Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Źródła myśli filozoficzno-ewolucyjnej Tadeusza Garbowskiego w czasach monarchii austro-węgierskiej

100%

Fiut I. S.

Galicja. Studia i materiały

|

2016

|

nr 2

126-147

EN

In this paper we reconstruct the first and little-known period of positivist philosophy creating by Tadeusz Garbowski, covering the years 1891–1910, when he studied and worked in Vienna. Inspired empiriocriticism, mainly in Adolph Stöhr vertion, created his own philosophical system consists of empiriocritical-evolutionary theory of knowledge, ontological and metaphysical psychomonism, eventually named homogenism, but the basics of the new science, which has become a zoopsychology. These views are presented in the following his works: „Biologie im Lichte phänomenalistischer Metaphysik“ (Wien 1894), „Einige Bemerkung über biologische und philosophische Probleme. Nach einem Vorträge bearbeitet“ (Wien und Leipzig 1906), „Die Organismen und das anorganisches Weltbild. Erkenntniskritische wissenschaftlichen Materialien zur Philosophie“ (Leipzig, 1910), and „La Philosophie de lʼHomogénisme“ (Kraków 1915). We believe that Garbowski is a precursor to the evolutionary theory of knowledge, ontological and metaphysical psychomonism, evolutionary anthropology and sociology in the scientific environment of Vienna at the turn of the XIX and XX century, which is very rarely mentioned.

PL

W artykule rekonstruujemy pierwszy i mało znany okres tworzenia własnej filozofii pozytywistycznej przez Tadeusza Garbowskiego, przypadający na lata 1891–1910, kiedy studiował i pracował w Wiedniu. Inspirowany empiriokrytycyzmem, głównie w wersji Adolpha Stöhra, stworzył własny system filozoficzny składający się z empiriokrytyczno-ewolucyjnej teorii poznania, ontologiczno-metafizycznego psychomonizmu, nazwanego ostatecznie homogenizmem, ale i podstaw nowej nauki, jaką stała się zoopsychologia. Poglądy te przedstawił w następujących pracach: Biologie im Lichte phänomenalistischer Metaphysik (Wien 1894), Einige Bemerkung über biologische und philosophische Probleme. Nach einem Vortrage bearbeitet (Wien und Leipzig 1906), Die Organismen und das anorganisches Weltbild. Erkenntniskritische Materialien zur wissenschaftlichen Philosophie (Leipzig 1910) i La Philosophie de lʼHomogénisme (Kraków 1915). Sądzimy, że to właśnie Garbowski jest prekursorem ewolucyjnej teorii poznania, ontologiczno-metafizycznego psychomonizmu, antropologii i socjologii ewolucyjnej w naukowym środowisku wiedeńskim, o czym się bardzo rzadko wspomina.

2

Poglady Henryka Hoyera na mechanizm ewolucji

88%

Szarski H.

Przegląd Zoologiczny

|

1999

|

tom 43

|

nr 1-2

81-86

3

Ekosystem wodny.Stan naturalny-przeksztalcenia.Czesc II

75%

Janusz W.

|

1997

|

nr 08

9-13

4

Zastosowanie genetyki w badaniu ewolucji populacji. Prawo Hardy-Weinberga. Konspekt lekcji dla IV klasy LO, profil biologiczno chemiczny

75%

Chroscikowska U.

Biologia w Szkole

|

1992

|

tom 45

|

nr 2

102-103

5

Two Monologues: Feminist ‘Femininity’ and Evolutionary ‘Masculinity’: Analysis of Two Research Paradigms of Sexuality

75%

Łuczaj K.

|

2014

|

tom 58

|

nr 1

21-39

EN

The author analyzes attitudes to the phenomenon of sexuality on the basis of two theoretical perspectives, the evolutionary and the feminist, between which there has long been conflict. In his opinion, however, they are only seemingly contrary. The main texts of both trends of thought concern entirely different problems and at the substantive level there is basically no contradiction between them. It is important that evolutionary theory often undermines existing cultural schemas, although this is rarely perceived by proponents of feminist theories. Evolutionists, in turn, rather too often identify feminism with radical social constructivism. Another extreme is a view that could be described as evolutionary sexism, consisting in justifying the gender status quo by reference to biological essentialism. After elimination of the extreme approaches, which are rare in any case, it is possible to use the results of evolutionary research in the debate over gender equality and to transform the two monologues into a cohesive dialogue; this, in the author’s opinion, is an important task for empirically oriented social theory

6

Czy Lamarck mial racje? Kilka uwag o dziedziczeniu cech nabytych.

75%

Bodyl A.

|

tom 43

|

nr 2

213-229

7

3.Kongres Europejskiego Towarzystwa Biologii Ewolucyjnej [Debreczyn,Wegry,1-5 IX 1991 r.]

75%

Uchmanski J.

Wiadomości Ekologiczne

|

1992

|

tom 38

|

nr 1

61-62

8

Rola metafor ontologicznych w dziele Karola Darwina O powstawaniu gatunków

63%

Drogosz A.

Prace Językoznawcze

|

2015

|

nr 17/1

21-32

EN

This paper addresses the question of the function that ontological metaphors perform in the theory of evolution presented by Charles Darwin in his book On the Origin of Species. The analysis focuses on three concepts: (evolutionary) change, species/variety and natural selection as well as two types of ontological metaphors: objectification and personification. We claim that ontological metaphors constitute an indispensable step in conceptualization of abstract concepts and their precipitation in language. We have established that objectification and personification of the investigated concepts cannot be removed through paraphrase into literal language and that these metaphors shaped subsequent studies within the field of evolutionary biology. Consequently, we believe that ontological metaphors have primarily a theory-constitutive function, and the exegetical function is only marginal.

9

Filozoficzne konsekwencje przyjęcia paradygmatu ewolucyjnego w badaniach nad umysłem

63%

Stępnik A.

Studia Philosophiae Christianae

|

2012

|

tom 48

|

nr 1

105-127

EN

The aim of the article is to consider the philosophical consequences of the evolutionary paradigm in mind examination and to examine some methodological problems connected with evolutionary explanations. The article consists of four parts. The theory of evolution and contemporary controversies related to it are outlined in the first part. The second concerns the evolutionary paradigm applied to mind examination, especially from the methodological perspective. The third is entirely dedicated to an analysis of the philosophical consequences of the evolutionary paradigm, and the last is a summary. The result is the recognition of the evolutionary paradigm as an interesting perspective, which doesn’t demand far-reaching ontological assumptions, which allows for the rejection of some views concerning the mind-body problem. But the evolutionary paradigm cannot be the only universal paradigm, and some of the evolutionary explanations are nothing more than hypotheses or speculations.

PL

Celem artykułu jest rozważenie filozoficznych konsekwencji, jakie niesie za sobą przyjęcie paradygmatu ewolucyjnego w badaniach nad umysłem, a także zbadanie metodologicznych trudności związanych z generowaniem wyjaśnień ewolucyjnych. Artykuł składa się z czterech części. W pierwszej zarysowana zostaje teoria ewolucji i współczesne kontrowersje wokół niej, w szczególności wokół jej statusu. W drugiej omawia się paradygmat ewolucyjny w badaniach nad umysłem, a także pewne aspekty metodologiczne z nim związane. Trzecia poświęcona jest analizie filozoficznych konsekwencji przyjęcia paradygmatu ewolucyjnego, a czwarta stanowi próbę oceny jego głównych wad i zalet, z odniesieniem do przyszłości badań nad umysłem i dociekań z zakresu filozofii umysłu. Rezultatem jest stwierdzenie, że paradygmat ewolucyjny stanowi interesującą perspektywę badawczą, nie nakładającą zbytnich zobowiązań ontologicznych i pozwalającą na odrzucenie niektórych stanowisk odnoszących się do problemu psychofizycznego. Jednakże ze względu na trudności metodologiczne nie może być to paradygmat jedyny i uniwersalny, a do wielu wyjaśnień ewolucyjnych należy podchodzić z odpowiednią rezerwą.

10

Legendary literature w League of the Iroquois Lewisa H. Morgana. Przyczynek do problemu

63%

Gęsikowska K.

Laboratorium Kultury

|

2014

|

tom 3

191-202

PL

Artykuł jest próbą analizy terminu legendary literature pojawiającego się w League of the Ho-de’-no-sau-nee or Iroquois Lewisa Henry’ego Morgana. Autorka rozważa poszczególne elementy tworzące legendarną literaturę: bajki (fables), legendy (legends) i przekazy historyczne (historical traditions) oraz ich znaczenie dla funkcjonowania kultury irokeskiej według Morgana. Otrzymany w wyniku analizy schemat obrazuje wzajemne położenie wobec siebie tych elementów oraz ich funkcję w wyobrażeniach Irokezów.

EN

This article attempts to analyse the therm legendary literature which appears in Lewis Henry Morgan’s League of the Ho-de’-no-sau-nee or Iroquois. Author considers individual elements forming the legendary literature: fables, legends and historical traditions and their meaning for operation of the Iroquois culture according to Morgan. The scheme obtained as result of the analysis illustrates the mutual position of those elements towards each other and their function in the Iroquois imagery.

11

Profesor doktor Wlodzimierz Michajlow

63%

Kisielewska K.

Kosmos

|

1995

|

tom 44

|

nr 1

3-10

12

Rec.: Gould S.J. 1991-Niewczesny pogrzeb Darwina. PIW, Warszawa, ss.342

63%

Cichon M.

Wiadomości Ekologiczne

|

1992

|

tom 38

|

nr 1

50-51

13

Co z ta ewolucja? Jest czy jej nie ma? Czesc I

63%

Hoffman A.

Wiedza i Życie

|

1992

|

nr 01

38-41

14

Pedetemptim progrediensis… Lukrecjusz i Morgan

51%

Rygielska M.

Laboratorium Kultury

|

2014

|

tom 3

17-55

PL

Autorka wykorzystuje w artykule metodę porównawczą w jej wariancie filologicznym by wskazać istotne podobieństwa między myślą Lukrecjusza i Morgana w zakresie ujmowania rozwoju ludzkiej kultury jako całości. Zestawia „katalog wynalazków” oraz opisy zawarte w V księdze De rerum natura… Lukrecjusza z „epokami etnicznymi” wyróżnionymi przez Lewisa Henry’ego Morgana w Społeczeństwie pierwotnym… Oprócz kryteriów ich wyróżnienia oraz celów badawczych wskazanych przez autora Ligi... istotne są również używane przez niego pojęcia powolnego, stopniowego rozwoju (development) oraz postępu. Ważny jest także problem skali umysłu (scale of mind) i rozumu, jako czynników umożliwiających rozwój człowieka i jego kultury. Pod uwagę zostały wzięte zarówno bezpośrednie nawiązania do filozoficznego traktatu, jak i podobieństwa wymagające rekonstrukcji dokonywanej na podstawie drobiazgowej lektury obu dzieł: starożytnego i dziewiętnastowiecznego.

EN

In this article author uses a comparative method in its philological variant in order to point out significant similarities between the thoughts of Lucretius and Morgan in scope of taking human cultural development as a whole. She juxtaposes “catalog of inventions” and other descriptions included in Lucretius’ book V De rerum natura with “ethical periods” distinguished by Lewis Henry Morgan in Ancient society. Apart from the criterion of their distinction and research objectives, indicated by the author of The League of Iroquois there are important concepts of slow, gradual development and progress, as well as the problem of the scale of mind and reason, as a factor allowing for both human and cultural development. Taken under consideration here, were both direct references to the philosophical treatise as well as similarities, which required reconstruction on basis of meticulous study of both the ancient and nineteenth-century texts.

15

Mikolaj W.Timofiejew-Resowski

50%

Paul D. B. , Krimbas C. B.

Świat Nauki

|

1992

|

nr 04

60-67

16

Pytanie 4: Dlaczego wciaz nie znamy 'brakujacego ogniwa'?

50%

Ryszkiewicz M.

Wiedza i Życie

|

1992

|

nr 05

66-71

17

Nowy pies lancuchowy Darwina. Sylwetka: Ernst Mayr.

44%

Rennie J.

|

1994

|

nr 10

16-17

18

Kreacjonizm i ewolucjonizm. Czy sa teoriami naukowymi?

44%

Kulma K.

|

tom 108

|

nr 01-03

47-52

19

Geneza idei epistemicznych układów odniesienia i ich odmiany

38%

Kilian K. J.

Filozoficzne Aspekty Genezy

|

2017

|

tom 14

137-190

PL

Nazwa „epistemiczny układ odniesienia” została wprowadzona przez Kazimierza Jodkowskiego w 2004 roku i jest efektem jego uprzednich analiz sporu ewolucjonizmu z kreacjonizmem. Epistemiczne układy odniesienia to niewielkie, dwu- lub trzyelementowe zbiory najogólniejszych, historycznie zmiennych założeń, które określają konieczne warunki uprawiania nauki. Współcześnie, z dwoma, bazującymi na naturalizmie metodologicznym, epistemicznymi układami odniesienia, rywalizują epistemiczne układy odniesienia nadnaturalizmu i artyficjalizmu. Epistemiczny układ odniesienia naturalizmu antynadnaturalistycznego to nakaz przyjmowania jedynie naturalistycznych wyjaśnień dla faktów i procesów, któremu towarzyszy zakaz przyjmowania wyjaśnień antynaturalistycznych, pojmowanych jako zakaz powoływania się na przyczyny nadnaturalne. Epistemiczny układ odniesienia nadnaturalizmu to nakaz dopuszczania w wyjaśnianiu zjawisk przyrodniczych obok przyczyn naturalnych również wyjaśnień odwołujących się do przyczyn nadnaturalnych — interwencji bytu nadprzyrodzonego, czyli Boga. Epistemiczny układ odniesienia naturalizmu antyartyficjalistycznego to nakaz przyjmowania jedynie naturalistycznych wyjaśnień dla faktów i procesów, któremu towarzyszy zakaz przyjmowania wyjaśnień antynaturalistycznych, pojmowanych jako zakaz powoływania się na przyczyny sztuczne (inteligentne, celowe). Epistemiczny układ odniesienia artyficjalizmu to nakaz dopuszczania w badaniach naukowych obok przyczyn naturalnych również przyczyn sztucznych, inteligentnych.

EN

The term “epistemic framework” was coined by Kazimierz Jodkowski in 2004. That expression, together with the notion of epistemic frameworks, is the outcome of his prior analyses of the evolution-creation controversy. Epistemic frameworks are small, two- or three-element sets of the most general, historically changeable assumptions. These assumptions determine sine qua non conditions of scientific practice. Nowadays, two epistemic frameworks based on methodological naturalism are in competition with the epistemic frameworks of supernaturalism and artificialism. The epistemic framework of antisupernaturalistic naturalism adheres to the precept of accepting only naturalistic explanations for facts and processes. That precept is correlated with a proscription on accepting antinaturalistic explanations, construed in turn as a proscription on referring to supernatural causes. The epistemic framework of supernaturalism follows the precept of accepting not only naturalistic explanations for facts and processes, but also supernaturalistic ones — interventions by a divine being, namely God. The epistemic framework of anti-artificialistic naturalism observes the precept of accepting only naturalistic explanations for facts and processes. That precept is correlated with a proscription on accepting antinaturalistic explanations, construed in turn as a proscription on referring to artificial (intelligent) causes. The epistemic framework of artificialism embraces the precept of accepting, in the context of scientific research, not only natural causes, but artificial (intelligent) ones as well.

20

Wybrane aspekty sporu kreacjonizmu z ewolucjonizmem

38%

Kucharczyk J.

Rocznik Teologiczny

|

2014

|

tom 56

|

nr 1

121-154

PL

Artykuł dotyczy źródeł sporu między kreacjonistami i ewolucjonistami, jego historii oraz różnych jego aspektów: naukowego, filozoficznego, teologicznego, prawnego oraz społeczno-etycznego. Jest pewną formą syntezy tematu, ale z pewnymi elementami analizy niektórych idei i argumentów obecnych w nim.

EN

The article is about the sources of the dispute between creationists and evolutionists, its history and several aspects: scientific, philosophical, theological, legal, social and ethical one. It is a kind of the synthesis of the subject, but with some elements of analysis of selected ideas and arguments present in this dispute.