Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Geografia przyszłości ostatecznej w „Ostatniej bitwie” Clive Staple Lewisa i „Nad Rzeką i Tam Dalej” Wiliamia Horwooda

100%

Gwadera A.

|

tom 63

|

nr 1

PL

W artykule podjęty został problem realizacji Toposu śmierci i życia po(za) nią. Rozważania oscylują na granicy tanatologii oraz sacrum w literaturze dla dzieci i młodzieży wyrażonych jako funkcja czasu – Przyszłość ostateczna. Analizie poddane zostały dzieła literatury angielskiej: „Opowieści z Narni” Clive Staples Lewisa ze szczególnym uwzględnieniem „Ostatniej bitwy” oraz kontynuacja Kennetha Grahama „O czym szumią wierzby: stworzona przez Wiliama Horwooda („Nad Rzeką i Tam Dalej”). Literacka analiza motywu przejścia „do tamtego świata” jest silnie inspirowana przez wyobrażenie miejsca. Analiza porównawcza Horwoodowskigeo Tam Dalej i „Dalej wzwyż i dalej w głąb” Lewisa umożliwia opisanie Przyszłości ostatecznej w kategoriach oswajania, Ponadto pozwala na ukazanie filozoficznych korzeni przedstawionych obrazów. Analogie miedzy dziełami Lewisa i Horwooda stanowią spójną realizację toposu miejsca ostatecznego, która może być analizowana przy użyciu narzędzie geopoetyki. Celem refleksji badawczej jest ukazanie szczególnej misji, którą może podjąć lub podejmuje literatura dziecięco-młodzieżowa w odniesieniu do zagadnień egzystencjalnych, w tym zwłaszcza eschatologicznych.

2

Poetyka miejsca u Johannesa Bobrowskiego

84%

Chłosta-Zielonka J.

|

nr 2

315-325

EN

Output of Johannes Bobrowski, the author of four volumes of poetry − Sarmatische Zeit (1961)), Schattenland Ströome (1963), Wetterzeichen (1966) and Im Windgesträuch (1970), gives opportunity to have once again look on functions, which quoted places play in his poetry. It is worth to pay attention to his poetic imagination from the perspective of translocation of place in time and space by means of geopoetics’ instrumentarium. The space has become one of the most important factors for this poet. It is an example of writing down of human’s experiencing of place in the complex process of individual experiences connected with the process of shaping cultural, religious and social identity.

3

Halny w Krakowie. Nowa Huta jako miejsce autobiograficzne w prozie Igora Jarka

84%

Foltyniak-Pękala A.

|

tom 40

|

nr 1

297-313

EN

Foehn wind in Krakow. Nowa Huta as an autobiographical site in Igor Jarek’s prose The text is an attempt to read Igor Jarek’s stories collected from the volume „Halny” from the perspective of his autobiographical place. I refer to geopoetics, to Małgorzata Czermińska’s concept. Nowa Huta becomes a key place in the author’s literary biography. The analyzed stories stem from cultural notions, but also from stories about exclusion.

4

Czarno-zielone czasoprzestrzenie wyobrażone

84%

Drong L.

|

nr 38

EN

A review of the 2016 monograph by Karolina Pospiszil Swojskość i utrata. Obrazy Górnego Śląska w literaturze polskiej i czeskiej po 1989 roku [The Familiar and the Loss. The Images of Upper Silesia in Polish and Czech Literatures after 1989] concentrating upon the properties of the Auther's work, which decide about its interdisciplinary character and testify to her solid grounding in the research methodology (geocriticism), while allowing her to retain a unique poetics, adequate to the historical conditioning and the history of the described region.

PL

Recenzja wydanej w 2016 roku monografii Karoliny Pospiszil pt. Swojskość i utrata. Obrazy Górnego Śląska w literaturze polskiej i czeskiej po 1989 roku koncentruje się na walorach pracy, które stanowią o jej interdyscyplinarnym charakterze i solidnym ugruntowaniu w metodologii badawczej (geokrytyka), a jednoczesnie pozwalają zachować odrębną poetykę adekwatną do historii i kultury opisywanego regionu.

5

Nowe źródła do badań literackich i bibliologicznych dawnego piśmiennictwa Wielkiego Księstwa Litewskiego w świetle współczesnych metodologii

84%

Jarczykowa M.

|

tom 1

PL

W artykule przedstawiono nowe źródła pozwalające rozszerzyć dotychczasowe badania nad dawnym piśmiennictwem Wielkiego Księstwa Litewskiego. Przywołane przykłady odzwierciedlają jednocześnie współczesne metodologie literackie i bibliologiczne. Bibliotekoznawcy wykorzystują metodę funkcjonalną i stosują dyrektywę badawczą „kultura książki” m.in. w odniesieniu do wileńskich środowisk klasztornych. Geopoetyka i geokrytyka umożliwiają ujawnianie znaczenia przestrzeni, miejsc pamięci czy geograficznych nazw własnych. Zastosowanie tej metody wobec twórczości Daniela Naborowskiego czy diariusza Bogusława Kazimierza Maskiewicza pozwala na wydobycie z tych tekstów specyfiki podejścia do mniej lub bardziej znanych miejsc na mapie Rzeczypospolitej, zwłaszcza Wielkiego Księstwa Litewskiego. Metoda badań strukturalnych, stosowana zarówno przez literaturoznawców, jak i bibliologów, oparta na analizie ramy literacko-wydawniczej, została przedstawiona na przykładzie Lwowskiego rękopisu zawierającego wiersze okolicznościowe poświęcone Radziwiłłom birżańskim oraz na podstawie nieznanego, unikatowego druku przekładu Niektórych psalmów Dawidowych Salomona Rysińskiego. Zwrócono także uwagę na znaczenie badań retorycznych, wskazując możliwość wykorzystania nieznanych mów świadczących o kulturze oratorskiej Wielkiego Księstwa Litewskiego.

EN

The article presents the new sources which allow to broaden the existing research on the old literature of the Grand Duchy of Lithuania. The cited examples reflect contemporary literary and bibliological methodologies. Bibliologists use a functional method and apply a research directive called the “book culture” to (among others) the Vilnius monastic communities. Geopoetics and geocriticism reveal the significance of the space, places of remembrance or geographic names. Applying this method to the work of Daniel Naborowski or Boguslaw Kazimierz Maskiewicz’s diary enables to show the specifics of these author’s approach to some more or less known places on a map of the Kingdom of Poland and especially the Grand Duchy of Lithuania. Structuralist method, used both by the literary critics and bibliologists, based on the analysis of literary-publishing frame was presented through two examples: the Lviv manuscript containing occasional poems dedicated to the Birże Radziwiłł family and the previously unknown, unique print of the translation of some David’s psalms by Salomon Rysiński. In the article it has been also highlighted the importance of rhetorical research and indicated the possibility of using unknown orations which show the oratory culture of the Grand Duchy of Lithuania.

6

Gdzie leżą „ogrody ziemskich rozkoszy”? Topika ogrodowa w perspektywie geopoetyki

84%

Rybicka E.

|

nr 1(4)

59-71

EN

The subject of this article is the problem of relations between the literary topics of the garden and geography. As the method of analysis applied here, geopoetics pays special attention to the traces of geographical location in literature, to territorial imagology and imaginary geographies. This article investigates the way in which literary conventions and cultural frames transform the genius loci. This problem is analyzed on the basis of selected texts of Polish literature (by S. Trembecki, S. Goszczyński, J. Stempowski, J. Iwaszkiewicz).

7

Pierwsze opisy podróży Polaków do Ziemi Świętej – wprowadzenie do badań w ujęciu geopoetyki

84%

Ossowska K.

|

tom 1

21-33

EN

The article presents the 15th and 16th century accounts on the journeys of Poles to the Holy Land, including Chorografia abo topografia, to jest osobliwe a okólne opisanie Ziemie Świętej by Anzelm Polak (15/16th century), Terminatio ex itinerario Magnifici Domini Ioannis Comitis in Tarnów… by Jan Tarnowski (1488–1566), Peregrynacja do Ziemi Świętej by Jan Gorynski (16th century) and Podróż do Ziemi Świętej, Syrii i Egiptu by Mikołaj Krzysztof Radziwiłł (“Sierotka”) (1549–1616). The article mentions as well a little known work Peregrinatio ad Terram Sanctam by Johannes Poloner (15th century). Till now, the articles have been discussed separately, in literary or religious contexts. However, due to an increasing interest in the geopoetics, it is beneficial to look at all accounts on journeys to the Holy Land collectively and through them get to know about the lands along the coast of the Mediterranean Sea, connecting Syria and Egypt. The aim of this article is to present the arguments confirming the legitimacy of the use of geopoetics in the analysis of old texts. Moreover, the article points out to the issues discussed further in the thesis, e.g. the development of “description” in Polish literary tradition being one of two basic narrative elements

8

Między "Ustami Italji" a brzegiem Nervi. Przypadek Kazimiery Alberti

84%

Janas J.

|

nr 1

39-69

IT

Nell’articolo si fondono diverse prospettive interpretative. La prima si concentra sul volume di poesie Usta Italji, pubblicato negli anni ‘30, nel quale Kazimiera Alberti, inconsapevolmente, preannuncia il suo futuro. Le “escursioni poetiche” tra le varie città italiane, rafforzate da elementi di stampo autobiografici, mostrano una soggettività letteraria tutta femminile. Il discorso biografico rappresenta una cornice per le esperienze affettive quali malinconia, tristezza e passione. Oggi chiameremmo tale esperienza legata ad un dato luogo come “poetica dello spazio”, nella quale gli elementi reali si collegano a quelli immaginari. La seconda parte dell’articolo è dedicata al soggiorno di Kazimiera Alberti in Italia. Soggiorno che certamente non può essere trattato come un semplice viaggio di piacere o a fini turistici. L’analisi del codice della memoria culturale dà vita ad una rappresentazione convincente dello sforzo con cui il poeta cerca un proprio modo di “vivere” in un mondo che si divide tra il tragico passato polacco e la sicurezza della terra italiana. Le riflessioni sulla lettera di Kazimiera Alberti indirizzata a Maria Grabowiecki non possono essere trattate come una mera procedura d’interpretazione, ma anche, e soprattutto, un impulso per cogliere, per quanto sia possibile, il fulcro centrale del lavoro dell’Alberti. Si tratta di un gesto di ri-creazione, un tentativo di ri-apertura del mondo verso i grandi miti culturali; una passione creativa la cui evocazione poetica diventa reale come l’isola “immaginaria” di Capri.

EN

The article conjoins several interpretative perspectives. The first one focuses on Kazimiera Alberti’s volume of poetry entitled Usta Italji [The Mouth of Italy] published in the 1930s, in which Alberti unconsciously predicts her future. Her poetic excursions into Italian cities, enhanced by autothematic tropes, reveal the writerly-feminine subjectivity. What the biographical discourse delineates there is the frame for affective experiences, such as melancholy, sadness, and passion. This experience of the place would be identified today as the poetics of space, in which actual addresses merge with made up after-images. The second part of the article is devoted to Kazimiera Alberti’s experience of living in – and not only sightseeing – Italy. An analysis of the cultural memory code makes it possible to accurately portray the effort with which the poet seeks an original way of inhabiting the world that spans between the tragic Polish past and the Italian space of salvage. A reflection on Kazimiera Alberti’s letter to Maria Grabowiecka becomes not only an interpretative procedure but also – and primarily – a trigger to discuss the (arguably) central theme in Alberti’s oeuvre: the gesture of re-creation. This gesture stands for the attempt to re-create the world in the language of great cultural myths, or for the creative passion whose poetic evocation is Capri – an island equally real and “made up” or imagined.

9

Geokultura(?)

67%

Rosiński C.

Forum Poetyki

|

2015

|

nr 2

130-137

EN

This review traces the recent vicissitudes of the term “geopoetics.” The purpose of the article is to situate the scholarly concept developed by Elżbieta Rybicka in the context of previous studies of space. Using her proposed framework of geopoetics, theoretical work on space is broken down into its poetological, geographical, anthropological, and performative aspects. Geopoetics becomes juxtaposed with the spatial thought of Peter Sloterdijk (proliferating space) and Hans Ulrich Gumbrecht’s “culture of space,” allowing reflection on space to be expanded to include a non-anthropocentric interpretation of the humanities.

PL

Recenzja śledzi najnowsze losy terminu geopoetyka. Celem artykułu jest usytuowanie koncepcji badawczej Elżbiety Rybickiej na tle dotychczasowych badań zajmujących się przestrzenią. Wykorzystując zaproponowane przez badaczkę odsłony geopoetyki, teoria zostaje rozbita na aspekt poetologiczny, geograficzny, antropologiczny oraz performatywny. Geopoetyka zostaje zestawiona z rozważaniami przestrzennymi Petera Sloterdijka (przestrzeń rozrastająca się) i „kulturą obecności” Hansa Ulricha Gumbrechta, co pozwala rozszerzyć rozważania przestrzenne o ujęcie humanistyki nieantropocentrycznej.

10

Border, contour, fragment – Haupt’s strolls between the world, the other, utopia and text

67%

Niewiadomski A.

|

nr 31

EN

The paper discusses the claim that borders and frontiers are a source of experience, and at the same time a category which describes Haupt’s prose well. In his works, the border category appears in the form of a line marking clear delimitation, and in the form of a buffer zone between different areas. Haupt translates the geographical-political notion of a border into axiology, epistemology, interpersonal experience and writing techniques. His fascination with borders expresses seeking a convenient place which would allow one to perceive the world and text as a complex order situated on the opposite pole to the undifferentiated chaos of the modern reality.

PL

Główną tezą artykułu jest stwierdzenie, że granica i graniczność to doświadczenie źródłowe i zarazem kategoria dobrze opisująca strategię twórczą Haupta. W twórczości tego autora kategoria granicy pojawia się w wersji linii oznaczającej wyrazistą delimitację i w postaci strefy przejściowej pomiędzy różnymi obszarami. Geograficzno-polityczne pojęcie granicy Haupt przekłada na język aksjologii, epistemologii, doświadczenia międzyludzkiego i techniki pisarskiej. Fascynacja granicą jest wyrazem poszukiwania dogodnego miejsca umożliwiającego postrzeganie świata i tekstu jako skomplikowanego porządku sytuującego się na biegunie przeciwnym wobec niezróżnicowanego chaosu rzeczywistości nowoczesnej.

11

Elementary memory and its limits. Element and detail in Zygmunt Haupt’s prose

67%

Zehnder C.

|

nr 31

EN

Recapitulating major tendencies in Haupt studies, the paper revisits the question of memory models in works by Zygmunt Haupt, and proposes to extend the established, “epiphanic” reading of Haupt’s prose with a geopoetic perspective. Based on numerous examples from Haupt’s works, the paper demonstrates how exuberant details of the lost Galician world tend to grow on the ground of an element seemingly remembered as monolithic and absolute (rain, snow, sand, grass, air, dust, etc.). A certain type of epiphany crystallizes in the emergence of details, focused on surroundings rather than on the subject. Thanks to this externalization of memory through the elements, details gain their specific non-necessary status expressed in the typical Hauptian enumerations. This model is limited by “Polish culturalism” (Andrzej Mencwel), according to which nature constitutes first and foremost “a nonhuman world” – an idea that Haupt seems to share in a moderate, apolitical form. Haupt’s culturalist attitude is further explored by a comparison of some of his American stories with negative descriptions of Californian landscape by Czesław Miłosz and Theodor W. Adorno.

PL

Rekapitulując główne tendencje hauptologii, autor artykułu pyta ponownie o model pamięci w twórczości Zygmunta Haupta i proponuje rozszerzenie ustalonej „epifanicznej” lektury jego prozy o perspektywę geopoetyki. Na materiale licznych opowiadań autora Pierścienia z papieru udowadnia, jak wybujałe szczegóły utraconego świata galicyjskiego wyrastają za każdym razem z jedynego żywiołu pozornie zapamiętanego jako monolityczny i absolutny (deszcz, śnieg, piasek, trawa, powietrze, kurz itd.). W tym wyłanianiu się detali krystalizuje się rodzaj epifanii, która jest skoncentrowana nie tyle na podmiocie, ile na otoczeniu. Poprzez to uzewnętrznienie pamięci – za sprawą żywiołu – szczegóły uzyskują swój specyficzny status niekonieczności, wyrażającej się w typowych dla tego pisarza enumeracjach. Autor artykułu pyta także o granice tego modelu i znajduje je w „polskim kulturalizmie” (Andrzej Mencwel), który w przyrodzie widzi przede wszystkim „świat pozaludzki” i który Haupt w umiarkowanej, apolitycznej formie zdaje się podzielać. Kulturalistyczna postawa Haupta zostaje dookreślona poprzez porównanie niektórych jego opowiadań amerykańskich z negatywnymi opisami krajobrazu Kalifornii przez Czesława Miłosza i Theodora W. Adorno.

12

Imagined geography in Wincenty Pol’s “A Song of Our Land”

67%

Bagłajewski A. , Bagłajewski A.

|

nr 4

13

Unmarked sites and indeterminate spots: The problem of defining territorial ‘essences’

67%

Niewiadomski A. , Niewiadomski A.

|

nr 4