Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Jak zwracamy się do małych dzieci

100%

Binkuńska E.

|

nr 5

377-386

PL

Mowa kierowana do dziecka w okresie niemowlęctwa należy do zjawisk językowych posiadających swoiste cechy. Specyfika ta dotyczy zarówno systemu fonetycznego, jak i morfologicznego oraz składniowego. Charakterystycznym aspektem mowy kierowanej do niemowląt jest również tworzenie form adresatywnych nazywających dziecko. W grupie adresatywów można zatem odnaleźć formy odimienne, w których zaszły określone procesy fonetyczne i morfologiczne, oraz fakultatywne sposoby nazywania odbiorcy tekstu, na przykład określenia metaforyczne bądź metonimie. Formy adresatywne kierowane do niemowląt nie tylko pełnią funkcję identyfikacyjną oraz dyferencyjną, ale także stanowią środek językowy, za pomocą którego nadawca wyraża swoje uczucia względem małego dziecka.

EN

The speech directed at a child in its infancy is one of the lingual phenomena having its own specific features. This specification refers both to the phonetic system as well as the morphological and syntactic ones. A distinctive aspect of the speech directed at infants is also creating the forms of address by which the child is called. In this group of forms of address one can find forms derived from a name in which there have occurred certain phonetic and morphological processes and facultative methods of calling the recipient of a text, for instance metaphorical expressions or metonymy. The forms of address directed at infants apart from identification and differential functions are also known to be a lingual tool used by a speaker to express their emotions towards a young child.

2

Звертання до адресата в польськомовному діалозі викладачів та учнів в Україні

100%

Кравчук А. М. , Бундза І. В.

|

tom 58

PL

Artykuł przedstawia wyniki badań ankietowych nad sposobami zwracania się do adresata w polskojęzycznym środowisku dydaktycznym w Ukrainie. Uwzględniono 556 wypowiedzi pochodzących ze 153 ankiet wypełnionych przez respondentów z 16 miast z różnych regionów Ukrainy. Zbadano nominalne oraz pronominalne sposoby zwracania się wykładowców szkół wyższych oraz kursów językowych do uczących się oraz uczących się do wykładowców. Badania ujawniają proporcje sposobów zwracania się stosowanych w sytuacjach dydaktycznych w Ukrainie na tle normatywnych odpowiedników w polszczyźnie ogólnej. Ujawniono m.in. rozdźwięk między uświadamianiem przez wykładowców normy ogólnopolskiej i akceptowaniem lub wręcz promowaniem przez nich niezgodnej z normą ogólnopolską formy adresatywnej „pan/pani + imię” podczas zwracania się do wykładowcy.

EN

The article presents the results of a questionnaire survey on the forms of address in the Polish-language teaching environment in Ukraine. The analysis is based on 556 statements from 153 questionnaires completed by respondents from 16 towns in different regions of the country. The topic in focus is nominal and pronominal forms of address used by university teachers and teachers at language courses when talking to their students, and those used by learners when addressing their teachers. The study reveals the proportions of use of various forms of address in teaching situations in Ukraine against the background of their normative Polish equivalents. The results indicate, among others, the discrepancy between the teachers’ awareness of the Polish norm and their acceptance or even promotion of the form “pan/pani + name” when addressing the teacher, which is inconsistent with the general Polish language norm.

3

„Tytułomania” w Polsce i na Słowacji na początku XXI wieku

88%

Olchowa G.

|

tom 13 (23)

11 - 20

EN

In the article the author tries to establish whether Poles and Slovaks today have a mania for titles. She demonstrates how forms of address are influenced by historical, social and cultural factors, and at the same time argues that the use of various forms of address by the two close nations does not correspond to their language family affiliation. Although the analysed West Slavic languages belong to the same cultural sphere, the different forms of address, including titles, in these two languages have been influenced by political and social determinants. The author stresses that this is best evidenced by the treatment of surnames in Polish and Slovak. She carries out a comparative analysis, using historical criteria (social, geopolitical, national), usage criterion as well as socio-cultural criterion. She concludes that what has turned out to be the most important factor in Polish is the social criterion, while in Slovak — geopolitical and, to a lesser extent, social criterion. On the other hand, mania for titles in Polish has been influenced by domestic elements and in Slovak — by foreign elements. The usage criterion points to mania for titles in Polish. However, referring to the socio-cultural criterion, the author concludes that in the early 21st century Slovaks are too fond of titles, while the opposite is true in Poland — Poles tend to be overfamiliar.

4

Charakterystyka języka familijnego Joachima Lelewela dotyczącego społecznej przestrzeni rodziny (na podstawie listów do najbliższych)

88%

Jaros V.

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej

|

2019

|

tom 54

EN

A Description of Joachim Lelewel’s Familial Language Concerning the Family Social Space (on the Basis of Letters to His Loved Ones)This article is a contribution to research on Joachim Lelewel’s familial language. The study is limited to a range of linguistic phenomena concerning the family social space, and considers the two-volume collection of his letters from many different places written in various periods of his life. The epistolary prose under examination reflects the language of nobility and intelligentsia circles of the first half of the nineteenth century, with its distinctly marked hierarchical structure of the family social space. Its exponents include family names (e.g. the names for kinship and family relations, maritonymics and patronymics, names used with reference to married couples), familial forms of address (with the conventional forms Pan/Pani ‘Sir/Madam’, Dobrodziej/Dobrodziejka/Dobrodziejstwo ‘Sir/ Madam/Sir and Madam’, lit. ‘benefactor/benefactress/benefactors’ in relation to the elderly), emotional colloquial vocabulary and unofficial anthroponyms. This use of familial language, characterised by infrequent use of personalised forms, belongs to marked informal register.Charakterystyka języka familijnego Joachima Lelewela dotyczącego społecznej przestrzeni rodziny (na podstawie listów do najbliższych)Niniejszy szkic stanowi przyczynek do poznania właściwości języka familijnego Joachima Lelewela. Charakterystyka ograniczona została do repertuaru zjawisk językowych dotyczących społecznej przestrzeni rodziny. Podstawę materiałową tworzy dwutomowy zbiór korespondencji pisanej z wielu miejsc pobytu w różnych okresach życia historyka. Badana proza epistolarna odzwierciedla język środowiska szlachecko-inteligenckiego pierwszej połowy XIX wieku, w którym wyraźnie zaznacza się zhierarchizowanie struktury przestrzeni społecznej rodziny, czego wykładnikami są nazwy rodzinne (m.in. nazwy pokrewieństwa i powinowactwa, marytonimika i patronimika, określenia par małżeńskich), familiarne adresatywy z konwencjonalnymi formułami Pan // Pani, Dobrodziej // Dobrodziejka // Dobrodziejstwo w stosunku do starszych, emocjonalną leksyką potoczną i nieoficjalnymi antroponimami. Realizacja języka familijnego, w którym ujawniają się nieliczne indywidualizmy, sytuuje się w obrębie rejestru nacechowanego języka potocznego.

5

Forms of Address and their Meaning in Contrast in Polish and Russian Languages

63%

Sosnowski W.

|

nr 13

EN

Forms of Address and their Meaning in Contrast in Polish and Russian LanguagesMany studies in contemporary linguistics focus on investigating politeness and rudeness in language. This paper, however, has not been intended as a contrastive study of the phenomena in question. Language politeness and rudeness are conveyed by means of expressions of politeness and rudeness which are perceived as entrenched and recurring in specific situations. These expressions convey the expected meaning of politeness and rudeness accepted in the model of social behaviour. If one uses the explicative method such expressions could be reduced to the following formula ‘I inform you that I follow a verbal conduct defined as polite’. Owing to the emergence of parallel corpora of particular languages, it is nowadays easier to collect data for research on forms of address as well as on expressions of politeness in the first half of the 21st century. Investigating the meaning of forms of address, which are part of linguistic repertoire used to express politeness and rudeness should be regarded as an interesting area of research. It is the consequence of the increasing importance of intercultural communication, expansion of international cooperation, and formation of new standards of interpersonal communication aimed at achieving mutual understanding without resorting to violence. It is worth mentioning that currently there are no bilingual dictionaries which would include practical rules for using forms of address. Moreover, dictionaries (especially bilingual ones) also do not list classifiers of politeness, which becomes a shortcoming as regards the purposes of translation and teaching foreign languages. The aforementioned problems apply to print as well as computer dictionaries. A reliable list of forms of address and their meaning may become helpful in intercultural communication. It would be also important to create a Contemporary Dictionary of Expressions of Politeness and Rudeness in a paper as well as a computer version.