Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Duńskie koncepcje Origo gentis w nowożytnej historiografii

100%

Szelągowska K.

|

nr 54

169-195

EN

The aim of this paper is to show how Early Modern (16th and 17th centuries) Danish historiography, within the pursuit of the goal of forming a new vision of national history, constructed the new theory of the nation’s origin. Simultaneosly, the paper attempts to trace the dependencies on the medieval heritage and present the evolution of the ideas. To fullfil those goals, the confrontation of medieval theories (Saxo Grammaticus, Annales Ryenses and the Danish Rhymed Chronicle) with the Early Modern creations was performed, with the purpose of pointing which elements were preserved and which needed to be supplemented. The Bible and the ancient classical historians and geographers delivered necessary information to the scholars (Niels Pedersen – Petreius, Claus Lyschander, Niels Strelow) making it possible to proof the Cimbrian origin of the Danish nation. The ways in which this reasoning was accomplished show the variety of forms and methodological approaches together with different ideological standpoints.

PL

Celem artykułu jest ukazanie jak we wczesnonowożytnej (XVI–XVII w.) historiografii duńskiej, w ramach konstruowania nowej syntezy dziejów narodowych, uformowała się teoria pochodzenia narodu duńskiego. Dodatkowo, artykuł ma prześledzić zależność tych teorii od średniowiecznego dziedzictwa oraz dokonującą się w tym względzie ewolucję.Realizacja powyższych celów polega na konfrontacji opowieści przekazanych przez dziejopisów średniowiecza (m.in. Sakso Gramatyk, Rocznik z Ryd, Duńska kronika rymowana) z dziełami nowożytnymi, by pokazać, jakie wątki zachowano, a jakie rozbudowano, przede wszystkim o okres „przed Danem”, wiążąc go z dziejami biblijnymi i klasyczną starożytnością. W rezultacie powstała nowa opowieść (Niels Pedersen – Petreius, Claus Lyschander, Niels Strelow), oparta na przekazie Biblii oraz dziełach starożytnych historyków i geografów, której centralnym punktem było udowodnienie cymbryjskiego pochodzenia narodu. Narracje o Początkach ukazują zróżnicowanie zarówno formy i metodologicznego podejścia, jak i ideologicznych postaw.

2

Co to jest gotycyzm? Rec.: Gotycyzm w literaturze i kulturze lat 1760–1830. Pod redakcją Marcina Cieńskiego i Pawła Pluty. Warszawa 2020

100%

Bąkowska P.

|

nr 3

277-292

PL

Wieloautorska monografia „Gotycyzm w literaturze i kulturze lat 1760–1830” przynosi interesujące rozważania dotyczące trudno uchwytnego zjawiska w jego różnorodnych inkarnacjach. Książka składa się z 27 rozpraw poprzedzonych wprowadzeniem wstępnie porządkującym kwestie związane z określonym w tytule tematem. Na szczególną uwagę zasługuje to, że monografia rzuca nowe światło na zagadnienia, które w rodzimych badaniach – choć sygnalizowane – nie zyskały jak dotąd gruntownych opracowań.

EN

The co-authored monograph “Gotycyzm w literaturze i kulturze lat 1760–1830” (“Gothicism in Literature and Culture 1760–1830”, 2020) offers interesting considerations about this scarcely perceptible issue in its various incarnations. The book contains 27 treatises preceded by an introduction that initially sorts out the problems connected with the subject included in the title. Special attention is directed to the fact that the monograph sheds new light on the issues, however signalled in Polish research, have so far gained no insightful studies.

3

G(n)o(s)tycyzm Female queer gothic, gnoza i dyskurs o kobiecej potworności (o „Almie” Izabeli Filipiak)

100%

Sobolczyk P. , Instytut Badań Literackich PAN P. P. H. , Piotr Sobolczyk – dr p. I. P. O. b. l. p. i. h. X. i. X. w. t. q. g. k. p. t. r. a. d. N. p. T. M. p. d. H. , piotr_sobolczyk@op.pl

|

tom 04

PL

Artykuł proponuje interpretacje słabo opisanej powieści Izabeli Filipiak „Alma” (2003) w kontekście queer female gothic i dyskursu o „kobiecej potworności” zaini-cjowanego przez „Frankensteina” Mary Shelley. Autor dystansuje się wobec meta-tematycznej uwagi genologicznej Filipiak, że jej powieść reprezentuje cyberpunk, wskazuje natomiast na liczne zbieżności z książką „Skin shows” Judith Halberstam. W drugiej części artykułu analizowane są odniesienia gnostyckie powieści Filipiak, trawestującej „Hymn o perle” w feministycznym ujęciu. Osobny akapit poświęcony został teoretycznemu ustaleniu ogólnych relacji między gotycyzmem a gnozą.

EN

The article proposes an interpretations of Izabela Filipiak’s little-known novel Alma (2003) in the context of queer female gothic and the “feminine monstrosity” discourse inspired by Mary Shelley’s “Frankenstein”. The author disagrees with Filipiak’s metathematic genological remark that the novel represents cyberpunk, while pointing to numerous points of convergence with the book “Skin Shows” by Judith Halberstam. The second part of the article analyses gnostic references in Filipiak’s novel, which is a feminist rewriting of “Hymn of the Pearl”. A separate paragraph is devoted to theoretical determination of the general relationship between the gothic and gnosis.

4

Śladami „skradzionego” mózgu. Fantastyczne fabuły w romanetach Jakuba Arbesa

85%

Grigorowa M.

|

nr 6

207-223

EN

The article is concerned with the generic specifics of the romaneto, a literary mode established by Czech writer Jakub Arbes, taking as its vantage point the way in which fantastic storylines operate within it. Arbes’s romanettos can be characterized by the interplay of gothic writing and science fiction. The study focuses on his most wellknown romanetto Newton’s Brain (Newtonův mozek). The analysis aims at a comparative investigation of the stolen brain motif related to the popular story of Einstein’s stolen brain and its literary repercussions.

PL

Artykuł dotyczy wyznaczników romaneto – gatunku literackiego zapoczątkowanego przez czeskiego pisarza Jakuba Arbesa – przyjmując za punkt wyjścia sposób, w jaki rozwijają się w nim fantastyczne fabuły. Romaneta Arbesa charakteryzuje wzajemne oddziaływanie powieści gotyckiej i science fiction. Artykuł koncentruje się na najbardziej znanym romaneto Mózg Newtona (Newtonův mozek). Analiza skupia się na porównawczym rozpatrywaniu motywu ukradzionego mózgu w relacji do historii o ukradzionym mózgu Ensteina i jej literackich reperkusjach.

5

Wanda i Martwica. Zgnilizna i pustka. Gotycyzm w „Legendzie” Wyspiańskiego

80%

Rudaś-Grodzka M.

|

tom 115

|

nr 3

19-43

PL

Artykuł jest próbą nowego odczytania „Legendy” Stanisława Wyspiańskiego jako dramatu gotyckiego. Konwencja ta pozwoliła poecie zmierzyć się z polskimi słabościami i fantazmatami. W warstwie fabularnej dochodzi do zderzenia zła historycznego ze złem indywidualnym. Historia rodzinna, przemoc, incest, zbrodnia i zemsta kładą się cieniem na dzieje narodu. Gotyckość tego dramatu, symbolicznie sygnalizowana przez figurę Wandy, stanowi wykładnię polskości, która znajduje się w polu ścierania się dwóch rodzajów wyparcia w naszej kulturze. Te dwie sfery, jedna spod znaku rebelii, a druga – nieodwracalnego losu, nie potrafią się zintegrować i odpowiadają za mroczną stronę naszej polskości rozumianą jako narodowe imaginarium symboliczne.

EN

The paper aims at a new reading of Stanisław Wyspiański’s “Legenda” (“Legend”) as a Gothic drama. This convention allows the poet to face the Polish weaknesses and phantasms. On the fictional layer one observes a clash of historical evil with the individual one. Family history, violence, incest, crime and revenge cast a shadow over the nation’s history. Gothicity of the drama symbolically which is signalled by the figure of Wanda serves as an explanation of Polishness found in the place where two kinds of denial in our culture clash. Two spheres, one under the banner of rebellion, and the other under the banner of irrevocable fate, cannot integrate and are responsible for the dark side of our Polishness understood as national symbolic imaginarium.

6

Rola zmysłów w opowiadaniu Edgara Allana Poego Serce – oskarżycielem

80%

Guner M.

|

nr 13

55-70

EN

Summary The thesis analyses the role of senses in Edgar Allan Poe’s short story The Tell-Tale Heart. The narrator suffers from chronic squeamishness of senses – his most sensitive one is hearing. Thus, the text is full of descriptions of varied sounds. Sight is another important sense, which becomes protagonist’s main source of anxiety. An obsession about an old man’s eye leads him to commit a murder. The apprehension of the world by the protagonist is modeled by psyche of its character. As such, the analysis of his sensatory experiences has allowed to construct a picture of his internal life.

7

Ojczyzna i siedziba Drakuli, czyli złe miejsce w Europie

80%

Pająk P.

|

nr 4(7)

239-261

EN

Bram Stoker’s Dracula is the most famous example of a successful symbiosis between Gothicism and balkanism. With this symbiosis, Irish author refreshes and popularizes the vampire myth and enriches it with the myth of Transylvania as a homeland of vampirism. Stoker tries to make the image of Transylvania as authentic as possible, but at the same time, he mystifies some facts. He creates Transylvania in accordance with balkanistic stereotype as a beautiful, but backward land. European culture is mingled there with the oriental culture. Count Dracula’s vampirism is a horrible effect of this cultural hybridization. According to psychoanalytic interpretation, the castle o fa vampire symbolizes the unconsciousness of Westerners, and the vampire is their double. Dracula embodies their repressed ideas related to the desire of absolute power which enables to satisfy the instincts freely. The balkanistic context of psychoanalytic interpretation of Dracula’s castle allows the extension of this interpretation to the entire Transylvania, which in Stoker’s novel is a metonymy of the Balkans and Eastern Europe. This region of Europe was in the 19th century regarded in the West as the boundary between Europe and Asia, and it serves as a locus horridus, that is to say, a bad place which is a reservoir of culturally forbidden desires that Westerners repress by attributing them to the Eastern European culture.

8

Dlaczego preromantyzm? Literatura przełomu XVIII i XIX stulecia w terminologii historyka literatury

61%

Pluta P.

|

nr 1: Literatura polska

39-52

PL

Artykuł jest próbą spojrzenia na znaczenie terminu „preromantyzm” przez pryzmat funkcjonowania tego pojęcia w tekstach literaturoznawczych. Przedmiotem analizy są rozprawy zamieszczone w przygotowanych przez Alinę Aleksandrowicz i Ewę Grzędę dwóch książkach naukowych, które dzieli data wydania (1991 i 2007), charakter publikacji (tom zbiorowy i autorska antologia utworów literackich), łączy natomiast użycie w formule tytułowej terminu „preromantyzm”. Rekonstruowane w toku rozważań sensy terminu „preromantyzm” odsyłają do zjawisk estetyczno-literackich, które mają w nauce o literaturze swoje nazwy: „sentymentalizm”, „gotycyzm”, „osjanizm” czy „rokoko”. Materiałem uzupełniającym bądź porównawczym dla formułowanych wniosków są spostrzeżenia innych badaczy literatury (T. Kostkiewiczowa, A. Kowalczykowa, J. Krzyżanowski, Z. Libera, J. Lyszczyna, J. Maciejewski), którzy problem preromantyzmu rozpatrywali wcześniej.

EN

The article is an attempt to look at the meaning of the term “pre-Romanticism” through the prism of its functioning in literary texts. The subject of analysis are texts published in two book by Alina Aleksandrowicz and Ewa Grzęda. The two books are different in terms of the date (1991 and 2007) and the nature of the publication (collective volume and author’s anthology of literary works), but also linked to each other through the use of the term pre-Romanticism in their titles. The reconstructed senses of the term pre-Romanticism refer to aesthetic and literary phenomena which have their specific names in literary studies: Sentimentalism, Gothicism, Ossianism or Rococo. The observations of other literary researchers (T. Kostkiewiczowa, A. Kowalczykowa, J. Krzyżanowski, Z. Libera, J. Lyszczyna, J. Maciejewski), who previously considered the problem of pre-Romanticism, constitute a complementary or comparative material for the formulated conclusions.