Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Le voyeurisme de Pierre Jean Jouve

100%

Nowak-Baranowska D.

Acta Philologica

|

2014

|

nr 45

173-178

PL

Artykuł prezentuje jedną z modalności narracyjnych dominujących w powieściach Pierre Jean Jouve’a, która charakteryzuje się voyeuryzmem ujawnianym przez różne zabiegi pisarskie. Punktem wyjścia jest stwierdzenie, że postaci kobiece nigdy nie są przedstawiane w sposób neutralny, a narrator jawi się jako podglądacz, a nie obiektywny obserwator. „Wizualna” narracja czerpie podniety z psychoanalizy, która już w samym oku widzi fetysz. To z kolei prowadzi do fetyszyzacji bohaterek powieści, zaś ich oddziaływanie stanowi jeden z elementów konstrukcyjnych niepokojącego pisarstwa Jouve’a.

2

Rzecz jako fetysz. O moralności konsumpcji

75%

Nowak W.

Logos i Ethos

|

2019

|

tom 50

|

nr 2

PL

Pojęcie fetysza ma swe źródło w teoriach religii pierwotnych. Słowo „fetysz” wywodzi się z portugalskiego feitico. Fetyszami nazywano małe przedmioty materialne (idole, amulety) używane w kulcie religijnym. We współczesnej filozofii i studiach kulturowych pojęcia fetysza i fetyszyzmu są bardzo pomocne w opisie traktowania rzeczy w systemie masowej konsumpcji. Luksusowe marki czynią swe produkty obdarzonymi mocą i pełnymi heterogenicznych znaczeń, co sprawia, iż produkty te stają się obiektami kultu dla konsumentów. W ten sposób kształtuje się nowa religia – religia przedmiotów. Pośród dyskutowanych autorów są: K. Marks, G. Perec, Ch. Taylor, H. Böhme.

EN

The concept of fetish has its roots in the theory of primitive religion. The word fetish is derived from the Portuguese feitico. Fetishes were the small material objects (idols, amulets) used in religious worship. In comtemporary philosophy of culture and cultural studies it is very helpful to describe the treatment of things in the system of mass consumption by using the term fetish and the theory of fetishism. Luxury brands make their products powerful and full of heterogenic meanings, so these products become objects of the cult by customers. In this way arises the new religion – religion of products. Among discussed authors are: K. Marx, G. Perec, Ch. Taylor, H. Böhme.

3

Enchantment Strategies in Polish Radio Commercials: An Ethnographic Approach

75%

Haładewicz-Grzelak M.

Polish Sociological Review

|

2007

|

tom 159

|

nr 3

341-360

EN

The article investigates the linguistic reflection of post-modernist sociological theory (e.g. Campbell 1989; Baudrillard 1979, 1998; Ritzer 2001) in the case study of Polish radio commercials. I assumed that radio commercials are a communicative event of the post-modern society. Furthermore, they a simulated event: a guided conversation, which is imbued, in Eliade’s terminology, with the function of coincidencia oppositorum. The source of 310 radio commercials serves to single out enchantment strategies in the commercial idiolect, reflecting the seduction, fetishism and the decline of the moral posture of autarchy in contemporary society.

4

Nancy w Krainie Wieprzy. Kilka uwag o "Co?" Romana Polańskiego i recepcji filmu we Włoszech

75%

Skórska K.

Załącznik Kulturoznawczy

|

2023

|

tom 10

|

nr 10

237-247

PL

The article discusses Roman Polanski’s lesser-known film What?, made in 1972 in Italy, in Carlo Ponti’s villa. Despite not a very favorable general reception immediately after the premiere and later in time, the film was appreciated by Italian critics, who admired its intertextual values, self-citations, and references to Italian cinema, such as ironic allusions to commedia all’italiana, or Federico Fellini’s works and oneiric atmosphere. The main aim of the text is to present some ways of reinterpreting and reevaluating Polanski’s underrated and almost forgotten movie.

5

Temptation, Resistance, and Art Objects: On the Lack of Material Theory within Art History before the Material Turn

75%

Krispinsson C.

Artium Quaestiones

|

2018

|

nr 29

5-23

PL

Niccolò di Pietro Gerini's painting “The Temptation of Saint Anthony” (1390-1400) serves as a point of departure for this essay. It depicts Saint Anthony during a lapse of self-control as he attempts to resist an alluring mound of gold. Since the mound is in fact made of genuine gold leaves applied to the painting's surface, it works both as a representation of temptation as well as an object of desire affecting the beholder. The aim of this essay is to explore different approaches to materiality before the material turn within the art history discipline by examining two opposing directions within the writing and practice of art history: the tradition of connoisseurship; and the critique of the fetish within the theoretical apparatus of new art history and visual culture studies of the 1980s and 90s. As an expression of positivism within art history, it is argued that connoisseurship be considered within the context of its empirical practices dealing with objects. What is commonly described as the connoisseur's “taste” or “love for art” would then be just another way to describe the intimate relationship formed between art historians and the very objects under their scrutiny. More than other humanist disciplines, art history is, with the possible exception of archaeology, an object-based discipline. It is empirically anchored in the unruly, deep sea of objects commonly known as the history of art. Still, there has been a lack of in-depth theoretical reflection on the materiality of artworks in the writings of art historians before the material turn. The question however, is not ifthis is so, but rather, why? In this essay, it is suggested that the art history discipline has been marked by a complicated love-hate relationship with the materiality of which the very objects of study, more often than not, are made of; like Saint Anthony who is both attracted to and repelled by the shapeless mass of gold that Lucifer tempts him with. While connoisseurship represents attraction, resistance to the allure of objects can be traced to the habitual critique of fetishism of the first generations of visual culture studies and new art history. It reflects a negative stance towards objects and the material aspect of artworks, which enhanced a conceived dichotomy between thinking critically and analytically in contrast to managing documents and objects in archives and museum depositories. However, juxtaposing the act of thinking with the practice of manual labour has a long tradition in Western intellectual history. Furthermore, it is argued that art history cannot easily be compared to the history of other disciplines because of the simple fact that artworks are typically quite expensive and unique commodities, and as such, they provoke not just aesthetic but also fetishist responses. Thus, this desire to separate art history as a scientific discipline from the fetishism of the art market has had the paradoxical effect of causing art historians to shy away from developing methodologies and theory about materiality as an act of resistance.

6

Samuel Bailey and David Ricardo in Karl Marx’s Dialectic of the form of Value

75%

Riva T. R.

Dialogue and Universalism

|

2018

|

nr 3

55-68

EN

While Marx’s critique of David Ricardo is frequently debated, Marx’s critique of Samuel Bailey has, for far too long, remained in the shade. I try to show that Ricardo and Bailey represent two fundamental “moments” of Marx’s Darstellung. The word “moment” is here used in a non-generic sense: Ricardo’s and Bailey’s theories of value represent two opposite and contradictory sides of value’s category as presented in Marx’s critique of political economy. Building on the work of Hans Georg Backhaus, who claims that the first chapter of Volume one of the Capital can be understood only as a metacritique of Bailey’s critique of Ricardo, this topic is developed in order to further clarify the connection of critique and presentation in Marx’s theory.

7

Allegories of the Invisible: Or, how to Estrange Economy (Theologically)?

71%

Piotrowski M.

Praktyka Teoretyczna

|

2015

|

tom 17

|

nr 3

157-202

PL

Tekst usiłuje raz jeszcze wprowadzić w życie klasyczne idee Marksowskiej krytyki ekonomii politycznej oraz pokazać, jak można je aktywować dzięki teologii. Szczególna uwaga skupi się na teologicznie uwydatnionym pojęciu alienacji, traktowanym nie tylko jako przedmiot, ale i metoda krytyki. Celem owej metody wyobcowującej jest to, by ujawnić „transcedentalny plan” historycznego a priori kapitalizmu. Dokona się to poprzez produkcję alegorii, to znaczy figuracje nieskończonego ruchu kapitalistycznej totalności. Zaczynając od krytyki odczarowanego euhemeryzmu Hardta i Negriego, którzy chcą zdemitologizować ekonomię polityczną jako nic więcej, jak tylko relacje między ludźmi, zamierzam pokazać ograniczenia ich podejścia, eksponując ustanowienie kapitału jako stworzenie rzeczywistości odwróconej. W tym procesie hipostaza pracy ludzkiej (tj. kapitał) zdobywa przewagę nad istotami ludzkimi nie tylko w wyobraźni, ale także realnie, podważając jasność podziału na byt realny i wyobrażony. Analizując centralne punkty tego procesu, zamierzam wskazać na złożoną zależność kolejnych odczarowań i zaczarowań, które ustanawiają kapitał jako coś ponadludzkiego, jednocześnie naturalizując jego fantazmatyczne stawanie się do postaci samego rdzenia zasady rzeczywistości. Alienacja jako metoda próbuje przełamać jednoczesność zaczarowania/odczarowania, dzieląc rzekomo spójny pozór – fetysz – na oddzielne i potencjalnie skonfliktowane warstwy. Potencjał dla tego konfliktu wywoływany jest przez dwa efekty obcości. Po pierwsze, przez zestawienie skończonego podmiotu ludzkiego z nieskończonym procesem kapitału. Po drugie, poprzez myślenie o nawróceniu, które – stając się szczytem alienacji – uzdolniłoby istotę ludzką do ukonstytuowania się jako podmiot autonomiczny, przeciwstawiony bogom tego świata oraz swojej własnej, ziemskiej jaźni.

EN

The paper tries to once again bring into play the classical ideas of the Marxian critique of political economy and to demonstrate how these ideas can be reactivated by an injection of theology. Special attention will be dedicated to the theologically intensified notion of alienation, treated not only as a subject but also as a method of criticism. The aim of such an estranging method is to make visible the “transcendental plane” of the capitalist historical a priori. This will be done through the production of allegories, that is figurations of the infinite movement of the capitalist totality. Starting with a critique of the disenchanted Euhumerism of Hardt and Negri, who want to demythologise political economy as nothing but relations between people, I attempt to show the limits of their approach, by exposing the constitution of capital as the creation of an inverted reality. In this process, hypostasis of human labour (i.e. capital) gets the upper hand over human beings, not only in imagination, but also in reality, making a clear-cut distinction between real and imagined entities questionable. Through the analysis of the focal points of this process, I will attempt to demonstrate a complex interplay of subsequent disenchantments and miraculations, which establish capital as something more than human, while simultaneously naturalising its phantasmic becoming as the very core of the reality principle. Alienation as method tries to break the simultaneity of miraculation/disenchantment by dividing apparently unitary semblance – fetish – into distinct and potentially conflicted layers. Potential for this conflict is produced by two estrangement effects. Firstly, by juxtaposing a finite human subject with the infinite process of capital. Secondly, by thinking of conversion, which – becoming the highest point of alienation – could enable the human being to establish itself as an autonomous subject against the gods of this world and its own worldly self.

8

Needs: Value in Command

63%

Rodríguez-Herrera A.

Dialogue and Universalism

|

2018

|

nr 3

69-80

EN

This paper reviews one of the mechanisms with which capital weaves a new type of subjection of the human being, the production of needs. Unlike other living beings, whose needs are determined by their biology, the human beings are the fruit of the so-cial relations that they establish within their culture. Humans need objects, but their needs arise through the objects called to satisfy them, objects that in capitalist society are capital—value in the process of valorisation. In this way, need is itself a product of capital, and capital thus appears as a force that imposes itself on the human being from within, not only in the labour process but in the very constitution of the human needing being. The article discusses the triple human condition that gives rise to this phenome-non—the objective being (the need for the object), the being of desire (the need beyond the object) and the object’s being (the need as product of object). The paper concludes that capitalist market, that civilizing force that gives rise to the modern, autonomous individual, reduces freedom to a simple means of capital valorisation.

9

Urzeczowienie, fetyszyzm i praca intelektualna

63%

Świrek K.

Stan Rzeczy

|

2019

|

nr 1(16) Intelektualiści totalni

27-68

PL

Artykuł jest propozycją powrotu do pojęć fetyszyzmu i reifikacji jako klasycznych, ale nadal aktualnych narzędzi krytycznej teorii społeczeństwa. W ramach szeroko pojętej analizy nowoczesności wskazywały one na odwrócenia, w których środek zastępuje cel, a obiektywizujące miary redukują niewspółmierne jakości. W tekście zostają zestawione koncepcje, które można uznać za źródła teorii fetyszyzmu i urzeczowienia, a także ich klasyczne i nowsze sformułowania w pracach Marksa, Lukácsa i Deborda. Wskazane w tytule pojęcia odniesione są do pracy intelektualnej, której rola we współczesnym kapitalizmie jest zarazem centralna i podporządkowana. W końcowej partii tekstu zaproponowane zostaje pojęcie intelektualisty totalnego jako kogoś, kto poprzez roszczenie do krytyki i formę swojej twórczości sprzeciwia się urzeczowieniu pracy intelektualnej i jej redukcji do działalności technicznej i zekonomizowanej.

EN

This paper proposes a return to notions of reification and fetishism as classic but still valid tools of critical social theory. In the broad frame of analysis of modernity, these notions pointed to processes of inversion in which means were substituted for aims, and objectivistic measures were reduced to disproportionate qualities. In this text, several concepts are juxtaposed: both those that can be understood as sources for theories of fetishism and reification, and their classic and more contemporary expositions in the works of Marx, Lukács, and Debord. The author applies the notions of reification and fetishism to intellectual work, which plays a simultaneously central and subordinate role in contemporary capitalism. In the final part of the text he proposes the notion of a total intellectual: the term is meant to describe someone who objects to the reification of intellectual work and its reduction to technical and economic activity.

10

Marks bez organów

54%

Rudnicki C.

Praktyka Teoretyczna

|

2017

|

tom 25

|

nr 3

384-397

EN

This text attempts to reveal the relationship between Marx’s thought and the ontology of desire presented in Anti-Oedipus. Its key mode of operation, allowing exposure of the relationship between these two philosophical projects, will consist of omitting any references to psychoanalysis. Thus, the basic concepts forming the theoretical grid of Anti-Oedipus – concepts such as desire, body, unconsciousness, code, lack, and even Oedipus – will be explained without reference to the writings of Freud, Lacan and Melanie Klein. Too much time has been devoted to these last-named, as a result narrowing down the circle of recipients of Deleuze and Guattari’s work. It seems that the communication block was created primarily between Anti-Oedipus and the Marxist milieu (not counting a few minor exceptions). This is a channel that should finally be made available.

PL

Niniejszy tekst stanowi próbę ukazania związków pomiędzy myślą Marksa a przedstawioną w Anty-Edypie ontologią pragnienia. Zabiegiem kluczowym dla wydobycia relacji pomiędzy tymi dwoma projektami filozoficznymi będzie pominięcie wszelkich odniesień do psychoanalizy. Toteż podstawowe, organizujące siatkę teoretyczną Anty-Edypa pojęcia, takie jak pragnienie, ciało, nieświadomość, kod, brak, a nawet Edyp, zostaną objaśnione bez odniesienia do pism Freuda, Lacana czy Melanie Klein. Tym ostatnim poświęcano dotąd zbyt wiele uwag, w efekcie zawężając krąg odbiorców dzieła Deleuze’a i Guattariego. Wydaje się, że komunikacyjna blokada powstała przede wszystkim pomiędzy Anty-Edypem a środowiskiem marksistowskim (nie licząc kilku drobnych wyjątków). Jest to kanał, który należałoby wreszcie udrożnić.

11

Karol Marks i problem przyszłości

51%

Świrek K.

|

2018

|

nr 1 (14) Przyszłość w naukach społecznych

203-225

PL

Wielu skłonnych jest uważać marksizm za przykład dyskursu, który futurologiczną pychę doprowadził do ekstremum i klęski. Czy mamy jednak klarowne pojęcie tego, co jest właściwym centrum futurologii Marksa, jaki status ma „przyszłość” w jego pismach, o czym czytamy, kiedy natrafiamy na przewidywania? Tekst jest próbą systematycznej refleksji nad statusem przyszłości, która nie ma u Marksa charakteru „utopijnego założenia”, ale jest systematycznym rozwinięciem tego, co da się wyczytać z „tu i teraz” kapitalistycznego rozwoju. Ważnym kontekstem analiz będzie także pytanie, którą właściwie przyszłość uważa Marks za możliwą do przewidzenia? Czy dynamika zmian politycznych da się przewidywać w taki sam sposób, jak efekty ogólnych zależności strukturalnych? Pierwsza część artykułu jest przeglądem narzędzi krytycznych, które w pismach Marksa wiążą analizę teraźniejszości, ujmowanie jej historycznej genezy i konieczne przyszłe efekty działania form społecznych. W drugiej części przedstawiony jest przykład analizy, która dla Marksa była przewidywaniem, wydobytym z interpretacji konieczności strukturalnych, natomiast współcześnie może być traktowana jako opis teraźniejszej rzeczywistości społecznej.

EN

Many share a conviction, that Marxism was a discourse that elevated futurological hubris to its extremes and its failure. Yet, do we know well, what is the actual centre of Marx’ futurological endeavour, what is the actual status of ‘future’ in his works and what do we read about when we find predictions in his works? This article is an attempt at systematic reflection upon the status of future, that in fact for Marx is not an ‘utopian assumption’, but rather is systematic elaboration of what can be read from the ‘here and now’ of capitalistic development. An important context of analysis would be the question, which one of the futures Marx thinks is possible to predict? Are the dynamics of political changes possible do predict in the same way, as the effects of general structural relationships? First part of the paper is an overview of critical conceptual tools, that in Marx’ works bring together the analysis of the present, of its historical genesis and of future necessary workings of social forms. In the second part there is an example of analysis, that for Marx was a prediction, extracted from interpretation of structural relationships, but in our times can be treated as an actual description of present social reality.

12

Interwencja bogini/Szatana? "Wenus w futrze" (2013) – lektura palimpsestowa filmu Romana Polańskiego

51%

Kolasińska-Pasterczyk I.

Załącznik Kulturoznawczy

|

2023

|

tom 10

|

nr 10

281-313

EN

The text concerns Roman Polanski’s film Venus in Fur (2013), a multi-layer psychodrama written for two characters, taking place on several levels of human relations: actress vs. director, literary character vs. performing artist, man vs. woman. Venus in Fur has been defined as a kind of palimpsest, i.e. a film story based on the fictional skeleton of other works. Referring to the concept developed by Gérard Genette, who categorized the ways in which different texts interact with each other, the article investigates the film’s hypertextuality, i.e. the “grafting” of Venus in Fur (as a hypertext) upon earlier works (hypotexts). When discussing Venus in Fur as a text of culture constituting a hypertext superimposed on other literary pieces, such as David Ives’ dramas, Leopold von Sacher-Masoch’s novels, mythological and biblical stories, it was necessary to identify their mutual relations by deciphering all the interconnections, reworkings, reinterpretations, and revisions. Due to the relationships existing between the various cultural texts in the film, the analysis was treated as a palimpsest reading. Attention was also paid to the director-actress relationship and the role of the female character in connection with the reinterpretation of the myth of the goddess Venus.