Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Nierozpoznany halowy kościół farny z około 1300 roku w Byczynie na Śląsku. O architekturze domniemanej fundacji księcia Henryka III głogowskiego

100%

Adamski J.

|

tom T. 60, z. 4

27--51

PL

Fara pw. św. Mikołaja w Byczynie jest niezwykle ciekawym, a w dotychczasowej literaturze zupełnie przeoczonym przykładem halowej budowli z około 1300 roku, która dowodzi poszukiwań właściwej, atrakcyjnej formy okazałego kościoła miejskiego, które nurtowały zarówno inwestorów, jak i budowniczych świątyń parafialnych na Śląsku u schyłku XIII wieku. Wszyscy dotychczasowi badacze uznali ją za jednorodne założenie z końca XIV wieku. Tymczasem ewidentna jest zasadnicza dwufazowość powstawania fary, która u schyłku XIV stulecia została przebudowana na bazylikę i wówczas dopiero uzyskała obecny kształt. Omawiany kościół jest bez wątpienia jedną z najbardziej niezwykłych kreacji architektonicznych z okresu około roku 1300 na Śląsku. Jej twórcy dowiedli znajomości najważniejszych budowli kręgu austriacko-morawskiego, przede wszystkim kończonej wówczas katedry w Ołomuńcu. Wznosząc krótki korpus halowy (względnie pseudobazylikowy) na rzucie kwadratu, wpisali się w główny nurt rozwoju miejskich kościołów parafialnych na Śląsku w drugiej połowie XIII wieku, zaś bez wątpienia na życzenie fundatora – zapewne księcia Henryka III głogowskiego postawili wyniosłą wieżę zachodnią, nawiązującą do kolegiaty w Głogowie. Zapewne również z tej budowli został zaczerpnięty wystrój kamieniarski chóru, na który złożyły się baldachimowe nisze, powiązane ze służkami sklepiennymi. Wschodnia część kościoła swymi rozmiarami i dekoracją podkreślała także archiprezbiterialną godność kościoła. Ze względu na późniejszą przebudowę, największą stratą jest przekształcenie chóru, który w świetle zachowanych reliktów i przeprowadzonej tu analizy przedstawia się jako wyjątkowe dzieło architektury przełomu XIII i XIV wieku, nierozerwalnie związane z politycznymi dziejami Śląska.

EN

The Parish Church of St Nicolaus at Byczyna in Silesia (German Pitschen) presents a most interesting, yet till now unknown example of a hall church from around 1300. It proves that the Silesian founders, as well as builders themselves, sought at the end of the 13th century for an suitable, attractive form of a representative town church. All up-to-date researchers treated the Byczyna church as an integral structure dating back to the end of the 14th century. It is most surprising, as it is more than evident that we deal here with a much older building, which was only much rebuilt to the present shape at the end of the 14th century. With no doubt, the church in question forms one of the most interesting architectural creations of around 1300 in Silesia. Its builder proved their knowledge of many important buildings in Austria and Moravia, especially of the Cathedral al Olomouc/Olmütz, which was near completion at that time. The short hall nave of the Byczyna church counts to the main trend of the parish churches in Silesia from the 2nd half of the 13th century. In turn, the single west tower was erected probably according to the wish of its alleged founder, Henry the Third, duke of Głogów/Glogau. It reminded of the west tower of the Collegiate Church at Głogów, while the unique mason decoration in the Byczyna choir, which encompassed sculpted baldachins and vaulting shafts, was an allusion to the chancel of the aforementioned church at Głogów. The size and opulent articulation of the eastern part of the analysed building stressed the function of the church as a seat of an archpriest. Unfortunately the Byczyna choir, which was a unique structure in the Silesian architecture of around 1300, was later strongly rebuilt and lost its previous shape.

2

Czy w "Strachopolis" Doroty Wieczorek straszy?

100%

Slany K.

|

2017

|

nr 1(56)

7-23

EN

The article Are There Monsters in Dorota Wieczorek’s Strachopolis? analyzes selected elements of the topos of fear in the aponymous IBBY-awarded children’s novel. The author is interested in the contemporary version of the topoi of fear embedded in the landscape of globalized existence affected by the phenomenon of supermarketization and consumerism. In the article, the topic of fear highlighted by Wieczorek, is reinterpreted through the prism of a number of sociological theories, notably, Marc Augé’s concept of non-places, Zygmunt Bauman’s postmodern construct of “liquid life”, and Jeffrey J. Cohen’s cultural theory of monster. In Wieczorek’s novel, “monster” is a social metaphor for the excluded whom Bauman has called homo sacer. Their societal degradation in the fairy-tale futuristic metropolis is conditioned upon the post-panopticon power, exercised as persecution of the “Other’s” ethnic and gender identity. The excluded are thus outsiders, if not the discarded “social pariahs”. Besides presenting the sociological and cultural theme of the monstrum, the article further discusses the strategy of carnivalization put forward by Bachtin. This shift leads to the victory of the Others-Monsters as subjects within the liquid modernity. It makes the novel intriguing both on the textual and didactic plane.

3

Kościół parafialny pw. św. Anny w Mołtajnach – dzieje budowlane

100%

Kantorowicz K. , Wółkowski W.

|

2022

|

tom nr 5

45--61

PL

Już od stu lat Zakład Architektury Polskiej prowadzi prace inwentaryzacyjne na terenie całego kraju. W 2022 roku w ramach ćwiczeń terenowych studenci Wydziały Architektury pod kierunkiem pracowników ZAP WAPW wykonali dokumentację gotyckiego kościoła parafialnego pw. św. Anny w Mołtajnach w Barcji. Kościół ten jest bardzo dobrze zachowanym przykładem świątyni wiejskiej z tego rejonu, a jego struktura obrazuje przemiany jakie zachodziły w gotyku środkowych Prus w 2. połowie XIV i w XV wieku. Szczegółowa inwentaryzacja kościoła i przeprowadzone badania pozwoliły na zweryfikowanie i doprecyzowanie wiedzy na temat budynku. Udało się ustalić osiem faz budowlanych obiektu, zaczynając od bliżej nieznanego kościoła drewnianego, poprzez jego murowaną rozbudowę w kierunku wschodnim, następnie wymianę części drewnianej na murowaną, dostawienie wieży od zachodu i kruchty od północy, po nowożytną nadbudowę wieży, przebudowę wnętrza (wykonanie nowych okien i drewnianych stopów kolebkowych), do prac o charakterze konserwatorskim z XX wieku. W tekście pokuszono się również o próbę umiejscowienia poszczególnych elementów kościoła w kontekście architektury w Prusach. Przeanalizowano charakterystyczne rozwiązania gotyckich szczytów, otwartego na przestrzał przyziemia wieży oraz artykulacji elewacji zdwojonymi blendami. Te ostatnie rozważania mają znaczenie nie tylko dla stanu wiedzy na temat budowli mołatańskiej, ale mogą zostać wykorzystane również przy kolejnych próbach stworzenia systematyki kościołów wiejskich regionu, które jak pokazują ostatnie badania okazują się często o wiele młodsze niż myślano jeszcze w pierwszej połowie XX wieku. Wyniki badań będą miały także zastosowanie w toczących się w kościele pracach konserwatorskich, dając informacje do uczytelnienia najbardziej wartościowych jego elementów.

EN

The Department of Polish Architecture has been conducting survey measurement work throughout the country for one hundred years. In 2022, within the framework of field exercises, students of the Faculty of Architecture under the leadership of the staff of the Department of Polish Architecture of the Faculty of Architecture of the Warsaw University of Technology developed documentation for the Gothic parish church of Saint Ann in Mołtajny, Barten. The church is a very well preserved example of a rural church from this region. Its structure images the changes that took place in the Gothic of central Prussia in the second half of the 14th through the 15th centuries. Detailed survey measurements of the church coupled with studies made it possible to confirm and add detail to knowledge regarding the building. It became possible to establish eight construction phases, starting with the relatively unknown timber church, on through its masonry expansion towards the east, followed by the replacement of the timber section with a masonry one, the adding of a tower to the west and porch to the north, all the way through the early modern period which added to the height of the tower, the remodeling of the interior (the adding of new windows and timber vaulting), up to conservation work in the 20th century. The text also makes an effort to place the individual elements of the church in the context of architecture in Prussia. Analysis encompassed the characteristic solutions for Gothic gables, the pass–through ground floor of the tower, and the articulation of the façade with doubled blind windows. These last considerations are important not only with respect to the state of knowledge concerning the building in Mołtajny, but can also be utilized in successive efforts at creating a systemization covering the rural churches of the region right up to the first half of the 20th century. Study results will also find application in conservation work underway in the church by providing information giving legibility to its most valuable elements.

4

Poznajmy piękno kamieniarki kolegiaty p.w. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Tarnowie

100%

Łannik A. , Smoleńska A. , Wójcik B.

|

tom nr 3

27-40

PL

Głównym celem niniejszego artykułu jest promocja gotyckiej katedry w Tarnowie wśród turystów interesujących się kamieniem i jego walorami dekoracyjnymi. Wprowadzono czytelnika w architekturę gotycką szczegółowo omówioną na przykładzie katedry. Szczególną uwagę zwrócono na rodzaje i pochodzenie skał, które licznie zostały zastosowane do ozdoby murów zewnętrznych oraz wnętrza kościoła.

EN

Promotion of the Gothic cathedral in Tarnów among the tourists interested in rocks and their decorative values is the major aim of this paper. A reader has got introduced to the Gothic architecture discussed in details at the example of the cathedral. A particular attention has been paid to the variety of types and provenance of stones used in constructing and ornamenting the outer walls and the interior of the church.

5

Późnogotycka architektura Portugalii jako symbol wypraw morskich

80%

Waśkowiak P.

|

nr 100

21-30

EN

On October 25, 1495, Manuel I the Lucky enters the throne of Portugal. This king, continuing the policy of his predecessor, John II, intensively financed commercial sea fishing expeditions. They contributed to the extraordinary enrichment and expansion of the empire, which undoubtedly became the power of the then world. Along with this began a new era in the history of Portugal, which affected almost all aspects of the state, including late Gothic architecture, which was decorated with peculiar ornaments inspired by marine fauna and flora and sailing elements.

PL

Dnia 25 października 1495 r. na tron portugalski wstąpił Manuel I Szczęśliwy. Król ten, kontynuując politykę swojego poprzednika, Jana II, intensywnie finansował wyprawy morskie o charakterze handlowym. Przyczyniły się one do niezwykłego wzbogacenia i rozbudowy imperium, które niewątpliwie stało się potęgą ówczesnego świata. Rozpoczęła się wówczas nowa epoka w dziejach Portugalii, która wpłynęła na niemal wszystkie aspekty państwa, włączając w to późnogotycką architekturę, która zdobiona była osobliwymi ornamentami inspirowanymi morską fauną i florą oraz elementami żeglarskimi.

6

Carnival Revisited: The Return of the Clown in Thomas Ligotti’s “The Last Feast of Harlequin”

80%

Antoszek P.

|

nr 5: Neofilologia

135-144

EN

Although carnival as a social phenomenon has been virtually eliminated from cultural life, carnivalesque imagery seems to pervade a lot of contemporary writing. In Thomas Ligotti’s “The Last Feast of Harlequin” a modern winter festival turns out to be only a mask for a sinister underground anti-fertility rite. The article explores the ways in which horror literature uses carnival’s transgressive potential and leading images to create an ambivalent space of chaos, evil, and perversity. In a truly grotesque reversal of carnival spirit, the Bakhtinian rejuvenating laughter is replaced by a mourning chant and celebration of “many shapes of death.” What is more, the dark ceremony in the story may be seen as an enactment of the narrator’s own pathological obsessions and private terrors. By revealing a contemporary festival’s hidden meaning and function, the story seems to comment upon the very process of the cultural suppression of carnival and gothic fiction’s subsequent appropriation of various cultural abjections framed in carnival’s ambivalent aesthetics.

PL

Mimo że karnawał jako zjawisko społeczne został niemal zupełnie wyeliminowany z życia kulturalnego, elementy karnawałowej estetyki odnaleźć można w wielu współczesnych tekstach literackich. W opowiadaniu Thomasa Ligottiego „The Last Feast of Harlequin” karnawałowe święto okazuje się jedynie maską dla ponurego, podziemnego rytuału. Celem niniejszego artykuł jest przedstawienie jednego ze sposobów, w jaki literatura horroru wykorzystuje transgresję i karnawałową poetykę do tworzenia własnej ambiwalentnej przestrzeni. Przerażający podziemny rytuał wopowiadaniu jest nie tylko groteskowym odwróceniem bachtinowskiego „święta głupców”, ale także odzwierciedleniem osobistych lęków i obsesji narratora. Odsłaniając ciemne aspekty współczesnego świętowania, opowiadanie Ligottiego staje się komentarzem na temat samego procesu marginalizacji praktyk karnawałowych i jednoczesnego pojawienia się poetyki karnawałowej wliteraturze gotyckiej.

7

Problematyka rozwarstwiania gotyckich malowideł sztalugowych na drewnie na przykładzie tryptyku z Łącka (II ćw. XV wieku)

80%

Kadłuczka K.

|

tom Nr 15

42--48

8

Kościół parafialny pod wezwaniem św. Trójcy w Witowie (gmina Koszyce, woj. małopolskie). Odkrycie szesnastowiecznej polichromii, historia i technologia

80%

Soran-Maluty N.

|

2004

|

tom Nr 16

27--30