Artykuł jest próbą prezentacji i oceny procesów, które zaszły w krajowej gospodarce surowcami mineralnymi w wyniku przemian rynkowych w ostatnich piętnastu latach. Zaprezentowane zostały podstawowe fakty i trendy w zakresie zmian bazy zasobowej kopalin oraz krajowej podaży surowców mineralnych z uwzględnieniem wpływu procesów prywatyzacyjnych. Omówiono rolę wymiany handlowej z zagranicą odnośnie do surowców, a także podstawowe zjawiska dotyczące zmian w krajowym zapotrzebowaniu na surowce. W podsumowaniu wskazano na kierunki dalszych przemian kształtu i struktury przemysłu surowcowego w Polsce.
EN
The paper i san attempt of presentation and evaluation of processes which took place in the home management of mineral raw materiale as a result of market transformations in the last fifteen years. The basic facts and trends in the range of changes of mineral resources basis as well as the home supply of mineral raw materials are presented taking into consideration privatization processes. Importance of raw materials exchange with foreign countries and also basic problems influencing the domestic raw materials demand are discussed. In recapitulation the trends of further transformations of the shape and structure of the raw material industry in Poland are pointed out.
2
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Przedstawiono wpływ dokładności oszacowania jakości kopaliny na ryzyko wystąpienia straty finansowej, spowodowanej decyzją podjętą na podstawie oceny tej jakości, opartej na reprezentujących ją wynikach badań. Zwrócono uwagę na rolę prawdopodobieństwa znajdowania się rzeczywistych parametrów jakościowych kopaliny poza granicami dopuszczalnych tolerancji estymacyjnych dla wyników oznaczeń. Prawdopodobieństwo to jest zasadniczym czynnikiem wspomnianego ryzyka. Jest ono bezpośrednio określone przez prawdopodobieństwo występowania rzeczywistych parametrów kopaliny w obszarach, które odpowiadają ustalonym, tolerancjom estymacyjnym. To ostatnie prawdopodobieństwo nazywa się poziomem ufności i razem z przyjętymi tolerancjami przedstawia statystyczne kryterium dokładności oszacowania (statystycznego przybliżenia) wielowymiarowej jakościowej charakterystyki kopaliny. Scharakteryzowano niepewność powstającą przy stosowaniu tradycyjnej metody w celu estymacji wielowymiarowych jakościowych charakterystyk kopalin i wykazano, że w dużym stopniu metoda ta podwyższa ryzyko decyzji opierających się na wynikach, które reprezentują jakość kopaliny, uzyskanych przy jej użyciu. Ryzyko decyzji uznania jako rzeczywistej jakości kopaliny, na którą wskazują wyniki oznaczeń, można zmniejszyć do pożądanego poziomu pod warunkiem zastosowania odpowiedniego wariantu metody wielowymiarowo-wektorowej estymacji jakościowej charakterystyki kopaliny.
EN
In this paper there is characterized the influence of closeness of mineral quality estimation over the risk of suffering a financial loss. This loss is caused by the decision based on the quality evaluation of a mineral lot according to the received determination results. There is payed attention to the importance of likelohood that the real quality parameters of mineral lot are finded aut the utmost of the permissible tolerance for determination results. This likelihood is a essential factor for the sayed risk and is directly formed by the probability that the real quality parameters are found inside the spaces corresponding to the established estimation tolerances. The forming probability is called the confidence level and in common with these spaces termed the confidence intervals, are the criterion for assessment of statistical closeness pertaining to the mineral lot multidimensional quality. This closeness is consequent upon the estimation method used. The traditional method is not agreed with the principles of the representativeness method. The practiced estimation is onedimensional while majority of mineral qualities are multidomensional and/or multivectioral. There is broached the uncertainly arrising at when the traditional method is applied to determinate a multidimensional and/or multivectorial mineral quality. In the case of arriving at the decision concerns a mineral quality class on the basis of the results represented the mineral quality obtained by the traditional method, it has proved that the uncertaintly very increases. The decision risk follows this method is adequately increased. The risk of decision based on the quality evaluation, can be decreased to the desirable level on condition of using the fit variant of the multidimensional-multivectorial method for mineral quality setimation. Then the decisions assign the mineral qualities pointed aut by determination results, as real, will be correct.
Dwadzieścia lat temu w elektrowni Bełchatów uruchomiono pierwszą w Polsce instalację odsiarczania spalin metodą mokrą, w której jako produkt uboczny otrzymuje się pełnowartościowy gips syntetyczny. W konsekwencji zobowiązań międzynarodowych odsiarczanie wdrożono stopniowo w wielu innych krajowych elektrowniach. W wyniku odsiarczania metodą mokrą wapienną na rynku surowców budowlanych pojawiły się duże ilości gipsu syntetycznego. Artykuł jest próbą oceny zmian na rynku gipsu w Polsce jakie dokonały się w wyniku tego procesu. Przedstawiono stan zasobów gipsu naturalnego oraz wydobycie w ostatnich dwóch dekadach. Poddano analizie proces wdrażania systemów odsiarczania w krajowych elektrowniach z podaniem zdolności produkcyjnej i produkcji rzeczywistej gipsów syntetycznych. Omówiono sposób zagospodarowania otrzymywanych gipsów syntetycznych. Porównano produkcję gipsów naturalnych i syntetycznych w ostatnim dwudziestoleciu. Na podstawie oficjalnych planów rozwojowych polskiej energetyki przedstawiono prognozę podaży gipsów z odsiarczania w najbliższej dekadzie. W studium przypadku na przykładzie projektowanej kopalni węgla brunatnego przedstawiono metodę prognozowania podaży gipsu z instalacji odsiarczania spalin w elektrowni opalanej węglem z tego złoża. W podsumowaniu podkreślono, że zmiany w pozyskaniu związków siarki są efektem postępu technologicznego, którego głównym motorem jest potrzeba ochrony środowiska naturalnego.
EN
Twenty years ago in the Belchatow power plant in Poland the first flue gas desulfurization (FGD) were launched, in which as a by product a synthetic gypsum is obtained. In accordance with international commitments the desulfurization has been implemented gradually in many other domestic power plants. As a result of introduced wet limestone scrubbing method large quantities of synthetic gypsum appeared on the construction materials market. This article is an attempt to assess changes in the market of gypsum in Poland as an effect of the flue gas desulfurization. The state of the gypsum mining in past two decades has been presented. The process of the implementation of FGD along with potential and real gypsum production in polish power plants has been described. The utilization of synthetic gypsum from power plants were discussed. The production of natural and synthetic gypsum in the last two decades has been compared. Using official plans of the development of polish energy production the forecast of the synthetic gypsum in the next years has been made. In the case study basing on one lignite deposit, which development is planned, the forecast of the future synthetic gypsum production from FGD in the planned lignite power plant has been made. In the summary were emphasized that the changes in the mineral resources management, especially sulfur compounds, are the result of the technological progress, which the main driving force is the need of environment protection.
Systemy informacji przestrzennej służą do wprowadzania, gromadzenia i przetwarzania danych geograficznych. W praktyce można wykorzystać je m.in. do analizy sytuacji na rynku kruszyw poprzez zobrazowanie relacji podaży i popytu, jak również kreowania prognoz potencjalnego popytu w otoczeniu istniejącej lub nowo projektowanej kopalni wraz z oceną wpływu konkurencyjnych kopalń.