Nowa wersja platformy, zawierająca wyłącznie zasoby pełnotekstowe, jest już dostępna.
Przejdź na https://bibliotekanauki.pl
Ograniczanie wyników
Czasopisma help
Lata help
Autorzy help
Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 59

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 3 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
Wyszukiwano:
w słowach kluczowych:  etyka środowiskowa
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 3 next fast forward last
PL
Artykuł przedstawia główne stanowiska dotyczące pojmowania przedmiotu ekofilozofi zarówno na gruncie filozofii polskiej jak i na tle innych stanowisk właściwych dla filozofii współczesnej. Szczególna uwaga jest poświęcona kwestiom etyki środowiskowej i prezentacji jej różnorodnych nurtów.
EN
This article presents main opinions about perception of ecophilosophy on the basis of Polish philosophy and other doctrines in modern philosophy. Special attention was paid to the issues of environmental ethics and presentation of its various trends.
2
Content available Narodziny i rozwój etyki środowiskowej
100%
EN
People became aware of the destructive influence of environmental degradation on themselves not before the early 1960s (D. Brower, R. Carson, G. Hardin). Among authors whose reflections directly preceded the birth of environmental ethics as a single philosophical discipline one should list H.D. Thoreau, J. Muir, A. Leopold and A. Schweitzer. Environmental ethics sensu stricto appeared in the 1970s in the USA. One should emphasize here the opinions of the following authors: J. Cobb, W. Blackstone, J. Feinberg, Ch. Stone, A. Næss, R. Sylvan, J. Passmore, P. Singer, H. Rolston III, J. Rodman, G. Sessions, K.E. Goodpaster. Simultaneously V. R. Potter II worked out the global bioethics. In 1979 E. Hargrove founded the first academic journal on the field, entitled Environmental Ethics. Until now three key currents of environmental ethics have crystallized: anthropocentric, biocentric, and holistic (ecocentric). The differences between these branches are conditioned by the adopted model of nature and accepted anthropology. Environmental ethics should become more practical in resolving the real ecological problems we face
4
Content available Zwierzę w filozofii moralności
75%
EN
The discussion about the rights of animals is always up-to-date. The dichotomy division into philoanimalists and philohominists, although reasonable, is not satisfactory to everyone. It is too strongly associated with the division into people and things in Roman law. To avoid this association in the context of biocentric trends in ecological ethics, accomplishments of evolutionary psychology and the concept of animal welfare, it is suggested that a third moral dimension dealing with creatures with highly developed nervous system be introduced between moral objectivity of creatures with high perception and moral subjectivity of people - creatures characterized by self-awareness and reflexive awareness. Human beings on the one hand are responsible for recognizing their rights given by nature and on the other hand, they are obliged to create a law to protect themselves.
PL
Współczesne nurty ekologii najczęściej odrzucają antropocentryzm na rzecz etyki nieantropocentrycznej. Takie odrzucenie jest propagowane jako właściwe wartościowanie przyrody, podczas gdy koncepcje antropocentryczne są uważane za teoretyczną podstawę eksploatacji i niszczenia przyrody. Jednym z głównym celów niektórych nieantropocentrycznych teorii ekologicznych jest ograniczenie wzrostu populacji ludzkiej, ponieważ jej wzrost jest postrzegany jako przyczyna katastrof ekologicznych i problemów społecznych. Celem tego opracowania jest pokazanie, że istoty ludzkie są w rzeczywistości jedynymi żywymi organizmami na Ziemi, które potrafią dbać o przyrodę tak, jak na to zasługuje. Główny problemem jest niewłaściwy stosunek człowieka do przyrody, nie zaś wielkość jego populacji. Katastrofy ekologiczne są bowiem związane nie tylko z nieodpowiedzialnym postępowaniem człowieka, ale mają także charakter naturalny i są niezależne od aktywności człowieka. Nie zwalniają jednak ludzi z obowiązku wzięcia odpowiedzialności za swoje zachowania środowiskowe.
EN
Ecology as a science today, mainly rejects anthropocentrism in favour of nonhuman-centred ethics. Such rejection is propagated as a proper valuing of nature, while the human-centred eco-theories are considered to be the theoretic basis for the exploitation and destruction of nature by humans. The main purpose of some nonhuman-centred ecologic theories is to reduce the growth of the human’s population because the people’s existence, totally, is seen as a cause of ecological disasters, and even social problems. The aim of the article is to show that human beings are, in reality, the only living organisms on Earth, able to take care about nature as it deserves. The main problem is incorrect behaviour with nature, not a big amount of people living on the Earth. The ecological disasters, at the same time, are connected not only with humans’ irresponsible conduct, but with the natural forces that are independent from human activity, but that does not deprive people from the task to take responsibility for their environmental behaviour.
6
Content available Environmental Virtue Ethics and Sustainability
75%
EN
In Environmental Virtue Ethics by Louke van Wensveen, the scientist puts forward an idea to link ecosystem sustainability with environmental virtues. Ecosystem sustainability is understood here as a criterion of genuine environmental virtue. On the one hand, such an idea presents an interesting theoretical postulate, since is connects morality with ecology. Thus, it can become a very powerful tool in stimulating environmental activities. On the other hand, the idea of linking environmental sustainability with aretology is a little bit problematic. Thus, the aim of the article is to analyse ecosystem sustainability as a criterion of environmental virtue.
PL
W ramach etyki cnót środowiskowych pojawił się postulat, żeby powiązać cnoty środowiskowe z trwałością ekosystemów. Louke van Wensveen zaproponowała, aby trwałość ekosystemów stała się kryterium cnoty środowiskowej. Z jednej strony pomysł jest interesującym teoretycznie postulatem, przede wszystkim dlatego, że wiąże sferę moralności ze sferą działań służących ochronie środowiska. Co więcej, może stać się skutecznym narzędziem motywującym do działań na rzecz ochrony środowiska. Z drugiej strony pomysł powiązania trwałości ekosystemów z problematyką aretologiczną jest nieco problematyczny. Stąd celem artykułu jest analiza postulatu uczynienia trwałości ekologicznej kryterium cnoty.
7
Content available remote Ethical aspects of the sustainable architectural design
75%
EN
The idea of sustainable development has been reflected in numerous declarations, documents, laws and regulations. However, its realization still has the character of a challenge - architecture seeks a concept of environmentally friendly and socially responsible design, referred to as balanced or environmental design1. Unfortunately, the social and ecological issues of design are not the centre of attention, they are trivialized or even ignored, while the native designrealization practice does not meet the standards of the developed countries. If we were to treat the challenges of balanced development seriously (there does not seem to be an alternative for the future), the seriousness of the problem becomes meaningful - the sustainable architectural design would have to be treated as a direction in the theory evolution and the design methodology [2, p. 156]. The questions of ethics play an important role in this concept. Their specificity concerns the environmental ethics (in axiological realm as the ideological basis of design) and the problems of social recognition (in practical and methodological realm).
PL
Wobec wyzwań rozwoju zrównoważonego praktyka architektoniczna ulega przeobrażeniu. Coraz wyraźniej akcentowane są kwestie społeczne i ekologiczne. Etyka środowiskowa, której przedmiotem refleksji jest człowiek i środowisko, stanowi podstawę filozoficzną koncepcji zrównoważonego projektowania architektonicznego. W kształtowaniu przestrzeni pojawia się podstawowe pytanie - co jest dobre dla środowiska? Problemem projektowania rodzącym wiele implikacji etycznych staje się kwestia jego uspołecznienia i odpowiedzialności ze decyzje projektowe.
EN
The concept of the balanced development idea caused a renewed view on the problems in the area of the research methodology in environmental education. The aforesaid viewis related to the necessity of implementing methods in which an appropriate place will be found for a holistic approach to occurring environmental processes. An approach enabling interdisciplinarity of this problem will finally find its solution also in a new teaching method. This forces a new quality of a perceptive view of the environment, however by no means severing from the accepted research methodology enforced in nature sciences. The devised and generated uniformed standardization of holistic environmental education methodology, philosophy of ecology and environmental ethics, should, as a result, impact not only the knowledge status on the said problem but also create quintessential basics in execution of research on the process of shaping the pro-ecology approach. The article also includes selected comments on the studies on estimation methods of the holistic nature science education, which were carried out in the 2006/2007 academic year at the Institute of Ecology and Bioethics of the UKSW (Cardinal Stefan Wyszyński University). The objective of the aforesaid studies, among others, was to work out new system solutions, which could be implemented into the academic teaching programs of the Environmental Protection study specialization. They should also become a reason for a discussion on research methodology for the final individual assignation of “Environmental Protection” studies in our country.
10
Content available Starożytne źródła antropocentryzmu
75%
EN
Anthropocentrism seems to be a key notion related to the man-nature relation. Probably he is also the most controversial one in environmental ethics. The anthropocentric attitude is sometimes meant to be the main cause of the ecological crisis. One can distinguish at least several stages of the process, which led to this crisis, namely: stage of Magic and Myth, Ancient Times, Middle Ages, and Modern Times. The aim of this article is to show the process of development of an anthropocentric thought in Ancient European culture. Supposedly the critical phase for this process is the so-called Neolithic Revolution. Changes brought by this deeply influenced life of man. Not only affected the transformation of his world-view but also had an impact on the modification of society itself. Mentioned changes led among other things to the rejection of magic and mythical world-view, in which the Universe was perceived as a harmonious and friendly place to live in. A doubt appeared instead, what the place of man in the world really is. These questions reflected in philosophical views of that time. To sum up, the originated by Ancient Greek philosophers outlook on nature, in which nature was recognized as a living organism and a man as an immanent part of it, had been gradually dropped out. It appeared that man falls outside the mechanical laws of nature because he is able to understand them and use this knowledge for his own goals (Democritus), man’s soul makes him transcend nature and dominate it (Socrates), man’s existence is purposeful, he is superior to other material beings as a crown of nature and the most complex and perfect being (Aristotle). This process led to a recognition of the objective existence of the world, which in fact is independent of human cognition. Ultimately, this resulted in the objectification of nature as an object of man’s cognition and research. Nature was then gradually put in opposition to man – the subject of cognition.
11
Content available Bioetyka. Jej historia i sposoby ujmowania
75%
EN
Bioethics is a new scientific branch created over 30 years ago, connecting natural sciences (biology, medicine) with the science of morals in human conduct. (ethics). Bioethics started to grow in the area of ecology, therefore primarily it appeared as a discipline of environmental protection and preservation of the ecosystem (environmental ethics). Later the matter of dispute became limited to problems related to human health and its promotion (medical ethics). However, these problems are closely related to plant preservation and animal life protection. The practice in bioethics is faced with difficulties related to the interdisciplinary character of this branch and the axiological pluralism of the modern world. In consequence, in the area of bioethics most important become human being respect and human rights as touchstones universally accepted in social life practice and international law. A favorable fact is that the European Union has recognized and accepted these values as its own cultural identity constituents.
12
Content available Powstanie i rozwój filozofii ekologicznej
75%
PL
Niniejsza wypowiedz stawia sobie za zadanie przedstawienie narodzin i rozwoju filozofii ekologicznej i etyki środowiskowej. Dyscypliny te nawiazuja do wielowiekowego dorobku mysli filozoficznej, głównie filozofii przyrody, ale w dojrzałej postaci ukonstytuowały sie dopiero na przełomie lat 60. i 80. XX w. w Stanach Zjednoczonych. Artykuł przywołuje XIX wieczne inspiracje myślenia nakierowanego na ochronę środowiska przyrodniczego (R.W. Emerson, H.D. Thoreau), a następnie ukazuje etapy rozwoju filozofii ekologicznej i etyki środowiska, główne stanowiska i ich reprezentantów takich jak: J. Muir, Aldo Leopold, J. Baird Callicot, Holems Rolston III, P.W. Taylor, J. Passmore, Arne Naess, H. Skolimowski i inni. W drugiej czesci niniejszego opracowania przedstawiono narodziny i rozwój filozofii i etyki srodowiskowej w Polsce. Ukazano kierunki i stanowiska w ramach filozofii i etyki srodowiskowej a take głównych ich reprezentantów. Scharakteryzowano take dorobek polskiej mysli ekofilozoficznej.
EN
The above text tries to describe the birth and developoment of environmental philosophy and environmental ethics. These disciplines refer to the legacy of many centuries of philosophical thought, mainly the philosophy of nature; however, these disciplines acquired the developed form as late as in the period between 1960s and 1980s in the United States. The article describes 19th century influences that inspired thinking about the protection of natural environment (R.W. Emerson, H.D. Thoreau), and then shows the stages of development of evironmental philosophy and environmental ethics, mainly the standpoints and their representatives such as J. Muir, Aldo Leopold, J. Baird Callicot, Holems Rolston III, P.W. Taylor, J. Passmore, Arne Naess, H. Skolimowski and others. The other part of this article deals with the emergence and development of environmental philosophy and environmental ethics in Poland. It pinpoints the directions and standpoints of environmental philosophy and environmental ethics, presents their main representatives and also describes the achievements of Polish ecophilosophical thought
PL
Etyka odpowiedzialności Hansa Jonasa należy do najpopularniejszych nurtów etyki globalnej. Najczęściej traktowana bywa jako zbieżna w swoich formułach z etyką "rozwoju trwałego i zrównoważonego". Stosunek ten nie jest jednak jednoznaczny. Etyka Jonasa odwołując się procesu ewolucji i podkreślając unikalność jego efektów koncentruje się na ich ochronie. Takie założenia aksjologiczne prowadzą do koncepcji heurystyki strachu stanowiącej, zdaniem Jonasa, przesłankę aktywności wobec problemów globalnych we współczesnym świecie. Podejście to podważa jednak ideę "rozwoju trwałego i zrównoważonego" jako podstawowego imperatywu działania ludzkości. Problem heurystyki strachu wymaga więc z perspektywy "rozwoju trwałego i zrównoważonego" głębokiej analizy.
EN
Ethics of responsibility of Hans Jonas belongs to the most popular trends of global ethics. The most often it is treated as coherent with ethics of a sustainable development. Such relation is not clear. Ethics of Jonas refers to a process of evolution and- while stressing exceptionality of its effects - concentrates on their protection. Such axiological assumptions lead to a conception of heuristics of fear constituting, according to Jonas, a requirement of activity towards global problems in a contemporary world. Such approach is questioning however the idea of a sustainable development as a basic imperative of activity of the mankind. Hence, the problem of heuristics of fear requires a deep analysis from a perspective of a sustainable development.
14
Content available Wielowymiarowość rozwoju zrównoważonego
75%
PL
Rozwój zrównowaony to próba sformułowania programu integrujacego rónorodne płaszczyzny ludzkiego działania, oparta na refleksji moralnej odnoszacej sie do odpowiedzialnosci człowieka za przyrode. Integracja ta odnosi sie do płaszczyzn: moralnej, ekologicznej, technicznej, ekonomicznej, prawnej, społecznej i politycznej. W artykule przedstawiono charakterystyki poszczególnych płaszczyzn. Omówiono take kwestie wzajemnego ich przenikania. Współczesnych problemów srodowiskowych nie da sie ju bowiem rozstrzygnac jedynie srodkami technicznymi, z ominieciem kwestii ekonomicznych, czy ekologicznych. Podkreslic trzeba take znaczenie kwestii społecznych i moralnych. Czyste srodowisko jest wane, jednak w przypadku gdy osiagnieto je za cene wysokiego bezrobocia, lub stworzenia innego rodzaju silnych konfliktów społecznych, nie bedzie to działanie zgodne z zasada zrównowaonego rozwoju.
EN
Sustainable development is an attempt at formulating a program which would integrate the different dimensions of human activity on the basis of a moral reflection as to human responsibility for nature. This integration is connected with moral, ecological, technical, economic, legal, social and political dimensions. The article presents profiles of all these dimensions, as well as matters of the mutual interactions between them. Modern environmental problems cannot be solved with the help of technological means only, avoiding social and moral issues. A clean environment is important, but if it is achieved in return for high unemployment, or by creating other strong social conflicts, it will not be consistent with the idea of sustainable development.
15
75%
PL
"Etyka czci dla życia" Schweitzera jest jedną z najważniejszych etyk nieantropocentrycznych. Zawarta w niej dyskusja odnosząca się do kategorii odpowiedzialności jest ważna także z perspektywy filozoficznych podstaw koncepcji rozwoju zrównoważonego. Schweitzer formułując moralny imperatyw poczuwania się do odpowiedzialności za wszelkie formy życia usiłuje wskazać wartości, które winny być uznawane i realizowane. Za najwyższą wartość witalną uznaje samo życie.
EN
Schweitzer's 'reverence for life' ethics is one of the most important among non-anthropocentric ethics. It includes discussion about category of responsibility, which is important also from the perspective of philosophical basics for sustainable development idea. Schweitzer is formulating moral imperative of responsibility for all forms of life, and by this is trying to show which values are should be considered and realized. The most important vital value is life itself.
16
Content available Etyka jako czynnik ekorozwoju w nauce i technice
75%
PL
Artykuł omawia rolę etyki jako jednego z ważnych czynników ekorozwoju w dziedzinie nauki i techniki. Rozwój cywilizacji współczesnej zależny jest w dużym stopniu od skutków upowszechniania odkryć nauki i techniki. W tym względzie etyka może być jednym z czynników regulacji działań w nauce i technice oraz eliminacji ich negatywnych skutków. W artykule wskazane są też zasady bezpieczeństwa i odpowiedzialności jako związane z ideą ekorozwoju i warunki ich urzeczywistniania w nauce i technice.
EN
The article is discussing the role of ethics in science and technology in connection with the idea of sustainable development. The development of modern civilization is depended on the effects of diffusions of scientifical and technological discoveries. The ethics can be in this case the factor of regulation in science and technology and the factor of elimination their negative effects. The article is showing the principles of responsibility and security, that are connected with the idea of sustainability and the conditions for the realization of those principles in science and technology.
EN
The 20th century is still a time of intensive promoting the sustainable development concepts, the assumptions of environmental ethics and curricula for ecological education in Poland. The already observed problem of natural resources and their initial shortage combined with the ongoing increase of human life's needs not only inclines us to reflections, but also extorts us to undertake radical actions. Human being with his rationality and freedom places himself and his personal good above any other existence, which makes him believe he is the moderator or even the nature's ruler. Human activity, his strive for quick implementation of ideas and pursuing material comfort - by developing new technologies - diminishes natural resources, interferes in the environment, as well as threatens the existence of many species. Nature - the giver - tries to resist peoples' irresponsible actions, while the taker - human being - without any awareness of the consequences, significantly overuses the environmental components. The result of the conflict is the environmental crisis manifesting itself in mutually excluding both parties' interests. The extremely anthropocentric point of view presumes unidirectional relations between human being and nature. A breakthrough, realized by alteration of the human value - system that would include unanimous relations with nature, is inevitable in order to prevent the irreversible changes.
EN
Undoubtedly, the contemporary problems of ecological philosophy and eco- pedagogy deal with questions about the real presence of the philosophical bases for the ecological upbringing of children and youth. Therefore, can different conceptions of environmental ethics (e.g., anthropocentric ethics, bio-centric ethics, holistic ethics) be found in the contemporary theory of ecological upbringing? A partial answer to the question can be provided by educational programs implemented in the process of formal education (e.g. content analysis of school textbooks in specific subjects), as well as educational activities undertaken by the selected centers in the system of non-formal education (content analysis of teaching materials). The directory of ecological values distinguished from the tested materials can also be used in the search for answers to this question. This directory describes the man/ natural environment relationship, while these ecological values are strongly articulated in certain eco-ethics positions.
19
Content available Zagadnienie cnót mniejszych w etyce środowiskowej
71%
EN
Environmental virtue ethics is an answer to the deficiency of normative ethical traditions in dispute on environmental crisis. Usually a discussion on virtue concentrates on cardinal virtues and vices providing various catalogues of the character traits that support or hinder our moral development. However, cardinal virtues and vices do not exhaust all of the debate over character; discussions on environmental character can include virtues that are not classified as cardinal but can be equally important. These are so called minor virtues; they are not on the first front of environmental virtue discussion but can play a crucial role in forming the right attitude towards the natural world. This paper analyzes so called minor environmental virtues and their role in forming environmental character.
20
Content available Retrospektywna i prospektywna rola ekofilozofii
63%
EN
In the catalogue of issues undertaken by the eco-philosophical thought, two tasks are of exceptional importance. The first one (retrospective) intends to reveal a set of cultural, ideological and philosophical determinants which, especially in modern epoch, inspired the utilitarian, technocratic, positivist thinking and the consequences of which turned out to be dangerous for life on Earth. The second way of thinking, a prospective one, largely contributes to building a new way to conceive the relations between man and nature. It emphasizes the necessity of becoming aware of global communities of fate. It actively joins in projects aimed at planning the prospects for the future, and building a civilization model focused on ecological needs. The outcome of eco-physiological thinking unquestionably contributed to progressing the ideas of ecodevelopment at first, and after that, of sustainable development. In this article we characterize both tasks completed by ecological philosophy. We show rationales for its arguments and assumptions, suggesting courses of action aimed at sustainable socio-economic developments.
PL
W katalogu zagadnień podejmowanych w ramach ekofilozofii (określanej także mianem filozofii ekologicznej) szczególnie doniosłe znaczenie przypisać należy dwóm wypełnianym przez nią zadaniom. Pierwsze zadanie (retrospektywne) zmierza do ukazania tego zespołu uwarunkowań kulturowych, światopoglądowych, filozoficznych, które szczególnie w dobie nowożytnej generowały myślenie utylitarne, pozytywistyczno-technokratyczne. Jego praktyczne konsekwencje okazały się bardzo niebezpieczne dla życia na Ziemi. Drugie zadanie (prospektywne) wnosi swój znaczący wkład w dzieło budowania nowego myślenia o relacjach człowieka ze światem przyrody, uświadamia potrzebę lepszego zrozumienia wspólnoty losów obu tych światów, dotyczy działań, mających na celu projektowanie wizji przyszłości i konstruowanie modelu cywilizacji, zorientowanej na potrzeby ekologiczne. Wyniki dociekań ekofilozofii stanowią niekwestionowany wkład w dzieło budowania podstaw najpierw idei ekorozwoju, a obecnie zrównoważonego rozwoju. W niniejszym artykule przedstawiona została charakterystyka obu wspomnianych zadań. Ponadto przedstawiono argumentację uzasadniającą tezy formułowane przez ekofilozofię oraz wypracowane przez nią założenia, znajdujące się u podstaw skonkretyzowanych działań praktycznych na rzecz rozwoju społeczno-gospodarczego, uwzględniającego i respektującego potrzeby i interesy świata przyrodniczego.
first rewind previous Strona / 3 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.