Nowa wersja platformy, zawierająca wyłącznie zasoby pełnotekstowe, jest już dostępna.
Przejdź na https://bibliotekanauki.pl
Ograniczanie wyników
Czasopisma help
Lata help
Autorzy help
Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 29

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 2 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
Wyszukiwano:
w słowach kluczowych:  erozja denna
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 2 next fast forward last
PL
W artykule zaprezentowano wyniki obliczeń zmian położenia dna koryt rzek na wybranych dopływach górnej Wisły. Badaniami objęto dwa profile wodowskazowe na rzece Dunajec i dwa na rzece San oraz jeden na rzece Nida. Analiza przebiegu zmienności położenia dna rzek została przeprowadzona z założeniem, że zaobserwowana tendencja układania się stanów niskich rocznych jest obrazem położenia dna koryta cieku w tych latach. Wieloletnie ciągi stanów niskich rocznych w badanych profilach wodowskazowych podzielono na przedziały czasowe, w których określono funkcję opisującą położenie dna cieku w danym roku. Wyniki obliczeń zweryfikowano na podstawie analiz zmian położenia dna cieku w pomierzonych przekrojach poprzecznych. Celem artykułu jest wykazanie skutków regulacji technicznej, którą przeprowadzono na wymienionych wyżej rzekach w XX w. W wyniku wykonania przekopów, prostowania, zwężania i schematyzacji koryta doszło do zmiany naturalnych warunków równowagi dna. Następstwem tego jest intensywna erozja wgłębna. Dodatkowym czynnikiem zwiększającym proces erozji dennej jest długotrwały pobór rumowiska rzecznego. Z obserwacji i obliczeń wynika też, że przeobrażenia występujące na obszarze zlewni często pociągają za sobą pojawienie się zmian na odcinkach rzek poniżej i powyżej tych działań.
EN
The paper presents calculated changes in the riverbed course of selected tributaries of the Upper Vistula River. The studies were carried out in two gauging stations of the Dunajec River, two gauging stations of the San River, and one gauging station of the Nida River. The aim of the paper was to prezent negative results of technical river works carried out in the 1950s in analysed tributaries of the Vistula River. The results of analysis showed that technical river training which consisted in narrowing the cross-sections, cutting off meanders and straightening river channel resulted in changes in the natural riverbed equilibrium. The high intensity of riverbed erosion appeared just after the works and in most of cases studied in this paper, but the process of the riverbed deepening has prolonged till now. The method of estimation the intensity of riverbed erosion in time is also presented in the paper.
EN
The river engineering and flood influence on the changes in gauging cross-sections in the paper is presented. Observation and computation for two cross-sections of Dunajec River - Zg?obice and Żabno is presented. Basing on the changes in the low water stages, the riverbed depression is calculated. The river engineering activity in the gauging cross-sections is analysed. The other factors which have an effect on the river-bed erosion are also analysed.
|
2006
|
tom Nr 8
303-305
PL
W artykule przedstawiono prawdopodobny przebieg katastrofy zapory we Włocławku, wywołanej postępującą erozją dna poniżej stopnia. Opisano aktualny stan techniczny tymczasowego progu podpię-trzającego, ubezpieczającego dolne stanowisko jazu i elektrowni oraz narastające zagrożenie zniszczenia tej budowli. Zwrócono uwagę na trwające od wielu lat dyskusje o potrzebie budowy stopnia Nieszawa -jako trwałego zabezpieczenia zagrożonej zapory - nie przekładające się na decyzje przybliżające realizację stopnia.
EN
In the paper there is presented the probable course of catastrophe of the dam in Włocławek caused by growing erosion of the bottom below that stage of fall. There is described the present technical state of the provisional lock sill protecting the lower position of the weir and the power plant as well as the icreasing threat of destruction of the object. The attention has been drawn to the lasting for many years discussions on the need for building the stage of fali Nieszawa - as an object creating permanent protection of the dam being under threat- which don't however have any influence on the decisions concerning the realization of the stage of fall.
PL
System zbiorników o ułożeniu kaskadowym pozwala na wykorzystanie spiętrzonego odcinka jako drogi wodnej, przy czym ważne jest, żeby kaskada nie była przerwana, czyli żeby cofka niżej położonego zbiornika sięgała do wyżej położonej zapory. W analizowanym w artykule systemie kaskadowym rzeki Kamy istnieje odcinek, w którym nie doszło do spiętrzenia zwierciadła wody, ponieważ niżej położony zbiornik nie został zapełniony do projektowanej rzędnej. Odcinek koryta swobodnego ma długość 150 km i zachodzą w jego obrębie złożone procesy fluwialne. Poniżej zapory Wotkińskiej ma miejsce intensywna erozja wgłębna o wartości średniej 9 cm na rok. 57-80 km poniżej zapory występuje odcinek zmiennego spiętrzenia, zależnego od wysokości piętrzenia niżej położonego zbiornika Niżnie-Kamskiego. Na tym odcinku zachodzi depozycja rumowiska wleczonego, która osiągnęła do chwili obecnej miąższość 0,9 m. W celu utrzymania głębokości koryta umożliwiającej żeglugę (3,3 m) niezbędne jest prowadzenie prac bagrowniczych, osiągających objętość 18 tys. m3 na 1 km koryta na rok. Zmiany poziomów piętrzenia na obydwu stopniach wodnych w półroczu zimowym są ponadto przyczyną pochodu lodu oraz zatorów lodowych, które dodatkowo zwiększają objętość akumulowanego rumowiska.
EN
A system of reservoirs arranged into a cascade provides conditions favourable for navigation. It is important, however, that the cascade remains uninterrupted, i.e. that the backwater of the lower located reservoir reaches the dam located above. In the cascade system of the Kama river there is a reach, which has not been elevated due to the fact that the lower located reservoir had not been filled enough to reach the planned level. The free-flowing reach is 150 km long and exemplifies complex fluvial processes. Below the Wotkinsk dam, intensive erosion occurs with an average rate of 9 cm a year. There is a reach that stretches 57-80 km below the dam, where water elevation fluctuates in relation to the water level in the lower located Nizhny-Kama reservoir. It is within this reach that bed load is accumulated, thickness of which has reached 0.8 m. In order to maintain the depth allowing for navigation (3.3 m), intensive dredging must be carried out. Moreover, fluctuation of water levels at both dams in winter season causes ice drifting and jams, which further add to the bed load accumulated.
PL
W artykule zaprezentowano wyniki obliczeń pionowych zmian położenia dna koryta Wisły na przedpolu Karpat w ostatnich 150 latach. Badaniami objęto 31 profili wodowskazowych na odcinku rzeki między Goczałkowicami i Puławami. Analizę zmian w pionowym położeniu dna koryta Wisły przeprowadzono w oparciu o ogólnie przyjęte założenie, że tendencja w przebiegu minimalnych rocznych stanów wody na posterunku wodowskazowym w wieloleciu odzwierciedla pogłębianie lub wypłycanie, a także pionową stabilizację koryta w tym przedziale czasu. Celem pracy jest wskazanie skutków prac regulacyjnych, które rozpoczęły się na badanym odcinku Wisły około 1840 r. Szczególną uwagę zwrócono na zmiany zaistniałe na wybranych posterunkach wodowskazowych.
EN
The article presents the results of calculations concerning vertical changes of the Vistula channel bottom in the Carpathian Foreland over the last 150 years. The study involved 31 water gauge stations located along the river section between Goczałkowice and Puławy. Analysis of vertical changes of the Vistula channel bottom was carried out with the generally accepted assumption that tendency in the course of annual minimum water stages at measurement station during long-term period reflects continuous channel deepening or its shallowing and also its stable vertical position in the same time period. The aim of the article is to identify the results of the regulation works which were started on the Vistula stretch analysed in the Carpathian Foreland around 1840, with special regard to selected gauging sites.
PL
Dunajec jest jedną z większych rzek polskich z dużym zagrożeniem powodziowym i potencjałem hydroenergetycznym. Wybudowane zostały dwie wielkie zapory dla ochrony przeciwpowodziowej. z wykorzystaniem hydroenergetycznym piętrzenia wody w tych zbiornikach. W 1997 r. oddano do eksploatacji zaporę, zbiornik wodny i elektrownię Czorsztyn-Niedzica. W konsekwencji budowy zapór i zbiorników Czorsztyn-Niedzica oraz Rożnów zatrzymany został prawie całkowicie transport rumowiska, co spowodowało ciągłą erozję dna Dunajca poniżej Czchowa na odcinku 67,4 km. W chwili obecnej Dunajec ma charakter drenującej rzeki. W związku ze stale postępującą erozją denną poniżej Czchowa lokalnie do 4 m dla zatrzymania tego procesu i odtworzenia warunków położenia dna z okresu poprzedzającego budowę zbiorników, powstała koncepcja stabilizacji tego odcinka progami niskiego spadu. Progi stabilizacyjne będą mogły być wykorzystane do lokalizacji małych elektrowni wodnych, które będą pracować na średnim przepływie [Praca zbiorowa 2006].
EN
The one of the Polish rivers richest in water with substantial flood hazard and important hydro-energy potential. Two large flood protection and hydroenergy schemes were constructed on the Upper Dunajec: Rożnów-Czchów and Czorsztyn-Sromowce Wyżne. Lower Dunajec extends downstream from the Czchów hydraulic barrage to the outflow to the Vistula and is 67.4 km long. Construction of two large hydraulic schemes resulted in the increase of the low and average discharges, however, simultaneously important disturbance of sediment transport occurred. A large amount of sediment is deposited in the reservoirs. As the result of this process, significant erosion was observed along the Lower Dunajec reaching in some places even 4 m. This process was increased by the sediment exploitation from the river channel. Due to flood problems several training works were executed along the Lower Dunajec. All these resulted in lowering of the river channel, which became a draining river. Stabilization of the river channel is possible by means of the construction of special weirs with inflatable gates. Construction of the weirs gives the possibility of using heads for hydro-energy. It is proposed to construct small hydraulic power plants, which would operate during low and average discharges.
|
2003
|
tom Nr 1
18-21
PL
Przedstawiono podstawy metodyczne określania zmian położenia dna koryt rzecznych w długim okresie czasu. Dokonano też obliczeń wielkości tych zmian dla przekrojów wodowskazowych rzeki Dunajec i podano wyniki weryfikacji przeprowadzonej metodami niezależnymi. Znajomość tendencji i wielkości zmian ma znaczenie poznawcze i aplikacyjne.
EN
The paper presents the methodical principles of determination of changes in the position of river-beds in the long period. There have been made calculations of the magnitude of those changes for water -level indicator cross-sections of the Dunaj and have been presented results of verification carried out by means of various independent methods. The knowledge of the tendency and the magnitude of changes is of great cognitive and practical meaning.
PL
W dolinie Kamiennej już od wieków eksploatowano złoża rud żelaza. Nasilenie wydobycia, będące następstwem rozwoju techniki wielkopiecowej, nastąpiło na przełomie XVIII i XIX wieku. Ważną rolę dla rozwoju tego regionu odegrał Stanisław Staszic. Kamienna miała pełnić rolę źródła energii i środka transportu. W tym celu przeprowadzono regulację, która całkowicie zmieniła rzekę. Wyprostowanie, a więc i radykalne skrócenie przebiegu koryta doprowadziło do istotnych zmian w dynamice cieku. Zlikwidowanie meandrów oraz ujednolicenia przekroju poprzecznego wpłynęło również na obniżenie jakości życia biologicznego. Obecnie Kamienna płynie głęboko wciętym korytem. Na dużym obszarze woda stuletnia mieści się w korycie głównym, co powoduje silne drenowanie okolicznych terenów. Analizując aktualne mapy i dostępne przekroje poprzeczne rzeki, stwierdzono, że powrót do starego koryta nie jest możliwy ze względu na znaczne obniżenie się poziomu koryta i ograniczenie dopływu rumowiska przez zbiorniki na Kamiennej i Świślinie. Poza tym trzeba było zachować zabytki budownictwa i związany z nimi kanał. W tym momencie jedyne zmiany, które można byłoby wprowadzić to urozmaicenie samego koryta i brzegów rzeki. Efekt taki można osiągnąć poprzez wprowadzenie małych budowli regulujących i kierujących strumień wody.
EN
In Kamienna River Valley the iron ore exploitation was done for a very long time. The intensification of the mining took place in XVIII and XIX century. For this region played an important role Stanisław Staszic. Kamienna River was supposed to be the source of energy and way of transport. Therefore, the river canalization and intensive training was undertaken, in consequence the river course was straighten and shorten, which resulted in the significant change in the river dynamics. Meander elimination and introduction of a uniform cross-section resulted in deterioration of habitat. To-day Kamienna River has deeply incised bed, which causes the drainage of surrounding grounds. After the analysis of the old maps and the river cross-sections it was found that it is impossible to restore the old river bed, because of the important erosion and cut off the sediment transport by dams on Świślina and Kamienna Rivers. Moreover the canalized river along some industrial vestiges is a part of technical patrimony. Therefore the only slight improvements could be proposed – introduction of slight meanders, more natural bed form and irregular banks. That could be obtained by an introduction of small hydraulic structures diverting the water stream.
|
2009
|
tom Nr 10
397-406
PL
W związku z postępującą erozją denną Wisły za stopniem wodnym Przewóz w Krakowie, rzeka przestała pełnić funkcje szlaku żeglownego od Krakowa do Sandomierza - nawet na potrzeby żeglugi turystycznej. Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Niepołomickiej podjęło się pracy na rzecz szerokiej rewitalizacji Wisły w Małopolsce. Niestety, bez budowy stopnia wodnego Niepołomice i w dalszej kolejności stopnia wodnego Podwale pod Nowym Brzeskiem nie jest to możliwe. Dzięki tym inwestycjom przywrócona zostanie ciągłość liniowa szlaku żeglownego oraz nastąpi poprawa warunków gruntowo- wodnych na terenach przyległych do Wisły. Dodatkowo dwa stopnie wodne przyczynią się do powstania odnawialnych źródeł energii w postaci przepływowych elektrowni wodnych o mocy ok. 3 MW każda.
EN
Due to the progressing Vistulam bottom erosion after the Przewóz stage of fall in Krakow, the river ceased to be navigable between Krakow and Sandomierz - even for tourist navigation. The Association of Niepołomicka Land Admirers undertook works for the extensive regeneration of the Vistula river in the Małopolska region. Unfortunately, without building of the Niepołomice stage of fall and further of the Podwale stage of fall near Brzesko, it is not possible. Those investments will make the water trail navigable and will improve the land and water conditions in the areas bordering on Vistula. Additionally, two stages of fall will contribute to creation of renewable energy sources in from of flow-through water power plants of the capacity of 3 MW each.
PL
Dokonano analizy zmienności położenia dna koryt rzecznych w czasie w wybranych czterech profilach wodowskazowych na Rabie i Dunajcu. Wskazano przyczyny bardzo intensywnej erozji, wśród których należy wymienić: intensywny pobór rumowiska rzecznego, niewłaściwie prowadzone prace regulacyjne polegające na skrótach i zawężeniach koryt oraz budowę obiektów hydrotechnicznych, zaburzających ciągłość transportu rumowiska na długości rzeki. Prognozowanie zostało zrealizowane za pomocą metody LOESS, lokalnej ważonej regresji. W celu zbadania jak daleko długość ciągu historycznego wpływa na jakość prognozy, porównano 5-letnie prognozy oparte na 5-letniej historii z prognozami 5-letnimi opartymi na historii 10-letniej. Uzyskane wyniki wskazują na potrzebę wstępnej analizy danych przed zastosowaniem konkretnej wersji modelu polegającą na uwzględnieniu rodzaju zmienności wykazywanej przez ciąg historyczny.
EN
The analysis of time variability of riverbed elevation recorded at four cross-sections of two rivers: Raba and Dunajec was made. The causes of very intense erosion were pointed out, namely: intensive sediment extraction, inadequately carried out river training works including shortcuts and narrowings of riverbeds, and constructions of hydro-technical facilities, disrupting the continuity of sediment transport along the river length. Forecasting was carried out using a local weighted regression method, LOESS. In order to examine how far the length of the historical series influences the quality of forecasts, a comparison was made between the 5-year forecasts based on the 5-year history and the 5-year forecasts based on the 10-year history. The results suggest the need for preliminary data analysis before using a particular version of the model in order to take into account the type of variation exhibited by the historical series.
PL
Dokonano analizy zmienności położenia dna koryt rzecznych w czasie w wybranych trzech profilach wodowskazowych: Rakowie, Staszowie i Połańcu na rzece Czarnej, w długim, ponad 50-letnim okresie czasu, w powiązaniu ze stwierdzoną działalnością antropogeniczną w korycie cieku. Ponadto przeprowadzono analizę składu granulometrycznego rumowiska kształtującego badane przekroje korytowe w celu rozpoznania struktury koryta cieku, a także określenia intensywności przemieszczania się rumowiska. Czarna jest lewobrzeżnym dopływem Wisły, na znacznej długości jest rzeką przeobrażoną w wyniku regulacji technicznej, a w 36+000 km jej biegu zbudowany został zbiornik zaporowy Chańcza. Ujście Czarnej do Wisły położone jest w okolicy Połańca. Poprzez zmiany koryta rzeki w układzie pionowym i poziomym dążą do wykształcenia nowego profilu równowagi hydrodynamicznej w zaburzonych warunkach systemu fluwialnego. Jak wykazują obserwacje koryt badanego cieku, zwykle tempo tych zmian jest bardzo szybkie tuż po wystąpieniu zaburzenia, po czym w czasie ulega osłabieniu, a koryto osiąga ponownie równowagę hydrodynamiczną (np. w Połańcu). Ważną rolę w procesie kształtowania koryta rzeki odgrywa też proces erozji brzegów, w wyniku którego koryto zasilane jest materiałem o grubszej frakcji w stosunku do frakcji rumowiska, w którym utworzone jest dno rzeki. W korytach,gdzie ten proces ma miejsce obserwuje się agradację dna. Z obserwacji zmienności średnic charakterystycznych na długości Czarnej i z analizy rozkładu uziarnienia w poszczególnych profilach badawczych wynika, że stopniowe zmniejszanie się ziaren na długości rzeki jest zakłócone w wyniku dostawy rumowiska niesionego przez dopływy Czarnej, jej zdolności do transportu ziaren o maksymalnej średnicy. Ponadto zakłócenia te obserwuje się na odcinku powyżej i poniżej zbiornika Chańcza.
EN
The analysis of variability of riverbed elevation recorded at three selected gauging cross-sections: Raków, Staszów and Połaniec on Czarna River is presented in the current paper. The studies concern the period of more than fifty year. Focus was on the analysis of the riverbed changes in relation with known anthropogenic activities in the bed of the river. In addition, an analysis of grine size distribution of sediment forming the river channel was examined. The studie was done in order to identify the structure of riverbed, as well as the intensity of sediment movement throughout the ricer course. Czarna river is a left tributary of the Vistula river, at a considerable length, is transformed as a result of technical river channel regultion. At 36+000 km of the river course, Chańcza dam was set. The mouth of Czarna river is located close to the Town of Połaniec. The river channel aspire to shape a new longitudinal profile of hydrodynamic balance in new conditions of fluvial system, by changing its shape in the vertical and horizontal direction. As indicated by river channel observations, changes are very fast after a disturbance, after which they are weakening, and the riverbed reaches again hydrodynamic equilibrium (eg. In Połaniec). An important role in riverbed development plays also bank erosion process. Riverbed is supplied with thicker grains than this fraction, which forms the bottom. In the river channels where this process takes place accummulation of sediment in the bottom is observed. According to observations, the variability of sediment characteristic diameter along Czarna river course is disturbed. This is due to the seiment supply by the tributaries of Czarna river and its ability to transport the grains with a maximum diameter. Moreover, these disturbances are observed in the section upstream and downstream of the Chańcza reservoir.
PL
Głównym celem prezentowanych badań jest określenie zmian morfologicznych na „uregulowanym” odcinku rzeki Czarna Nida, spowodowanych czterema wezbraniami. Na odcinku tym wykonano pomiary geometrii dwunastu przekroi poprzecznych po przejściu fal wezbraniowych, składu uziarnienia materiału dennego oraz prędkości przepływu. Oceniono zmiany warunków hydrodynamicznych, mających decydujący wpływ na objętość transportowanego materiału dennego, rozmycie skarp i tym samym na kształt koryta. Oceniono objętość materiału zakumulowanego w obrębie koryta i równiny zalewowej oraz pochodzącego z erozji skarp. Objętość transportu rumowiska została obliczona równaniem Ackersa i White’a. Stwierdzono, że procesem mającym największy wpływ na transformacje koryta jest depozycja, a usunięcie wyspy śródkorytowej może wpłynąć na rozmieszczenie stref erozji i sedymentacji w korycie.
EN
The main goal of the presented research was to determine the morphological changes in the "regulated" section of the Czarna Nida River caused by four freshets. The surveying measurements of twelve cross-sections, bed material composition and stream velocity were carried out. The changes of the hydrodynamic conditions, having a decisive impact on the intensity of transported material, bank erosion and thus on the channel shape were estimated. The volume of material accumulated within the channel and flood plains and derived from bank erosion was estimated. The Ackers and White- equation was used to calculate the volume of transported material. It was found that the greatest impact on the river channel transformation has the deposition of material.
first rewind previous Strona / 2 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.