Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Ekologia a ochrona środowiska

100%

Lonc E.

|

nr 2[36]

2

Przełom ekofilozoficzny w myśleniu według Zdzisławy Piątek

100%

Fiut I. S.

|

tom Vol. 6, nr 1

95-106

EN

In the opinion of Zdzisława Piątek, the eco-philosophical breakthrough has its genesis in the development of 20th century new axiology indicating, that the value of “sustainability of life” constitutes the highest value for man. On the moral plane, it becomes the source of biocentric and and ecocentric attitudes, lessening human “species chauvinism”. Such attitudes are characterized by the profound axiological conviction that nature as the original environment of human existence possesses internal value, and therefore must constitute the source of ethical concern as a morally vital object. Consequently, man as a source of ethical choices should be responsible for nature’s mode of being, which is strictly related to the quality of his life and dignity, as well as defines the fate of future generations of mankind. According to Zdzisława Piątek, the development of natural and biological sciences constitutes another important cause of eco-philosophical breakthrough. Presently, these sciences provide vast rational knowledge concerning the real relationships between humans, both their biological and cultural essence, and their natural living base. This knowledge provides not only assumptions and arguments for the eco-philosophy, but also broadens the spaces of reflection over the role and place of man within the natural being, and also the future of this natural coexistence. Zdzisława Piątek also believes that the progress of natural and biological sciences must be evolution-oriented on the level of philosophical analysis, and should correspond to the development of social sciences and humanities in order, that the understanding of man as a link of historical process of evolution would be possible, alongside his mind and its symbolic outcomes, creating his culture and generating the forms of social interactions. This knowledge presents the real situation of man within the system of biosphere and renders it possible for him to make critical use of scientific achievements in order to assure a harmonious coexistence of people and nature, as well as the further development of their specific species characteristics, the expression of which is culture. Zdzisława Piątek also criticizes the idealistic and radically anthropocentric attitudes which juxtapose the cultural essence of man with his relationships with the natural determinants of his existence, for instance the concept of “intelligent design”. Such attitudes limit the freedom of scientific research and prevent the rational use of scien-tific discoveries that could serve the improvement of the quality of human life and actual dignity of man.

PL

Przełom ekofilozoficzny w myśleniu w świetle rozważań filozoficznych Zdzisławy Piątek ma swoją genezę w rozwoju w XX wieku nowej aksjologii wskazującej, że najwyższą wartością dla człowieka staje się wartość „trwałości życia”, która na płaszczyźnie moralnej staje się źródłem postaw biocentrycznych oraz ekocentrycz-nych, osłabiających jego „szowinizm gatunkowy”. Postawy te cechuje głębokie przekonanie aksjologiczne, że przyroda jako naturalne środowisko istnienia człowieka ma wartość wewnętrzną, a więc musi być źródłem troski etycznej jako przedmiot ważny moralnie, a człowiek jako podmiot wyborów etycznych powinien odpowiadać za jej kondycję bytową, która ściśle łączy się z jego jakością życia oraz godnością i określa również losy przyszłych pokoleń gatunku ludzkiego. Drugą ważną przyczyną przełomu ekofilozoficznego w myśleniu według tej myślicielki jest rozwój nauk przy-rodniczych i biologicznych, które dostarczają obecnie szerokiej wiedzy racjonalnej na temat rzeczywistych związków człowieka, jego biologicznej, ale i kulturowej natury z jego bytowym podłożem przyrodniczym. Wie-dza ta dostarcza nie tylko przesłanek i argumentów dla rozwoju myślenia zorientowanego ekofilozoficznie, ale poszerza przestrzenie refleksji aksjologicznej nad rolą i miejscem człowieka w bycie przyrodniczym oraz przy-szłości tej naturalnej koegzystencji. Piątek sądzi również, że postęp nauk przyrodniczych oraz biologicznych musi być na poziomie analizy filozo-ficznej zorientowany ewolucyjnie i musi korespondować z rozwojem nauk społecznych i humanistycznych, by możliwe było rozumienie człowieka jako ogniwa dziejowego procesu ewolucji wraz z jego umysłem oraz jego symbolicznymi wytworami, tworzącymi jego kulturę i generującymi formy społecznych interakcji. Ma bowiem świadomość, że wiedza ta uświadamia realną sytuację człowieka w systemie biosfery i pozwala na krytyczne wykorzystywanie osiągnięć nauki w celu harmonijnej koegzystencji ludzi z przyrodą oraz dalszy rozwój ich specyficznie gatunkowych cech, których wyrazem jest właśnie kultura. Krytykuje również stanowiska ideali-styczne i skrajnie antropocentryczne, przeciwstawiające kulturową naturę człowieka jego związkom z przyrod-niczymi determinantami jego bytowania – np. koncepcję inteligentnego projektu (the intelligent design). Stano-wiska takie ograniczają bowiem wolność badań naukowych i uniemożliwiają wykorzystywanie rozumne odkryć naukowych do podniesienia jakości życia ludzi i rzeczywistej godności człowieka.

3

Edwarda Goldsmitha krytyka nowożytnego paradygmatu postępu naukowo-technicznego

85%

Ganowicz-Bączyk A.

|

nr 3

37-48

EN

Environmental ethics finds many of its proponents among philosophizing naturalists. Interesting attitude is presented by Edward Goldsmith, who built a biospheric ethics based on the Gaia Hypothesis by James Lovelock. Goldsmith criticizes the Modern scientific paradigm. He perceives it as false and critical-creative for the relation of the humankind with ecosphere. Behind that paradigm states specific way of understanding of progress and particular ontological, axiological and ethical assumptions (ex. social Darwinism and ethical utilitarianism). Goldsmith calls ethics which covers those convictions a ‘technospheric’ ethics. He submits assumptions of this ethical attitude for criticism and oppose it to a biospheric ethics. According to the author, ethics that creates favourable conditions for achieving Gaia’s goals was natural for primitive human societies. This ethics required from human to keep a cosmic order – that is wellbeing of individuals as well as the whole community. It assumed to follow an appropriate Way, which depends on respecting definite duties and behaviour, especially in the field of rituals and religious life. Therefore, as Goldsmith convinces, one can protect effectively the ecospheric order only in a religious way. In his opinion, does not exist more immoral venture than progress, which systematically leads to replacement of the biosphere by technosphere. The progress based on the technics leads inevitably to destruction. If we want to survive as a species – we need to return to the biospheric ethics.

PL

Etyka środowiskowa znajduje wielu zwolenników wśród filozofujących przyrodników. Interesujący głos w tym temacie zabiera Edward Goldsmith, który na bazie Hipotezy Gai Jamesa Lovelocka zbudował etykę biosferyczną. Goldsmith krytycznie odnosi się do paradygmatu nowożytnego przyrodoznawstwa, uznając go za błędny oraz kryzysotwórczy w relacji ludzkości z całą ekosferą. Za paradygmatem tym stoi określone rozumienie postępu ludzkości oraz konkretne założenia ontologiczne, aksjologiczne i etyczne (np. darwinizm społeczny, utylitaryzm etyczny). Goldsmith nazywa etykę stojącą za tymi przekonaniami etyką technosferyczną, poddaje krytyce jej założenia i przeciwstawia jej etykę biosferyczną. Jego zdaniem, etyka sprzyjająca realizacji celów Gai była obecna w pierwotnych społecznościach ludzkich. Wymagała ona od człowieka utrzymywania porządku kosmicznego, a zarazem dobrostanu jednostki i całej społeczności, poprzez podążanie właściwą Drogą, tzn. przestrzeganie określonych obowiązków oraz zachowań, szczególnie w obszarze rytuałów i życia religijnego. Dlatego, jak przekonuje Goldsmith, skutecznie chronić porządek ekosfery można wyłącznie w sposób religijny. Nie ma, jego zdaniem, bardziej niemoralnego przedsięwzięcia niż postęp, który wiedzie systematycznie do zastąpienia biosfery przez technosferę. Rozwój oparty o technikę prowadzi w sposób nieunikniony do destrukcji. Jeśli chcemy przetrwać jako gatunek – musimy powrócić do etyki biosferycznej.

4

Genesis of the COVID-19 pandemic. An attempt at analysis based on the New Green Political Theory

80%

Ruszkowski J. , Żurek M.

|

nr 4(62)

25-43

EN

The analysis includes an attempt to identify the ecopolitical genesis of the COVID-19 pandemic caused by the pathogenic virus SARS-CoV-2, based on the New Green Political Theory paradigm.NGPT is a modernised version of the classic Green Political Theory, extended to include opposite and dichotomous concepts (such as unsustainable development) and the consequences of post-democratic turn. It can be hypothesised, according to NGPT, that the appearance of the virus SARS-CoV-2 in November 2019 in Chinese Wuhan was only the result of previous eco-political actions or omissions. The main research question: is the New Green Political Theory (NGPT) as a revised paradigm useful for identifying political processes, actions or omissions that have contributed to COVID-19 disease appearing in political sphere and becoming a global pandemic? The methodological tool planned for research tasks will be the equilibrium/nonequilibrium approach (E/NA), because the New Green Political Theory tests the tensions between opposing and dichotomous concepts based on the antagonism of ecocentrism versus anthropocentrism.

PL

Podjęta analiza obejmuje próbę identyfikacji ekopolitycznej genezy pandemii COVID-19 wywołanej patogenicznym wirusem SARS-CoV-2 w oparciu o paradygmat „nowej zielonej” teorii politycznej (ang. New Green Political Theory, NGPT). NGPT jest zmodernizowaną wersją klasycznej „zielonej” teorii politycznej (ang. Green Political Theory), rozszerzoną o koncepcje przeciwstawne i dychotomie (jak np. niezrównoważony rozwój) oraz o następstwa postdemokratycznego zwrotu. Autorzy weryfikują w tym artykule hipotezę, zgodnie z założeniami NGPT, że pojawienie się wirusa SARSCoV-2 w listopadzie 2019 r. w chińskim Wuhan było jedynie skutkiem wcześniejszych politycznych działań lub zaniechań. Główne pytanie badawcze brzmi: czy nowa zielona teoria polityczna (NGPT) jako zrewidowany paradygmat jest przydatna do identyfikacji procesów ekopolitycznych, działań lub zaniechań, które przyczyniły się do tego, że choroba COVID-19 stała się nowym wyzwaniem dla polityków i nabrała charakteru globalnego w formie pandemii? Narzędziem metodologicznym do zaplanowanych zadań badawczych będzie podejście oparte na dychotomii równowaga/nierównowaga (equilibrium/nonequilibrium approach – E/NA), gdyż nowa zielona teoria polityczna testuje napięcia pomiędzy koncepcjami przeciwstawnymi i dychotomicznymi, których źródłem jest bazowy antagonizm: ekocentryzm versus antropocentryzm.

5

Wokół pojęcia alienacji ekologicznej

80%

Domeracki P.

|

nr 12