W pracy oceniono wpływ węgla na przemiany zachodzące we wczesnym stadium odpuszczania (wydzielanie wąglika e) stopów modelowych z niklem, krzemem i chromem. Badania wykonano metodą dylatometryczną na stopach o specjalnie zaprojektowanym składzie chemicznym, tj. o zmiennym stężeniu węgla, lecz przy stałej zawartości pierwiastków stopowych. Zakres temperatur wczesnego stadium odpuszczania ustalano na podstawie zarejestrowanych cyfrowo dylatogramów nagrzewania ze stanu zahartowanego, które poddano różniczkowaniu. Dla ujednolicenia warunków oceny wybrano jedną szybkość nagrzewania. Wykazano, że pod względem jakościowym, węgiel wpływa na pierwszy etap odpuszczania stopów modelowych z niklem, krzemem i chromem w sposób podobny. Ilościowo jego wpływ jest jednak zróżnicowany. Badania wczesnego stadium odpuszczania będą kontynuowane w celu uzyskania dokładniejszych wyników analizy ilościowej. Autorzy liczą na znalezienie związku między stopniem zaawansowania tego etapu odpuszczania a własnościami stali.
EN
In this paper the effect of carbon content on the transformations taking place at the early stage of tempering (precipitation of the e carbide) of the model alloys with nickel, silicon and chromium addition is evaluated. The alloys with especially designed chemical composition (constant content of alloying elements and varied carbon content) were investigated by means of dilatometric method. The range of temperature of the early stage tempering was established on the basis of differentiated dilatogram curves digitally recorded during heating up step of the previously hardened specimens. In order to unify the experimental conditions, only one heating rate was chosen. It was shown that carbon has a similar influence on a first stage of the tempering of the model alloys containing nickel, silicon and chromium addition when considering a qualitative way of the effect. But when a quantitative way is taken into account, the effect of carbon content is different. Investigations of the early stage of the annealing will be continued for its more accurate quantitative analysis. Authors are expecting that there is a relationship between an intensity of this stage of tempering and steel’s properties.
W artykule oceniono wpływ węgla w zakresie 0,10-1,21 % na kinetykę przemian fazowych zachodzących podczas odpuszczania stali Ni-Cr-Mo. Badania wykonano metodą dylatometryczną na stopach modelowych o specjalnie zaprojektowanym składzie chemicznym, dla których wykonano wykresy CTPc° (czas - temperatura - przemiana) przy odpuszczaniu (nagrzewaniu) ciągłym ze stanu zahartowanego. Wykazano, że przy stężeniu 0,10 % węgla nie zachodzi wydzielanie węglika e, a w zakresie stężeń 0,31-1,21 % pierwiastek ten praktycznie nie wpływa na zakres jego wydzielania. Ze wzrostem stężenia od 0,10 do 0,79 %, węgiel rozszerza zakres wydzielania cementytu, natomiast nie wpływa na zakres przemiany austenitu szczątkowego.
EN
In this paper the effect of carbon content (0.10-1.21 wt. %) on the kinetics of the phase transformation during tempering of Ni-Cr-Mo steels was studied. Model alloys having special chemical composition were investigated. Dilatometric data were acquired on continuous heating of as-quenched specimens to generate Continuous - Heating - Transformation (CHT) diagrams. It was shown that there is no e carbide precipitation for the carbon content of 0.1 wt. %. Between 0.31-1.21 wt. % carbon, it has a negligible effect on the precipitation range ofe carbide. A rise in the carbon content from 0.10 to 0.79 wt. %, increases the cementite precipitation range without affecting the transformation of the retained austenite.
Przedstawiono wyniki badań porównawczych procesów odpuszczania stali narzędziowej po hartowaniu konwencjonalnym oraz po hartowaniu i kriogenicznej obróbce cieplnej. Prezentowano również wyniki badań procesów starzenia stopu Al-4,7% Cu po konwencjonalnej i kriogenicznej obróbce cieplnej. Stwierdzono, że w obu przypadkach obróbka kriogeniczna wpływa na przebieg procesów odpuszczania oraz procesów starzenia. Mechanizmy oddziaływania są w każdym przypadku inne. W stali po obróbce kriogenicznej procesy odpuszczania zaczynają się już podczas dochodzenia od temperatury -196°C do temperatury otoczenia i przyspieszają wzrost twardości spowodowany odpuszczaniem. W stopie Al-Cu po obróbce konwencjonalnej procesy rozpuszczania się wydzieleń i wywołany nimi spadek twardości pojawia się szybciej niż w stopie po obróbce kriogenicznej. Analizowano przyczyny takich zmian na podstawie danych literaturowych.
EN
The paper presents results of comparative studies of tempering processes of quenched and conventionally treated tool steel vs. the same steel quenched and cryo-treated. Also ageing processes of Al-4.7% Cu alloy after conventional and cryo-treatments are analyzed and the results presented. It has been observed that in both cases cryogenic treatment has an effect on the development of the tempering and ageing processes. The mechanisms of the influence are different in each case. In the cryo-treated steel, the tempering processes already begin in the process of reaching ambient temperature from -196°C and accelerate the increase in hardness because of tempering. In conventionally treated Al-Cu alloy the processes of dissolving precipitates and the resulting decrease in hardness occur earlier than in the cryo-treated alloy. Reasons of such changes have been analyzed.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.