Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Charakterystyka sedymentologiczna górnej części warstw szydłóweckich

100%

Vierek A.

Przegląd Geologiczny

|

2008

|

tom Vol. 56, nr 9

848-856

EN

The Givetian to Frasnian boundary interval in the N part of the Kielce region (Holy Cross Mts.) consists of dark-coloured shales, marls and micritic limestones defined as Szydłówek Beds. The upper parts of the Szydłówek Beds are well exposed in the Kostomłoty-Mogiłki and Górno-Józefka quarries. These sections are situated in Kostomłoty transitional facies zone between the shallow-water carbonate platform and the deeper Łysogóry basin. The uppermost parts of the Szydłówek Beds comprise many fine-grained intercalations: laminated calcisiltites, calcarenites, calcirudites and coquinas beds. The shales, marls and micritic limestones are hemipelagic deposits of deep, quiet and oxygen-depleted basin, whereas grained limestones correspond with shallower water and higher energy environment. Laminated calcisiltites and finer calcarenites originated in the environment below storm wave base and are interpreted as surge-like turbidity flows deposits. Thicker calcarenites, calcirudites, and coquinas beds were deposited about storm wave base and are interpreted as tempestites.

2

Trilobites from the Givetian and Frasnian of the Holy Cross Mountains

100%

Chlupac I.

Acta Palaeontologica Polonica

|

1992

|

tom 37

|

nr 2-4

395-406

EN

Three species of Givetian and Frasnian trilobites have been recognized in the stromatoporoid-coral platform and Dyminy reef complex (Kowala Formation) of the southern part of the Holy Cross Mts, and two more in deeper facies of the Kostomłoty area. Representatives of the genus Scutellum, common in the shallow-water (related to carbonate buildups) associations of the Variscan Europe, are most widespread and diversified. Cyrtodechenella(?) declinans sp. n., Phacops (Chotecops) zofiae sp. n., and Scutellum mariae sp. n. are proposed.

PL

W oparciu о nowe kolekcje, pochodzące ze stanowisk głównie w obrębie platformy stromatoporoidowo-koralowcowej i dymińskiego kompleksu rafowego (Formacja z Kowali) południowej części Gór Świętokrzyskich oraz z głębszych facji obszaru kostomłockiego, opisano faunę trylobitową żywetu i franu oraz przedyskutowano różne aspekty jej występowania. Wyróżniono 5 taksonów, w tym 3 nowe gatunki: Cyrtodechenella(?) declinarts sp. n., Phacops (Chotecops) zofiae sp. n. i Scutellum mariae sp. n. Przedstawiciele rodzaju Scutellum są najbardziej szeroko rozpowszechnieni i zróżnicowani. Wykazują oni ścisłe pokrewieństwa z płytkowodnymi asocjacjami środkowej i zachodniej (waryscyjskiej) Europy, związanymi z różnorodnymi budowlami węglanowymi.

3

Zapis zmian w zespołach małżoraczkowych w osadach granicy fran-famen w Górach Świętokrzyskich

100%

Olempska E.

Przegląd Geologiczny

|

2003

|

tom Vol. 51, nr 11

948-986

PL

: W Górach Świętokrzyskich badania nad zmianami zespołów małżoraczkowych na granicy fran-famen prowadzone były w facjach umiarkowanie głębokiego basenu śródszelfowego w profilu Płucki (Olempska 2002) oraz płytszych środowiskach w profilu Kostomłoty (Casier i in., 2000) i profilu Psie Górki w Kielcach (Casier i in., 2002). Gatunki planktonowych małżoraczków z rodziny Entomozoidae występują licznie w późnofrańskich i wczesnofameńskich wapienno-marglistych osadach w profilu Płucki. Zmiany w zespole małżoraczkowym na granicy fran-famen w tym profilu wykazują wyraźne zubożenie zespołu w tzw. interwale kryzysowym i następują w dwu etapach. Część gatunków wymiera u podstawy wapienia głowonogowego (Górny Horyzont Kellwasser), natomiast główny etap wymierania następuje w trakcie sedymentacji wapienia głowonogowego. Pojawienie się w wapieniu głowonogowym gatunku Entomoprimitia (Entomoprimitia) kayseri,'egzotycznego' dla tego obszaru, wiąże się z krótkotrwałym pulsem transgresywnym mającym miejsce w poziomie linguiformis. Główny puls wymierania entomozoidów wiąże się prawdopodobnie z krótkotrwałym pulsem regresywnym. Entomozoidy powracają na ten obszar jako nowe gatunki z obszarów refugiów z początkiem pulsu transgresywnego w środkowym poziomie triangularis. Zespół fameński zdominowany jest przez masowo wystepujacy gatunek Franklinella (Franklinella) sigmoidale. Badania prowadzone nad zmianami zespołów bentosowych małżoraczków w profilach Kostomłoty (Casier i in., 2000) i Psie Górki (Casier i in., 2002) wykazały, że około 75% gatunków małżoraczków bentosowych wymarło na granicy fran-famen w rejonie kostomłockim i ponad 70% w profilu Psich Górek. Zdaniem badaczy tych sekwencji, decydującym czynnikiem powodującym wymieranie fauny małżoraczków na tych obszarach było ochłodzenie oraz zmiany poziomu morza.

EN

The entomozoacean ostracod species are common in late Frasnian to early Famennian rhythmic calcareous-marly sequence in the Plucki section, Holy Cross Mts., Poland. The entomozoacean faunal change across the Frasnian-Famennian boundary shows the overall reduction in species number in two steps in the latest Frasnian. A few species became extinct at the base of the Upper Kellwasser Horizon, and the main extinction was within the UKWH. The appearance of E. (E.) kayseri in the UKWH coincides with a short-term transgressive pulse in the linguiformis Zone. The final extinction of entomozoaceans at the boundary, coincides with the short-term regressive pulse. The entomozoaceans reappear as new species from refugia lineages at the beginning of the transgressive pulse in the Middle triangularis Zone. The results of the Frasnian-Famennian extincion and recovery of benthic ostracods in the Kostomłoty and Psie Górki sections presented by Casier et al. (2000) and Casier et al. (2002) are briefly summarized.

4

Devonian filter-feeding sharks

80%

Ginter M.

Acta Geologica Polonica

|

2008

|

tom Vol. 58, no. 2

147-153

EN

Upper Frasnian rocks of Utah and Nevada yielded several multicuspid, low-crowned shark teeth. It is proposed that they were used mainly for filtering food from water. Two new chondrichthyan species bearing such teeth were distinguished: a phoebodontid Diademodus utahensis sp. nov., with up to 17 very delicate cusps in the tooth-crown; and a cladodont of uncertain systematic position, Lesnilomia sandbergi gen. et sp. nov., also known from the upper Frasnian of Moravia.

5

Early Frasnian sharks from central Iran

80%

Hairapetian V. , Ginter M. , Yazdi M.

Acta Geologica Polonica

|

2008

|

tom Vol. 58, no. 2

173-179

EN

Two limestone bone-beds in the early Frasnian of the Chahriseh section, central Iran, yielded numerous chondrichthyan teeth and scales. The fauna includes, most probably, only two taxa: a hitherto unknown aztecodontid omalodontiform, Manberodus fortis gen. et sp. nov., and a multicuspid phoebodontiform, provisionally referred to as Phoebodus cf. latus GINTER & IVANOV, 1995.Anew omalodontiform family, Aztecodontidae, including Aztecodus LONG& YOUNG, 1995 and Manberodus gen. nov., is proposed.

6

Crinoid assemblages in the Polish Givetian and Frasnian

80%

Gluchowski E.

Acta Palaeontologica Polonica

|

1993

|

tom 38

|

nr 1-2

35-92

EN

Givetian and Frasnian crinoid faunas of the Holy Cross Mts and Silesia-Cracow Region are arranged in fourteen assemblages. Their diversity decreases generally from northern to southern regions reflecting crinoid habitat differentiation during either platform or reef phases of facies development. Distributional patterns are superimposed on a six-step general succession of the faunas which was mainly controlled by environmental changes related to eustatic cycles. Nine crinoid species have been identified by calyces, thirteen species are based on stems attributed to calyx genera, and forty-eight kinds of columnals, probably representing distinct species, are classified within artificial supraspecific units. Of them thirteen are new: Anthinocrinus brevicostatus sp. n., Asperocrinus brevispinosus sp. n., Calleocrinus bicostatus sp. n., Calleocrinus kielcensis sp. n., Exaesiodiscus compositus sp. n., Kasachstanocrinus tenuis sp. n., Laudonomphalus pinguicostatus sp. n., Noctuicrinus? varius sp. n., Ricebocrinus parvus sp. n., Schyschcatocrinus delicatus sp. n., Schyschcatocrinus multiformis sp. n., Stenocrinus raricostatus sp. n., and Urushicrinus perbellus sp. n.

PL

Na podstawie kolekcji pochodzących z 40 stanowisk opisano faunę liliowców z żywetu i franu Gór Świętokrzyskich i regionu śląsko-krakowskiego. Spośród 70 wyróżnionych taksonów tylko 9 zidentyfikowano w oparciu o kielichy, a 13 innych reprezentowanych jedynie przez fragmenty łodyg przypisano do rodzajów uprzednio zdefiniowanych kielichami. Pozostałe typy łodyg, prawdopodobnie reprezentujące odrębne gatunki, sklasyfikowano w obrębie sztucznych jednostek kategorii ponadgatunkowych. Wśród nich opisano 13 nowych gatunków: Anthinocrinus brevicostatus sp. n., Asperocrinus brevispinosus sp. n., Calleocrinus bicostatus sp. n., Calleocrinus kielcensis sp. n., Exaesiodiscus compositus sp. n., Kasachstanocrinus tenuis sp. n., Laudonomphalus pinguicostatus sp. n., Noctuicrinus? varius sp. n., Ricebocrinus parvus sp. n., Schyschcatocrinus delicatus sp. n., Schyschcatocrinus multiformis sp. n., Stenocrinus raricostatus sp. n. i Urushicrinus perbellus sp. n. Fauna liliowcowa reprezentowana jest przez 14 zespołów liliowcowych wyróżnionych na podstawie analizy podobieństw taksonomicznych 60 prób i określonych nazwami dominujących taksonów: Anthinocrinus (Ab), Amurocrinus (Ai), Calleocrinus (Ck), Glyphidocrinus (G), Calleocrinus-Schyschcatocrinus (CkSm), Kasachstanocrinus-Marettocrinus (KtMa), Marettocrinus-Facetocrinus (MkFq), Schyschcatocrinus-Floricrinus (SdF), Schyschcatocrinus-Stenocrinus (SdSr), Schyschcatocrinus-Tjeecrinus (SdTi), Schyschcatocrinus (Smd), Schyschcatocrinus-Marettocrinus (SmMk), Stenocrinus-Noctuicrinus? (SrNv) i Tantalocrinus-Gilbertsocrinus (TsGv). Paleogeograficzne rozprzestrzenienie i skład taksonomiczny zespołów liliowcowych odzwierciedlają zróżnicowanie środowisk liliowcowych. Mniejsze taksonomiczne zróżnicowanie faun liliowcowych w południowej części obszaru świętokrzyskiego, wskazuje na mniej korzystne dla liliowców warunki środowiskowe w obrębie platformy stromatoporoidowo-koralowcowej, zwłaszcza w fazie platformowej rozwoju facjalnego. W czasie fazy rafowej następuje zmiana charakteru i pewne ujednolicenie składu taksonomicznego faun liliowcowych na całym obszarze. Jednak ich zróżnicowanie taksonomiczne jest generalnie mniejsze niż w fazie platformowej co świadczy o niekorzystnych zmianach w środowiskach liliowcowych. Istotne zmiany taksonomicznego zróżnicowania faun liliowcowych powodowane zasadniczymi zmianami środowiskowymi pozostają w ścisłym związku z ponadregionalnymi wydarzeniami eustatycznymi. Wśród liliowców z żywetu i franu obszaru świętokrzyskiego zaznacza się następstwo sześciu faun liliowcowych, których rozwój wyraźnie wiąże się z kolejnymi cyklami transgresywno-regresywnymi: G. vetulus/N. ?varius (If - faza transgresywna), A. imatschensis (If - faza regresywna), A. brevicostatus (IIа), T. simplex (IIb), C. kielcensis (IIc) i T. insectus (IId).

7

Brachiopods and stratigraphy of the Upper Devonian (Frasnian) succession of the Radlin Syncline (Holy Cross Mountains, Poland)

80%

Baliński A. , Racki G. , Halamski A. T.

Acta Geologica Polonica

|

2016

|

tom Vol. 66, no. 2

125--174

EN

The lower part of the Frasnian succession in the Radlin Syncline (Kielce–Łagów Synclinorium, southern region of the Holy Cross Mountains), in the two studied successions: Józefka at Górno and (for the first time) Radlin, consists of the rhythmic marly Szydłówek Beds, the fossil-rich limestones of the Wietrznia Beds (locally) and the atypically developed, calcareous Kostomłoty Beds. The carbon isotope chemostratigraphic pattern overall corresponds well to the global Early–Middle Frasnian biogeochemical perturbation, even if the major punctata positive excursion is only fragmentarily recorded in the Kostomłoty intrashelf basin. Two brachiopod assemblages are abundantly represented in both sections: the Phlogoiderhynchus polonicus Assemblage, typical of the Szydłówek Beds, and the Biernatella lentiformis Assemblage, limited to the middle part of the Wietrznia Beds. Both are highly dominated by the index species. Twenty nine lower Frasnian brachiopod species (Craniida – 1 species, Strophomenida – 1, Productida – 2, Protorthida – 1, Orthida – 5, Pentamerida – 1, Rhynchonellida – 4, Atrypida – 4, Athyridida – 3, Spiriferida – 4, Spiriferinida – 3) are described from the Szydłówek and Wietrznia Beds. Seven new species are introduced: Skenidioides cretus Halamski sp. nov., Biernatium minus Baliński sp. nov., Monelasmina montisjosephi Baliński sp. nov., Atryparia (Costatrypa) agricolae Halamski and Baliński sp. nov., Davidsonia enmerkaris Halamski sp. nov., Leptathyris gornensis Baliński sp. nov., and Echinocoelia parva Baliński sp. nov. Davidsonia enmerkaris Halamski sp. nov. is intermediate between Davidsonia Bouchard-Chantereaux, 1849 and Rugodavidsonia Copper, 1996 and is the youngest known representative of the suborder Davidsonioidea Copper, 1996. Skenidioides cretus Halamski sp. nov. is the last representative of the genus. Statistical investigation of a large sample of Spinatrypina (Exatrypa) explanata did not confirm the existence of two dimorphic forms, coarse- and fine-ribbed. The high-diversity Biernatella lentiformis Assemblage is quite dissimilar to coeval brachiopod assemblages described heretofore from the Holy Cross Mountains region. It is interpreted as consisting of mostly parautochthonous dwellers of deep-slope muddy habitats and a local, occasionally storm-agitated, intra-basin brachiopod-crinoid-coral shoal. The fauna was adapted probably to cooler and nutrient-poor waters during an initial phase of the severe carbon cycle perturbation.

8

Septacja w muszlach ślimaków frańskich z Gór Świętokrzyskich

80%

Krawczyński W.

Przegląd Geologiczny

|

2009

|

tom Vol. 57, nr 1

39-39

EN

Amongst several known Paleozoic gastropod species having transverse septa in the apical parts of shells, three species (Straparollus aff. circularis, Orecopia kadzielniae and Donaldiella karczewskii) have been found in the Frasnian limestones of Grabina and Bolechowice-Panek in the Holy Cross Mountains (Central Poland). Septation in gastropod shells is a rare phenomenon and is an adaptive feature. Septa occur either in the thick-shelled gastropods living in high-energetic (reef) environments, preventing against negative effects of destruction of the apical parts of shells, or in the thin-shelled gastropods living on muddy substrate, lowering the inner volume of a habitable part of shell and increasing outer surface of gastropod body.

9

Givetian and Frasnian calcareous microbiotas of the Holy Cross Mountains

80%

Racki G. , Sobon-Podgorska J.

Acta Palaeontologica Polonica

|

1992

|

tom 37

|

nr 2-4

255-289

EN

Each developmental phase of the Givetian to Frasnian carbonate complex of the southern Holy Cross Mts is marked by distinctive calcareous microbiota. The Stringocephalus bank deposits contain a very rich, well-preserved microproblematica (of chiefly ?algal origin) dominated by calcispheroids, and many calcified cyanobacteria and green algae with filamentous Bevocastria, tubiform Devonoscale, and charophyte Trochiliscus. In the late Givetian biostromal complex more sparse microfossil associations occur, with the exception of locally abundant semitextulariid foraminifera (mainly Nanicella) and tubiform dasyclad(?) Jansaella. Also in the Frasnian back-reef facies, only limited and poorly preserved calcispheroids are identified. Contrarily, reef- and fore-reef microbiotas were present in great profusion. Microbial mats (including calcified cyanobacteria Renalcis and Sphaerocodium), associated with locally frequent solenoporids and multichambered foraminifera (Nanicella, also many nodosariids in the later Frasnian) played a significant depositional role and evidence progressive shoaling conditions within the Dyminy reef-complex.

PL

Poszczególne fazy rozwojowe żywecko-frańskiego kompleksu węglanowego południowej części Gór Świętokrzyskich charakteryzują się specyficznym zespołem mikroskamieniałości wapiennych. Osady ławicy stringocefalowej zawierają szczególnie bogato reprezentowane i dobrze zachowane mikroproblematyki (?głównie pochodzenia glonowego) silnie zdominowane przez kalcysferoidy (kalcysfery i pokrewne „jednokomorowe otwornice”), szereg kalcyfikujących cjanobakterii i glonów zielenic, np. nitkowate Bevocastria, rurkowate Devonoscale oraz ramienice Trochiliscus. W poźnożyweckim kompleksie biostromalnym występuje bardziej uboga asocjacja mikroskamieniałości, poza miejscami licznymi semitekstularidami (głównie Nanicella), a zwłaszcza zielenicami (?Dasycladacae) Jansaella. Również z frańskich facji zarafowych znane są tylko mało zróżnicowane kalcysferoidy. Natomiast mikrobiocenozy rafowe i przedrafowe franu są bardzo bogate - przede wszystkim w cjanobakterie (np. kalcyfikujące formy Renalcis i Sphaerocodium), a miejscami też w solenoporidy i różnorodne wielokomorowe otwornice (Nanicella, w młodszym franie - nodozaridy). Odgrywały one znaczącą rolę biosedymentacyjną i dokumentują progresywne spłycanie biotopów kompleksu rafowego.

10

Pelagic chondrichthyan microremains from the Upper Devonian of the Kale Sardar section, eastern Iran

80%

Hairapetian V. , Ginter M.

Acta Geologica Polonica

|

2010

|

tom Vol. 60, no. 3

357-371

EN

An assemblage of fifteen taxa of chondrichthyan microremains from late Frasnian through late Famennian pelagic deposits of the Kale Sardar section, eastern Iran, is described. Several taxa (Phoebodus bifurcatus, Phoebodus sophiae and Protacrodus vetustus) are reported for the first time from Iran. The presence of Deihim mansureae and Ph. sophiae in the Late rhenana to linguiformis Zones and Phoebodus rayi in the early triangularis Zone of the Kale Sardar section, provides new biostratigraphic information. The late Frasnian part of the assemblage corresponds to the faunas from the intrashelf basins of central europe, and the middle.late Famennian part is comparable to that from the tafilalt Platform of Morocco.

11

Givetian and Frasnian ostracod associations from the Holy Cross Mountains

80%

Malec J. , Racki G.

Acta Palaeontologica Polonica

|

1992

|

tom 37

|

nr 2-4

359-384

EN

Variable bioclastic-biostromal-marly Posłowice facies within the Late Givetian open-shelf Jaźwica Member in the SW part of the Holy Cross Mts contain palaeocopid-podocopid ostracod associations of moderate diversity (18 species) dominated by Microcheilinella fecunda and Fellerites tuimazensis. More deepwater and stagnant environments of the Bolechowice micrite-marly facies, supported similarly differentiated (12 species) but less equitable associations with platycopids Uchtovia rejrathensis and palaeocopids Buregia jazwicensis as a main component. Other late Givetian, and Frasnian reef and lagoonal microfaunas are mostly impoverished (at least in generic terms) and strongly predominated by podocopids, mostly Bairdiocypris. Late Givetian associations from the Kostomłoty basin are marked by the metacopid Polyzygia symmetrica, and the planktic entomozoid Ungerella torleyi Polenovula beckeri sp. n., Clavofabellina poslovicensis sp. n., Buregia jazwicensis sp. n., and Bairdia zbikowskae sp. n. are proposed.

PL

Urozmaicona, detrytyczno-marglisto-biostromalna facja posłowicka w obrębie górnożyweckiego otwartomorskiego Ogniwa z Jaźwicy w południowo-zachodniej części Gór Świętokrzyskich wyróżnia się silniej zróżnicowaną (18 taksonów) asocjacją paleokopidowo-podokopidową, zdominowaną przez Microcheilinella fecunda i Fellerites tuimazesis. Natomiast bardziej głębokowodne, stagnujące biotopy, odpowiadające mikrytowo-marglistej facji bolechowickiej, były zasiedlone przez uboższą (12 gatunków) asocjację z platykopidami Uchtovia refrathensis i paleokopidami Buregia jazwicensis w rolach głównych. Inne późnożyweckie i frańskie rafowo-lagunowe mikrofauny są z reguły mało zróżnicowane rodzajowo i z bardzo dużym udziałem podokopidów, głównie z rodzaju Bairdiocypris; euryfacjalny gatunek B. samsonowiczi może być kluczem do korelacji wiekowej amfiporowych sekwencji lagunowych franu. Żyweckie asocjacje z zachodniej części basenu łysogórskiego charakteryzują się obecnością metakopidów, przede wszystkim Polyzygia symmetrica, oraz planktonicznych entomozoidów Ungerella torleyi. Nowe gatunki Polenovula beckeri sp. n., Clauofabellina poslovicensis sp. n., Buregia jazwicensis sp. n. i Bairdia zbikowskae sp. n. zostały opisane z Ogniwa z Jaźwicy.

12

A new atrypid genus [ Brachiopoda ] from the Frasnian of Poland

80%

Balinski A.

Acta Palaeontologica Polonica

|

1997

|

tom 42

|

nr 3

427-435

EN

A new atrypid Waiotrypa sulcicarina gen. et sp. n. from the late Frasnian of the Holy Cross Mountains is proposed. The new genus is close to Iowatrypa Copper, 1973 from which it differs mainly in having a keeled pedicle valve and sulcate brachial valve. Waiotrypa is one of the latest atrypids prior to extinction of the order at the end of the Frasnian.

PL

Jedną z grup nabardziej dotkniętych wielkim wymieraniem na granicy fran-famen były ramienionogi z rzędu Atrypida. W późnym franie wykazują one wyraźne ubozenie zróżnicowania taksonomicznego by wymrzeć całkowicie z końcem franu. Badania szczegółowej dynamiki zmian zróżnicowania taksonomicznego atrypidów mają zatem kluczowe znaczenie dla zrozumienia procesów wymierania. Niniejsza praca jest wstępnym opracowaniem - bardziej kompleksowe zespołowe opracowanie zróżnicowania faun ramienionogów w obliczu wielkiego wymierania na granicy fran-famen znajduje się w przygotowaniu. Opisany tu nowy rodzaj i gatunek atrypida Waiotrypa sulcicarina należy do ostatnich przedstawicieli tej grupy. Gatunek ten występuje w górnofrańskich wapieniach odsłoniętych w kamieniołomie na Górze Łgawej i w przekopie drogi koło Kowali (Góry Świętokrzyskie) reprezentujących poziom Palmatolepis rhenana. Nowy atrypid wykazuje duże podobieństwo do frańskiej Iowatrypa Copper, od której jednak różni się przede wszystkim występowaniem środkowej zatoki na skorupce grzbietowej i kilowatego siodła na nóżkowej. Do Waiotrypa należy zapewne zaliczyć niektóre atrypidy opisane jako Anatrypa kandzielniae (Gürich) z franu Rosji (Nalivkin 1930, 1947, 1951) i Kazachstanu (Alekseeva 1962).

13

Tentaculites from the Givetian and Frasnian of the Holy Cross Mountains

80%

Hajlasz B.

Acta Palaeontologica Polonica

|

1992

|

tom 37

|

nr 2-4

385-394

EN

The Givetian and Frasnian strata of the Holy Cross Mountains, including chiefly biostromal sequence of the Kowala Formation, and the Dziewki Limestone of the Silesian Upland, yielded nine benthic and seven planktic tentaculite species. The tentaculites reveal strong affinities with coeval faunas of the East European Platform, and only two species from the oldest Givetian units (Stringocephalus-bearing strata), namely Homoctenus hanusi and Nowakia postotomari, are known primarily from the European Variscan belt. Stylioline succession allows recognition of the Middle/Late Devonian boundary in pelagic facies of the Kostomłoty area.

PL

Fauna tentakulitów z żywetu i franu Gór Świętokrzyskich i antykliny Siewierza wykazują duże analogie z jednowiekową fauną Europy Wschodniej (głównie Platformy Rosyjskiej), a jedynie stratygraficznie najstarsze gatunki (przede wszystkim Homoctenus hanusi), dowodzą związków z dewonem Czech i Niemiec. Wykazano znaczenie tych mięczaków dla korelacji utworów żywetu i franu oraz zarysowano możliwość wykorzystania sekwencji styliolin do rozpoznawania granicy żywetu z franem w basenowych facjach strefy kostomłockiej.

14

Taxonomic problems of some zonal species of the genus Palmatolepis and the correlation of the Frasnian of the East European Platform with conodont zonations

80%

Ovnatanova N. S. , Kononova L. I.

Acta Geologica Polonica

|

2020

|

tom Vol. 70, no. 1

107--124

EN

Most of the Frasnian regional stages of the Ukhta region, South Timan, Russia, are composed of basinal deposits, however, the hassi and jamieae zones of the Standard Conodont Zonation cannot be easily recognised in this region. A revision of the previously elaborated succession of the Timan-Pechora associations revealed that the correlation problems are connected with the taxonomic interpretation of the zonal species Palmatolepis hassi and Palmatolepis jamieae. Analysis of the conodont collection of Professor W. Ziegler from the Rhenish Slate Mountains, Germany, especially from the interval encompassing the Lower hassi to Upper rhenana zones, has provided evidence of the lack of validity of the jamieae Zone as a separate stratigraphic unit. This statement is based on the composition of the jamieae and Lower rhenana conodont associations and the absence of P. jamieae near the lower boundary of the zone in the stratotype and other sections of the Rhenish Slate Mountains, becoming more common upsection. The correlation between the Timan-Pechora conodont associations III–XI, the Standard Conodont Zonation (Ziegler and Sandberg 1990) and the Frasnian Zonation (Klapper 1989; Klapper and Kirchgasser 2016) is suggested herein. The Domanikian Regional Stage corresponds to the punctata–Late hassi zones of the Standard Conodont Zonation and to Frasnian Zones 5–10. The boundaries of Frasnian Zones 8–9 need to be further specified in South Timan. The correlation between the Standard Conodont Zonation and the Frasnian Zonation of Klapper is elaborated.

15

Tabulate corals from the Givetian and Frasnian of the Holy Cross Mountains and Silesian Upland

80%

Nowinski A.

Acta Palaeontologica Polonica

|

1992

|

tom 37

|

nr 2-4

183-216

EN

Tabulate corals and single species each of the heliolitid anthozoans and chaetetid sclerosponges mostly from the Givetian and Frasnian stromatoporoid-coral series of the Holy Cross Mts and the Silesia-Cracow Region are reviewed from an ecological and stratigraphical point of view. Thamnopora, or the branched pachyporids, and massive alveolitids are usually the most significant reef-builders. The most distinctive fauna, with Caliapora battersbyi and Heliolites porosus, thrived in the earlier Givetian bank habitats. Late Givetian biostromal-complex associations with Alveolites obtortus, Striatopora enigmatica, and especially Alveolitella fecunda, as well as the succeeding Frasnian Alveolites-dominated reef-complex faunas with A. maillieuxi, and later with A. tenuissimus, Aulocystis and syringoporids, are far more uniform. In addition, a local Coenites laminosa-Chaetetes yunnanensis fauna is recognized in the Middle Givetian of the Kostomłoty area. The transitional biogeographic position for Polish tabulate assemblages between Variscan Europe and Russia is clearly evident. Forty eight species have been identified. Pachyfavosites polonicus sp. n., Striatopora enigmatica sp. n., Alveolitella polygona sp. n., Armalites minimus sp. n., and Syringoporella raritabulata sp. n., Alveolites edwardsi frasnianus subsp. n., and Caliapora battersbyi minor subsp. n. are proposed.

PL

Pospolite i zróżnicowane koralowce Tabulata, jak też rzadsze Heliolitida (inne koralowce) i Chaetetida (sklerogąbki), z żywetu i franu Gór Świętokrzyskich i regionu Siewierza zostały opisane i przedyskutowane pod względem biostratygraficznym. Następstwo tych koralowców wstępnie ujęto w 4 szeroko rozpowszechnione zespoły (fauny), z których dwa są żyweckie (Caliapora battersbyi - Heliolites porosus, zastąpiony w sekwencji przez Alveolites obtortus - Striatopora enigmatica), a dwa - frańskie (Alveolites maillieuxi - Aulacystis tikhyi, wyżej - Alveolites tenuissimus). Nadto, wyróżniono specyficzną faunę Coenites laminosa-Chaetetes younnanensis, ograniczoną do środkowego żywetu regionu łysogórskiego. Nowe dane potwierdzają koncepcję biogeograficznie przejściowego charakteru polskiej fauny tabulatowej między Zachodnią i Wschodnią Europą. Zidentyfikowano 59 taksonów, w tym 5 gatunków i 2 podgatunki nowe: Pachyfavosites polonicus sp. n., fawositid o małym, półkulistym korallum z grubościennymi koralitami, wykazujący pewne analogie morfologiczne z żyweckim P. polymorphus; Striatopora enigmatica sp. n., pachyporid o gałązkowym korallum, który mimo wyraźnej homeomorfii z S. tenuis (eifel-żywet), różni się od niej większymi koralitami i silniej rozwiniętymi denkami w aksialnej strefie korallum: Alveolites edwardsi frasnianus subsp. n.; Alveolitella polygons, sp. n., z bardzo cienkościennymi, pryzmatycznymi koralitami w osiowej strefie gałązek i bardzo drobnymi porami; Caliapora battersbyi minor subsp. n.; Armalites minimus sp. n., syringoporid z rzadko występującego rodzaju, charakteryzujący się ekstremalnie małymi średnicami koralitów; Syringoporella raritabulata sp. n., syringoporid różniący się od znanych gatunków tego rodzaju niezwykle dużymi średnicami koralitów i zonalnością w rozmieszczeniu denek.

16

Upper Devonian microvertebrates from the Canning Basin, Western Australia

80%

Roelofs B. , Playton T. , Barham M. , Trinajstic K.

Acta Geologica Polonica

|

2015

|

tom Vol. 65, no. 1

69--100

EN

A diverse microvertebrate fauna is described from the Virgin Hills and Napier formations, Bugle Gap Limestone Canning Basin, Western Australia. Measured sections at Horse Spring and Casey Falls (Virgin Hills Formation) and South Oscar Range (Napier Formation) comprise proximal to distal slope carbonates ranging in age from the Late Devonian Frasnian to middle Famennian. A total of 18 chondrichthyan taxa are identified based on teeth, including the first record of Thrinacodus tranquillus, Cladoides wildungensis, Protacrodus serra and Lissodus lusavorichi from the Canning Basin. A new species, Diademodus dominicus sp. nov. is also described and provides the first record of this genus outside of Laurussia. In addition, the upper range of Australolepis seddoni has been extended to Late Devonian conodont Zone 11, making it the youngest known occurrence for this species. The Virgin Hills and Napier formations microvertebrate faunas show close affinities to faunas recovered from other areas of Gondwana, including eastern Australia, Iran, Morocco and South China, which is consistent with known conodont and trilobite faunas of the same age.

17

The mid-Frasnian subsidence pulse in the Lublin Basin (SE Poland) : sedimentary record, conodont biostratigraphy and regional significance

80%

Narkiewicz K. , Narkiewicz M.

Acta Geologica Polonica

|

2008

|

tom Vol. 58, no. 3

287-301

EN

Most of the thickness of Frasnian sediments in the central segment of the Lublin Basin, i.e. up to 300 metres, is represented by a single transgressive-regressive Cycle VIa, developed in the carbonate-sulphate platform facies. The age of the transgressive part falls into the interval between the upper part of theUpper hassi Zone and the jamieae Zone, whereas the upper boundary runs between the upper part of the Lower rhenana Zone and the lower part of the Upper rhenana Zone. Basin architecture and conodont biostratigraphic data confirm the tectonic nature of the cycle, which represents a short-termincrease in Frasnian subsidence and depositional rates. Based on the conodont data, it is plausible that the onset of the tectonic subsidence in the Lublin Basin and the incipient Pripyat Graben rifting correspond closely in age. They can thus be attributed to the common tectonic mechanism of regional extension in the south-west part of the East European Platform. The lack of any Late Devonian magmatic activity in the Lublin Basin and the synchronous development of this basin with the Pripyat Graben favour the idea that intraplate stresses were the primary factors controlling subsidence in both depocentres during the mid Frasnian to Famennian. The hypothetical mantle plume could have merely amplified the effects of crustal extension in the Pripyat Graben, thus facilitating a typical rift development.

18

Middle and Late Devonian sponge spicules of the Holy Cross Mountains and Silesian Upland

70%

Hurcewicz H.

Acta Palaeontologica Polonica

|

1992

|

tom 37

|

nr 2-4

291-296

EN

Calcareous octactinellid sponge spicules are abundant in the Givetian and early Frasnian organic buildups in the Holy Cross Mts and Siewierz anticline, Silesian Upland. Monaxone-bearing siliceous Demospongea (or ?lyssakid Hyalospongea) occupied coeval quiet-water basin habitats. Significant reorganization within these generally deeper-water associations occurred late in the Frasnian (a local rise of the lithistids associated with dictyids and lyssakids) and early in the Famennian (profusion of Hyalospongea).

PL

Bogaty zespół spikul świadczy o znacznym zróżnicowaniu gąbek w żywecie i późnym dewonie Gór Świętokrzyskich i regionu śląsko-krakowskiego. Spikule wielopromienne gąbek wapiennych z rodziny Astraeospongiidae należą do najbardziej szeroko rozpowszechnionych i zróżnicowanych, szczególnie w żyweckich i wczesnofrańskich budowlach organicznych (np. biohermach typu kadzielniańskiego). Gąbki krzemionkowe z gromady Demospongea (lub ?lyssakidy z Hyalospongea) zazwyczaj zasiedlały wówczas biotopy basenowe, o niskiej energii wód. Znaczne zmiany w obrębie tego typu asocjacji gąbkowych nastąpiły w późnym franie (lokalny rozkwit litistidów oraz Dictyida i Lyssakida) i wczesnym famenie (rozwój głębokowodnych zespołów z przewagą gąbek szklistoszkieletowych).

19

Ichthyoliths and deepening events in the Devonian carbonate platform of the Holy Cross Mountains

70%

Liszkowski J. , Racki G.

Acta Palaeontologica Polonica

|

1992

|

tom 37

|

nr 2-4

407-426

EN

Disarticulated fish microremains from the Middle Givetian to early Frasnian of the Holy Cross Mts include representatives of the most groups known from the Devonian: placoderms, elasmobranchs, holocephalians, acanthodians, osteichthyans (mostly osteolepidids) and actinopterygians. Taxonomic identifications are possible usually only in very general terms and only in two cases the generic level has been reached: Phoebodus among euselachians, and Moythomasia among paleoniscids. Many of these groups, regarded traditionally as typical dwellers of lacustrine to resticted marine nearshore biotopes, apparently flourished also in the offshore, open shelf carbonate (peri-reefl settings. The sequential replacement of the fish faunas was primarily influenced by eustatic events, in like manner to invertebrate communities.

PL

Zróżnicowane ichtiolity z pogranicza żywetu i franu Gór Świętokrzyskich obejmują przedstawicieli większości grup ryb znanych z dewonu takich jak plakodermy, żarłacze (m.in. rodzaj Phoebodus), zrosłogłowe, akantody, kostnoszkieletowe (głównie pospolite osteolepidy) i promieniopłetwe (w tym rodzaj Moythomasia). Dane z analizy ichtiolitów w znaczny sposób rozszerzają wyniki poprzednich badań opartych o makroskamieniałości i dokumentują wyraźne zmiany ewolucyjne (głównie wśród rekinów i paleoniscoidów) oraz ekologiczno-biogeograficzne w ciągu żywetu i franu. Wiele grup kręgowców, uważanych uprzednio za typowe dla biotopów słodkowodnych i lagunowych, zasiedlało również pełnomorskie środowiska otwartego szelfu, w tym te ściśle związane z rafami. Sukcesja asocjacji ryb była w dużej mierze kontrolowana przez fluktuacje eustatyczne w sposób zbliżony do rozpoznanego dla biocenoz bezkręgowców, tzn. epizody transgresywne były okazją do dużych migracji i zmian biogeograficznych, a interfazy regresywne - okresami stabilizacji bądź ubożenia fauny ryb.

20

Evolution of the bank to reef complex in the Devonian of the Holy Cross Mountains

70%

Racki G.

Acta Palaeontologica Polonica

|

1992

|

tom 37

|

nr 2-4

87-182

EN

Givetian and Frasnian stromatoporoid-coral limestone of the Kowala Formation in the southern Holy Cross Mts is subdivided stratigraphically, and correlated with strata elsewhere on the basis of identified sea-level cyclicity, with support from conodonts and other selected benthic fossils. After the Eifelian hypersaline sabkha phase, an extensive two-step regional colonization of the Kielce Region carbonate platform took place during the Eifelian/Givetian passage interval and the Middle Givetian. At least four deepening pulses resulted in intermittent drowning of the vast carbonate platform and sequential replacement of the undifferentiated Stringocephalus biostromal bank by the Sitkówka bank complex and, subsequently, by the Dyminy reef complex. The reef developed in the central Dyminy belt as result of the early Frasnian accelerated sea-level rise after some period of biotic stagnation near the Givetian-Frasnian boundary. Final demise of the reef resulted from combined eustatic and tectonic movements during the late Frasnian major crisis interval.

PL

Żywecko-frańska seria stromatoporoidowo-koralowcowa Formacji z Kowali w południowej części Gór Świętokrzyskich została podzielona stratygraficznie i skorelowana z innymi sekwencjami na podstawie cykli sedymentacyjnych o charakterze sekwencji spłycających się ku stropowi (shallowing upward). Datowanie podstawowych poziomów transgresywnych przez konodonty oraz wybrane skamieniałości bentoniczne (ramienionogi, koralowce) wskazuje, że cykliczność ta odzwierciedla głównie eustatyczne zmiany poziomu morza. Zakończenie eifelskiej fazy hypersalinarnej depozycji typu „sabkha” było przypuszczalnie wynikiem zmian klimatu na bardziej humidny i (lub) pulsów transgreswnych. Rozległa dwuetapowa kolonizacja platformy węglanowej Regionu Kieleckiego nastąpiła na pograniczu eiflu i żywetu oraz w środkowym żywecie. Co najmniej 4 pulsy pogłębień spowodowały skokowe zatapianie wielkiej platformy węglanowej i zastąpienie niezróżnicowanej stringocefalowej ławicy biostromalnej („biostromal bank”) przez sitkówczański kompleks ławicowy, a następnie - dymiński kompleks rafowy. Wymieranie pod koniec żywetu w regionie świętokrzyskim zachodziło w warunkach destabilizacji ekosystemu szelfowego przez raptowne zmiany eustatyczne. Późnożywecki zalew miał najbardziej rozległe skutki, powodując zatopienie części platformy oraz napływ nowej grupy gatunków ze strefy łysogórsko-kostomłockiej. Okres pewnej stagnacji biotycznej w interwale przejściowym żywetu i franu był urozmaicony jedynie zdarzeniem epejrogenicznym. Rzutowało ono m.in. na przejściową poprawę cyrkulacji wód i rozwój bardziej bogatych zespołów bentosu w śródpłyciznowym obszarze chęcińskim. Wzrost rafy w centralnej strefie dymińskiej byl efektem rosnącego tempa transgresji we wczesnym franie oraz dopływu trzeciej fali imigrantów, w tym unikatowej biocenozy kopców mułowych typu kadzielniańskiego oraz rafotwórczych zaspołów stromatoporoidów i cjanobakterii. Ostateczny upadek rafy był następstwem połączonych ruchów eustatycznych i tektonicznych, zintensyfikowanych w trakcie wielkiego kryzysu późnofrańskiego.