenie syntaktyczne, stanowiące realizację dwóch schematów: a) zrobić coś [dla _ {np. odmiany (od czegoś)}], b) [(zrobić coś1)] dla _ {np. odmiany} (zrobić coś2) i 2) metatekstową jednostkę języka dla odmiany.