Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Filozofia polityczna i społeczna Adama Smitha.

100%

Zabieglik S.

|

tom Nr 38(577)

101-123

PL

Artykuł przedstawia główne założenia oraz tezy filozofii politycznej i społecznej Adama Smitha. Po rozważaniach ogólnofilozoficznych, odwołujących się głównie do "Teorii uczuć moralnych", autor omawia wybrane wątki dotyczącetej problematyki zawarte w "Badaniach nad naturą i przyczynami bogactwa narodów". Celem artykułu jest pokazanie, że Adam Smith był myślicielem o szerokich zainteresowaniach i wniósł istotny wkład w rozwój nowożytnej myśli liberalnej, nie tylko w dziedzinie ekonomii.

2

Racjonalistyczne zasady filozofii politycznej G.W. Leibniza

75%

Horowska A.

|

2015

|

tom 27/t.t.

143-168

PL

Niniejszy artykuł stanowi zmodyfikowaną część pracy licencjackiej napisanej w 2015 r. pod kierunkiem prof. B. Pazia.

EN

The main aim of this paper is to present and describe the rationalistic principles of Leibniz’s political philosophy. The description of these principles allows one to systematize the theory of the German thinker and to explain its essential character as a rationalist interpretation of political reality. For this purpose various writings of the philosopher, mostly those untranslated into Polish, are exploited. An analysis of these sources in relation to Leibniz’s philosophical system as a whole is the main tool of explication of the discussed issues. The author distinguishes five basic principles of Leibniz’s political theory. The superior one among them is the principle of reason (principium rationis) which is at the core of rationalistic perception of political reality. The articulation of this principle is included in the phrase “the empire of reason” (l’Empire de la raison), which could be considered as representative for the philosopher’s theory and the demand of rational thinking and acting presented in it. From the superior principle of reason stem the other more detailed principles: principle of perfection and order of universum, primacy of natural law, justice as caritas sapientis and the sovereign as imago Dei. All of these principles, as Leibniz’s entire political theory, are considered in the broad context of his philosophical system with particular reference to metaphysics. The close link between politics and metaphysics is in fact, beside firm rooting in philosophical tradition and Roman law, a characteristic feature of Leibniz’s thought and is distinctive on the historical background of the Modern age.

3

Aksjologia praw człowieka. O przesłankach i determinantach współczesnego dyskursu w filozofii prawa międzynarodowego

63%

Kociołek-Pęksa A. , Menkes J.

|

tom Nr 66 (tom 1) (2)

119--134

PL

W artykule zaprezentowany został pogląd, iż z uwagi na fakt pluralizmu aksjologicznych źródeł praw człowieka, konieczne jest uświadomienie sobie, że mamy aktualnie do czynienia z analitycznym rozszerzeniem zarówno „ilości” praw człowieka poprzez pojawianie się ich nowych generacji, jak też „ilościowej jakości” praw człowieka z uwagi na nowo wyłaniające się aksjologiczne ich źródła, bądź to w postaci nowych wartości, bądź w drodze nowacyjnie (redefinicyjnie) rozumianych wartości dotychczasowych. W przedstawionym kontekście aksjologii praw człowieka oraz aksjologii ich ochrony nietrudno skonstatować występowanie zarówno pluralizmu aksjologicznego obu sfer, jak też liczne próby ich relatywizacji oraz instrumentalnej egzegezy i wykładni dokonywane w wymiarach krajowym, europejskim i międzynarodowym. Próby ograniczania praw człowieka w zakamuflowany sposób w praktyce prawodawczej poszczególnych państw są liczne, a uzasadnieniem aksjologicznym prawnych rozwiązań ubezskuteczniających de facto (bo nie de iure, gdyż z formalnoprawnego punktu widzenia są one zadeklarowane i formalnie bezwyjątkowo chronione) realizację i ochronę poszczególnych praw (w szczególność praw trzeciej, czwartej i piątek generacji) jest gwarancja bezpieczeństwa zbiorowego i paradoksalnie ochrony innych ludzi (np. ochrona ich uczuć religijnych, ochrona rodziny, ochrona moralności publicznej, której desygnatem najczęściej są zasady dominującej w danym państwie religii). Przenosząc ten problem z wymiaru państwowego na poziom ponadpaństwowy i transpaństwowy, wskazać należy, iż w międzynarodowym prawie ochrony praw człowieka ograniczenie tych praw może nastąpić również ze względów pozanormatywnych, w drodze tzw. relatywizacji instrumentalnej, dokonywanej w związku z potrzebami bieżącej polityki, dla której naruszana bywa przyrodzona godność człowieka. Twierdzimy także, iż w aksjologii praw człowieka newralgicznym punktem jest przecięcie się płaszczyzny (dyskursu) prawnej z płaszczyzną (dyskursem) etyczną, przy czym czynnikiem sprawczym tej newralgiczności nie jest wadliwość prawa czy jego interpretacji, czy też wadliwość etyki, lecz tego, co dzieje się w ramach tzw. Realpolitik.

EN

Considering the pluralism of the axiological sources of human rights, we claim that it is necessary to realize that at the moment we are facing an analytic extension of both the “number” of human rights (appearance of new generations of human rights), as well as the “quantitative quality” of human rights due to newly uncovered axiological sources such as the appearance of new values or a redefinition of existing ones. In the presented context of the axiology of human rights and the axiology of their protection, it is easy to observe the axiological pluralism of the two spheres as well as numerous attempts to make the exegesis and interpretation both relative and instrumental in domestic, European, and international sphere. Attempts to limit human rights in a camouflaged manner in the jurisdiction practice of particular states are quite abundant and an axiological justification of legal solutions that would make the implementation and protection of those rights (in particular those of the third, fourth and fifth generations) ineffectual— de facto (not de iure, since from a formal and legal point of view they correspond to declared rights and, without exception, the protected ones) is the guarantee of community security and, paradoxically, the protection of other people (i.e., the protection of religious sentiments, family, public morality based usually on the rules of the dominant religion). When transposing these problematics from the state perspective to the intra – and trans-state level, we need to demonstrate that in the international law of human rights protection , the limitation of these rights may also take place as a result of extra-normative factors due to so-called “instrumental relativism”, applied in the function of current political interests for which intrinsic human dignity happens to be infringed. We also claim that the active factor of that critical crossing point are not faults in the law or its interpretation, nor is it faults of ethics, but rather the faults of what is going on within so-called Realpolitik.

4

Czy Rosja jest cywilizacją turańską czy prawosławną?

63%

Skorupka A.

|

nr 73

189-210

PL

W artykule przedstawiono koncepcję cywilizacji turańskiej Feliksa Konecznego (którą porównano ze spojrzeniem na Rosję Lwa Gumilowa) oraz koncepcję cywilizacji prawosławnej Samuela Huntingtona (którą zestawiono z poglądami innych zachodnich badaczy Rosji, głównie Richarda Pipesa). Autor pracy poprzez prezentację różnych poglądów na dzieje Rosji zastanawia się, jaki charakter ma ten kraj z punktu widzenia filozofii cywilizacji i filozofii politycznej.

EN

The article presents Feliks Koneczny’s concept of Turanian civilization (compared with Lev Gumilyov’s concept of Russia) and Samuel Huntington’s concept of Orthodox civilization (compared with the concepts of other Western scholars of Russia, mainly Richard Pipes). In presenting various views on the history of Russia, the author of the article ponders Russia’s character from the angle of the philosophy of civilization and political philosophy.

5

Rewolucja w haremie Usbeka, czyli Monteskiuszowska koncepcja wolności w „Listach perskich”

63%

Porada A.

|

2019

|

tom 49

6

Bezpieczeństwo jako przedmiot refleksji filozoficznej

63%

Mazurek M.

|

nr 6

30-37

PL

Przejawem podstawowego instynktu człowieka jest dążenie do bezpieczeństwa i zachowania życia. Dążenie do bezpieczeństwa zaś jest bezpośrednią reakcją na bodźce pochodzące ze świata zewnętrznego, bodźce wewnętrzne, takie jak głód, ból oraz mentalne, związane ze strachem, niepewnością. Podstawą współczesnej filozofii polityki jest powołana do życia przez starożytnych Greków idea państwa, którego celem jest odpowiednie ukształtowanie obywatela jako człowieka dzielnego etycznie, niepodlegającego arbitralnej władzy tyrana oraz panującego nad własnymi namiętnościami i popędami. W opozycji stoi rewolucyjna i o nowoczesnym charakterze koncepcji Hobbesa, która głosi, że zasadniczym celem państwa jest zapewnienie bezpieczeństwa obywateli poprzez ustanowienie skutecznych reguł społecznej kooperacji. Państwo staje się suwerenem, którego skuteczność opiera się na ideowej bezstronności.

EN

The pursuit of safety and preservation of life are the main symptoms of the basic human instincts. Striving for security is a direct response to stimuli coming from the outside world and, as well, internal stimuli, such as hunger, pain and mental incentives associated with fear and uncertainty. The basis of modern political philosophy is brought to life by the ancient Greek’s idea of the state, the aim of which is suitable shaping of the citizen as a brave ethically man, not subject to the arbitrary power of the tyrant and who rulers over his own passions and instincts. The opposition is concept of Hobbes which has revolutionary and modern character, it claimes that the main purpose of the state is to ensure the security of citizens through the establishment of effective rules of social cooperation. The state become sovereign whose effectiveness is based on the ideological neutrality.

7

Environmental Ethics as Ethics of the Political State

63%

Papuziński A.

|

tom Vol. 11, nr 2

23--28

EN

The main aim of this article is to prove the existence of the need to develop the theory of environmental ethics for the purposes of political activity. Its arguments refer to the following five observation. The first concerns the changes that have occurred in the area of human activity in connection with separation of the autonomous areas: private and public (including political). The second is related to the effects of globalization process, such as the birth of the global environmental problem and the evolution of international relations towards global policy in which national states are involved with different history, tradition, culture and religion, as well as international and supranational organizations. The third results from the retreat from the Realpolitik pattern towards a policy based on moral values (human rights). The fourth concerns the role of politics as the most effective tool of environmental protection. The fifth points to the need for a global environmental policy in a pluralistic political reality.

PL

Głównym celem pracy jest dowiedzenie istnienia potrzeby opracowania teorii etyki środowiskowej na użytek działalności politycznej. U podstaw podejmowanej problematyki leży pięć konstatacji. Pierwsza dotyczy zmian, jakie zaszły na obszarze ludzkiej aktywności w związku z wyodrębnieniem się w niej autonomicznych sfer: prywatnej i publicznej (w tym politycznej). Druga jest związana ze skutkami procesu globalizacji, takimi jak narodziny globalnego problemu środowiskowego i ewolucja stosunków międzynarodowych w stronę polityki globalnej, w której biorą udział państwa narodowe o odmiennej historii, tradycji, kulturze i religii oraz organizacje między- i ponadnarodowe. Trzecia wynika z odwrotu od wzorca Realpolitik w stronę polityki opartej na wartościach moralnych (prawa człowieka). Czwarta dotyczy roli polityki jako najbardziej efektywnego narzędzia ochrony środowiska. Piąta zakłada konieczność prowadzenia globalnej polityki środowiskowej w pluralistycznej rzeczywistości politycznej.

8

Skinner and Rosanvallon: Reconciling the History of Political Thought with Political Philosophy*

51%

Horcher F.

|

nr 4

177-189

PL

Artykuł podejmuje zagadnienie czy właściwa historia myśli politycznej powinna wystrzegać się wszelkiego kontaktu z poważną filozofią polityczną, którego to stanowiska żarliwie bronili wcześniej historycy myśli politycznej z Cambridge, czy też nie. Przedstawiono tu pogląd, że silna stronniczość w dziedzinie polityki czy filozofii może zniszczyć wiarygodność miarodajnej historii myśli politycznej, ale uprawiając tę naukę z definicji nie sposób uchronić się przed rozważaniami polityczno-filozoficznymi. Artykuł próbuje także wykazać związek filozofii politycznej z historią myśli politycznej i vice versa. Artykuł szczególnie koncentruje się na następujących dwóch twierdzeniach: (a) wszelka rekonstrukcja historii myśli politycznej pozbawiona własnej pozycji polityczno-filozoficznej jest nieokreślona i dlatego nie stanowi źródła wiedzy, (b) bez przyjrzenia się historii myśli politycznej filozofia polityczna jest ślepa, wyobcowana, nieuzasadniona teoretycznie, a tym samym nawet potencjalnie niebezpieczna. Z metodologicznego punktu widzenia w artykule podjęto próbę ponownego ujęcia niektórych wniosków z rozważań na temat związku obu dyscyplin ze szczególnym uwzględnieniem kontekstu francuskiego i angielskiego (a konkretnie dzieł Rosanvallona i Skinnera).

EN

This paper addresses the issue of whether a proper history of political thought should avoid any contact with substantive political philosophy, as it was vehemently claimed earlier by Cambridge historians of political thought, or not. It argues that (A) a strong political or philosophical bias might kill the credibility of a reliable history of political thought, but (B), in this genre, it is by definition impossible to avoid taking on board politico-philosophical concerns. What is more, the paper also tries to show (C) the relevance of political philosophy for the history of political thought and vice versa. In particular, it will argue along the following two lines: (a) Without a political philosophical self-positioning any reconstruction of the history of political thought remains underdetermined and therefore uninstructive, and (b) without a look at the history of political thought political philosophy remains blind, alienated, theoretically unfounded and therefore potentially even dangerous. Methodologically, the paper aims to recapture some of the conclusions of the debates of the relationship of the two disciplines, with special attention to the French and British contexts (more particularly to the oeuvres of Rosanvallon and Skinner).

9

Patriotism Concept by Jędrzej Stanisławek

51%

Boroch R.

|

nr 32

187-204

DE

Die Idee des Patriotismus im polnischen philosophischen Diskurs zu betrachten ist aus mehreren Gründen schwierig. Die größte Schwierigkeit besteht in der Beschreibung der Idee des Patriotismus im Allgemeinen. Das resultiert aus der Praxis, den Patriotismus als eine Kategorie sozialen Zwangs zu behandeln, die bestimmte Verhaltensweisen und soziale Einstellungen im rechten politischen Diskurs aufzeigt. Es scheint, dass jede Debatte, die die Erforschung des Wesens der Idee des Patriotismus unternimmt, früher oder später in sozialen Aktivismus und offene politische Rivalität umschlagen wird. Es ist nicht verwunderlich, dass in den Strömungen populistischer politischer Philosophien Kategorien wie Patriotismus, Identität, Nationalität, Ethnizität und Nationalismus unterschiedliche semantische Dimensionen annehmen, die die sozialen Einstellungen der herrschenden Eliten beeinflussen. In diesem Aspekt kann Patriotismus als eine Form der Herrschaft der Macht über das Individuum verstanden werden, dessen Handlungen innerhalb einer sozialen Gruppe dem Willen der Mehrheit untergeordnet werden müssen. Dieser Aufsatz diskutiert die Thesen, die der zeitgenössische polnische Philosoph Jędrzej Stanisławek in seinem Artikel Patriotismus vorgestellt hat. Das Spektrum des streitigen Artikels betrifft die Angemessenheit der Argumentation, die das populistische Modell des Patriotismus aufrechterhält. Wir erlauben uns zu bemerken, dass das, was in diesem polemischen Artikel vorgestellt wurde, von mehreren bedeutenden Intellektuellen und Philosophen akzeptiert wird, die mit der Warschauer Schule der Philosophie der Ideen verbunden sind – wie die umstrittene Veröffentlichung von J. Stanisławek in "Edukacja Filozoficzna" – einer der wichtigsten polnischen philosophischen Zeitschriften – belegt. Das Spektrum der Diskussion betrifft auch die Legitimität der Bekräftigung der Perspektive des Patriotismus in der Kategorie des darwinistischen Determinismus, die von J. Stanisławek präsentiert wird.

PL

Rozpatrywanie idei patriotyzmu w polskim dyskursie filozoficznym jest trudne z kilku powodów. Największą trudność stanowi opis idei patriotyzmu w kategoriach ogólnych. Powodem tego jest praktyka traktowania patriotyzmu jako jednej z kategorii przymusu społecznego demonstrującego określone zachowania i postawy społeczne w prawicowym obozie politycznym. Można domniemywać, że w tym kontekście każda debata podejmująca się zadania eksplikacji istoty idei patriotyzmu prędzej czy później przekształci się w formę aktywizmu społecznego i otwartą rywalizację polityczną. Nie jest zaskoczeniem, że w nurtach populistycznych filozofii politycznych takie kategorie, jak patriotyzm, tożsamość, narodowość, etniczność i nacjonalizm przybierają różne wymiary semantyczne, które wpływają na postawy społeczne rządzących elit. W tym też aspekcie patriotyzm można rozumieć jako formę dominacji władzy nad jednostką, której działania w ramach grupy społecznej muszą być podporządkowane woli większości. W niniejszym eseju omówione zostały tezy, które przedstawił współczesny polski filozof Jędrzej Stanisławek w artykule zatytułowanym Patriotyzm. Spektrum kontestowanego artykułu dotyczy adekwatności argumentacji, która utrwala wzorzec populistyczny patriotyzmu. Niemniej zauważmy, że to, co zostało w niniejszym polemicznym artykule przedstawione jest akceptowane przez kilku wybitnych intelektualistów i filozofów związanych z warszawską szkołą filozofii idei – o czym świadczy kontestowana publikacja J. Stanisławka ogłoszona w „Edukacji Filozoficznej” – jednym z ważnych polskich czasopism filozoficznych. Spektrum dyskusji dotyczy także zasadności afirmacji perspektywy patriotyzmu w kategorii darwinowskiego determinizmu, którą prezentuje J. Stanisławek.

EN

Considering the idea of patriotism in Polish philosophical discourse is challenging for several reasons. The most challenging is its explication as a general idea. However, this seems to be the biggest challenge mainly because patriotism has become a socially coercive category of the political discourse of the right. Therefore, it appears that any debate addressing the issue of clarifying the essence of patriotism will sooner or later turn into a form of social activism and open political struggle. Consequently, it is not surprising, that in populist philosophies, categories such as patriotism, identity, nationality, ethnicity, or nationalism take on various semantic dimensions that substantially impact social attitudes towards the ruling elite. In this sense, patriotism can also be defined as a form of power over the individual, whose actions must be subordinated to the majority’s will. This essay discusses the propositions introduced by a contemporary Polish philosopher Jędrzej Stanisławek in an article titled “Patriotism” (pol. “Patriotyzm”). Stanisławek is concerned with the accuracy of the argumentation that supports the populist model. Nevertheless, let us note that what is described in this article as populist philosophy is accepted by a few prominent intellectuals and philosophers associated with the Warsaw School of Philosophy of Ideas, as evidenced by the publication of Stanisławek’s article in one of the significant peer-reviewed Polish philosophical journals - Edukacja Filozoficzna (Philosophical Education). My focus will be on the validity of Stanisławek’s association between patriotism and Darwinian determinism

10

W nurcie wyzwań ludzkiego życia

51%

Neumann J.

|

2015

|

tom 1

EN

The contemporary man, and perhaps especially Christian, feels himself torn in to direction. On the one hand, he wants to be a good Christian, and he is moved in the direction of worship, adoration and faith in Christ. On the other hand, he believes in man and man’s eff ort to build up the world, in human progress, in diff erent philosophy and political conception, in human potential to build the future. Both of these directions seem good and deserving of all his eff ort, but they seem to be two diff erent directions. There is an apparent conflict between the upward impulse of faith, worship, adoration and the forward in the direction of faith only in man, faith in the liberally world, faith in human progress, faith in economy and political philosophy. This apparent conflict between man’s upward impulse toward God and his forward impulse toward progress results in a spiritual dualism. Therefore a man in our time will better know himself and reality of the progress of the world in the authentic value of our civilization too. On the way of renovation of his life in the faith’s dimension, has a man the possibility to find the motivation to live in the new light of God’s love.

11

The case of positive freedom in the works of Andrzej Walicki

51%

Dobieszewski J. , Dobieszewski J.

|

2021

|

nr 2

12

Recepcja pism Niccolò Machiavellego w Rozmowie Plebana z Ziemianinem Łukasza Opalińskiego

51%

Maciejewska A.

|

tom 1 (10)

25-37

EN

The purpose of this article is to show the impact of Niccolò Machiavelli’s idea on Łukasz Opaliński’s “A Parish Priest’s Conversation With a Landowner”. The author of article noticed that for both of these political writers, virtue, good laws and customs were very important. First of all, however, the article presented examples of references by the Polish poet and writer of the baroque to such works as “The Prince” and “Discourses on the First Decade of Titus Livius”. The author also pointed out what influence this reception of Niccolò Machiavelli’s writings.

13

Alfredo Cruz Prados krytyka doktryny o prawach człowieka

51%

Tarabasz P.

|

nr 3

225-244

EN

The human rights doctrine and in particular the Universal Declaration of Human Rights is undoubtedly an important step towards the search for an adequate formula, which would protect man and his rights. This statement points out that despite the efforts, which have been made in the last 70 years, this formula has not been effective. Many authors mentioned that and they were critical towards that idea, presenting many contradictions and problems related to that issue. Alfredo Cruz Prados is one of them. The objective of this article is to present the criticism of human rights by Alfredo Cruz Prados. Its perspective is a classical political philosophy. Thanks to this approach the author seems not to be entangled in modern philosophical terminology and its significance. It allows his criticisms to obtain certain freshness and novelty in relation to other proposals which criticize the human right ideas in philosophical literature. Alfredo Cruz Prados suggests we should reconsider the formula, in which we express the truth about human dignity and greatness, and we should again base it on the foundation of the classical political philosophy. For this author this project does not concern only the human rights doctrine, but it is a wider vision of the political philosophy renewal.