Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Folklorystyka online w świetle problematyki dziedzictwa digitalnego

100%

Krawczyk-Wasilewska V. , Uniwersytet Łódzki I. E. i. A. K.

|

tom 22

EN

In the digital age the notion of intangible cultural heritage has modern connotations that give the term new meanings and approaches. According to UNESCO and the EU authorities the “new” heritage needs to be safeguarded and protected as well as old resources inherited from generations. That is why a new folkloristics faces an interdisciplinary “digital turn”. The author presents the results of digitization process undertaken by major European folklore archives. But new archives need new materials (e.g. e-folklore vs. digital folklore) collected by new folklorists. The expansion of folklore field work towards digitally mediated environment and virtual reality is easy to be observed. Therefore, new methods of digital folklore collecting as well as new tools of research and documentation are challenges of the digital folkloristics.

2

POZAMATERIALNE I NIEOBECNE DZIEDZICTWO KULTURY

88%

Barański M.

Ochrona Zabytków

|

2005

|

nr 3

49-56

EN

Heretofore conservation of cultural legacy monuments was concentrated predominantly on the protection of their material stratum. Non-material, extramaterial, and absent legacy was not guaranteed proper attention despite the fact that its co-existence was noticed. Consequently, many monuments and sites became deformed and even deprived of this type of heritage. Upon the threshold of the twenty first century, the ability to define and protect the cultural qualities of the non-material legacy, conceived as tradition, custom, cultural space, as well as extra-material legacy, in which sensitivity to colour, scent, sound, and texture of material is a factor that characterises both the object itself and historical space; it is decisive for the new quality of the protection of cultural legacy. In a wider range, analyses and protection are due to absent heritage, i.e. the sort which had been liquidated as a result of wars or for other reasons. The process of rendering this type of legacy indelible in social consciousness compels us to seek suitable forms of its expression and presentation. A complex approach in the protection of the material and extra-material aspects of cultural legacy will generate a new quality which, presumably, will speak to the contemporary recipient more comprehensively.

3

Alexander Treichel (1837–1901) – zapomniany etnograf z pogranicza Kaszub i Kociewia

75%

Grabarczyk T. , Uniwersytet Łódzki I. A.

|

EN

Alexander Treichel was mostly known as an amateur archaeologist. His truest passion was to portray customs of Pomerelian autochthons in 19th century. Having graduated from law and economic studies in Berlin, he decided to return to Pomerelia so as to inherit and run his parents manor in Wilcze Błota near Stara Kiszewa. Throughout the years, he was wandering around the villages around Kościerzyna, in which he wrote down pieces of the Pomerelian folklore sung and told by local housewives. He shared knowledge of local customs gained during these journeys at sessions of the Berlin Society for Anthropology and the Danzig Research Society. Fortunately, glass negatives depicting Treichel himself, as well as scenes of rural everyday life, including field works, preserved the whirlwind of history. Unfortunately, however, his scientific output remains to await discovery.

4

Pożar DS 4 – toruńskie legendy miejskie i folklor studencki

75%

Napiórkowski M.

Rocznik Toruński

|

2016

|

nr 43

273-292

5

Tradycje jadania na ziemiach pomorskich

63%

Lewandowski H. J.

Zeszyty Naukowe. Turystyka i Rekreacja

|

2015

|

nr 1(15)

65-91

PL

W artykule nawiązano do dawnej kuchni pomorskiej, którą często – umownie – nazywa się starogdańską. We współczesnej gastronomii istnieje wiele niedomówień związanych z realizacją wspaniałej tradycji kulinarnej, a zebranie literatury dotyczącej regionalnego produktu kulinarnego powinno owocować powstawaniem placówek gastronomii promujących to piękne, hanzeatyckie miasto oraz tereny pomorskich wsi, które są podstawą produkcji i dostaw produktów żywnościowych. Celem promowania tradycji jest pokazywanie różnorodności folklorystycznej, kładąc na nią nacisk przy organizacji zakładów: środowiskowych, np. mieszczańskich, kupieckich, rzemieślniczych, rybackich, myśliwskich itd.; regionalnych, np. kaszubskich, kociewskich; oraz historycznych, pokazujących dane środowisko na tle określonej epoki, np. środowisko kupców gdańskich, i opierając się na regionalnych produktach wiejskich. Metoda pokazania regionu pomorskiego, który tworzył szczególną atmosferę cywilizacji zachodnioeuropejskiej, na którą składały się różnorodne czynniki ekonomiczne, odmienne zwyczaje, kultury i trendy wielu narodowości, religii i sposobów widzenia świata.

XX

An old Pomeranian cuisine is often colloquially called an old Danzig cuisine. It has cause a lot of misunderstandings in contemporary gastronomy, willing to fulfill a beauty of cooking tradition. Aim of traditional cuisine promotion is to show a folklore diversity and to take a full advantage of it while organizing environmental restaurants, e.g. merchants, crafts, fishing, hunting, or regional and historical restaurant also. These restaurants have used regional rural products only and thus promoted country meals and food traditions. The Pomeranian Land has created a special old Western Europe civilization’s atmosphere. In this region divers economic and cultural factors have been combined, as well as many nationalities’ different customs and religions.

6

Jakiego słownika potrzebują Kujawiacy?

63%

Paluszak-Bronka A.

Prace Językoznawcze

|

2015

|

nr 17/1

69-77

EN

Mały słownik gwary kujawskiej compiled by Katarzyna Podczaska came into being "out of concern for our Cuiavian roots… in the hope of retaining them for the next generations, so that they would survive and enchant readers with their beauty". However, it contains many defects and cases of inattention, such as: a poor selection of the sources used and a laconic description of them; the lack of quotations illustrating the use of particular words in context and their source location; wrongly quoted definitions; inconsistently prepared dictionary entries. This may have resulted from the fact that the dictionary was prepared by a non-linguist. However, once completed and corrected, it certainly can to become an important and precious publication for our region

7

Z historii polskiego mlynarstwa [Cz.VI] Mlynarstwo w folklorze i literaturze pieknej

63%

|

tom 45

|

nr 04

37-38

8

Współczesne „obrzędy – gry – przejścia”. Analiza antropologiczna rytów inicjacyjnych ceremonii chrztu morskiego kolonii letniej

63%

Pietrzyk A.

Ogrody Nauk i Sztuk

|

2014

|

nr 4

146- 156

PL

We współczesnej kulturze Polskiej z tradycyjnej obrzędowości ludowej pozostały jedynie okruchy dawnych mitologii i rytuałów. Brak zinstytucjonalizowanych kulturowo, ontologicznie skutecznych obrzędów o charakterze inicjacyjnym na poszczególnych etapach przechodzenia od dzieciństwa do dorosłości powoduje powstawanie różnych zachowań zastępczych o charakterze formalnym (np. ślubowanie pierwszoklasisty) i nieformalnym (np. zjawisko tzw. „fali” w szkołach i jednostkach wojskowych). Do tego typu zachowań należy ceremonia tzw. „chrztu” morskiego kolonisty. Jest ona zjawiskiem quasi-inicjalnym, współczesnym „obrzędem - grą – przejścia”. Ludyczny charakter ceremonii, nie neguje możliwości analizowania jej w kategoriach kulturowych, jako jednego ze zjawisk współczesnej obyczajowości zaspokajającego specyfi czne potrzeby kulturowe i społeczne młodego pokolenia współczesnego społeczeństwa postindustrialnego.

EN

In contemporary Polish culture, one can fi nd only some remnants of old mythologies and rituals rooted in the traditional folk ceremonial. The lack of culturally institutionalized, ontologically eff ective initiation rituals at individual stages of passing from childhood to adulthood causes diff erent secondary behaviours to appear, both formal and informal ones. These behaviours include the ceremony of a youth camp participant’s “christening”. It is a quasi-initiation ritual, a modern “rite – game of passage”. The ludic character of the ceremony does not exclude it from being analysed in cultural terms, as a phenomenon of contemporary ceremonial satisfying particular cultural and social needs.

9

Gmina Kwidzyn

63%

Stolowska I.

Wiadomości Informacje Opinie. Elbląski Poradnik Rolniczy

|

1997

|

nr 04

36-38

10

Народная агиография: к постановке вопроса

63%

Мороз А.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2009

|

tom 21

187-203

PL

Istnieje wiele tekstów ludowych, przedstawiających nie tylko historie życia ziemskiego świętych, ale również inne aspekty ich „świętości”, np. cuda dokonywane pośmiertnie, zdarzenia związane z odkryciem relikwii, historie i formy powstania obiektów sakralnych związanych ze świętymi. Suma tekstów zróżnicowanych gatunkowo, dotyczących jednego świętego, może być – zdaniem autora -- rozpatrywana jako jego ludowe życie. Teksty te motywowane są głębokim szacunkiem do świętego, przekazują wieloaspektowe informacje o jego życiu, wyjaśniają obrzędy z nim związane. Niektóre teksty, w szczególności legendy, opierają sie na tekstach sakralnych (kanonicznych, apokryficznych, modlitwach), które zostają przełożone na język folkloru. Literackie teksty hagiograficzne mogą być przekazywane ustnie i zamieniać się w ludowe legendy, ale też mogą bazować na ludowych ustnych legendach. Niektóre z takich przekształceń zostały przedstawione w artykule, jak np. redukcja tekstów pisanych do krótkich epizodów, selekcja literackich motywów hagiograficznych, opis wydarzeń z życia świętego z użyciem ludowych terminów itp.

EN

There exist many texts of folklore containing not only information about the lives of saints but also about other aspects of their sainthood, such as posthumous miracles, events connected with the discovery of their remains, histories of the churches and chapels connected with the saints, etc. The totality of texts of different genres concerning a saint may be considered as that saint’s folk life. The texts are characterized by a profound respect of the saint; they contain multi-aspectual information about his or her life or explain the rituals connected with the saint. Some folk text, especially legends, are based on religious texts (canonical or apocryphal texts, prayers) translated into the language of folklore. Literary hagiographical texts may be passed orally from one generation to the next and as a result become folk legends; they may also be based on folk orally-transmitted legends. Some of these transformations are presented in the article, e.g. the reduction of written texts to short episodes, a selection of literary hagiographic motifs, a description, containing folk terms, of events from the saint’s life, etc.

11

Dzieje pojęcia „folklor” w polskim dyskursie humanistycznym

63%

Sobczyk U.

Ogrody Nauk i Sztuk

|

2014

|

nr 4

417-425

PL

Termin folklor jest jednym z najmniej precyzyjnych i funkcjonalnych pojęć polskiej humanistyki. Użycie do analizy jego ruchu, metody historii pojęć w ujęciu Reinharta Kosellecka, umożliwia uchwycenie zmian obsługiwanych przez nie znaczeń oraz związanych z nimi horyzontów ludzkich doświadczeń – od pierwszych folklorystów badających „wiedzę ludu” w czasie szczytowego rozwoju jego kultury, poprzez działających w PRL-u badaczy folkloru wtórnego, rozumianego jako ludowa twórczość artystyczna, po autorów współczesnych, podkreślających jego nieoficjalny, interspołeczny oraz powszechny charakter.

EN

The term folklore is one of the least precise and functional concepts of the humanities. Its use for analysis in the polish discourse, the history or terms method in Reinhart Koselleck’s approach enables one to grasp the changes serviced by meanings and connected with them horizons of human experiences – from the first folklorists who researched "the folk knowledge" in times of high development in its culture, through explorers of secondary folklore operating in socialism meant as folk artistic output, to current authors who underline its intersocial and common character.

12

The Phenomenon of Variability of the Given Religious Folk Songs in the District of Postavy in Belarus

63%

Harelau D.

Roczniki Teologiczne

|

2015

|

tom 62

|

nr 13. Muzykologia

47-68

EN

This article is dedicated to research on the religious folk songs of the district of Postavy. The territory chosen for this research has the same borders as the district of Postavy, defined by the Catholic Church authorities. The main sources of the research are primarily catholic communities. The main aim of the given research was to preserve and to document the oral versions of catholic folk religious songs. This article is an empirical observation based on conducting interviews with the local people of these areas. The information received in this way together with the recorded phonic material constitutes the source of material for analysis, the material mentioned in this article is taken from some of the parishes. Most interesting examples of songs have been chosen to analyze. It was also interesting to find songs that can be called contrafactum or disambiguation. Differences have been noticed between the records made during the interviews in the district of Postavy and the hymn book versions by means of comparing melody, metro-rhythmics and form. The research on the religious folk songs of the district of Postavy helps to get the idea of the present state of the catholic music culture in the given region and contributes to the study of one of the features of folk music in the Catholic Church tradition which is called variability.

PL

Niniejszy artykuł jest poświęcony badaniom nad ludowym śpiewem religijnym na Postawszczyźnie. Badany obszar pokrywa się z granicami samodzielnej jednostki administracyjno-terytorialnego podziału Kościoła katolickiego – dekanatem postawskim. Główny nurt badań obejmuje przede wszystkim społeczności katolickie. Celem tych badań było utrwalenie i udokumentowanie ludowych przekazów katolickich śpiewów religijnych, które przetrwały w tradycji ustnej. Niniejsze opracowanie ma głównie charakter empiryczny. Uzyskane w trakcie badań terenowych informacje wraz z zarejestrowanym materiałem muzycznym stanowią źródłowy materiał badawczy, a przedstawione w artykule informacje dotyczą jedynie wybranych parafii. Z ogółu zebranego materiału do analizy zostały wybrane najbardziej interesujące przykłady, które można zweryfikować z istniejącą już wersją. Za interesujące uznano również śpiewy będące kontrafakturami lub kontaminacjami. Zwrócono uwagę na różnice między wariantami śpiewów nagranych podczas badań terenowych na Postawszczyźnie a ich wersjami śpiewnikowymi – poprzez wyodrębnienie melodyki, metrorytmiki oraz formy. Uzyskane w taki sposób dane pozwalają uchwycić ogólny stan katolickiej kultury muzycznej badanego regionu oraz przyczyniają się do zgłębienia wiedzy na temat jednej z cech muzyki ludowej w tradycji kościelnej, jaką jest wariabilność.

13

Motywy przyrodnicze w polskiej i bialoruskiej kulturze ludowej pogranicza [aspekt ekologiczny]

63%

Debowski J. , Zacharczuk L.

Monografie. Akademia Podlaska w Siedlcach

|

2003

|

nr 46

1-190

14

Transformace folklorní látky v umělecké literatuře : případ démonologické pověsti a díla K. V. Raise

51%

Šidák P.

Česká literatura (Czech Literature)

|

2015

|

tom 63

|

nr 5

707-723

15

Art Attractive for the Masses or Fetters of the Artistic Freedom? Elements of Folklore in the Music of Polish Socialist Realism

51%

Krzymowska-Szacoń K.

Roczniki Teologiczne

|

2015

|

tom 62

|

nr 13. Muzykologia

69-87

EN

The aesthetic of socialist realism, which was imposed on Polish composers after the conference in Łagów Lubuski (1949), has never been precisely defined. One of the recommended elements of creative activity—apart from intelligibility of musical language—was folk inspiration. Paradoxically, the way the folklore was seized could mean both the compromise with the ideological pressure and confirmation of the artist’s sovereignty (when the artist creatively continued national tradition). Polish composers chose this neutral source of inspiration willingly. Therefore, the turn of the 40s and 50s was the time of multitudinous folkloristic stylizations in Polish music. The purpose of this paper is to recapitulate the attitude of chosen Polish composers to folk music as the source of inspiration, as well as to a general socio-political situation during the Polish socialist realism. Resuming briefly the subject matter of folklore in the Polish socialist realism four categories might be distinguished: it could be a phase of evolution of musical language (in the works of W. Lutosławski, A. Panufnik and G. Bacewicz), a continuation of pre-war idea of popularization of national music (S. Wiechowicz or B. Woytowicz) or a sort of compromise and a factor which was able to withdraw the accusations of formalism, as in the case of Perkowski, Serocki and all the 49’Group. Finally, in its most barest form, folklore was just an instrument of propaganda, quickly and willingly forgotten after the arrival of new artistic trends in 1956.

PL

Estetyka socrealizmu, narzucona polskim kompozytorom po konferencji w Łagowie Lubuskim (1949 r.), nigdy nie została precyzyjnie zdefiniowana. Jednym z promowanych elementów twórczości artystycznej, obok prostoty wypowiedzi, była inspiracja ludowa. Paradoksalnie, sposób ujęcia folkloru mógł oznaczać zarówno kompromis wobec presji ideologicznej, jak i potwierdzenie suwerenności artysty, który odwołując się do narodowej tradycji, twórczo ją kontynuował. Polscy kompozytorzy, wśród których przeważała postawa unikowa, chętnie z owego neutralnego źródła inspiracji korzystali, ze względów politycznych przełom lat 40. i 50. był więc w polskiej muzyce czasem licznych stylizacji folklorystycznych. W artykule podjęto próbę podsumowania stosunku wybranych kompozytorów do muzyki ludowej jako źródła inspiracji oraz do ogólnej sytuacji społeczno-politycznej czasów polskiego socrealizmu. Wyróżniono cztery podstawowe kategorie obecności nurtu folklorystycznego: jako etapu twórczości (u W. Lutosławskiego, A. Panufnika i G. Bacewicz), jako kontynuacji międzywojennej idei upowszechnienia muzyki narodowej (jak to miało miejsce w twórczości S. Wiechowicza czy B. Woytowicza), jako rodzaju kompromisu, czynnika odsuwającego groźbę oskarżenia o formalizm, jak w przypadku P. Perkowskiego, K. Serockiego i całej „Grupy 49” oraz – w najbardziej ogołoconej formie – jako narzędzia propagandy, szybko i chętnie zapomnianego wraz z nadejściem nowych prądów artystycznych.

16

Культавыя крынiцы Вiцебска-Смаленскага памежжа: сiмвалiчны статус i рытуальныя функцыi

51%

Лобач У.

|

tom 7

PL

Artykuł został poświęcony analizie źródeł kultu na pograniczu witebsko-smoleńskim. Badania terenowe i analiza materiału etnograficznego pozwala stwierdzić, że zarówno w przeszłości, jak i obecnie źródła kultu pełnią funkcję centrum rytualnego, w którym ma miejsce komunikacja człowieka z Bogiem w celu odwrócenia złego losu, wydarzeń czy chorób. Cechą charakterystyczną miejscowej tradycji jest częstotliwość legendarnej treści w świątyni, która przeszła przez ziemię i na miejscu której pojawił się cudowne źródło. Do cech regionalnych można także zaliczyć znaczną ilość tzw. „piatinka” związanych z obrazem św. Paraskiewy Piatnicy, do którego wierni pielgrzymują w dziewiąty lub jedenasty piątek po Wielkanocy.

EN

The article is devoted to the examination of cult sources in Vitebsk-Smolensk borderline. Field studies and the analysis of folklore-ethnographic material reveal that in the past and present cult sources perform the function of ritual centre where communication between God and Man takes place. Its aim is to eliminate misfortunes and illnesses. The frequency of legendary plot in the temple is a specific feature of local tradition. Regional specificity is also characterized by a number of sacred sources “pyatsinka” that refer to the picture of “Paraskyevy Pyatnytcy” to which people go on a pilgrimage on the 9th or the 11th Friday after Easter.

17

Сакральныя азёры Вiцебска-Пскоўскага памежжа: сiмвалiчны статус у мiфапаэтычнай карцiне свету

51%

Лобач У.

|

tom 8

PL

W artykule omówiono symboliczny status świętych jezior w tradycyjnym obrazie świata ludności wiejskiej na pograniczu białorusko-rosyjskim (Witebsk-Psków). Analiza materiału pokazuje, że święte jeziora odnoszą się przede wszystkim do ludowego motywu „świątyni, która zapadła się pod ziemię”. Wyjątkowe właściwości wód (uzdrawiające lub niebezpieczne) czynią jezioro miejscem świętym. Jednak żadne z jezior pogranicza nie stanowi kultowego obiektu geografii sakralnej, ponieważ nie zostało włączone do praktyk rytualnych w cyklu kalendarzowym. Legendarne jeziora pełnią funkcję informacyjną i przedstawiają wydarzenia mitologiczne obecne w świadomości lokalnej społeczności.

EN

The article is devoted to the study of the symbolic status of the sacred lakes in the traditional picture of the world of the rural population of the Belarusian-Russian (Pskov-Vitebsk) borderlands. The analysis of folklore materials shows that sacred lakes often relate to the folk motif “the temple which fell through the ground”. The lake sacralization may result from unusual (medical or hazardous) properties of its water. However, none of the holy lake of borderlands is an object of worship in sacred geography because the lakes are not included in the ritual practices of the calendar cycle. Legendary lakes perform informational function and reflect the events of mythological history within the local community.

18

Шляхі фарміравання нацыянальнай ідэі ў беларускай літаратуры ХІХ стагоддзя

51%

Васілюк І.

|

tom 6

RU

Iаанна Васiлюк - Беласток

PL

Artykuł jest poświęcony kształtowaniu się idei narodowej w okresie formowania nowej literatury białoruskiej (XIX w.). Konsolidacja etniczno-kulturalna ludu białoruskiego, kształtowanie się zrębów nacji białoruskiej, charakteryzujące się powrotem do historycznych korzeni narodowych, kultury i języka ojczystego przebiegało w trudnych warunkach społecznych i politycznych. Przywrócenie pamięci historycznej i duchowej spuścizny narodu białoruskiego było wyraźnym impulsem dla pisarzy, a ich twórczość z kolei kształtowała ideę narodową, świadome dążenie do „stania się narodem”. Poszerzone o dotychczas jakby „niczyje” teksty badania literaturoznawcze otwierały nowe możliwości wyznaczania kierunku kształtowania się idei narodowej.

EN

The article is devoted to the forming process of national idea in Belarusian literature (20th century). Ethnic-cultural consolidation of Belarusian people, shaping of Belarusian nation proceeded in rough conditions. The restoration of historical memory and spiritual heritage of the Belarusian nation was a clear impulse to writers whose literary works shaped national idea, conscious striving for becoming a nation. Literary studies extended by so called nobody’s texts opened new possibilities to set new directions in the field of national idea.

19

Народнопісенний рефрен „Дай, Боже”: спроба ономастичної інтерпретації

51%

Kołesnyk N.

Prace Językoznawcze

|

2016

|

nr 18/4

PL

Celem tego artykułu jest próba udowodnienia, że w języku ukraińskim referen Daj, Boże! jako wiarian chrystianizowany z dawnim terminem Dażbóg może mieć alterantywę. Porównanie pogladów różnych uczonych dotyczące tego przykładu oraz przeprowadzona analiza struktury, używanej w ludowej ukraińskiej twórczości przekonuje, iż frazeologizm Daj Boze! jest starszy od atropomofonizacji bogów, a także i od teonimu Dażbóg, dlatego leksem bóg w składzie mogł być zwracaniem-wołaniem do jedynego Boga, jako najwyżeszego.

EN

In this paper an attempt is made to prove that an interpretation of the refrain Day Bozhe! in Ukrainian, and not only in Ukrainian, which literally means “Give us God”, established as a Christianized variant of the interjection with the former pagan theonym Dazhbog, may have an alternative. By comparing views of different scholars on the interjection and providing an analysis of its structure as it is used in Ukrainian folk output, we attempt to show that the phrase Day Bozhe! is older than the culture of anthropomorphization of gods, and, therefore, older than the theonym Dazhbog. That is why lexeme god in its structure may have been a form of address-invocation to the only God as the supreme being.

20

Zachowac regionalizm...

50%

Sudnik M.

Siedlecki Informator Rolniczy

|

1995

|

nr 02

16