Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Kłamstwo podmiotu – kłamstwo transcendencji. Studium opresji w „Pieśniach Maldorora” Comte de Lautréamonta

100%

Grabowski M. , Uniwersytet Łódzki W. F. , mat.grabovski@gmail.com

|

EN

The "Songs of Maldoror" are one of the most mysterious romantic writings. This Lautreamont’s main work wasn’t at first accepted by critics and readers. It wasn’t until an accidental discovery made by surrealists that the most known Ducasse’s writing began to be studied. The "Songs…" were considered to be the work of a lunatic, an emanation of wild and mad imagination, and the evidence of the author’s mental illness. Recently, however, scientists who had studied this writing, noticed that earlier critical judgements were not objective. The Songs are undoubtedly the kind of writing that teases, disturbs and raises ethical and aesthetic discord. That was the author’s main goal – to create writing of which the brutality and blasphemy snatches readers away from the bourgeois indifference. The "Songs’…" universe is a grotesque portrait of tyranny and power, which converge in the falsehoods of subject and transcendence. By exposing this deception one unveils the horrific truth about reality and the society. A truth in which culture becomes the space of ceaseless oppression – the prison from which there is nowhere to hide or escape.

2

Andronice Marii Komornickiej – między kreacją femme fatale a gnostycką transgresją

84%

Bukała M. Z.

|

tom 32

EN

The subject of this article is an analysis of a fairy tale Andronice by Maria Komornicka. The main axis of interpretation is determined by the opposition between widespread in the nineteenthcenturyliterature femme fatale motif and the broadly defined problem of excess (transgression). Relevant interpretive context is strongly emphasized gnostic awareness in the tale, and entanglementbetween male and female styles of writing.

PL

Przedmiotem niniejszego artykułu jest analiza baśni Andronice Marii Komornickiej. Główną oś interpretacyjną wyznacza opozycja pomiędzy rozpowszechnioną w literaturze XIX wieku kreacją femme fatale a szeroko pojętą problematyką przekroczenia (transgresji). Ważny kontekst interpretacyjny stanowi silnie zaakcentowana w utworze świadomość gnostycka oraz uwikłanie w tradycje męskiego i kobiecego pisarstwa.

3

G(n)o(s)tycyzm Female queer gothic, gnoza i dyskurs o kobiecej potworności (o „Almie” Izabeli Filipiak)

84%

Sobolczyk P. , Instytut Badań Literackich PAN P. P. H. , Piotr Sobolczyk – dr p. I. P. O. b. l. p. i. h. X. i. X. w. t. q. g. k. p. t. r. a. d. N. p. T. M. p. d. H. , piotr_sobolczyk@op.pl

|

tom 04

PL

Artykuł proponuje interpretacje słabo opisanej powieści Izabeli Filipiak „Alma” (2003) w kontekście queer female gothic i dyskursu o „kobiecej potworności” zaini-cjowanego przez „Frankensteina” Mary Shelley. Autor dystansuje się wobec meta-tematycznej uwagi genologicznej Filipiak, że jej powieść reprezentuje cyberpunk, wskazuje natomiast na liczne zbieżności z książką „Skin shows” Judith Halberstam. W drugiej części artykułu analizowane są odniesienia gnostyckie powieści Filipiak, trawestującej „Hymn o perle” w feministycznym ujęciu. Osobny akapit poświęcony został teoretycznemu ustaleniu ogólnych relacji między gotycyzmem a gnozą.

EN

The article proposes an interpretations of Izabela Filipiak’s little-known novel Alma (2003) in the context of queer female gothic and the “feminine monstrosity” discourse inspired by Mary Shelley’s “Frankenstein”. The author disagrees with Filipiak’s metathematic genological remark that the novel represents cyberpunk, while pointing to numerous points of convergence with the book “Skin Shows” by Judith Halberstam. The second part of the article analyses gnostic references in Filipiak’s novel, which is a feminist rewriting of “Hymn of the Pearl”. A separate paragraph is devoted to theoretical determination of the general relationship between the gothic and gnosis.

4

Biblioteka Betel

84%

Kuligowski P.

|

nr 9(12) cz.2

127-141

EN

The essay starts with Borges and his unsurpassable account of the Library of Babel, interpreted as an ad hoc allegory of the humanistic erudition and its close affiliation with gnosis or, more precisely, its modern variety. The latter is conceived here as described by Eric Voegelin. The humanistic ideal of knowledge, in a manner of speaking, ‘immanentises the eschaton’ by the sheer fact of lending it a form, ‘visualised’ by Borges as the Library of Babel, a ‘gnostic’, inner-worldly equivalent of the Beyond. In a typically modern fashion, the Library replaces the mystics with aesthetics. The transcendental figure of Christ is reduced to an all-too-human figure of Narcissus. And yet, somehow, there is more to books than just words. By reading Ovid in the light of Plato, the essay penetrates and reflects the dual, ambivalent nature of the humanistic − or, shall we say, humane − pursuit of knowledge, gnostically ‘narcissistic’ and platonically ‘Christian’ at the same time. It is only then, at the close of the essay, that we are back with Borges: “Through this space [the Library] [...] there passes a spiral staircase which winds upward and downward into the remotest distance”. Deep within the periodically infinite Library of Babel, there lurks another one − the Library of Bethel − Jacobean, transcendental, surreal.

5

Karl Marx as an anti-theistic and anti-political gnostic

67%

Bartyzel J. , Bartyzel J.

|

2018

|

nr 4

6

Wróg w politycznych narracjach antagonizmu manichejskiego

67%

Ziółkowski J.

|

tom 22

92-107

EN

The text is an attempt to draw the reader attention to the importance of mechanisms and potential effects of political narrations of Manichaean antagonism. The author assesses that these type of narrations, particularly when they grow to the status of the official political propaganda, constitute the significant threat to liberal democracy. An axiological antagonism is determining the creation of a state of political war, makes impossible the dialogue and the cooperation between political groups. The rival is taken as the enemy, and political arche is an aspiration to destroy him. Such a scheme is a great challenge for the political pluralism. Antagonistic narrations, especially marked with Gnostic and Manichaean elements most often apply manipulative reductions in complex reality, relying on such public instructions as: low political competence, mistrust, authoritarian and paranoid tendencies.

7

Maryja i współczesny problem ciała

67%

Królikowski J.

Sympozjum

|

2021

|

tom 1(40)

39-54

PL

Problematyka dotycząca ciała na pewno należy do najbardziej aktualnych we współczesnej kulturze, a tym samym także teologia musi ją uwzględniać w swoich poszukiwaniach, jeśli ma uczestniczyć w tym, co najbardziej zasadnicze dla człowieka. Tradycja teologiczna zwraca uwagę, że także postać Maryi, szczególnie Jej dziewictwo, zawsze wpływała na pogłębione rozumienie ciała i jego przeznaczenia, a tym samym na osobowe i moralne odniesienie do niego. Wobec współczesnej, pilnej potrzeby odbudowania godności ciała zachodzi m.in. wyraźna potrzeba powrotu do kultu maryjnego i do naśladowania cnót Maryi, ponieważ w tej perspektywie można uchwycić i właściwie kształtować relacje między duchem i ciałem, między mężczyzną i kobietą, a tym samym oddziaływać na kulturę, czyniąc ją bardziej przyjazną człowiekowi.

EN

The question concerning human body certainly can be counted among the most urgent issues in the modern culture. Therefore theology as well has to include it among the fields of its research if it wants to participate in a most vital discussion for contemporary man. Theological tradition focuses upon the figure of Mary, and especially on Her virginity, emphasising that She has always ameliorated the profound understanding of the body and its destiny and concurrently its personal and moral context. In the face of contemporary, urgent need for the restoration of the dignity of the bodythe return to Marian devotion and following Her virtues is definitely required. Only in this perspective it is possible to grsap and properly cultivate the relation between the body and the soul and further between man and woman, and by the same token to influence the culture making it more friendly for people.

8

Prawicowość nazizmu? Uwagi na marginesie niemieckiej edycji Mein Kampf Adolfa Hitlera oraz innych publikacji dotyczących narodowego socjalizmu. Problem badawczy

59%

Kosiński K.

|

nr 1

539-561

PL

Współczesna literatura przedmiotu przeważnie ujmuje niemiecki narodowy socjalizm jako zjawisko „prawicowe” bądź „radykalnie prawicowe”. Tendencja ta szczególnie wyraźna jest w historiografii niemieckiej oraz anglosaskiej. Przykłady z teorii i praktyki narodowego socjalizmu wskazują jednak, że ideologia ta pod wieloma względami stanowiła przeciwieństwo tradycyjnej prawicy. Enuncjacje programowe Hitlera dowodzą, że sam pozycjonował się poza tradycyjną prawicą i lewicą. Odmienne rozumienie prawicowości i lewicowości w różnych krajach Europy czy Stanach Zjednoczonych skutkuje nieporozumieniami w dyskursie naukowym i publicystycznym. Szczególnie jest to widoczne w przypadku Niemiec i Polski. Ubocznym skutkiem tego zjawiska jest stawianie znaku równości przez część historyków i publicystów między niemieckim nazizmem a polską narodową demokracją, jako rzekomo dwoma wariantami nacjonalizmu, mimo biegunowo przeciwstawnej aksjologii. Dalekosiężnym celem narodowego socjalizmu było przezwyciężenie i obalenie cywilizacji chrześcijańskiej, co w pewnej mierze łączyło tę ideologię z rewolucją francuską oraz rewolucją bolszewicką.

9

Acedia, neognoza, popreligia et consortes. Josepha Ratzingera/ Benedykta XVI teologiczne diagnozy kryzysów współczesności

59%

Szymik J.

|

nr 2

5-21

EN

The shape of anthropology depends on the shape of theology. Godless anthropology distorts the image of a man; a broken relationship with God makes all spheres of life and human activity become distorted and degraded. While rejecting his Creator and the dependence on Him, a man loses his sense of meaning and taste of life. He neurotically tries to find them in other areas, replacing real values with substitutes and true reality with independently created requisites. Ratzinger shows that the loss of God and misplaced human autonomy generate sorrow, emptiness and, consequently, protest; everything in life becomes ill. According to J. Ratzinger/ Benedict XVI, the most dangerous contemporary diseases of culture and spirituality are: neo-gnostic mentality which is a mixture of anthropological frustration, blind faith in science and snobbery of elites; trendy fascinations with the West versions of Far Eastern religions generally supporting nihilistic inclinations of postmodernity; narcissistically creative culture and relativistic output placed beyond good and evil - in the name of tolerance and pluralism. The only cure can be cognition of real God and recognition of a source of hope and love in Him. Only by drawing from Him, a man is able to co-create the world where the final word does not belong to death.

PL

Kształt antropologii zależy od kształtu teologii. Antropologia bezbożna wypacza obraz człowieka; zerwanie relacji z Bogiem sprawia, że wszelkie dziedziny życia i ludzkiej aktywności ulegają deformacji i degradacji. Człowiek, wyrzekając się swojego Stwórcy i zależności od Niego, traci poczucie sensu i smaku życia. Neurotycznie poszukując ich innych przestrzeniach, zastępuje prawdziwe wartości substytutami, a prawdziwą rzeczywistość samodzielnie wykreowanymi rekwizytami. Ratzinger pokazuje, że utrata Boga i źle pojęta autonomia człowieka generuje smutek, pustkę i w efekcie bunt; wszystko w życiu staje się chore. Neognostycka mentalność, będąca mieszaniną antropologicznej frustracji, ślepej wiary w naukę oraz snobizmu elit; modne fascynacje zachodnimi wersjami dalekowschodnich religii, wspierającymi w sumie nihilistyczne zapędy ponowoczesności; narcystycznie kreatywna kultura oraz relatywistyczna twórczość sytuowana – w imię tolerancji i pluralizmu – poza dobrem i złem stanowią zdaniem J. Ratzingera/ Benedykta XVI najgroźniejsze dziś choroby kultury i duchowości. Lekarstwem może być tylko poznanie prawdziwego Boga i rozpoznanie w Nim źródła nadziei i miłości. Tylko z niego czerpiąc, człowiek jest zdolny współtworzyć świat, w którym ostatnie słowo nie należy do śmierci.

10

Choroby euroatlantyckiej kultury/cywilizacji. Diagnoza J. Ratzingera/Benedykta XVI

59%

Szymik J.

|

nr 27

139-156

PL

Kształt antropologii zależy od kształtu teologii. Antropologia bezbożna wypacza obraz człowieka; zerwanie relacji z Bogiem sprawia, że wszelkie dziedziny życia i ludzkiej aktywności ulegają deformacji i degradacji. Człowiek, wyrzekając się swojego Stwórcy i zależności od Niego, traci poczucie sensu i smaku życia. Neurotycznie po-szukując ich w innych przestrzeniach, zastępuje prawdziwe wartości substytutami, a prawdziwą rzeczywistość samodzielnie wykreowanymi rekwizytami. Ratzinger pokazuje, że utrata Boga i źle pojęta autonomia człowieka generuje smutek, pustkę i w efekcie bunt; wszystko w życiu staje się chore. Neognostycka mentalność, będąca mieszaniną antropologicznej frustracji, ślepej wiary w naukę oraz snobizmu elit; modne fascynacje zachodnimi wersjami dalekowschodnich religii wspierającymi w sumie nihilistyczne zapędy ponowoczesności; narcystycznie kreatywna kultura oraz relatywistyczna twórczość sytuowana – w imię tolerancji i pluralizmu – poza dobrem i złem stanowią, zdaniem J. Ratzingera/Benedykta XVI, najgroźniejsze dziś choroby kultury i duchowości. Lekarstwem może być tylko poznanie prawdziwego Boga i rozpoznanie w Nim źródła nadziei i miłości. Tylko z niego czerpiąc człowiek jest zdolny współtworzyć świat, w którym ostatnie słowo nie należy do śmierci.

EN

The shape of anthropology depends on the shape of theology. Godless anthropology distorts the image of a man; a broken relationship with God makes all spheres of life and human activity become distorted and degraded. While rejecting his Creator and the dependence on Him, a man loses his sense of meaning and taste of life. He neurotically tries to find them in other areas, replacing real values with substitutes and true reality with independently created requisites. Ratzinger shows that the loss of God and misplaced human autonomy generate sorrow, emptiness and, consequently, protest; everything in life becomes ill. According to J. Ratzinger/Benedict XVI, the most dangerous contemporary diseases of culture and spirituality are: neo-gnostic mentality which is a mixture of anthropological frustration, blind faith in science and snobbery of elites; trendy fascinations with the West versions of Far Eastern religions generally supporting nihilistic inclinations of postmodernity; narcissistically creative culture and relativistic output placed beyond good and evil – in the name of tolerance and pluralism. The only cure can be cognition of real God and recognition of a source of hope and love in Him. Only by drawing from Him, a man is able to cocreate the world where the final word does not belong to death.

11

Acedia, neognoza, popreligia et consortes. Josepha Ratzingera/ Benedykta XVI teologiczne diagnozy kryzysów współczesności kształt

59%

Szymik J.

|

nr 2

5-21

PL

Kształt antropologii zależy od kształtu teologii. Antropologia bezbożna wypacza obraz człowieka; zerwanie relacji z Bogiem sprawia, że wszelkie dziedziny życia i ludzkiej aktywności ulegają deformacji i degradacji. Człowiek, wyrzekając się swojego Stwórcy i zależności od Niego, traci poczucie sensu i smaku życia. Neurotycznie poszukując ich w innych przestrzeniach, zastępuje prawdziwe wartości substytutami, a prawdziwą rzeczywistość samodzielnie wykreowanymi rekwizytami. Ratzinger pokazuje, że utrata Boga i źle pojęta autonomia człowieka generuje smutek, pustkę i w efekcie bunt; wszystko w życiu staje się chore. Neognostycka mentalność, będąca mieszaniną antropologicznej frustracji, ślepej wiary w naukę oraz snobizmu elit; modne fascynacje zachodnimi wersjami dalekowschodnich religii, wspierającymi w sumie nihilistyczne zapędy ponowoczesności; narcystycznie kreatywna kultura oraz relatywistyczna twórczość sytuowana – w imię tolerancji i pluralizmu – poza dobrem i złem stanowią zdaniem J. Ratzingera/ Benedykta XVI najgroźniejsze dziś choroby kultury i duchowości. Lekarstwem może być tylko poznanie prawdziwego Boga i rozpoznanie w Nim źródła nadziei i miłości. Tylko z niego czerpiąc, człowiekjest zdolny współtworzyć świat, w którym ostatnie słowo nie należy do śmierci.

EN

The shape of anthropology depends on the shape of theology. Godless anthropology distorts the image of a man; a broken relationship with God makes all spheres of life and human activity become distorted and degraded. While rejecting his Creator and the dependence on Him, a man loses his sense of meaning and taste of life. He neurotically tries to fi nd them in other areas, replacing real values with substitutes and true reality with independently created requisites. Ratzinger shows that the loss of God and misplaced human autonomy generate sorrow, emptiness and, consequently, protest; everything in life becomes ill. According to J. Ratzinger/ Benedict XVI, the most dangerous contemporary diseases of culture and spirituality are: neo-gnostic mentality which is a mixture of anthropological frustration, blind faith in science and snobbery of elites; trendy fascinations with the West versions of Far Eastern religions generally supporting nihilistic inclinations of postmodernity; narcissistically creative culture and relativistic output placed beyond good and evil - in the name of tolerance and pluralism. The only cure can be cognition of real God and recognition of a source of hope and love in Him. Only by drawing from Him, a man is able to co-create the world where the fi nal word does not belong to death.

12

Projektanci mitów – kreacje Schulza, Rotha i Meyrinka

51%

Szyszka vel Syska M.

|

nr 10(2)

70-85

PL

Artykuł omawia koncepcje kreacyjne pisarzy wywodzących się habsburskiego kręgu kulturowego. Bruno Schulz, Joseph Roth i Gustav Meyrink tworzyli w czasach końca wielkiej formacji kulturowej, która pozostawiła własny mit oparty na nostalgii za odchodzącym w niepamięć światem. Schulz, Roth i Meyrink pisali o kulturze, która zauważa własną kreacyjną niewydolność, kulturze doświadczającej kryzysu cywilizacji, niemogącej więcej petryfikować i porządkować wkraczającej modernizacji. W artykule odnoszę się do popularnej u progu I wojny światowej idei demiurgii będącej, według analizowanych przeze mnie twórców, jedną z możliwych wzorów kreacyjnych.

EN

The article discusses the ideas of creation coined by authors descended from the same, Austro-Hungarian cultural field, by: Bruno Schulz, Joseph Roth and Gustav Meyrink. Austro-Hungarian Monarchy created its own mithology based on nostalgia for the World, which was consigning to the dark recesses of history. The authors, conscious of inefficiency of contemporary culture, used the idea of Demiurge to show one of possible creating ideas.

13

Warkocz. Transgresje Leśmiana

51%

Wojda D.

|

nr 7

49-81

EN

The interpretations included in the paper refer to the motif of the plait which appeared in different genre forms of Bolesław Leśmian’s writing. Part one offers an introduction to its most important symbolic meanings: extraordinary value which corresponds to verse, poetic art and, at the same time, transgression and fusion of the appearance with the truth. These threads are developed in the following sub-chapter which justifies the assumption that through depicting the plait Leśmian ironically shows the paradoxality of existence as a tangle of fantasy and reality. The poet’s thought is explained in this part by the concept of Jacques Derrida’s pharmakon. The subsequent part of the article presents Leśmian’s transgressive creatures: women with plaits and plaits alone illustrating that poetry symbolized by them represents a value which is a transformation, “song with no words”, violation of boundaries and fusion of contradictions. Juxtaposing these motifs with gnostic ideas continued in the following isolated fragment overlaps with showing connections between Leśmian’s works with the formula of romantic irony, particularly as understood by Friedrich Schlegel. The parabasis, auto-ironic traces and the concept of “wordless melody” are analyzed in final interpretations which lead to the conclusion that the plait in Leśmian’s works is a figure of the unthinkable mystery of existence, and at the same time it symbolizes poetry, irony and fantasy.

PL

Zawarte w tym artykule interpretacje dotyczą motywu warkocza, który pojawia się w różnych formach gatunkowych pisarstwa Bolesława Leśmiana. Część pierwsza wprowadza w jego najważniejsze znaczenia symboliczne: wyjątkowej wartości – odpowiadającej mowie wiązanej, sztuce poetyckiej – a jednocześnie transgresji i zespolenia pozoru z prawdą. Wątki te rozwijane są w kolejnym podrozdziale, uzasadniającym twierdzenie, że za pośrednictwem przedstawień warkocza Leśmian ironicznie ukazuje paradoksalność bytu, jako splotu fantazji z realnością. Myśl poety zostaje w tej partii objaśniona koncepcją farmakonu Jacques’a Derridy. Następna część artykułu prezentuje Leśmianowskie istoty transgresywne – kobiety z warkoczami i same warkocze, obrazujące, że symbolizowana przez nie poezja stanowi wartość, która jest przemianą, „pieśnią bez słów”, naruszaniem granic i połączeniem sprzeczności. Zestawienie tych wątków z ideami gnostyckimi, kontynuowane w dalszym wyodrębnionym fragmencie, nakłada się na ukazanie powiązań twórczości Leśmiana z formułą ironii romantycznej, szczególnie w ujęciu Friedricha Schlegla. Parabazie, autoironicznym tropom i wyobrażeniu „bezsłownej melodii” poświęcone są końcowe interpretacje, zmierzające do wniosku, że warkocz jest w dziełach Leśmiana figurą niewyrażalnej tajemnicy bytu, a zarazem symbolizuje poezję, ironię i fantazję.

14

Koncepcja nadprzyrodzoności w systemach religijnych Wschodu (Azji) i ich recepcja na Zachodzie (USA i Europa) na gruncie światopoglądu New Age

34%

Murziński P.

|

2017

|

tom 3

EN

Present article aims at showing the supernaturalism conception of religious systems of the East against the background of Christian supernaturalism conception based on the Word of God and the conception of New Age Movement which is built on worldview of religious systems of the East. The base of this conception diff ers from the Christian one. It is a pantheist delineation of God, so it assumes there is no real border between Him and creature. This fact changes perception of character of the creation and idea of spirituality diametrically. Because this delineation premises an emanation of divinity, not the act of Creation without violation of the essence of God, it does not mention about the real identity of human being, Divine Mercy, or eternal life at all. For humane-self is illusive and Wight is coming up for process of consecutive reincarnations, which are dependent on karma. Ergo, spirituality of the East does not base on right of reprieve and techniques that are associated with the spirituality are peculiarly gnostic, connected with enlightenment of mind and nirvana, explained by entrants of New Age as stifling or transformation of perceptorium. These ideas have been present in western notion starting from ancient Greek thought through Jewish kabbalah, Christian Gnosticism, esotericism, illuminism, theosophy, anthroposophy and so-called potential of human’s mind development characteristic of New Age’s praxis. On the other hand, transcendental meditation, yoga, reiki or martial arts base on idea of socalled divine qi energy which with suitable techniques, poises, or meditation you can tap inside you or be fulfilled with to get specified benefits, therapic powers, inner harmony, etc. It is a cosmic delineation of God regarded as macrocosm and human regarded as a microcosm defined as a hologram of surrounding reality. What is more, according to religious systems of the East and New Age Movement, human is regarded as a small piece of divine mind and direct emanation of god. They need no God’s Epiphany, tenets, or religious system which would make knowable reality objective or would mediate between them and God. From the viewpoint of this world’s vision, there can’t be any objective truth, because everyone is in possession of it proportionately to their enlightenment. Hence cognitive relativism ant toleration towards different opinions or religious systems, for ultimate instance in this perception of God and the world is only Wight, not Epiphany or any religious authority.