Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Wariantywność gatunkowa w ujęciach kontrastywnych na przykładzie wybranych polskich i niemieckich tabloidów

100%

Hanus A.

tekst i dyskurs - text und diskurs

|

2014

|

nr 7

197-218

PL

W prasowych realizacjach tekstowych coraz częściej obserwuje się skłonność do swobodnego traktowania reguł gatunkowych. Opisem tendencji zaznaczających się nie tylko w obrębie tekstów medialnych zajęła się pod koniec lat 90. ubiegłego stulecia Ulla Fix. Badaczka zwróciła uwagę na coraz częściej pojawiające się, głównie w tekstach użytkowych, przykłady tekstów charakteryzujących się kompozycją łamiącą kanon (1997: 97) poprzez tzw. ‘montaże wzorców tekstu’, ‘mieszanie wzorców tekstowych’, czy też ‘łamanie wzorca’. W badaniach polonistycznych wymienionym zagadnieniom szczególnie wiele uwagi poświęciła Maria Wojtak, która opierając się na bogatym materiale empirycznym, wyróżniła tzw. ‘wzorce alternacyjne’ i ‘adaptacyjne’ poszczególnych gatunków tekstów (por. Wojtak 2004: 18) powstałe obok ‘wzorców kanonicznych’ w wyniku przeobrażeń w obrębie tekstów prasowych. W niniejszym artykule zaprezentuję i skonfrontuję koncepcje obu badaczek reprezentujących dwie odmienne tradycje lingwistyczne pod kątem możliwości ich wykorzystania w analizach współczesnej prasy codziennej.

EN

A tendency at free treatment of text genre rules has been observed to become a more frequent phenomenon in the textual realizations of the press discourse. An attempt to describe this tendency, which was noticeable not only in the media texts at the end of the 1990s, has been made by Ulla Fix. While examining the non-literary texts, the scholar observed several examples whose composition was deviating from the canonical pattern (1997: 97), i.e. the so called ‘montage of textual patterns’, ‘mixture of textual patterns’, or ‘breaking the pattern’. In the academic research conducted in the field of Polish language studies, the above mentioned issues have been examined in detail by Maria Wojtak, who drawing on ample empirical material, distinguished the following patterns within the textual genres: the ‘alternative’ and the ‘adoptional’ one (cf. Wojtak 2004:18), which were created apart from the ‘canonical patterns’ as a result of alternations occurring within the press texts. The following article presents and confronts the concepts of both scholars who represent two diverse linguistic traditions, with special emphasis placed on the possibilities of their application in further analyses of the contemporary daily press.

2

Zur Rolle des Bildes in mehrdeutigen Werbetexten

100%

Škerlavaj T.

tekst i dyskurs - text und diskurs

|

2014

|

nr 7

267-283

DE

Laut Stöckl (2004a: 2) sind wir heutzutage Zeugen einer veränderten „semiotischen Landschaft“: Der Text ist nicht mehr bloß auf das rein Sprachliche begrenzt, vielmehr wird in der Textlinguistik von einem multimodalen und materialitätsbetonten Textbegriff gesprochen, der nach Graphischem verlangt (vgl. Stöckl 2004b: 7). Deswegen setzt sich der vorliegende Beitrag zum Ziel, nach einer kurzen theoretischen Auseinandersetzung mit mehrdeutigen Werbetexten und mit dem Werbebild im Allgemeinen anhand von drei stilistischen Analysen zu prüfen, wie die Bilder der ausgewählten Werbetexte zu der mehrdeutigen Schlagzeile stehen bzw. wie ,wichtig‘ das Bild für das Verstehen eines mehrdeutigen Werbetextes ist. Es werden drei Werbeanzeigen analysiert, von denen die erste eine syntaktische, die zweite eine lexikalische Mehrdeutigkeit und die dritte eine Homophonie aufweist. Dabei handelt es sich um keine allgemeinen stilistischen Analysen der Werbetexte, sondern um Analysen unter besonderer Berücksichtigung der Mehrdeutigkeit, des Bildmaterials sowie der Sprache-Bild-Beziehungen der Werbetexte.

EN

According to Stöckl (2004a: 2) we have been witnessing a changed “semiotic landscape” over the last couple of decades: Texts have not only been restricted to verbal resources – in the modern text linguistics a text has been referred to as multimodal with focus on its visual resources (cf. Stöckl 2004b: 7). The aim of the article is – after having briefly dealt with the theory of ambiguous advertisements as well as with images of advertisements in general – to examine how the images of the chosen advertisements contribute to the (verbal) ambiguity of the headline or in other words – how ,important‘ an image is for one’s understanding of a text copy. In order to outline that, analyses of three printed advertisements have been carried out – the first one containing a syntactic ambiguity, the second one a lexical ambiguity and the third one a homophony. What is more, the analyses carried out are not general stylistic analyses of the advertisements but analyses with special consideration of the ambiguity, the images as well as the relations between text and image of the advertisements.

3

Jubileuszowy tom zbiorowy („Festschrift”) jako interakcyjny i intertekstualny gatunek komunikacji naukowej

75%

Hoffmannová, J.

tekst i dyskurs - text und diskurs

|

2013

|

nr 6

EN

The article is devoted to the genre of Festschrift, i.e. a volume dedicated to an eminent scholar in a particular field (linguistics in this case) on the occasion of his or her birthday/jubilee. It focuses on the position of the Festschrift in scientific discourse, its intertextual character and its relationship to other genres with similar communicative intentions (laudatio/eulogy, brief biographical portrait, obituary). It further analyzes the interactional aspects of the Festschrift: the way in which authors of contributions manifest their relationship to the personality and works of the honoree, citing and analyzing his or her opinions, dealing with the honoree’s individual style, utilizing his or her topics or terminology, or reminiscing about collaboration with the scholar. The article also devotes attention to titles of the individual contributions to the volume, their ordering, rhetorical pathos, figurative expression and humorous dedications. Frequently-used speech acts such as thanking, congratulat¬ing, praising and complimenting are also analyzed.

PL

Artykuł poświęcony jest gatunkowi księgi jubileuszowej – zbioru ofiarowanego wybitnemu specjaliście z jakiejś dziedziny (w tym przypadku z dziedziny lingwistyki) z okazji jego jubileuszu. Rozważane jest miejsce zbioru jubileuszowego w obrębie dyskursu naukowego, zwraca się uwagę na jego intertekstualny charakter i na jego stosunek do innych podobnie motywowanych gatunków (laudacja, portret, nekrolog). Następnie analizowane są interakcyjne aspekty księgi jubileuszowej – w jaki sposób autorzy artykułów manifestują swój stosunek do osoby i dzieła jubilata (cytują lub analizują jego opinie, odnoszą się do jego indywidualnego stylu, podejmują jego tematy bądź terminologię, wspominają swoją z nim współpracę). Uwagę poświęca się także tytułom poszczególnych artykułów w zbiorze, ich układowi, retorycznemu patosowi, figuralnym sposobom wyrazu i pełnym humoru dedykacjom. Analizowane są też najczęściej używane akty mowy, jak podziękowania, gratulacje, pochwały i komplementy.

DE

Der Aufsatz befasst sich mit der Textsorte Festschrift, d. h. Sammelbänden, die bedeutenden Persönlichkeiten eines Faches (hier: der Linguistik) zu einem Lebensjubiläum gewidmet sind. Er konzentriert sich auf die Position der Jubiläumsfestschriften im wissenschaftlichen Diskurs, ihre intertextuelle Natur und ihre Beziehungen zu anderen Textsorten mit ähnlicher Kommunikationsmotivation (Laudatio, Medaillon, Nekrolog). Ferner werden die interaktionalen Aspekte der Festschrift analysiert: die Art und Weise, wie die Autoren der Beiträge im Sammelband ihre Beziehung zu der Persönlichkeit und zum Werk des Jubilars zum Ausdruck bringen (ob sie ihn zitieren und seine Ansichten erörtern, sich mit seinem Individualstil befassen, seine Themen bzw. Terminologie übernehmen, sich an ihre Zusammenarbeit mit dem Jubilar erinnern usw.). Der Artikel richtet seine Aufmerksamkeit auch auf die Titel der einzelnen Beiträge im Sammelband, die Art und Weise ihrer Reihung, rhetorisches Pathos, figurative Ausdrucksweise und humorvolle, witzige Dedikationen. Auch häufige Sprechakte wie Danksagung, Glückwunsch, Lobpreisung oder Komplimente werden dabei berücksichtigt.

4

Recenzja w ramach procedury recenzenckiej jako dialog między autorem a recenzentem

75%

Mrázková, K.

tekst i dyskurs - text und diskurs

|

2013

|

nr 6

347-358

EN

The article deals with evaluations of submissions to a linguistics journal considering whether or not they represent a specific communicative genre. Following the theory of communicative genres developed in the sociology of knowledge, “genre” is used here not only in reference to the evaluation texts themselves but, rather, it is applied to the communicative action as a whole: “genre” is a pre-patterned and complex solution to recurrent communicative problems. Elements of a genre can be located on three structural levels: the level of internal structure (language, style, topics etc.), the level of external structure (social context) and the interactional or situational level, which serves as a link between the other two levels. Analysis of evaluations seeks to determine how changes on the external, social level (more reviewers from more institutions) and the interactional level (the double-blind review process) manifest themselves in the internal (textual) level. Another sub-topic is the relationship between the analyzed evaluations and the norms of scientific or scholarly style.

PL

W artykule analizowane są recenzje prac złożonych do publikacji w czasopiśmie językoznawczym, stanowiące osobny gatunek komunikacyjny. Zgodnie z teorią gatunków komunikacyjnych rozwijaną w socjologii nauki – pojęcie gatunku nie odnosi się tu do samych tekstów, lecz obejmuje działania komunikacyjne ujęte całościowo: gatunek stanowi przedwstępnie ustrukturowane kompleksowe rozwiązanie powtarzalnych problemów komunikacyjnych. Działanie to przebiega na trzech płaszczyznach: na płaszczyźnie wewnętrznej (język, styl, tematyka), na płaszczyźnie zewnętrznej (poziom kontekstu społecznego), na płaszczyźnie interakcyjnej, która pośredniczy między strukturą zewnętrzną i wewnętrzną. Analiza recenzji ukierunkowana jest na ustalenie, w jaki sposób zmiany na płaszczyźnie zewnętrznej, społecznej (większa liczby recenzentów z liczniejszych instytucji) i interakcyjnej (obustronna anonimowość postępowania recenzenckiego) przejawiają się na płaszczyźnie tekstowej (kształtowanie autora i adresata). Kolejnym tematem szczegółowym jest zależność analizowanych recenzji od norm stylu naukowego.

DE

Der Aufsatz befasst sich mit den Gutachten für eine linguistische Fachzeitschrift als einer spezifischen Textsorte. Die Kategorie der Textsorte wird dabei nicht nur auf die Texte selbst appliziert, sondern sie wird in Anlehung an die Theorie der Kommunikationstextsorten in der Wissenssoziologie auf einen bestimmten Typ der Handlung als Ganzes bezogen: die Textsorte ist eine vorstrukturierte und komplexe Lösung für sich wiederholende Kommunikationsprobleme. Diese Handlung wird auf drei Ebenen strukturiert: auf der inneren (sprachlichen und inhaltlichen) Ebene, auf der äußeren Ebene, d. h. der Ebene des sozialen Kontextes, und auf der Interaktionsebene, die als ein Zwischenglied zwischen der inneren und äußeren Ebene aufritt. Die Analyse der einzelnen Textsorten konzentriert sich vor allem darauf, wie sich die Veränderungen auf der äußeren, sozialen Ebene (eine größere Anzahl von Gutachtern aus verschiedenen Institutionen) sowie auf der Interaktionsebene (beiderseitige Anonymität des Peer-Review-Verfahrens) auf der Textebene bemerkbar machen (die Gestaltung des Autoren- und Adressatensubjekts). Ein weiteres Thema bildet die Beziehung der analysierten Gutachten zu den Normen des Fachstils.

5

Zarys wzorca gatunkowego trip raportu

63%

Kaczmarz E.

Prace Językoznawcze

|

2016

|

nr 18/4

PL

Celem artykułu jest prezentacja wzorca gatunkowego trip raportu – tekstu zawierającego opis przeżyć po zażyciu środków odurzających, umieszczanego na specjalistycznych forach internetowych psychonautów. Analizie genologicznej poddano teksty z dwóch takich forów – Neurogroove oraz Forum Haszysz.com, aby opisać najważniejsze cechy gatunkowe trip raportu, wedle koncepcji Marii Wojtak, na którą składają się cztery aspekty: strukturalny, pragmatyczny, poznawczy i stylistyczny.

EN

The purpose of the analysis is to describe the genre model of the trip report - a type of the text in which a person describes their experiences after taking a psychoactive substance. Such accounts can be found on special Internet forums for psychonauts. In the article, a selection of texts from two such forums - Neurogroove.org and Haszysz.com - were taken under analysis in order to determine the most important features of the genre. The author employed Maria Wojtak's conception, in which four aspects - structural, pragmatic, cognitive and stylistic ones - are considered.

6

Akt znania – dawny gatunek urzędowy jako świadectwo porządku prawnego

44%

Bizior R.

Roczniki Humanistyczne

|

2015

|

tom 63

|

nr 6: Językoznawstwo

133-150

EN

The Witness Statement as a genre of official style of a documentary nature has been considered in the article to be old, because its formation was not a long process, lasting in the Polish language from the early 19th century, when it was introduced with the legal regulations of the Napoleonic Code, until 1945. This is one of personal status certificates that was drawn up in connection with the modern process of marriage formalization, constituting evidence of the old legal and social order and the impact of French culture. Formally, it served as a birth certificate and for this reason was subject to the rules of textual substitution of a pragmatic function, while references to the prototext became an essential textual component of the analyzed statements. The textual pattern of the nineteenth-century Witness Statement, presented in the article, formed not only on the basis of the intertextual relationship with the birth certificate, but also as a result of the influence of the architecture of old official documents, formed through the centuries. It adapted also genre-specific structural segments, the most important of which was the statement of the witnesses. Due to the circumstances of the formation and functioning of the genre, textual embodiments were characterized by some freedom relative to the textual pattern reconstructed in the study, nevertheless text standardization progressed with time.

PL

Akt znania jako gatunek stylu urzędowego o charakterze dokumentacyjnym został w artykule uznany za dawny z tego względu, że jego kształtowanie było niedługim procesem, trwającym w polszczyźnie od początku XIX, kiedy został wprowadzony wraz z uregulowaniami prawnymi Kodeksu Napoleona, do 1945 roku. Jest to jeden z aktów stanu cywilnego, który był sporządzany w związku z nowożytnym procesem formalizacji małżeństwa, stanowiący świadectwo dawnego porządku prawno-społecznego oraz oddziaływania kultury francuskiej. Formalnie pełnił funkcję aktu urodzenia i z tej racji podlegał zasadom substytucji tekstowej o funkcji pragmatycznej, a nawiązania do prototekstu stały się istotnym składnikiem tekstowym analizowanych aktów. Prezentowany w artykule wzorzec tekstowy dziewiętnastowiecznego aktu znania kształtował się nie tylko na bazie relacji międzytekstowej z aktem urodzenia, lecz także wskutek oddziaływania architektoniki dawnych aktów urzędowych, formowanej przez wieki. Adaptował również specyficzne dla gatunku segmenty strukturalne, z których najistotniejszym było zeznanie świadków na temat osoby występującej o akt znania. Okoliczności powstania i funkcjonowania gatunku spowodowały, że realizacje tekstowe cechowały się pewną dowolnością w stosunku do zrekonstruowanego w pracy wzorca tekstowego, niemniej jednak standaryzacja tekstu postępowała wraz z upływem czasu.