Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

ДВА МЕЖДУНАРОДНЫХ ЯЗЫКА ГОРОДА БЕЛОСТОКА. ЗАМЕНГОФ И ВЕРТОВ.

100%

ЛИСТОВ В.

|

tom 1

278-284

2

Okruchy XXXI. Antoni Grabowski – chemik-esperantysta

80%

Siemion I. Z. , Lukjan K.

Wiadomości Chemiczne

|

2014

|

tom [Z] 68, 3-4

329--337

3

Unua aliro al la uzo de interjekcioj en Esperanto

80%

Fortes F.

Investigationes Linguisticae

|

2021

|

nr 45

36-46

EN

Interjections are a class of words found across all natural languages. Their use relates to the expression of mental states or speech acts within the discursive context. Although they are relatively common in natural languages, they represent a class of words that are poorly integrated into the grammar, and therefore, are theoretically less predictable as linguistic elements for planned languages such as Esperanto. In this article, I propose to analyze the use of some interjections in Esperanto. The aim is to understand how competent speakers of this language employ interjections. For this, in the first part I review the literature on the linguistic aspects of interjections, in comparison with the Esperanto grammatical tradition; then I analyze the data related to the use of these words by competent speakers, which I obtained through the application of a survey specially designed for this purpose, which is also described in this article.

4

Językowy obraz świata w grupach wielojęzycznych jako wskaźnik wykształcania tożsamości zbiorowej – przypadek esperanta

60%

Stria I.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2018

|

tom 30

EN

Linguistic worldview is a language-entrenched interpretation of reality that emerges in a speech community inseparable from its culture. Therefore, the task of ethnolinguistics is to reconstruct not only worldviews but also communal identities. Drawing from both linguistic and co-linguistic data, researchers may be led to a culturally embedded speech community – not necessarily a monolingual one. A case in point are speakers of Esperanto, who form a multilingual voluntary diaspora. The status of Esperantists as a stable speech community could be investigated within the ethnolinguistic framework, with a view to finding a homogenous cultural worldview that attests to their communal identity. This article presents two pilot studies which suggest that active Esperanto speakers hold a coherent worldview based on the sense of belonging to the community and its shared culture.

PL

Językowy obraz świata jest osadzoną w języku interpretacją rzeczywistości. Powstaje we wspólnocie komunikatywnej nierozerwalnie związanej ze swoją kulturą. Zadaniem etnolingwistyki jest zrekonstruowanie nie tylko obrazów świata, ale także tożsamości społecznych. Opierając się na danych językowych i przyjęzykowych, badacz może przebić się do kulturowo osadzonej wspólnoty komunikatywnej – niekoniecznie jednojęzycznej. Niewątpliwie esperantyści są wielojęzyczną, dobrowolną diasporą. Wykazanie, że esperantyści mają status stabilnej wspólnoty językowej może oprzeć się na danych etnolingwistycznych, na poszukiwaniu jednorodnego kulturowego obrazu świata potwierdzającego ich wspólnotową tożsamość. W niniejszym artykule przedstawiono dwa badania pilotażowe, które sugerują, że aktywni esperantyści prezentują spójny obraz świata oparty na poczuciu przynależności do wspólnoty komunikatywnej i jej kulturze.

5

Einige Bemerkungen zur dreisprachigen Erziehung (Polnisch-Esperanto-Deutsch) meiner Kinder

41%

Sakaguchi A.

Colloquia Germanica Stetinensia

|

2017

|

nr 26

255-269

PL

Artykuł zawiera kilka uwag dotyczących trzyjęzycznego rozwoju dwójki moich dzieci. Badania nad rozwojem językowym dzieci i bilingwizmem znamy głównie z języków historyczno-naturalnych. Języki międzynarodowe skonstruowane, takie jak esperanto, prawie nie były do tej pory brane pod uwagę w badaniach dotyczących akwizycji języka. Uwzględnienie esperanta w tego rodzaju rozważaniach daje ciekawe wglądy i rozpoznania. Interferencje i inne osobliwości językowe we wcześniejszym okresie akwizycji języków zilustrowane zostały przykładami zebranymi przez autorkę artykułu. Przykłady dotyczą pisowni, słownictwa, morfologii, składni oraz semantyki.

DE

Der Beitrag beinhaltet einige Bemerkungen über die dreisprachige Entwicklung meiner beiden Kinder. Untersuchungen über die kindliche Sprachentwicklung und Bilingualismus kennen wir hauptsächlich aus den historisch-natürlichen Sprachen. Plansprachen, wie Esperanto, wurden jedoch im Hinblick auf kindlichen Spracherwerb bisher kaum berücksichtigt. So lässt die Einbeziehung des Esperanto in derartige Betrachtungen eine Reihe interessanter Ergebnisse und Denkanstöße erwarten. Interferenzen und andere Eigentümlichkeiten des Polnischen, Deutschen und Esperanto in den früheren Phasen des kindlichen Spracherwerbs werden anhand der von der Autorin gesammelten Beispiele illustriert. Die Beispiele betreffen die Aussprache, Morphologie, Syntax und Semantik.

EN

The article contains some remarks concerning the trilingual development of my two children. Research on children’s language development and bilingualism has been known mainly in historic natural languages studies. So far, international auxiliary languages like Esperanto have been hardly considered so far in the research on language acquisition. Including Esperanto in such considerations yields valuable insight and findings. Interference and other peculiarities of Polish, German and Esperanto in the earlier period of language acquisition are illustrated with the aid of examples collected by the author of this article. Examples are related to spelling, vocabulary, morphology, syntax and semantics.

6

Multlingveco estas solvo, ne problemo: pri gepatraj lingvoj en la mondo multlingva kun aparta atento al migrantoj kaj al la parolantoj de Esperanto

41%

Corsetti R.

Język. Komunikacja. Informacja

|

2019

|

nr 14

102-117

EN

This article discusses human multilingualism as a normal human phenomenon and not as an abnormal phenomenon and explains why there are more naturally multilingual people in the world than monolingual ones. It also explains why linguists have not been interested in multilingualism until recently. Then it lists the process by which children naturally acquire one, two or even more languages, depending on the place in which they were born and live. The phases are more or less the same for all languages. Examples are given of the different time of acquisition by children of the most irregular parts of languages, for example the plural in Arabic. When it comes to Esperanto, there are no particular benefits in acquiring it from birth in terms of speed of acquisition, but many examples gathered from native speakers of Esperanto show that there are advantages for a deep understanding of the way Esperanto works and hardly occasions of over-regulation. Particular attention is devoted to the benefits of bilingualism and especially of bilingualism from birth. According to many researchers, the greater mental flexibility caused by the continued alternation between two language systems gives advantages in non-language fields too, such as mathematics, solving logic tasks, and so on. And the positive results are constant regardless of the languages used by the bilinguals. A well-known advantage is the ability to learn other languages faster (preparation for learning other languages). These benefits also apply to bilinguals with Esperanto. Before so many scientific proofs of the benefits of multilingualism, it must be noted with astonishment that policy-makers in educational matters simply ignore them. According to the latest political ideas more and more prevalent in Europe and in the world, teaching of the languages of immigrants in elementary schools has been stopped and the institutions continue to ignore the existing bilingual speakers, who could also present economic opportunities for the country of residence. The focus is only on language proficiency in the national language.

PL

Artykuł ten traktuje wielojęzyczność człowieka jako normalne zjawisko ludzkie, a nie jako cechę szczególną, i wyjaśnia, dlaczego na świecie żyje więcej osób naturalnie wielojęzycznych niż jednojęzycznych. Wyjaśnia również, dlaczego do niedawna językoznawcy nie interesowali się wielojęzycznością. Następnie wymienia proces, w którym dzieci w naturalny sposób przyswajają jeden, dwa lub nawet więcej języków, w zależności od środowiska, w którym się urodziły i żyją w fazach, które są mniej więcej takie same dla wszystkich języków. Podane zostają przykłady różnego tempa nabywania przez dzieci najtrudniejszych elementów w języku, na przykład liczby mnogiej w języku arabskim. Jeśli chodzi o esperanto, nie ma szczególnych korzyści w przyswajaniu go od urodzenia, jeśli chodzi o szybkość akwizycji, ale wiele przykładów zebranych od rodzimych użytkowników esperanta pokazuje, że istnieją zalety głębokiego zrozumienia sposobu, w jaki działa esperanto i prawie nie ma przypadków nadmiernej generalizacji reguł. Szczególną uwagę poświęca się korzyściom płynącym z dwujęzyczności, a zwłaszcza dwujęzyczności rodzimej. Według wielu badaczy większa elastyczność mentalna spowodowana ciągłym przeskakiwaniem między dwoma systemami językowymi daje również korzyści w dziedzinach innych niż językowe, takich jak matematyka, rozwiązywanie zadań logicznych itp. Pozytywne efekty są stałe, niezależnie od języków używanych przez te osoby. Dobrze znaną zaletą jest możliwość szybszego uczenia się języków (efekt ułatwiający naukę kolejnych języków). Korzyści te dotyczą również osób dwujęzycznych posługujących się esperantem. Przy tak wielu naukowych dowodach korzyści płynących z wielojęzyczności należy zauważyć ze zdziwieniem, że decydenci w kwestiach edukacyjnych po prostu je ignorują. Zgodnie z najnowszymi pomysłami politycznymi, coraz bardziej rozpowszechnionymi w Europie i na świecie, nauczanie języków imigrantów w szkołach podstawowych zostało wstrzymane, a wciąż ignorowane są osoby dwujęzyczne, które mogłyby również stwarzać większe szanse ekonomiczne dla kraju zamieszkania niż w przypadku biegłości językowej wyłącznie w języku narodowym.

7

Pensoj pri la sufikso -ec en la esperanta leksiko

41%

Jansen W.

Język. Komunikacja. Informacja

|

2019

|

nr 14

53-71

EN

This study addresses the lexical suffix -ec [εts] in Esperanto (traceable to French -esse, Spanish -eza, Italian -ezza). The approach to word building in Esperanto adopted here is based on content lexemes as word stems, not predestined to a particular syntactic application. It describes derivation as a process which is hosted in the lexicon, affecting semantically categorized stems. The issue of syntactically free versus specialized stems is as old as the language itself, originating in the circumstance that Esperanto’s initiator Zamenhof extracted syntactic word forms from his source languages, but turned these into dependent stems in Esperanto. It was not until the 1960s that the Esperanto Academy formalized its views in the debate, but the question as to how to interpret the parts of speech (PoS) continued to be debated in the esperantological press well into the seventies and, in isolated publications, until today. Only recently (2013–2016) these issues were embedded by the author of the present paper in a universal theory of language, Functional Discourse Grammar. In these studies, the suffix -ec was found to be particularly problematic in that its observed use by Esperanto speakers or writers is far from systematic. Even authoritative Esperanto grammars are of no great help in supporting the language user, as they contain ambiguities and internal contradictions, and do not offer adequate instructions. In this paper, a new approach is proposed. The ruling which results from this is simple, and its unrestricted application would be entirely congruent with the hypothesized flexible PoS-system of Esperanto. However, the day-to-day usage of -ec is neither consistent with traditional prescriptions, nor with the rule which is proposed here. It suffers from a persistent unawareness among the language users of the workings of the PoS, whichever way we look at them, and is driven by disparate mother tongue habits and fossilized conventions, rather than by prescriptions. This is the way a natural language works.

PL

Niniejszy tekst dotyczy sufiksu leksykalnego -ec w systemie słowotwórczym w języku esperanto. W poniższej analizie rdzenie esperanckie są uważane za elastyczne, tj. nieprzeznaczone do żadnego konkretnego zastosowania syntaktycznego, a tworzenie wyrazu za pomocą afiksów jest opisane jako proces zachodzący w leksykonie, w którym rolę odgrywają elastyczne składniowo, ale semantycznie sklasyfikowane rdzenie. Pytanie o tzw. przynależność kategorialną rdzeni lub jej brak jest tak stare jak sam ten język. Wynika ono z faktu, że Zamenhof, tworząc słownictwo esperanta, wyodrębniał formy składniowe ze swoich języków źródłowych, ale redefiniował je jako rdzenie składniowo nie bezpośrednio możliwe do użycia. Jeszcze w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku Akademia Esperanta sformalizowała swoje stanowisko w tej debacie, ale dyskusja na temat sposobu interpretacji zasobu rdzeni języka trwała w prasie esperanckiej aż do lat siedemdziesiątych, a w pojedynczych publikacjach aż do dziś. Dopiero niedawno (2013–2016) problem ten został sformułowany przez autora tego tekstu w ramach uniwersalnej teorii języka, tj. w Funkcjonalnej Gramatyce Dyskursu (Functional Discourse Grammar, FDG). W tychże badaniach sufiks -ec, ze względu na niesystemowość w swoim praktycznym zastosowaniu, szczególnie opierał się spójnemu opisowi. Nawet autorytatywne gramatyki esperanta niewiele pomagają użytkownikowi języka, ponieważ zawierają dwuznaczności i sprzeczności i nie dają odpowiednich instrukcji. W niniejszej pracy zaproponowano nowe podejście. Reguła, którą tworzy, jest prosta, a jej bezwyjątkowe zastosowanie byłoby w pełni kompatybilne z hipotetyczną elastyczną strukturą części mowy esperanta. Jednakże zaobserwowane zwyczajowe użycie -ec nie jest zgodne ani z tradycyjnymi zaleceniami ani z proponowaną regułą. Cierpi ono z powodu ciągłej nieświadomości użytkowników na temat funkcjonowania systemu mowy, niezależnie od preferowanej teorii leksyki, i jest napędzany przez różne nawyki pochodzące z języka ojczystego i utarte konwencje. Tak oto działa język naturalny.

8

Azijsko putovanje Šegrta Hlapića na krilima esperanta

36%

Štimec S.

Libri & Liberi

|

2013

|

tom Vol 2

|

nr No. 2

253-266

HR

U radu se opisuju okolnosti nastanka prijevoda Čudnovatih zgoda šegrta Hlapića Ivane Brlić-Mažuranić na esperanto, pod naslovom Mirindaj aventuroj de metilernanto Hlapić (1998). Prikazuje se potom odjek toga prijevoda Maje Tišljar u esperantskim krugovima i okolnosti u kojima je Hlapić s esperantskoga kao posrednoga prijevoda preveden na japanski, bengalski, kineski, perzijski, vijetnamski i korejski jezik. Pokazuje se kako je Hlapić uz pomoć esperanta postao dostupan velikom broju čitatelja širom svijeta.

EN

The paper reveals the circumstances of the appearance of the Esperanto translation of the 1913 Croatian children’s classic Čudnovate zgode šegrta Hlapića [The Strange Adventures of Hlapich the Apprentice] by Ivana Brlić-Mažuranić, titled Mirindaj aventuroj de metilernanto Hlapić (1998). It records the wide popularity of this translation by Maja Tišljar in international Esperanto circles and chronicles the events which led to further translations of Hlapich from this one as a relay translation into Japanese, Bengali, Chinese, Persian, Vietnamese and Korean. It is shown how Hlapich the Apprentice has become accessible to a large number of readers around the world through Esperanto.

DE

Im Beitrag werden die Umstände dargelegt, unter denen die 1998 unter dem Titel Mirindaj aventuroj de mitilernanto Hlapić veröffentlichte Esperanto-Übersetzung des kroatischen Kinderromans Čudnovate zgode Šegrta Hlapića [Wunderbare Reise des Schusterjungen Clapitsch] von Ivana Brlić-Mažuranić entstanden ist. Ferner wird über die Nachwirkungen dieser von Maja Tišljar geleisteten Übersetzung in internationalen Esperanto-Kreisen berichtet, sowie über die Umstände, unter denen der Roman vom Esperanto ins Japanische, Bengalische, Chinesische, Persische, Vietnamesische und Koreanische übersetzt wurde, wodurch der kroatische Hlapić mit Hilfe von Esperanto weltweit neue Leserkreise erschließen konnte.

9

“Kosmoglot” – la unua interlingvistika societo en Ruslando

31%

Kuznecov S. N.

Język. Komunikacja. Informacja

|

2019

|

nr 14

155-177

EN

This article is dedicated to the Petrograd interlinguistic society “Kosmoglot” (founded in 1916 under the leadership of the engineer V.K. Rosenberger and the linguist J. Baudouin de Courtenay). This was the first attempt to connect engineering and “homaranisman” (humanistic) approaches to the science of language communication. Kosmoglot at that time explored the forms and varieties of international language communication and the possibilities of constructing an interlanguage. The members of the society even explored the possibility of creating a new type of semiotics as a path to accurate interlinguistic translation.

PL

Artykuł poświęcony jest piotrogradzkiemu towarzystwu interlingwistycznemu „Kosmoglot” (założonemu w 1916 r. przez inżyniera V.K. Rosenbergera i językoznawcę J. Baudouina de Courtenay). Była to pierwsza próba powiązania podejścia inżynieryjnego i humanistycznego z nauką o komunikacji językowej. W tym czasie kosmoglotyka badała formy i odmiany międzynarodowej komunikacji językowej oraz możliwości zbudowania języka pomocniczego. Członkowie towarzystwa badali możliwość stworzenia nowego rodzaju semiotyki jako sposobu na bezbłędne tłumaczenie międzyjęzykowe.