Dzieła sztuki są istotną częścią naszej kultury. Posiadają zazwyczaj wysoką wartość materialną, jak również sentymentalną i historyczną. Z tego powodu często stają się pokusą dla złodziei i innych oszustów, pragnących się wzbogacić wykorzystując pracę innych osób. W celu zatuszowania kradzieży mogą oni podmieniać oryginalne dzieła na falsyfikaty, o dużo mniejszej lub czasem i żadnej wartości. Najlepszym i najwiarygodniejszym sposobem sprawdzenia autentyczności dzieł sztuki są metody chemiczne. Już w XVIII wieku zapoczątkowano badania zabytków. Nastąpił wówczas rozwój archeometrii czyli dziedziny badań archeologicznych mających na celu potwierdzenie autentyczności, wieku czy pochodzenia wykopalisk i obiektów archeologicznych. Jednym z etapów weryfikacji autentyczności dzieł sztuki jest datowanie obiektu, stanowiące określanie wieku znalezisk archeologicznych, obrazów i innych dzieł sztuki przy pomocy techniki jądrowej. W przypadku obiektów organicznych stosuje się metodę datowania radiowęglowego wykorzystującą promieniotwórczość izotopu węgla 14C. Badając autentyczność dzieł sztuki wykorzystuje się także analizę chemiczną, przy pomocy której określa się skład chemiczny dzieła np. malowidła tj. farb, pigmentów czy też powierzchni, na której zostało ono wykonane. Ekspertyzy historyków sztuki ograniczające się do oceny stylu i widocznych cech dzieła są często niewystarczające, szczególnie w przypadkach bardzo starannych fałszerstw. Nawet najlepsi rzeczoznawcy popełniają błędy. Jedynie chemiczna analiza pozwalają zadecydować o tym, co jest autentyczne.
The Artificial Intelligence Act (AI Act) may be a milestone of regulating artificial intelligence by the European Union. Regulatory framework proposed by the European Commission has the potential to serve as a benchmark worldwide and strengthen the position of the EU as one of the main players of the technology market. One of the components of the regulation are the provisions on deep fakes, which include the definition, classification as a “specific risk” AI system and transparency obligations. Deep fakes rightly arouse controversy and are assessed as a complex phenomenon, the negative use of which significantly increases the risk of political manipulation, and at the same time contributes to disinformation, undermining trust in information or in the media. The AI Act may strengthen the protection of citizens against some of the negative consequences of misusing deep fakes, although the impact of the regulatory framework in its current form will be limited due to the specificity of creating and disseminating deep fakes. The effectiveness of the provisions will depend not only on the enforcement capabilities, but also on the precision of phrasing provisions to prevent misinterpretation and deliberate abuse of exceptions. At the same time, the AI Act will not cover a significant part of deep fakes, which, due to the malicious intentions of their creators, will not be subject to the protection in the form of transparency obligations. This study allows for the analysis of provisions relating to deep fakes in the AI Act and proposing improvements that will take into account the specificity of this phenomenon to a greater extent.
Celem prowadzonych rozważań jest uzasadnienie sformułowanego postulatu wyodrębnienia w polskim systemie prawnym autonomicznego typu przestępstwa obejmującego podrobienie albo przerobienie bądź nielegalną reprodukcję dzieła sztuki, które kompleksowo – podobnie jak w wypadku ochrony zabytków, a może nawet szerzej – obejmowałoby najważniejsze fazy tego zachowania, uwzględniając również i te o ubocznym charakterze, związane z wprowadzeniem falsyfikatu do obrotu lub jego rozpowszechnieniem. Dla prowadzonych rozważań pojęcie dzieła sztuki zawężone zostało do dzieł sztuki plastycznej, a przez „dzieło sztuki” rozumie się samodzielny przedmiot oddzielony od innych przedmiotów o indywidualnej i niezależnej specyfice, stworzony przez człowieka, posiadający wartość estetyczną i wyrażający walory emocjonalne (M. Gołaszewska, Zarys estetyki. Problematyka, metody, teorie. Warszawa 1986: 277). W poszczególnych częściach artykułu przedstawiono najważniejsze problemy związane z uruchomieniem karnoprawnej ochrony w razie realizacji przez sprawcę zachowania określanego powszechnie jako „fałszerstwo dzieła sztuki”. W prowadzonych badaniach wykorzystano przede wszystkim metodę dogmatyczną oraz w węższym zakresie historyczną i komparatystyczną. Finalnie ustalono, że układ interesów prawnych wokół aktualnych reguł funkcjonowania rynku sztuki sprawia, że zakres ochrony prawnej dzieła sztuki, w tym również zabytku w razie fałszerstwa, w równej mierze powinien koncentrować się na prawach nabywców – jak dotychczas – ale także powinien uwzględniać prawa twórców oryginałów, tak aby mogli w razie ich naruszenia skutecznie reagować. W rezultacie, dostrzegając potrzebę interwencji legislacyjnej także wobec przestępstwa przerobienia albo podrobienia zabytku oraz przestępstwa zbycia falsyfikatu zabytku, wskazano na konieczność wprowadzenia do polskiego systemu prawnego autonomicznego typu przestępstwa fałszerstwa działa sztuki.
EN
The aim of the article is to justify the formulated postulate to separate in the Polish legal system an autonomous type of offence consisting in the counterfeiting, alteration or illegal reproduction of a work of art, which would comprehensively – similarly to the protection of monuments, or maybe even more broadly – cover the most important phases of this behaviour, taking into consideration also those of a secondary nature related to marketing the forgery or its distribution. The concept of ‘work of art’ has been narrowed down to works of plastic art for the purpose of the article and in this text is understood as an independent object separated from other objects of individual and independent specificity, being man-made, possessing aesthetic value, and expressing emotional qualities (Gołaszewska, Zarys estetyki. Warsaw 1986: 277). The most important problems connected with activation of criminal law protection in the event that a perpetrator engages in conduct commonly referred to as ‘forgery of a work of art’ are presented. The research was conducted primarily using the dogmatic method, and to a lesser extent the historical and comparative method. Finally, it is established that the system of legal interests surrounding the current art market rules makes it necessary for the scope of legal protection of a work of art, including a historical monument in case of forgery, to focus equally on the rights of purchasers – as it has been the case so far – but consideration should also be given to the rights of original creators, so that they can react effectively if they are violated. As a result, having identified the need for legislative intervention with regard to the crime of altering or forging an item and the crime of sale of a forgery, a proposal is formulated to modify the existing legal solutions.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.