Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Międzynarodowa konferencja naukowa pt. Status osoby duchownej we współczesnym państwie, Bańska Bystrzyca – Badin (Słowacja), 11-13 września 2017 r.

100%

Ożóg M.

|

2017

|

tom 20

423-426

2

Social Insurance for Religious and Clergy in Polish Legislation

75%

Sierocka I.

|

tom 17

|

nr 2

EN

This article considers issues pertaining to social insurance for clergy and religious in Poland. More specifically, this article discusses regulations concerning when clergy and religious must enroll in mandatory and/or voluntary retirement, disability, and accident insurance as well as the consequences of not paying the premium when and in the amount it is due. This study also presents the consequences of having more than one insurance title. In practice, these issues raise the most doubts.

PL

Przedmiotem rozważań są kwestie dotyczące podlegania ubezpieczeniom społecznym przez osoby duchowne. Omówiono sytuacje, w których duchowni są objęci tymi ubezpieczeniami w sposób obowiązkowy. Dotyczy to ubezpieczeń emerytalnego, rentowych oraz wypadkowego. Analizie poddano także przepisy regulujące dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, zwracając w szczególności uwagę na konsekwencje wiążące się z nieopłaceniem należnej składki. W opracowaniu przedstawiono także konsekwencje wynikające ze zbiegu tytułów ubezpieczeniowych. W praktyce kwestie te budzą najwięcej wątpliwości.

3

Zawarcie małżeństwa cywilnego w formie wyznaniowej w sytuacji sporządzenia aktu małżeństwa z naruszeniem artykułu 8 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Glosa aprobująca do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2023 roku (III CZP 71/22)

63%

Woch K.

|

tom 26

393-409

EN

The present commentary analyses the resolution of a panel of seven judges of the Polish Supreme Court of May 10, 2023 (III CZP 71/22). The Court stated that the criteria provided in Article 1 § 2 of the Family and Guardianship Code are of fundamental importance to assess whether a marriage governed by a church’s or other religious organization’s internal law produces the effects of marriage concluded in accordance with Polish law. This means that one of the sine qua non conditions of the conclusion of civil marriage in the religious form – despite the prevailing view on the declaratory nature of civil status records – is drawing up a marriage certificate. When assessing the aforementioned resolution, this paper considers whether it is possible to assign to civil status acts not only a declaratory nature but also, depending on the circumstances, a constitutive character. This paper also addresses the question of the mutual relationship between Articles 1 § 2 and 8 of the Family and Guardianship Code in the context of possibly questioning a civil marriage’s existence in situations wherein the registrar draws up a marriage certificate despite violations of the requirements in the latter provision – particularly when the clergyman has failed to meet the deadline defined in Article 8 § 3. The author approves of the view that the drawing up of the marriage certificate is a necessary condition for the conclusion of civil marriage in the religious form. The regulations under Article 8 of the Family and Guardianship Code should be treated as a special administrative procedure, the violation of which may lead to a refusal to draw up a marriage certificate. However, any shortcomings in this respect cannot in themselves result in the declaration of the nonexistence of a civil marriage.

PL

Glosa poddaje analizie uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2023 r. (III CZP 71/22). Stwierdzono w niej, że dla oceny, czy związek małżeński podlegający prawu wewnętrznemu kościoła albo innego związku wyznaniowego wywołuje także skutki zawarcia małżeństwa zgodnie z prawem polskim, fundamentalne znaczenie mają kryteria określone w art. 1 § 2 k.r.o. Oznacza to, że jednym z warunków sine qua non, od którego ustawodawca uzależnia zawarcie małżeństwa cywilnego w formie wyznaniowej – pomimo przeważającego poglądu o deklaratoryjnym charakterze aktów stanu cywilnego – jest sporządzenie aktu małżeństwa. Dokonując oceny tytułowej uchwały, rozważono, czy możliwe jest przypisanie aktom stanu cywilnego nie tylko deklaratoryjnego, lecz także, w zależności od okoliczności, konstytutywnego charakteru. Podjęto się też odpowiedzi na pytanie o wzajemną relację pomiędzy art. 1 § 2 i art. 8 k.r.o. w kontekście możliwości zakwestionowania istnienia małżeństwa cywilnego, w sytuacji gdy kierownik urzędu stanu cywilnego sporządzi akt małżeństwa pomimo naruszenia wymogów, o których mowa w art. 8 k.r.o., w szczególności zaś uchybienia przez duchownego terminowi do przekazania zaświadczenia o złożeniu wobec niego wymaganych prawem oświadczeń woli. W wyniku przeprowadzonej analizy zaaprobowano pogląd, zgodnie z którym sporządzenie aktu małżeństwa jest warunkiem koniecznym zawarcia małżeństwa cywilnego w formie wyznaniowej. Regulacje z art. 8 k.r.o. należy traktować jako szczególną procedurę administracyjną, której naruszenie może prowadzić do odmowy sporządzenia aktu małżeństwa. Ewentualne uchybienia w tym zakresie nie mogą same w sobie skutkować ustaleniem nieistnienia małżeństwa.

4

Duchowny jako mediator

63%

Broński W.

|

tom 24

109-128

EN

This paper aims to discuss the issues connected with the participation of clergymen as mediators in mediation proceedings. Mediation is a legal institution regulated by European and Polish law. Yet it has been known since the beginnings of civilisation, which can be observed in relations between God and people and between man and community. First, the paper presents the religious dimension of mediation and provides some examples of participation of clergymen in mediations throughout the centuries. Next, the objectives of mediation proceedings are discussed against the background of selected mediation models. It is argued that, on the one hand, in each mediation model the needs and interests of the parties are important, but equally crucial is the relationship between the parties, as well as the nature of the dispute, which determine the goals of the proceedings. On the other hand, mediation models do not constitute a universal matrix that can be mapped onto every single type of dispute. In practice, mediators use several mediation models when resolving one dispute in order achieve various goals of the parties, which requires multiple skills from mediators. In the author’s opinion, the fact that clergymen fulfil a number of different religious functions makes them especially qualified to act as mediators. In the last part of the paper, the legal requirements and unique competencies of clergymen serving as mediators are analysed, and the relevant conclusions are drawn.

PL

Celem niniejszego opracowania jest omówienie problematyki udziału osoby duchownej w postępowaniu mediacyjnym jako mediatora. Mediacja jest instytucją uregulowaną w prawie europejskim i polskim. Jest jednak znana od początków cywilizacji, co można dostrzec w relacjach między Bogiem a ludźmi i między człowiekiem a wspólnotą. W artykule przedstawiono najpierw wymiar religijny mediacji i przykłady pełnienia przez osoby duchowne na przestrzeni wieków funkcji mediatora. Następnie omówiono cele postępowania mediacyjnego na tle wybranych modeli mediacji. Stwierdzono, że w każdym modelu mediacji z jednej strony ważne są potrzeby i interesy stron, a także ich relacje oraz charakter sporu determinujący cele postępowania, z drugiej zaś, model mediacji nie stanowi uniwersalnej matrycy, którą można przełożyć na dany rodzaj sporu. W praktyce mediator w rozwiązywaniu jednego sporu stosuje kilka modeli postępowania mediacyjnego, dążąc do realizacji licznych celów stron sporu, co wymaga od niego posiadania wielorakich umiejętności. Zdaniem Autora, sprawowanie różnorakich funkcji religijnych powoduje, że duchowni posiadają liczne umiejętności przydatne do pełnienia funkcji mediatora. W ostatniej części opracowania dokonano analizy wymogów prawnych i specyficznych kompetencji duchownego – mediatora oraz sformułowano wnioski.

5

Wyłączenie osoby duchownej z ryczałtu. Glosa krytyczna do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 20 kwietnia 2016 r. (II FSK 491/14)

63%

Rakoczy T.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2022

|

tom 25

309-324

EN

As follows from the wording of art. 42 para. 1 of the Act of 20 November 1998 on the lump-sum income tax on certain revenues earned by natural persons, clergymen are subject to the tax obligation when they fulfill two conditions: performing pastoral functions (as indicated in the Act) and earning income from fees received when performing these functions. Under a strict interpretation, a clergyman who does not earn a permanent income when performing a pastoral function does not fall under the aforementioned provision and is not subject to taxation even if he does exercise a pastoral role. This is the case with members of religious institutes who have taken the vow of poverty. Canon law deprives them of the capacity to acquire goods in accordance with the principle that „whatever is acquired by a religious is acquired by the monastery”. Therefore, the judgement of the Supreme Administrative Court of 20 April 2016 (II FSK 491/14) discussed in the present paper should be assessed critically. The Court ruled that the religious vow of poverty does not deprive a religious of the right to earn a personal income but merely involves the obligation (irrelevant from the tax law perspective) to transfer the earned revenues to his religious institute. In the case under discussion, as claimed by the author, the norms of canon law should be treated as a necessary complement to the provisions of Polish law.

PL

Jak wynika z przepisu art. 42 ust. 1 ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, podmiotem obowiązku podatkowego są osoby duchowne spełniające łącznie dwa warunki, którymi są: pełnienie funkcji duszpasterskich (wskazanych w ustawie) oraz osiąganie przychodów z opłat otrzymywanych w związku z pełnieniem takich funkcji. Dokonując ścisłej interpretacji, należy przyjąć, że osoba duchowna, która nie uzyskuje (w sposób stały) dochodu w związku z pełnieniem funkcji duszpasterskiej, nie mieści się w hipotezie powołanego przepisu i nie podlega opodatkowaniu, nawet jeśli taką funkcję faktycznie sprawuje. W opisanej sytuacji znajdują się osoby duchowne, będące członkami instytutów zakonnych, po złożeniu ślubu ubóstwa. Prawo kanoniczne pozbawia je zdolności nabywania dóbr, zgodnie z zasadą, iż „cokolwiek nabywa zakonnik, nabywa klasztor”. Krytycznie należy więc ocenić komentowany wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 20 kwietnia 2016 r. (II FSK 491/14). Przyjęto w nim, że zakonny ślub ubóstwa nie pozbawia zakonnika prawa do uzyskiwania dochodów osobistych, a jedynie wiąże się z (nieistotnym dla prawa podatkowego) zobowiązaniem, aby uzyskane przez niego środki zostały przekazane instytutowi zakonnemu. Jak twierdzi autor, w omawianym przypadku normy prawa kanonicznego trzeba bowiem traktować jako niezbędne uzupełnienie przepisów prawa polskiego.

6

Procedura zawarcia małżeństwa „konkordatowego” – administracyjna czy cywilna?

62%

Tunia A.

|

tom 81

83-97

EN

The procedure of concluding ‘concordat’ marriage covers a complex of specific actions whose fulfilment is necessary for an effective occurrence of marriage in the area of the Polish law and the Catholic Church law. In its course one can distinguish a few comprising stages, i.e. actions preceding conclusion of marriage, actions associated with concluding marriage and actions connected with registration of marriage. The subject at issue contains both administrative law and civil law elements. The goal of the article is to determine which elements from the procedure of concluding ‘concordat’ marriage have the administrative character and which of them fall within the scope of the civil law interest. Moreover, attention has been paid to a mode of regulating rules which standardize the procedure of concluding ‘concordat’ marriage in the context of reception of legal and canonical norms in the area of the mentioned fields of the Polish law.

PL

Procedura zawarcia małżeństwa „konkordatowego” obejmuje zespół określonych czynności, których spełnienie jest konieczne dla skutecznego zaistnienia małżeństwa na płaszczyźnie prawa polskiego oraz prawa własnego Kościoła katolickiego. W jej toku można wyróżnić kilka etapów, tj. czynności poprzedzające zawarcie małżeństwa, czynności związane z zawarciem małżeństwa i czynności związane z rejestracją małżeństwa. Przedmiotowa problematyka zawiera w sobie zarówno elementy administracyjnoprawne, jak i cywilnoprawne. Celem artykułu jest ustalenie, które z elementów procedury zawarcia małżeństwa „konkordatowego” mają charakter administracyjny, a które z nich wchodzą w zakres zainteresowania prawa cywilnego. Ponadto zwrócono uwagę na tryb uregulowania przepisów normujących procedurę zawarcia małżeństwa „konkordatowego” w kontekście recepcji norm prawnokanonicznych na płaszczyźnie wymienionych dziedzin prawa polskiego.

7

Wpływ państwa na obsadę stanowisk kościelnych w latach 1950-1972 na przykładzie działań administracji wyznaniowej w Zielonej Górze wobec Kościoła gorzowskiego

51%

Mazurkiewicz D.

|

tom 11

255-278

PL

Priorytetem władzy komunistycznej w Polsce było wyeliminowanie Kościoła z życia publicznego i uformowanie nowego „socjalistycznego człowieka”. Jednym ze sposobów osiągnięcia tego celu były próby administracyjnego ograniczania podstawowego prawa rządców diecezji do swobodnego mianowania na stanowiska kościelne. Administracja wyznaniowa Polski Ludowej starała się w ten sposób doprowadzić do obsadzenia stanowisk kościelnych, zwłaszcza w kuriach, seminariach i na parafiach, księżmi uległymi władzy państwowej mając nadzieję na stworzenie kościoła narodowego, niezależnego od decyzji Stolicy Apostolskiej. Jako pierwszy do realizacji tego celu posłużył dekret z dnia 9 lutego 1953 r. Wprowadzał on nadzór władz państwowym nad tworzeniem, przekształcaniem, znoszeniem i obejmowaniem duchownych stanowisk kościelnych oraz umożliwiał usuwanie niewygodnych duchownych z zajmowanych urzędów. Kolejny dekret został wydany 31 grudnia 1956 r. Nie znosił on nadzoru państwa nad tworzeniem i obsadzaniem stanowisk kościelnych, ale liberalizował istniejące dotąd przepisy. Stał się jednak na długie lata narzędziem do ograniczenia polityki personalnej Kościoła. Stosowanie obydwu dekretów zostało przedstawione w artykule na przykładzie działań administracji wyznaniowej w Zielonej Górze wobec Kościoła gorzowskiego, ponieważ był on uważany przez władze państwowe za najbardziej wrogi pod względem przestrzegania ich postanowień. Duża zasługa w tym biskupa Wilhelma Pluty, który obsadzał parafie według swojej woli i bronił księży prześladowanych przez totalitarny system oraz tworzył tzw. wikariaty eksponowane, w których zamieszkiwał wikariusz formalnie zależny od administratora parafii, a praktycznie prowadzący samodzielny ośrodek duszpasterski. Zdecydowanej postawie duchowieństwa i świeckich należy przypisać również fakt, że Wydziałowi do Spraw Wyznań w Zielonej Górze nie udał się eksperyment z utworzeniem niezależnej od struktur kościelnych parafii w Gądkowie Wielkim, wobec czego – na podstawie analizy zachowanych dokumentów archiwalnych - należy wyciągnąć wniosek, że zielonogórska administracja wyznaniowa mimo znacznego nakładu sił i środków nie uzyskała znacznego wpływu na obsadzanie stanowisk kościelnych.

EN

The priority of the communist authorities in Poland was to eliminate the Church from public life and to form a new “socialist person”. One of the ways of achieving that aim were the attempts to curb the basic right of diocesan authorities to freely choose candidates for ecclesiastical posts. In that way, the ecclesiastical administration of the People's Republic of Poland intended to staff ecclesiastical posts, especially in curias, seminaries and parishes, with priests submissive to the state authorities, hoping to create a national church that would be autonomous from the decisions of the Holy See. The first step designed to help achieve this goal was the decree of 9 February, 1953. It introduced the supervision of the state authorities over creating, transforming, abolishing and taking ecclesiastical posts and made it possible to remove inconvenient priests from their positions. The next decree was issued on 31 December, 1956. It did not abolish the state’s supervision over creating and staffing ecclesiastical posts, but liberalized the existing regulations. However, it was an instrument for restricting the personal politics of the Church for many years. The application of both decrees is presented in the article on the example of the activity of the ecclesiastical administration in Zielona Góra towards the Gorzów Church, since that Church was considered by the state authorities as the most hostile as far as the observation of their decisions was concerned. The credit goes to bishop Wilhelm Pluta, who staffed the parishes in his own way and defended priests who were persecuted by the totalitarian system as well as created so-called exposed curacies, inhabited by a curate who was formally dependent on the parish administrator, but in practice was in sole charge of his pastoral centre. It is owing to the uncompromising attitude of the clergy and laity that the Office for the Matters Concerning Religions did not succeed in their trial to create a parish independent from the Church structures in Gądków Wielki. On that basis, after analyzing the extant archival documents, one is led to the conclusion that the ecclesiastical administration in Zielona Góra, in spite of remarkable efforts and means, did not gain any significant influence on the staffing of ecclesiastical posts.

8

Polscy duchowni katoliccy w Sejmie Śląskim

51%

Marcoń W.

|

nr 31

209-223

PL

W autonomicznym Sejmie Śląskim pierwszej kadencji w latach 1922‒1929 zasiadało dwóch polskich duchownych katolickich. Byli to ks. Eugeniusz Brzuska i ks. Karol Mathea. W swej działalności politycznej opierali się oni o statut organiczny określający ustrój województwa śląskiego. Odegrali ważną rolę w pracach legislacyjnych, a także jako działacze polityczni, społeczni i duszpasterze.

EN

Two Polish Catholic priests were members of the autonomous Silesian Parliament (Sejm). They were: Fr Eugeniusz Brzuska Eugene and Fr Karol Mathea. Their political activities were based on the organic statute in which the political system of Silesia was dened. They played an important role in the legislative as well as political and social activists and pastors.

9

Duchowny jako podmiot administrujący w sprawach z zakresu administracji stanu cywilnego

51%

Tunia A.

|

tom 21

7-26

EN

The aim of the article is to present the character and variety of tasks performed by entities belonging to churches and other religious organizations as far as civil status administration is concerned. In the first part, the key terms used in the article, such as civil status administration and administrative entity, are introduced and explained. Then the administrative entities involved in the system of civil status administration are enumerated, which is followed by the analysis of the tasks realized by religious entities (religious minister) as subjects engaged in the administration of civil status. These tasks concern activities connected with concluding and registering marriages in accordance with Art. 1 § 2 of the Family and Guardianship Code. They are carried out under ordinary as well as extraordinary circumstances, that is, in cases of direct life threat to one of the parties concluding a marriage. The article concludes by arguing that that the functions performed by the religious minister in the course of the procedure of concluding a marriage in accordance with Art. 1 § 2 of the Family and Guardianship Code have the character of administrative tasks delegated to public administration. The basis for their execution of these functions are appropriate regulations of state law. When performing these activities, the religious minister does not act on his behalf but as a body of a legal entity which is a particular organizational unit of a church or some other religious organization (e.g., a parish). Thus, the religious minister is an administering entity who carries out this function on behalf of a church or some other religious organization entitled to apply the religious form of concluding a marriage in accordance with relevant legal regulations.

PL

Przedmiotem artykułu jest ukazanie charakteru i katalogu zadań wykonywanych przez podmioty należące do kościołów i innych związków wyznaniowych w zakresie administracji stanu cywilnego. W związku z tym w pierwszej części artykułu wyjaśnione zostały podstawowe pojęcia stosowane w publikacji, a następnie wskazany został krąg podmiotów administrujących w systemie administracji stanu cywilnego. Dokonana została analiza zadań, jakie realizowane są przez podmioty wyznaniowe (duchownych) jako podmioty wykonujące określone zadania z zakresu administracji stanu cywilnego. Zadania te sprowadzają się do wykonywania określonych czynności związanych z zawarciem i rejestracją małżeństwa w trybie określonym w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Są to zadania wykonywane w sytuacjach zwyczajnych oraz w przypadkach nadzwyczajnych tj. w razie niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio życiu jednej ze stron zawierających małżeństwo. W konkluzji rozważań stwierdzono, że funkcje, jakie w toku procedury zawarcia małżeństwa w trybie art. 1 § 2 k.r.o. sprawuje duchowny mają charakter zadań zleconych z zakresu administracji publicznej. Podstawę do ich wykonania stanowią odpowiednie przepisy prawa państwowego. W toku tych czynności duchowny działa nie we własnym imieniu, ale jako organ osoby prawnej, którą jest określona jednostka organizacyjna kościoła lub innego związku wyznaniowego (np. parafia). Wykonując te czynności duchowny jest podmiotem administrującym, który realizuje tę funkcję w imieniu kościoła lub innego związku wyznaniowego uprawnionego do stosowania wyznaniowej formy zawarcia małżeństwa na podstawie odpowiednich przepisów prawa.

10

Charakterystyka stosunku prawnego łączącego kapelana z podmiotem leczniczym w świetle przepisów prawa polskiego i wybranych regulacji prawa wewnętrznego Kościoła katolickiego

51%

Ożóg M.

|

tom 21

95-122

EN

The aim of this article is to present the legal forms of establishing cooperation between medical facilities and chaplains with a view to guaranteeing patients’ right to pastoral care. The main research problem concerns defining the legal relationship between the chaplain and the medical facility in which he provides pastoral care. More specifically, the study aims to characterize the legal relationship between the chaplain and the medical facility taking into account the following types of employment: employment contracts, civil law contracts and voluntary work. The analysis is based on the dogmatic and, to a lesser extent, historical method. The results indicate that employment contracts are especially important in shaping the legal relationship between the chaplain and medical facility. The legal relationship between the chaplain and medical facility is general in character under Polish law owing to the fact that it is necessary to respect the institutional relations between the state and churches and other religious organizations. The specific duties of chaplains are defined by the law of their religious community, which, however, does not automatically apply in Polish law.

PL

Przedmiotem artykułu jest przedstawienie form prawnych nawiązania współpracy podmiotu leczniczego z kapelanem w celu zagwarantowania pacjentom prawa do opieki duszpasterskiej. Problem badawczy stanowi określenie relacji prawnej łączącej kapelana z placówką medyczną, w której pełni posługę. Celem badań było scharakteryzowanie stosunku prawnego łączącego kapelana z podmiotem leczniczym z uwzględnieniem form: umowy o pracę, umowy zlecenia oraz umowy o świadczenie wolontariatu. Główną metodę badawczą stanowi metoda dogmatyczna oraz w uzupełniającym zakresie metoda historyczna. Wyniki badań prowadzą do wniosku o szczególnym znaczeniu umowy o pracę dla ukształtowania więzi prawnej kapelana z podmiotem leczniczym. Stosunek prawny łączący kapelana z podmiotem leczniczym ma charakter ramowy na gruncie prawa państwowego z uwagi na konieczność poszanowania relacji instytucjonalnych między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi. Szczegółowe obowiązki duchownego określa prawo wspólnoty religijnej, z której duchowny się wywodzi, jednakże nie obowiązuje ono automatycznie na forum prawa państwowego.

11

Charakter prawny służby duchownego w Kościele Ewangelicko-Augsburskim w Rzeczypospolitej Polskiej

51%

Filak A.

|

tom 21

141-155

EN

The aim of this article is to present the legal character of the ministry of the clergy – a deacon, a vicar, and a parish priest – in the Evangelical Church of the Augsburg Confession in the Republic of Poland. Since diocesan bishops also typically perform the function of parish priests, which largely determines their formal situation, their legal status is not considered in the present study. The analysis of the legal situation of service of the clergy is based on the acts of ecclesiastical law, including in particular the Fundamental Internal Law and the regulations specifying the rights and obligations of the clergy of the Evangelical-Augsburg Church in Poland (Pragmatyka Służbowa). The office of the clergyman in the Evangelical Church of the Augsburg Confession comes from God. However, it has also its legal dimension, which is defined in the Fundamental Internal Law. The Lutheran Church recognizes one office with the threefold order of ministry: a bishop, a presbyter, and a deacon. The ecclesiastical office is not hierarchical – all of the orders of the ecclesiastical office are equal, although they do differ in terms of duties. What unites them is their shared authority to exercise the Power of the Keys, and thus to forgive or retain sins, proclaim the Gospel, and administer the sacraments. The ordination is not sacramental in its character. The law of the Church specifies the terms and conditions of ordination, the rights and duties of the clergy, as well as the rules of appointing to office and removing clergymen from the list of the clergy.

PL

Przedmiot niniejszego opracowania stanowi przedstawienie charakteru prawnego służby duchownego – diakona, wikariusza i proboszcza – w Kościele Ewangelicko-Augsburskim w RP. Autorka świadomie rezygnuje z analizy statusu prawnego służby biskupa, jako że biskupi diecezjalni zasadniczo pełnią również funkcję proboszcza, co w istotnym stopniu przesądza o ich sytuacji formalnej. Podstawę analizy sytuacji prawnej służby duchownych stanowią akty prawa kościelnego, w tym przede wszystkim Zasadnicze Prawo Wewnętrzne oraz Pragmatyka Służbowa. Urząd duchownego w Kościele Ewangelicko-Augsburskim pochodzi z ustanowienia Bożego, ale ma również swój wymiar prawny określony w Zasadniczym Prawie Wewnętrznym. Kościół luterański uznaje jeden urząd duchowny, który posiada trzy posługi: biskupa, prezbitera i diakona. Urząd kościelny nie jest hierarchiczny i każda z posług urzędu kościelnego jest sobie równa, chociaż różnią się od siebie zakresem obowiązków. Tym, co zespala posługi urzędu kościelnego, jest wspólne prawo do sprawowania władzy kluczy, a przez to w konsekwencji do odpuszczania i zatrzymywania grzechów, głoszenia Ewangelii i sprawowania sakramentów. Ordynacja nie ma charakteru sakramentalnego. Prawo kościelne określa warunki ordynacji, prawa i obowiązki duchownych, a także zasady powoływania na urząd oraz skreślenia z listy duchownych.

12

Status osoby duchownej w związku wyznaniowym "Świadkowie Jehowy w Polsce"

51%

Bielecki M.

|

tom 21

123-140

EN

Jehovah’s Witnesses are the third largest religious organization in Poland. According to its internal data, it has almost 120,000 members. The present study is concerned with the issues related to the status of a minister in the religious organization of Jehovah’s Witnesses in Poland. The doctrine of Jehovah’s Witnesses has undergone a major change in this regard: from complete negation to introduction of the structures of ministers. Currently, the status of a minister is granted not only to members engaged in preaching, but also those performing physical work in the structures of the organization. The introduction of these changes is characterized by a substantial amount of pragmatism. It facilitates the functioning of the organization and must be considered as a step in the right direction. The article consists of three main parts, which are devoted to the standpoint of Jehovah’s Witnesses concerning the existence of the clerical state before 2014, the status of a minister in the context of the current legal regulations and jurisprudence and the internal law of the organization issued after 2014.

PL

Świadkowie Jehowy są trzecim pod względem liczebności związkiem wyznaniowym w Polsce. Według wewnętrznych danych w Polsce przynależy do nich niemal 120 tys. członków. Przedmiotem niniejszego opracowania są kwestie związane ze statusem osoby duchownej w związku wyznaniowym „Świadkowie Jehowy w Polsce”. Sama doktryna Świadków Jehowy w tym zakresie przeszła znaczącą ewolucję od całkowitej negacji do wyodrębnienia struktur duchowieństwa. Obecnie status osoby duchownej posiadają nie tylko osoby zajmujące się głoszeniem, ale również członkowie pracujący fizycznie w strukturach związku. Wprowadzając zmiany świadkowie Jehowy, zachowali dużą dozę pragmatyzmu. Ułatwia to w znacznym stopniu ich funkcjonowanie i należy uznać za krok we właściwym kierunku. Tekst artykułu został podzielony na trzy zasadnicze części, dotyczą one stanowiska świadków Jehowy w sprawie istnienia stanu duchownego przed 2014 r., statusu osoby duchownej w świetle obowiązujących regulacji prawnych i orzecznictwa, a także prawa wewnętrznego związku wydanego po 2014 roku.

13

Równe czy identyczne traktowanie osób duchownych w prawie polskim?

51%

Pieron B.

|

tom 13

EN

According to law, Polish churches and other religious associations, benefiting from the freedom of conscience and religion, assign to some of their members the status of clergyman. The Republic of Poland is characterized by a variety of religious associations which present different doctrines. In the same time, they set before their assigned clergymen precise goals and tasks to accomplish. The regulations of the Polish law related specifically to clergymen provide for some distinctiveness which influences the legal status of the persons within the mentioned group. In the present article, the author undertakes an effort to respond to the question whether the regulations related specifically to clergymen favor the members of the larger religious associations at the expense of the smaller community ministers, or not. The question touches upon the issue of observing the principle of equal right expressed in the art. 32 of the Constitution of the Republic of Poland. In order to answer the question, the author points at the indicators of the differentiated treatment of clergy. He concludes, that the regulations of the Polish law take into account some differences specific to the ministry of clergymen and respect their distinctiveness on the basis of their own laws. Such a situation doesn’t contradict the principle of equal right.

PL

Zgodnie z prawem polskim kościoły i inne związki wyznaniowe korzystające z gwarancji wolności sumienia i religii niektórym ze swoich członków nadają status duchownego. Rzeczpospolitą Polską cechuje różnorodność funkcjonujących wspólnot wyznaniowych. Prezentują one różną doktrynę. Jednocześnie też ustanawianym przez siebie duchownym stawiają ściśle określone cele i zadania do realizacji. Przepisy prawa polskiego odnoszące się bezpośrednio do duchownych przewidują pewne odrębności wpływające na status prawny również w obrębie tej grupy osób. W niniejszym artykule podjęta jest próba odpowiedzi na pytanie: czy przepisy odnoszące się bezpośrednio do duchownych faworyzują tych, którzy przynależą do większych wspólnot wyznaniowych, kosztem pełniących swe funkcje w kościołach i innych związkach wyznaniowych o niezbyt wielkiej liczbie wiernych. Innymi słowy chodzi o to, czy w obrębie tej szczególnej grupy zachowana jest zasada równości wyrażona w art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W celu rozwiązania postawionego problemu konieczne jest wskazanie wyznaczników zróżnicowanego traktowania osób duchownych, co zostaje zrealizowane w prezentowanym tekście. Na podstawie przeprowadzonej analizy należy stwierdzić, że przepisy prawa polskiego, określając status duchownych, biorą pod uwagę pewne szczególne różnice w pełnionej przez nich posłudze, jak również uwzględniają odrębności na gruncie prawa własnego. Ten stan nie jest sprzeczny z zasadą równouprawnienia.

14

Wybrane zagadnienia dotyczące pozycji prawnej duchownego w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

44%

Hucał M.

|

tom 21

205-220

EN

The research goal is to reconstruct selected aspects of the legal position of the religious minister on the basis of the case law of the European Court of Human Rights. The analysis includes 33 judgments and decisions on the admissibility of complaints made by the bodies of the European Convention on Human Rights in 1976-2017. Based on them, it can be concluded that the ECtHR case law in this area is grounded in many years of practice. The religious minister as such has no guarantees other than those of any other person professing religious beliefs, but he benefits from the indirect strengthening of this protection by virtue of the guarantees of corporate freedom of conscience and religion. It is the autonomy of a religious organization that differentiates his position in both positive and negative respects. The autonomy of a religious organization is, in the light of ECtHR jurisprudence, an important component of pluralism in democratic societies, and it also includes determining the requirements for the religious minister. For this reason, the religious minister obtains strong protection against the interference of state power in matters relating to his appointment and removal from the office. The cost of obtaining this protection is a significant limitation of his personal freedom of conscience and religion, and indirectly also other rights while in the office of a priest, in relation to a religious organization. However, it should be remembered that the assessment of matters related to the performance of the office of a priest depends on the formal relations between a religious organization and the state. In the case of state churches, it is possible, for example, to submit certain church matters to state jurisprudence, and a religious organization can perform its self-limitation by shaping relations with the religious minister on the basis of a regular employment contract. As a rule, however, the ECtHR clearly indicated that matters concerning the religious minister lie outside the jurisdiction of the state and its organs. Nevertheless, the controversy surrounding the ruling in Károly Nagy v. Hungary indicates that the religious minister’s status may undergo some changes in the future.

PL

Celem niniejszego artykułu jest zrekonstruowanie wybranych aspektów pozycji prawnej duchownego na gruncie orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Analizie poddano 33 wyroki i decyzje w przedmiocie dopuszczalności skargi podjęte przez organy Europejskiej Konwencji Praw Człowieka w latach 1976-2017. Na ich podstawie można stwierdzić, że orzecznictwo ETPCz jest w tym zakresie ugruntowane wieloletnią praktyką. Duchowny jako taki nie posiada gwarancji innych niż przysługujące każdej innej osobie wyznającej przekonania religijne, ale korzysta z pośredniego wzmocnienia tej ochrony dzięki gwarancjom korporacyjnej wolności sumienia i wyznania. To właśnie autonomia związku wyznaniowego dokonuje różnicowania jego pozycji tak pozytywnie, jak i negatywnie dla niego samego. Autonomia związku wyznaniowego jest bowiem w świetle orzecznictwa ETPCz istotnym komponentem pluralizmu w społeczeństwach demokratycznych, a należy do niej także określanie wymagań względem duchownych. Z tego powodu duchowny uzyskuje silną ochronę przed ingerencją władzy państwowej w sprawy dotyczące jego powołania i usunięcia z urzędu. Kosztem uzyskania tej ochrony jest istotne ograniczenie jego osobistej wolności sumienia i wyznania, a pośrednio także innych praw w czasie pełnienia urzędu duchownego, w stosunku do związku wyznaniowego. Należy jednak pamiętać, że ocena spraw związanych z pełnieniem urzędu duchownego jest zależna od relacji ustrojowych między związkiem wyznaniowym i państwem. W przypadku kościołów państwowych możliwe jest np. poddanie pewnych spraw kościelnych orzecznictwu państwowemu, a związek wyznaniowy może dokonać swojego samoograniczenia kształtując relacje z duchownym na podstawie zwykłej umowy o pracę. Co do zasady jednak ETPCz w sposób jasny wskazywał, że sprawy duchownych leżą poza jurysdykcją państwa i jego organów. Niemniej kontrowersje związane z orzekaniem w sprawie Károly Nagy v. Hungary wskazują, że status duchownego może ulegać pewnym zmianom w przyszłości.

15

Prawno-kanoniczny zakaz podejmowania przez duchownych niektórych rodzajów działalności i jego znaczenie na gruncie prawa polskiego

44%

Krajczyński J.

|

tom 21

75-94

EN

The article deals with the prohibited activity of the clergy specified in can. 285 § 4 and can. 286 of the Code of Canon Law. It follows from the canons that it is against canon law for clerics to manage goods belonging to lay persons, to hold a secular office which entails an obligation of making financial statements (rendering accounts), or to conduct trade and transactions solely for profit. This prohibition, however, cannot be considered effective under Polish law, and legal acts carried out by a cleric who holds such an office or performs a function will be valid. The regulations of canon law in question are neither the sources of universally binding law of the Republic of Poland nor internally binding law (art. 87 and art. 93 of the Constitution of the Republic of Poland. In other words, although the Catholic Church, in the name of the principle of autonomy, has the right to self-organization and self-government, its own law (canon law) is foreign to Polish law. As a consequence, a cleric who, against canon law, is member of the board of a joint stock or limited company or for example a state-owned enterprise, should be considered to act rightfully. A different interpretation of Polish law would call into question the principle of certainty and security in business transactions.

PL

Autor artykułu podejmuje kwestię zakazu prowadzenia przez duchownych działalności określonej w kan. 285 § 4 i kan. 286 Kodeksu Prawa Kanonicznego. Wynika z nich, że objęcie przez duchownego zarządu dóbr należących do świeckich, wejście w posiadanie świeckiego urzędu, z którym łączy się obowiązek składania rachunków, oraz stałe zajmowanie się handlem i transakcjami nastawionymi wyłącznie na zysk, stanowią przekroczenie przepisu prawa kanonicznego. Zakazy te jednak nie mogą być uznane za obowiązujące na gruncie prawa polskiego, a czynności dokonywane przez duchownego sprawującego taki urząd lub funkcję będą ważne. Omawiane normy prawa kanonicznego nie mają bowiem w Rzeczypospolitej Polskiej charakteru norm prawa powszechnie obowiązującego ani też wewnętrznie obowiązującego (art. 87 i art. 93 Konstytucji RP). Innymi słowy, chociaż Kościół katolicki, w imię zasady autonomii, ma prawo do samoorganizacji i samorządności, jego prawo własne jest obcym względem prawa polskiego. W efekcie, duchowny, który niezgodnie z prawem kanonicznym zasiada w zarządzie spółki kapitałowej lub przedsiębiorstwa państwowego, powinien być uznany za działającego zgodnie z prawem. Inna wykładnia obowiązujących przepisów podważałaby zasadę pewności i bezpieczeństwa obrotu gospodarczego.

16

Zachowanie tajemnicy spowiedzi w sprawach karnych, cywilnych i administracyjnych jako warunek realizacji konstytucyjnego prawa do wolności sumienia i religii

38%

Sowiński P. K.

|

nr 4(68)

217-228

PL

Tekst poświęcony jest problematyce ochrony udzielanej na gruncie procesu karnego, cywilnego i administracyjnego tzw. tajemnicy spowiedzi. Tajemnica ta stanowi immanentny element obrzędów korzystających – na podstawie art. 53 ust. 1 Konstytucji RP– z wolności sumienia i religii, zaliczanej do ważniejszych praw i wolności obywatelskich. Przedstawiono różnice zachodzące w podejściu do świadków – duchownych oraz możliwe rozwiązania w zakresie ujednolicenia mechanizmów rządzących ich przesłuchaniem.

EN

The text is devoted to the issue of protection of the secret of confession provided on the basis of criminal trial, civil and administration process. This secret is the immanent element of the rites of persons exercising their freedom of conscience and religion under Art. 53 sec. 1 of the Constitution. Freedom of conscience and religion is one of the most important. The differences in the approach to clergy witnesses and possible solutions for the unification of mechanisms governing their interrogation were presented.

17

Prawo odmowy zeznań przez duchownego w polskiej i niemieckiej procedurze cywilnej – analiza prawno-porównawcza

38%

Strzała M.

|

tom 21

157-181

EN

Section 261 para. 2 of the Polish Code of Civil Procedure provides for the possibility to refuse testimony by a clergyman regarding facts revealed to him during confession. This regulation differs from other Polish legal procedures, which usually treat such facts as inadmissible evidence. There is an ongoing debate in the doctrine about changing the rules of the civil procedure, which, as many authors argue, does not properly protect the clergy and people who reveal information to them. Given that, a point of reference can be sought in foreign regulations, which may provide ready solutions or indicate the right direction of normative changes as well as shed some light on some potential problems with the interpretation and application of regulations already introduced in other countries. This article aims to present the regulations of the German Zivilprozessordnung concerning the clergyman’s right to refuse testimony and to compare them with the current provisions of the Polish Code of Civil Procedure. The legal-comparative analysis concerns the model of legal regulation of the right to refuse testimony by clergymen, the subjective and objective scope of this right, the duty of the judge to advise the clergyman of his rights, the admissibility of the clergyman’s testimony and the issue of protecting information revealed to clergymen outside his pastoral service.

PL

Polski Kodeks Postępowania Cywilnego w art. 261 § 2 zd. 2 przewiduje możliwość odmowy zeznań przez duchownego co do faktów powierzonych mu na spowiedzi, przy czym jest to regulacja odmienna względem innych polskich procedur, które zazwyczaj zawierają w odniesieniu do takich faktów bezwzględny zakaz dowodowy. W doktrynie zgłaszane są postulaty zmiany rozwiązań zastosowanych w procedurze cywilnej, która w ocenie wielu autorów nie chroni należycie duchownych i osób powierzających im informacje. W tym stanie rzeczy punktem odniesienia są odpowiednie unormowania obce, które dostarczyć mogą gotowych rozwiązań lub wskazać właściwy kierunek zmian normatywnych, jak też zwrócić uwagę na potencjalne problemy występujące na gruncie odmiennych regulacji i ich stosowania. Celem artykułu jest przedstawienie zastosowanych w niemieckiej Zivilprozessordnung rozwiązań w zakresie prawa odmowy zeznań przez duchownego i porównanie ich z obecnymi przepisami polskiej procedury cywilnej. Analiza prawno-porównawcza obejmuje model regulacji w zakresie prawa odmowy zeznań przez duchownego, zakres podmiotowy i przedmiotowy tego prawa, kwestie dotyczące pouczenia duchownego o jego uprawnieniach, dopuszczalność składania zeznań, możliwość zwolnienia od obowiązku zachowania tajemnicy oraz zagadnienie ochrony informacji powierzonych duchownym poza sprawowaniem duszpasterstwa.

18

Formy zatrudnienia duchownego w instytucjach kościelnych po II wojnie światowej

38%

Stanisławski T.

|

tom 21

239-254

EN

The aim of the present article is to present the existing possibilities for the employment of the clergy by church institutions, that is, by the so-called church employers. The first part of the study depicts the situation in this regard from the end of World War II till the turn of 1989/1990. During that period, the position of public authorities clashed with that of church authorities, and the former treated the issue of the employment of the clergy in an instrumental manner, in a similar way to their social insurance and taxation. The discussion presented in this part is based on legal acts and archival documents which illustrate the way in which the law was understood and applied at the time. After 1989, the socio-economic context has undergone major changes. There are no formal obstacles for church entities to employ the clergy in employment relationships. The choice of the type of employment rests with clergymen and their employers, and the second part of the study aims to present the existing alternatives and discuss the benefits and risks/challenges associated with the current situation.

PL

Celem niniejszego artykułu jest wskazanie istniejących możliwości zatrudniania osób duchownych w ramach organizacji kościelnej, tzn. przede wszystkim przez tzw. kościelnych pracodawców. W pierwszej części opracowania przedstawiona została sytuacja w tym zakresie w czasie od zakończenia II wojny światowej do przełomu roku 1989. W tym okresie ścierały się stanowiska władz państwowych i kościelnych, a władze państwowe traktowały instrumentalnie kwestie zatrudnienia duchownych, podobnie jak ich ubezpieczenie społeczne czy też opodatkowanie. W przedstawieniu tematyki sięgnięto do aktów prawnych oraz źródeł archiwalnych ilustrujących ówczesny sposób stosowania prawa. Po roku 1989 kontekst społeczno–ekonomiczny uległ zasadniczym zmianom. Jednostki kościelne mogą zatrudniać duchownych bez przeszkód na podstawie stosunku pracy. Wybór sposobu zatrudnienia pozostaje w kwestii samych duchownych oraz zatrudniających ich podmiotów kościelnych. Przedstawienie tych możliwości oraz zarysowanie płynących z tej sytuacji korzyści oraz zagrożeń stanowi cel drugiej części niniejszego opracowania.