Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Cry of the earth, of the poor, and of the spirit. Physical, ethical, and spiritual dimensions of the ecological crisis

100%

Kureethadam J. I.

|

nr 4

9-30

EN

The article offers a comprehensive understanding of the contemporary ecological crisis from a scientific, moral and theological perspective. The physical dimension of the crisis is evident in the host of authoritative war¬nings from the scientific community in recent years. The crisis is also ethical for the fact that its disproportionate victims are the poor communities who have contributed least to causing the problem in the first place. At a still deeper level, the ecological crisis is also a profoundly spiritual crisis, as it results primarily from our inability to look at the physical world as God’s creation, the primordial revelation of divine goodness and glory. The author skilfully weaves together the physical, moral, and religious dimensions of the problem into a unitary whole, and argues that it is only a holistic view of the crisis that can awaken us to the true magnitude of the unprecedented challenge facing our common home

2

Marcusa Vogta próba integracji zasad ekorozwoju z Katolicką Nauką Społeczną

100%

Czekalski R.

|

tom 11

|

nr 2

47-63

EN

In this article we have attempted to answer the question of the possibilities of integrating the principles of eco-development with Catholic social teaching. We have done so on the basis of the works of a German moral theologian M. Vogt. The integration of the principles of eco-development with the Catholic social teaching may take place in a dialogue between the theology of creation together with its implications and the knowledge of nature. Considering the issue from the socio-ethical perspective it is vital to work out a new social agreement, which would take into account justified, although unspecified, claims of future generations. The integration of the principles of eco-development with Catholic social teaching is by no means impossible, although Vogt warns against treating the concept of eco-development as a superior issue - it is not a solution itself, but rather a key to the solution of contemporary problems at an intersection of three dimensions: social, economic and ecological. The proposed principle of eco-development shall become autonomous not in isolation to the traditional principles of Catholic social teaching, but in relation to them. The novelty of this principle is more about a new perspective, where man has to learn to see himself as part of creation as a whole. The principle also calls for a new way of thinking, which is the transition from a linear to a network way of thinking.

3

Sposoby ujmowania edukacji ekologicznej

75%

Bernadkiewicz A.

|

nr 1

252-528

EN

Recently, relation between human being and nature is mainly that environmental resources are gained by people to assurance themselves worthy living conditions. People’s actions are often not very well motivated, leading to serious consequences such as degradation of environmental components. The way of making use of biosphere components are undoubtedly depend on degree of ecological awareness and on people’s responsibility for environment. A creation of pro-ecological attitudes is one of main goals of ecological education. This article shows the ways of understanding ecological education, the areas of its interest, its essence, and the most important trends and values in the contemporary world.

4

Lynn White a Max Oelschlaeger - dva pohledy na roli křesťanství v environmentální krizi

75%

Zámečník J. , Binka B.

|

nr 6

889-907

EN

The authors in this article treat the problem of the relation of the Judaeo-Christian tradition and the environmental crisis. It returns to the arguments of Lynn White and analyses them in detail, in order to show that an unproblematic acceptance or refusal of White’s attitude does not reflect the complexity of this relation. At the same time, the article fills the gap in Czech reflection of environmental thought by acquainting the reader with the conception of the philosopher Max Oelschlaeger, who allows us to see White’s arguments in a new light and puts paid to what the authors call “White’s Myth”.

DE

Die Autoren befassen sich im vorliegenden Artikel mit dem Problem der Beziehung von jüdisch-christlicher Tradition und environmentaler Krise. Sie greifen dabei auf die Argumente von Lynn White zurück, die detailliert analysiert werden, um nachzuweisen, dass eine bloße Übernahme oder Ablehnung der Ansichten Whites der Komplexität dieser Beziehung nicht gerecht wird. Der Artikel füllt auch die Lücke in der tschechischen Reflexion des environmentalen Denkens, indem der Leser mit dem Konzept des Philosophen Max Oelschlaeger vertraut gemacht wird, das Whites Argumente in einem neuen Licht erscheinen lässt und den von den Autoren so bezeichneten „White-Mythos“ zerstört.

5

Ekologiczna perspektywa we współczesnym nauczaniu Magisterium

71%

Szafulski A.

|

tom 11

|

nr 1(19)

47-58

EN

Catholic Church expresses opinions about social, political, economic and ecological issues. It is so because these are the issues in which a human being is involved as an intelligent and free being, a subject of rights and obligations. Magisterium Ecclesiae considers natural environment degradation problems from the theological and ethical point of view. The Church emphasizes that the ecological crisis cannot be seen only in economic and political dimensions, because it also contains moral life aspects. To exhibit ecological perspective in the modern teaching of Magisterium the following accents has been presented. The first one considers comprehending creation from the theological point of view. This view is a base for pro-ecological teaching of the Church. The second accent shows the main signs of the ecological crisis. The third one leans on the main reasons of the crisis. The last one in turn contains conclusions and proposals.

PL

Jeżeli Kościół wypowiada się na tematy społeczno-polityczne i gospodarczo-ekologiczne, to tylko z tego powodu, że w tych kręgach działalności główną rolę odgrywa człowiek będący najdoskonalszym stworzeniem. Jest on bowiem istotą rozumną i wolną. Jest tym, co słusznie nazywamy podmiotem praw i obowiązków. Magisterium Ecclesiae problemy degradacji środowiska naturalnego rozpatruje z teologiczno-etycznego punktu widzenia. Zagadnienie istoty i zakresu kryzysu ekologicznego bywa najczęściej sprowadzane do wymiarów czysto ekonomicznych i niekiedy dodatkowo także do płaszczyzny politycznej. Tymczasem zagadnienie to ma o wiele większy zakres, a mianowicie charakteryzuje go odniesienie do natury moralnej. W celu przedstawienia ekologicznej perspektywy we współczesnym nauczaniu Magisterium uwzględnione zostały następujące zagadnienia. Pierwsze z nich podejmuje próbę teologicznego odczytania stworzenia, które jest podstawą proekologicznego nauczania Kościoła. Na drugim miejscu ukazane są główne przejawy wspomnianego kryzysu. Część trzecia poświęcona jest najważniejszym przyczynom powstałego kryzysu w zakresie ochrony naturalnego środowiska człowieka. Całość artykułu zamykają stosowne wnioski i postulaty.

6

Pedagogiczne aspekty bezpieczeństwa ekologicznego

63%

Sarzała D.

|

nr 3

EN

The article discusses issues related to activities related to ensuring ecological security in the situation of growing threats to the natural environment. An analysis of the sources of this phenomenon and the role of pedagogy in ensuring ecological safety and the creation of appropriate human-natural world relations has been carried out. The need to include ecological issues in the general upbringing process was also pointed out. Particular attention was paid to the importance of ecological pedagogy in restoring the balance between the natural environment and the activity of modern man and ensuring ecological security, which is one of the most important challenges of contemporary societies.

PL

W artykule poruszono problematykę dotyczącą działań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa ekologicznego w sytuacji narastających zagrożeń dla środowiska przyrodniczego. Ponadto przeprowadzono analizę dotyczącą źródeł tego zjawiska oraz roli pedagogiki w zapewnieniu bezpieczeństwa ekologicznego i tworzeniu właściwych relacji między człowiekiem a światem przyrody. Wskazano także na potrzebę szerszego włączenia problematyki o charakterze ekologicznym w ogólny proces wychowania. Szczególną uwagę zwrócono na rolę pedagogiki ekologicznej w przywracaniu stanu równowagi między środowiskiem przyrodniczym a aktywnością współczesnego człowieka oraz w zapewnieniu bezpieczeństwa ekologicznego, które jest jednym z najważniejszych wyzwań współczesnych społeczeństw.

7

Rozwój innowacji a polityka ekologiczna Polski i Unii Europejskiej

63%

Marciniuk-Kluska A. , Chrząścik I. , Szymalska M. , Kluska M.

|

nr 1

213-222

EN

The paper presents the ecological strategy of the European Union and Poland as well as the aspects of the needs to implement innovations, the fast growth of the economy is influencing natural habitat more and more negatively. And at this stage new and more efficient technologies should be implemented and particularly eco-innovations. As the European Union directs more and more funds into this area, it becomes easier to receive financial aid. But the needs in this area are still enormous, they are particularly visible in those places where the danger zones for the natural habitat exist.

8

Integralna ochrona środowiska w nauczaniu Jana Pawła II

63%

Bołoz W.

|

nr 1

117-127

EN

In his teaching John Paul II paid a lot of attention to the subject of environmental protection. His holistic concept incorporates the most important issues that relate to preservation of natural resources that still exist. Among many issues discussed by him the following seem to be of the highest importance. The ecological issue refers to all people irrespective of religious or political views. Natural environment degradation bears negative consequences which apply to everyone, the Pope regards his comments on the natural environment protection as the Church’s support for the peoples’ efforts in overcoming the growing ecological crisis. In John Paul’s II opinion, so-called “anthropological mistake” is the basis for thoughtless degradation of natural environment. A human being who discovers his ability to transform and, to some extent, to create the world through his own work believes he can disobediently rule the Earth and bring it under his absolute control. He acts as if the Earth did not have its own shape nor an intention previously indicated by God. God’s intention for the Earth may indeed be expanded by a human but it should not be fought against. Instead of being God’s co-worker in the act of creation a human tries to replace Him. As a consequence, nature, which is oppressed rather than ruled by a human, protests. Ecological crisis is seen as a consequence of troubled relationship between a human and nature. In this relationship a human is driven only by his own economical needs. He does not take into consideration the specificity of nature’s constituting components: natural resources, plants and animals. Another important reason for the environment crisis is inconsiderate output of natural resources as if they were to last forever. Natural environment exploitation is reprehensible. However, destruction of “human environment” is equally dangerous. Alike with the Earth, which should be used respectfully in accordance with its initial intention, a human ought to value his own “natural and moral construction he was equipped with”. According to the teaching of the Church, God gave the Earth with everything it consists for the use of all the people and nations, this sense of common property also bears common responsibility for the existing goods. Because it is a shared property, it should be of a public concern, therefore , every enterprise that makes use of natural resources is obliged to take care of the environment.

9

Transhumanistyczna denaturalizacja w świetle ekologii integralnej

63%

Grabińska T.

|

tom 30

|

nr 1

277-304

EN

Facing the challenges of the ecological crisis is a constant concern of the Catholic Church. Since the 1960s, successive documents of the Holy See present not only threats but also ways of solving the crisis, such as by implementing the program of human ecology formulated by St John Paul II or its derivative – Pope Francis’ integral ecology announced in the encyclical Laudato si’. The article presents a new form of threats to the naturalness (the so-called denaturalization tendency) of the existence of man and other entities, which are brought by new integrated technologies, but not because of purely technological goals and methods, but because of the way of exploiting achievements as postulated in the ideology of transhumanism. The problems of naturalistic versus culturalist reduction of man and his products are considered in the context of transhumanism and posthumanism. The posthumanist vision of the virtualization of being, not only of a human, is also discussed from the point of view of the way of existence of an intentional object. As a result of the considerations, the personalistic concept of man turns out to be an objective counterbalance to the trans- and posthumanist visions of human existence: human person is able to enrich its own psycho-physical condition as well as the human and natural environment with technology.

PL

Sprostanie wyzwaniom kryzysu ekologicznego jest stałą troską Kościoła. Od lat 60. ubiegłego wieku kolejne dokumenty Stolicy Apostolskiej przedstawiają nie tylko zagrożenia, ale także sposoby rozwiązywania kryzysu, np. poprzez wdrażanie programu ekologii ludzkiej, sformułowanego przez św. Jana Pawła II, lub jej pochodnej – w postaci ekologii integralnej papieża Franciszka, ogłoszonej w encyklice Laudato si’. W niniejszym artykule przedstawia się nową postać zagrożeń naturalności (tzw. denaturalizację) istnienia człowieka i innych jestestw, jakie niosą z sobą nowe zintegrowane technologie, ale nie ze względu na czysto technologiczne cele i metody, lecz ze względu na sposób wykorzystania osiągnięć postulowany w ideologii transhumanizmu. Rozważane są w kontekście transhumanizmu i posthumanizmu problemy redukcji naturalistycznej versus kulturalistycznej człowieka i jego wytworów. Posthumanistyczna wizja wirtualizacji bytu, nie tylko człowieczego, jest dyskutowana także z pozycji sposobu istnienia przedmiotu intencjonalnego. W wyniku rozważań personalistyczna koncepcja człowieka okazuje się ideową przeciwwagą dla trans- i posthumanistycznej wizji ludzkiego bytu, wzbogacającą technologią własną kondycję psychofizyczną, jak i otoczenie ludzkie oraz przyrodnicze.

10

O „nowo pojętą oszczędność”. Umiar w socjalistycznym systemie wartości

63%

Parfianowicz W.

|

2022

|

tom 117

|

nr 1

52-69

EN

This article explores discussions on the ecological crisis and the relationship between humans and the natural environment which continued in the 1970s in Poland. The author is interested in the role of ecological reflection in Polish socialist philosophy of that time. She analyses the discussions on ecology, scientific and technological revolution, economic growth, consumerism and projects of living in moderation conducted at the conference ‘Development of Polish culture in the perspective of the socialist system of values’ organised by the ‘Poland 2000’ Committee for Research and Prognosis at the Polish Academy of Sciences in the spring of 1975. The debates are placed in the context of global and regional processes unfolding at the time alongside the development of science, economic strategies, and the growing environmental awareness. The analysis takes the perspective informed by the current knowledge on the ecological and climate crisis along with its root causes. The concept of degrowth provides a theoretical framework. The author also ponders on the knowledge that could be derived from the experience of the Central European socialist countries and its relevance to the development of contemporary eco-socialist ideas.

11

Edukacja ekologiczna w polskiej podstawie programowej

63%

Kozłowska A.

|

tom 44

123-150

EN

The purpose of the study was an investigation on a content of the core curriculum in Poland, for kindergarten children (aged 3–6) and primary school students (aged 7–18), in reference to educational demands, created by the global ecological crisis. As a source of these demands, IPCC Assessments Reports on Climate Change and UN over-arching strategies for sustainability and environmental education were used, as well as the European Union green policies’ package (The European Green Deal). Poland, as a member of the EU and a party of the United Nations Framework Convention on Climate Change, is obliged to promote and implement “green” policies, through incorporation of them into national legislation and the state system of education. The analysis revealed in Polish core curriculum lack of content, connected with the global ecological crisis and climate change, as well as with strategies of combating them. This result shows a dramatic content gap in environmental education of Polish students, regardless the fact that ecology is a fundament of global and European developmental strategies. The responsibility for this situation is beard on decision makers for a state educational policy; in a context of Polish law, this is the Ministry of Education and the Minister for Education himself.

12

Kto dziś wierzy w wodniki? Ekologiczne inspiracje w ponowoczesnej literaturze czeskiej (przypadek Miloša Urbana)

63%

Gawarecka A.

Forum Poetyki

|

2021

|

nr 24

140-161

EN

Miloš Urban, a Czech writer, is mostly associated with postmodernist playing with the convention of the metaphysical thriller. In 2001 he published Hastrman, a novel representing so-called green literature, for which he received the prestigious Magnesia Litera award. His concerns about progressive degradation of the natural environment of northern Czechia inspired him to develop a creative method which allows him to highlight threats related to the ecological crisis without excessively lecturing the reader. By reaching for genological models of the nineteenth-century ethnographic novel, combining them with elements of horror and contemporary political fiction and – first and foremost – adding the vodyanoy (i.e., a figure that is not only deeply rooted in Czech cultural memory, but also characterized by an animalistic-or demonic-human ontological duality), Urban achieved a particular ethical undecidability of the protagonist’s actions. The titular hastrman acts for “a good – ecological – cause”, but in order to fulfill his mission, he uses criminal, strictly terrorist methods. As a result, the novel asks questions instead of offering definitive answers, forcing the reader to rethink their own attitude and propose tools for salvation of the gradually, but inevitably disappearing traditional order based on the harmonious cooperation between man and surrounding nature.

PL

Miloš Urban, czeski prozaik, kojarzony przede wszystkim z postmodernistycznymi grami z konwencjami thrillera metafizycznego, opublikował w 2001 r. nagrodzoną prestiżową nagrodą Magnesia Litera powieść Hastrman, włączając się tym samym w nurt tak zwanej literatury zielonej. Niepokój wywołany coraz bardziej nasilającą się degradacją środowiska naturalnego północnych Czech skierował uwagę pisarza w stronę wypracowania metody twórczej, zdolnej – bez zbyt jednoznacznego pouczania czytelnika – do wskazania zagrożeń związanych z kryzysem ekologicznym. Sięgając po wzorce genologiczne dziewiętnastowiecznej powieści etnograficznej, łącząc je z elementami horroru oraz współczesnej political fiction oraz – w największej mierze – umieszczając w centrum świata przedstawionego tekstu (w funkcji narratora i protagonisty) wodnika, a zatem figurę nie tylko głęboko zakorzenioną w czeskiej pamięci kulturowej, lecz także obdarzoną dualną zwierzęco- bądź demono-ludzką charakterystyką ontologiczną, Urban uzyskał efekt swoistej etycznej nierozstrzygalności poczynań bohatera. Tytułowy hastrman działa „w słusznej – ekologicznej – sprawie”, ale by zadanie swe zrealizować, korzysta ze zbrodniczych, stricte terrorystycznych, metod. Dzięki temu powieść, zamiast formułować stanowcze odpowiedzi, stawia raczej pytania, zmuszając odbiorcę do przemyślenia własnej postawy i do zaproponowania narzędzi ocalenia stopniowo, ale nieuchronnie zanikającego tradycyjnego porządku, bazującego na harmonijnej współpracy człowieka z otaczającą go przyrodą.

13

Kwestia ochrony życia ludzkiego - czyli konieczność uznania miłości do człowieka za podstawę szacunku do naturalnego środowiska

63%

Biały S.

|

nr 1

179-190

EN

The point of departure for the reflections in this article was the premise that the ecological crisis is the result not only of the degradation of nature, but also comes from the destruction of that environment, which is the spirituality of modern man. the point is that the more and more intensive use of the biosphere causes many unfavorable chemical and biological changes in the natural environment, which not only have their source in the way of thought and acting of man, but also have their effects on these. Because of this, the author comes to the conclusions that among the fundamental tasks that are before the world of today, one must also include the equiping of man with an ecological knowledge (that is: with a determined set of information connected in a causal-consecutive system on the subject of the functioning of the natural environment and the dependences between it and civilization), but above all: with a system of values and their normative equivalents. Only in such a manner can people be instilled with an adequate attitude, understood as a developed feeling of a link with the world of nature and its parts. We speak here of the readiness for its defense, manifested in concrete actions. Thus , an essential role of such a scientific discipline as environmental ethics shall be giving people the proper catalog of values and norms, which could properly form their motivations, attitudes and behavior as regards the natural environment, which at the end we call the relation of man to himself.

14

Odpowiedzialność ekologiczna jako istotny obszar ludzkiej odpowiedzialności – wymiar lokalny i globalny

63%

Marek-Bieniasz A.

|

2015

|

nr 3

16-28

EN

In the era of global ecological crisis responsibility for the state of the biosphere (ecological responsibility) stands as one of the most important areas of human responsibility. It is impossible to analyze the phenomenon of environmental responsibility in isolation from the phenomenon of responsibility at all (in general) and its ontic conditions. The carried out analysis of the selected ontic conditions of taking responsibility demonstrates the conditions for taking ecological responsibility. This analysis allows to explain i.a. the close relationship between incurring ecological responsibility at the local and global levels. Ecological responsibility is always carried out at the local level but it has both local and global meaning due to the effects of complying or non-complying with ecological responsibility. These effects should be borne in mind in the process of making decisions about education, politics, or economy in such a way that that they do not increase the existing ecological risk.

PL

W sytuacji globalnego kryzysu ekologicznego odpowiedzialność za stan biosfery (odpowiedzialność ekologiczna) jawi się jako jeden z najważniejszych obszarów ludzkiej odpowiedzialności. Nie sposób analizować fenomenu odpowiedzialności ekologicznej w oderwaniu od fenomenu odpowiedzialności w ogóle (w sensie ogólnym) i jej ontycznych uwarunkowań. Przeprowadzona analiza wybranych ontycznych warunków ponoszenia odpowiedzialności ukazuje warunki ponoszenia odpowiedzialności ekologicznej. Prowadzi ona m.in. do wyjaśnienia ścisłego związku pomiędzy ponoszeniem odpowiedzialności ekologicznej w wymiarze lokalnym i globalnym. Odpowiedzialność ekologiczna realizowana jest zawsze w wymiarze lokalnym. Ma przy tym i lokalne, i globalne znaczenie ze względu na skutki wywiązywania się lub niewywiązywania się z odpowiedzialności ekologicznej. Skutki te należy mieć na względzie w procesie podejmowania decyzji dotyczących edukacji, polityki, gospodarki czy ekonomii, tak by niosły one ze sobą jak najmniejsze ryzyko ekologiczne.

15

Paradygmat rozwoju zrównoważonego – ujęcie krytyczne

63%

POCZTA-WAJDA A. , SAPA A.

|

tom 4

131-142

PL

Rozwój zrównoważony to koncepcja, która znajduje obecnie zastosowanie w wielu dziedzinach gospodarki. Jej wdrażanie ma jednak swoich zwolenników, jak i konstruktywnych przeciwników. Ze względu na przewagę literatury odnoszącej się do idei zrównoważonego rozwoju w sposób pozytywny, celem pracy było przedstawienie uwag krytycznych formułowanych wobec tej koncepcji. Artykuł ma więc charakter przeglądowy i opiera się na analizie literatury polsko- i anglojęzycznej. Do najważniejszych zarzutów formułowanych wobec idei rozwoju zrównoważonego zaliczyć należy: wewnętrznie sprzeczną, zbyt ogólną i niejasną definicję rozwoju zrównoważonego; nadużywanie pojęcia rozwój zrównoważony, co doprowadziło do dewaluacji tego terminu; a także brak efektów wdrażania rozwoju zrównoważonego i pogłębianie się problemów, które miał on rozwiązać. W celu przełamania impasu na forum ONZ, konieczne jest sformułowanie wymiernych wytycznych i podjęcie konkretnych działań, a także znaczne środki finansowe.

EN

The concept of sustainable development is now being used in many areas of the economy. Its implementation, however, has its supporters and constructive opponents. Because most authors have a positive attitude towards sustainable development, the aim of the study is to present critical views regarding this concept. The article is based on The analysis of Polish and English literature. The most important critical opinions formulated against the idea of sustainable development include: contradictory, too general and vague definition of sustainable development; abuse of the concept of sustainable development, which has led to the devaluation of the term; and the lack of effects of the implementation of sustainable development and the ever deepening of the problems it was supposed to solve. In order to break the United Nations deadlock, it is necessary to formulate measurable guidelines and to take concrete actions, which require significant financial resources.

16

L’Amas ardent de Yamen Manai ou comment penser la crise politique au miroir de l’écologie

63%

Zlitni-Fitouri S.

|

tom 17

|

nr 1

41-50

EN

The purpose of this study is to show how the Tunisian writer Yamen Manai, describes, in L’Amas ardent, the mechanisms of an environmental crisis coupled with a political crisis. He looks at it both with nostalgia for the “pre-crisis” time, that of a harmonious relationship between man and nature, but also with concern about a world in danger. This ecological concern seems to assert itself, through a magical realism and imagery giving the impression of an atmosphere of general “crisis”. This story, in the form of a tale, subtly mixes ecology and political satire in modern Tunisia. Le Don, a beekeeper living with his bees, far from men and the hustle and bustle of the world, one day sees his hives ransacked and thousands of his bees cut in two. Wondering about this terrible disaster, he goes out searching to understand this mystery in a land upset by the Arab Spring, where God’s fanatics raged. The writing of the crisis, discarding any form of pathos, is based on an ironic wit reminiscent of Voltaire’s philosophical tales and a reflection on environmental issues that leads to an ecological fantasy.

FR

Il s’agit de montrer, dans cette étude, comment l’écrivain tunisien Yamen Manai, met en scène dans L’Amas ardent les mécanismes d’une crise environnementale doublée d’une crise politique. Il y pose un double regard à la fois nostalgique sur le temps d’« avant-crise », celui d’une relation harmonieuse entre l’homme et la nature, et inquiet face à un monde en danger. Cette inquiétude écologique semble s’affirmer à travers un réalisme magique et une imagerie donnant l’impression d’un climat de « crise » générale. Ce récit, sous forme de conte, mêle en effet subtilement écologie et satire politique dans la Tunisie moderne. Le Don, un apiculteur vivant auprès de ses abeilles, loin des hommes et de l’agitation du monde, voit un jour ses ruches saccagées et ses abeilles coupées en deux par milliers. En s’interrogeant sur ce redoutable fléau, il part en quête de ce mystère dans une contrée bouleversée par le printemps arabe, en proie aux fanatiques de Dieu. L’écriture de la crise, écartant toute forme de pathos, s’appuie sur une verve ironique rappelant les contes philosophiques de Voltaire et une réflexion sur les questions environnementales qui débouche sur un imaginaire écologique.

17

The Concept of Nobilis Barbarus in the Light of Contemporary Ecological Challenges

63%

Sadowski R. F.

Problemy Ekorozwoju

|

2016

|

tom Vol. 11, nr 1

23--30

EN

The concept of the noble savage present in Western culture expresses the belief in the nobility of human nature which impels man to lead life in harmony with nature, oneself and other people. The article distinguishes and examines four different ways in which this concept is approached. These are: classical approach, naturalistic approach, Arcadian approach, and ecological approach. The study makes an assessment of the concept of the noble savage, and demonstrates that it is incompatible with contemporary state of research on human nature and with man's activity in the world. The assessment focuses on the ecological approach to the concept of the noble savage (the so-called ecological Indian), which entered mass culture and shapes false beliefs about man's capabilities in relation to nature.

PL

Obecna w kulturze zachodniej koncepcja szlachetnego dzikusa wyraża przekonanie o szlachetności natury człowieka, która uzdalnia go do prowadzenia życia w harmonii z przyrodą oraz w zgodzie z samym sobą i drugim człowiekiem. Artykuł niniejszy wyróżnia i charakteryzuje cztery ujęcia tej koncepcji: ujęcie klasyczne, ujęcie naturalistyczne, ujęcie arkadyjskie i ujęcie ekologiczne. Opracowanie to dokonuje oceny koncepcji szlachetnego dzikusa, wskazując na jej niezgodność ze współczesnym stanem badań na temat natury człowieka i stylu jego aktywności w świecie. Ocena ta koncentruje się na ekologicznym ujęciu koncepcji szlachetnego dzikusa (tzw. ekologicznego Indianina), która weszła do kultury masowej i kształtuje nieprawdziwe przekonania na temat uzdolnień człowieka w odniesieniu do przyrody.

18

Czy życie może zwyciężyć? Pentti Linkola – fiński przedstawiciel alternatywy ekologicznej

63%

Trempała W.

|

2020

|

nr 19

100-121

PL

W niniejszym artykule zaprezentowane zostały przekonania i poglądy fińskiego przedstawiciela ekologii głębokiej, Pentti Linkoli. Postać tę należy uznać za jedną z najbardziej charyzmatycznych i radykalnych na gruncie debat i dyskusji, w ramach których poszukuje się sposobów walki z globalnym kryzysem ekologicznym. Linkola szans na uratowanie życia w biosferze dostrzega w zorganizowanym przymusie, zdecydowanej redukcji liczby populacji ludzkiej, zarządzanym przez silny centralny ośrodek władzy systemie autorytarnym, w skrajnym ograniczaniu społeczeństw w zakresie konsumpcji, posiadania, podróżowania czy korzystania z energii elektrycznej. Koncepcja Linkoli przesiąknięta jest negatywnymi sądami na temat odpowiedzialności i mądrości gatunku ludzkiego – stanowi ujęcie ekocentryczne, w którym przedkłada się dobro i wartość życia w ogóle nad dobro i wartość życia poszczególnych jednostek. Celem niniejszego artykułu jest przybliżenie i próba oceny jego poglądów na kwestie relacji człowiek versus przyroda w odniesieniu do koncepcji bardziej znanych w Polsce autorów. Warto bowiem zaznaczyć, że idee oraz postulaty głoszone przez Linkolę nie są obecne na gruncie rodzimego dorobku subdyscyplin nauk społecznych, których przedstawiciele koncentrują swoją uwagę na społeczno-politycznych źródłach i skutkach problemów ekologicznych we współczesnym świecie. Fakt ten decyduje o istocie oraz wartości zamierzeń badawczych sformułowanych na potrzeby prezentowanego w artykule wywodu.

EN

In this article were presented beliefs and ideas of Pentti Linkola who was a Finnish representative of deep ecology. Taking into consideration debates and discussions on how to solve global environmental crisis, he must be perceived as one of the most charismatic and radical figure. The only solutions to protect life in biosphere are for him: organized coercion, compulsory reduction of the human population, authoritarian system managed by a strong centralized government, forcing people to reduce consumption, possessions, travelling, and usage of electricity. The concept of Linkola’s philosophy is full of negative judgments towards humans’ responsibility and wisdom. His ideas are also eco-centered and prioritize weal and value of life in general over the weal and life of a single person. The aim of this article is to present and compare Finnish thinker’s opinions on relations between people and environment with other – more popular in Poland – authors. It is worth to mention that Linkola’s ideas and demands are not mentioned in the works of domestic representatives of subdisciplines in social science which concentrate on social and political sources and effects of ecological problems in the modern world. This fact will determine the essence and value of assumptions made for the presented in the article disquisition.

19

Społeczne wymiary ekumenizmu w kontekście kryzysu ekologicznego

63%

Kampka F.

|

tom 19

55-72

EN

The ecological crisis is a concern for all Christian churches. The author discusses common climate topics that are present in the statements of religious leaders: human responsibility for environmental degradation, a call to oppose the culture of greed, building ecological justice. The author presents the social effects of the climate crisis - social inequalities and poverty and discusses new forms of ecumenism practised in a risk society. The new ecumenism is not an intellectual movement or theological discussions, but a joint work of the Churches for the poor.

PL

Kryzys ekologiczny jest przedmiotem troski wszystkich Kościołów chrześcijańskich. Autor omawia wspólne wątki dotyczące klimatu, jakie obecne są w wypowiedziach przywódców religijnych: odpowiedzialność człowieka za degradację środowiska, wezwanie do przeciwstawienia się kulturze chciwości, budowanie sprawiedliwości ekologicznej. Autor przedstawia społeczne skutki kryzysu klimatycznego – nierówności społeczne i ubóstwo oraz omawia nowe formy ekumenizmu praktykowane w społeczeństwie ryzyka. Nowy ekumenizm to nie ruch intelektualny czy dyskusje teologiczne, ale przede wszystkim wspólna praca Kościołów na rzecz ubogich.

20

Bioeconomy – Opportunities and Dilemmas in the Context of Human Rights Protection and Environmental Resource Management

63%

Krajewski P.

|

tom Vol. 14, nr 2

71--79

EN

The notion of bioeconomy, appearing in publications, usually carries positive connotations, even to those less informed. It signifies a new approach towards economic development that is rather not perceived through the prism of unavoidable losses in the environment and reaching for further deposits of required raw materials. It turns out that – at least according to the assumptions and quite probably also in practice – it can be done differently, i.e. at the same level of efficiency, yet without negative effects on people and the environment. The idea of bioeconomy is one of the strategic conceptions of sustainable development, i.e. the method of implementing current economic objectives due to the new technological solutions with reduced use of natural resources and impact on the environment, having in mind future generations; this is an intention to adjust, to the maximum possible degree, developmental activities to absorption capacity of natural and man-made ecosystems. The weakest point in these attempts, as it may seem, is the lack of knowledge concerning the long-term results of creating social perception for bioeconomy development, and consequently, dilemmas concerning possible sanitary-epidemiological and demographical changes evoked by (slightly different, but reaching as far as those in the present time) interference with the environment.

PL

Pojawiające się w publikacjach pojęcie biogospodarki, nawet bliżej niezorientowanym, zwykle kojarzy się z czymś pozytywnym. Chodzi bowiem o nowe podejście do rozwoju gospodarczego postrzeganego już nie koniecznie przez pryzmat nieuniknionych strat w środowisku i sięgania po kolejne złoża niezbędnych surowców. Okazuje się, że – przynajmniej w założeniach, a całkiem prawdopodobne, że i praktyce również – można inaczej, tzn. tak samo efektywnie, ale bez negatywnych skutków dla ludzi i otoczenia. Idea biogospodarki jest jedną ze strategicznych koncepcji zrównoważonego rozwoju, tj. sposobu na realizację dotychczasowych celów gospodarczych przy zminimalizowanym zużyciu zasobów naturalnych i oddziaływania na środowisko dzięki nowym rozwiązaniom technologicznym z myślą o przyszłych pokoleniach; to zamiar maksymalnego dopasowania działań rozwojowych do możliwości absorpcyjnych ekosystemów naturalnych i zantropomorfizowanych. Najsłabszym punktem w tych dążeniach – jak się wydaje – jest brak wiedzy na temat dalekosiężnych, przyszłych skutków kreowania percepcji społecznej budowania biogospodarki, a wraz nimi dylematy możliwych zmian epidemiologiczno-sanitarnych i demograficznych wywoływanych (nieco innymi, ale podobnie głęboko sięgającymi jak w mijającej teraźniejszości) ingerencjami w środowisko.