Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Getting Married in Late Medieval England and Poland

100%

Ruszkiewicz D.

|

tom 18

|

nr 46

41-51

EN

RESEARCH OBJECTIVE: The aim of article is to examine the principles of and conditions for contracting a valid and successful marriage among members of the landed classes in fifteenth century England and Poland. THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: An analysis of marriages contracted in medieval England and Poland was carried out using a comparative approach. Authentic fifteenth-century sources were consulted, such as the Paston letters in the case of England, and – for lack of a similar collection in the Polish archives – documents such as court records, episcopal statutes, annals or chronicles, and others, in the case of Poland.THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The article first presents factors determining the choice of spouses, including socio-economic, political and emotional. Secondly, the ways of conducting prenuptial negotiations are presented. The final section is focused on the exchange of the marriage vows.RESEARCH RESULTS: The comparison of practices related to marriage contracts in medieval England and Poland shows that even though love matches are less well documented than marriages of convenience, love did take precedence over custom in a number of cases in both countries, with the only absolutely necessary condition for contracting a valid marriage being verba de praesenti (the words of present consent) exchanged by the partners.CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: The added value of the analysis was to reveal certain differences between English and Polish literary cultures. While in fifteenth century England personal letters were written in the vernacular, in Poland the letters, as well as other historical sources, were still largely composed in Latin by professional writers. These still need to be translated into modern Polish and English if they are to be accessible to a wider audience.

2

A man’s gift to a woman at the dawn

100%

Lojek A. , Podola J.

|

nr 4

539-549

EN

This paper is focused on the legal institute entitled “the morning gift” (Morgengabe). It was a gift given by the husband to his wife after the wedding night as appreciation of her virginity. The morning gift was given in the form of money, but also as jewelry, land, cattle etc. It is an ancient legal institute appearing already in barbaric German or Anglo-Saxon legal codes we encounter since early Medieval times in both European and non-European law, for instance in Islamic law, in essence until today. It was eventually also codified, ex. in the 1811 ABGB. In the Czech lands this institute had been applied until 1950 when a new Civil Code was enacted. In Liechtenstein, the statutory regulation of the morning gift lasted until 1993, in Austria the institute was abolished as late as 2009. The aim and object of this paper is to outline the developments of the “morning gift” as a legal institute in wider international context as well as, more specifically, in the Czech lands; to outline its significance in matrimonial law including the handling of this gift after death of the husband; and to provide examples of private legal acts establishing a morning gift, including on what were their contents; as well as to consider what role the notion of the morning gift can have in contemporary (and dynamic in its changes) Europe, especially in the context of encounters with different legal systems due to migration.

3

Zakładanie rodziny w krajach czeskich w pierwszej połowie XIX wieku

51%

Čapka F. , Vaculík J.

|

nr (2/2016)

307-316

EN

In the period in question, the family in the Czech Lands was usually comprised of between five and seven members – father, mother and children. Founding a family was subject to the agreement of the lord of the manor (in the countryside) or the municipal authority (in the town). „Confirmation of probity” was requested from the seigniorial authorities in Catholic parishes even after the abolition of serfdom in the Habsburg monarchy (1781), while the approval of the couple’s legal representatives (parents) was also required in the case of the marriage of people younger than twenty-four (the age of maturity). Partners were chosen by parents according to their property and social standing. People to be married were generally not only from the same social class, but also from the same place or nearby in the surrounding area. No lower age limit for marriage was stipulated by the law, though grooms younger than twenty were the exception, while around a fifth of brides were younger than twenty. The family represented a small social group comprised of individuals joined by marriage, consanguinity or adoption. It was seen as an institution to which the greatest regard was given. Its integrity was protected by a number of laws and traditions. In the first half of the nineteenth century, women usually got married between the ages of twenty and twenty-five, and men between the ages of twenty-five and thirty. The upper age limit, however, approached a figure of as much as fifty, or even exceeded it, for men living in towns. The age of brides was also higher in town families, among which couples being engaged for many years was also not unusual. This was particularly common among clerical workers, who had to attain a certain standing in order to be able to found a family. What’s more, according to the imperial decree of 1800, every state or municipal official needed the agreement of his superior if his pay had not reached a certain financial „ceiling”. A marriage licence was also conditional to the attainment of a certain service position for policemen, soldiers, financial guards and teachers. People entered into marriage earlier in Moravia than in Bohemia. Around ten percent of the population of the Czech Lands remained unmarried. As far as women were concerned, these were maids and the daughters of less affluent tradesmen, clerical workers or poor aristocratic families that did not have a sufficiently large dowry. In the first half of the nineteenth century, there was an increasing number of „deferred weddings”, particularly in the towns, when a couple became married only when they already had a number of illegitimate children; this was particularly evident in the border areas inhabited by a German population.

PL

W omawianym okresie w krajach czeskich rodzina składała się zwykle z 5–7 osób. Tworzyli ją ojciec, matka i dzieci. Założenie rodziny było uwarunkowane zgodą przedstawiciela władzy zwierzchniej (na wsi) i magistratu (w miastach). Również po zniesieniu pańszczyzny w monarchii habsburskiej (1781 r.) w parafiach katolickich wymagano od urzędów zwierzchnich tzw. potwierdzenia o niekaralności, natomiast u osób poniżej 24. roku życia (wiek umownej dorosłości) do zawarcia małżeństwa konieczna była tak że zgoda opiekunów prawnych (rodziców). Partnera wybierali rodzice, kierując się głównie posiadanym przez niego majątkiem i zajmowaną pozycją społeczną. Ślub zawierały zwykle osoby pochodzące nie tylko z tej samej warstwy społecznej, ale też z tej samej miejscowości lub bliskiej okolicy. Prawo nie regulowało dolnej granicy wieku, koniecznej do zawarcia małżeństwa, jednak kawaler liczący mniej niż 20 lat należał do rzadkości, natomiast panien poniżej 20. roku życia było około 1/5. Rodzina stanowiła małą grupę społeczną tworzoną jednostkami połączonymi więzami małżeństwa, pokrewieństwa lub adopcji. Była rozumiana jako instytucja najwyższej wartości. Jej nienaruszalność gwarantowało wiele przepisów oraz tradycja. W pierwszej połowie XIX wieku kobiety wychodziły za mąż najczęściej w wieku 20–25 lat, a mężczyźni w wieku 25–30 lat. W miastach mężczyźni żenili się mając nawet około 50 lat lub więcej. W rodzinach mieszczańskich podnosił się także wiek narzeczonych, podobnie jako okres trwania narzeczeństwa. Dotyczyło to zwłaszcza urzędników; w ich przypadku założenie rodziny było uzależnione od osiągnięcia określonej pozycji. Ponadto, zgodnie z dekretem cesarskim z 1800 roku, każdy urzędnik państwowy lub miejski musiał posiadać zgodę swojego przełożonego, o ile jego pensja nie osiągnęła pewnego pułapu finansowego. W przypadku żandarmerii, żołnierzy, straży finansowej i nauczycieli pozwolenie na ślub było związane ze zdobyciem pewnej pozycji służbowej. Na Morawach, w porównaniu z Czechami, wcześniej zawierano związki małżeńskie. Około 1/10 ludności w krajach czeskich była stanu wolnego. Biorąc pod uwagę kobiety chodziło o służące, córki mniej zamożnych rzemieślników, urzędników lub panny pochodzące z zubożałych rodzin szlacheckich, które nie posiadały wystarczająco wysokiego posagu. W pierwszej połowie XIX wieku, przede wszystkim w miastach, zwiększała się liczba tzw. ślubów odroczonych. Mamy tu na myśli związki małżeńskie zawierane dopiero wówczas, kiedy para partnerów miała już kilka nieślubnych dzieci; było to szczególnie widoczne w obszarach przygranicznych zamieszkałych przez ludność niemiecką.

4

Intercyza zawarta między Janem Klemensem Branickim a Katarzyną Barbarą Radziwiłłówną jako przykład realizacji strategii rodzinnych magnaterii (1720 r.)

51%

Łopatecki K.

|

tom 38

|

nr 3

31-54

PL

W niniejszym artykule zanalizowano pod względem prawnym relacje majątkowe powstałe w wyniku małżeństwa Jana Klemensa Branickiego z Katarzyną Barbarą Radziwiłłówną. Ślub odbył się w Białej Podlaskiej 1 października 1720 roku i poprzedzony był umową przedślubną podpisaną 29 września 1720 roku. W świetle tego dokumentu Janowi Klemensowi Branickiemu zagwarantowano, że posag wyniesie 200 000 zł i zostanie wypłacony w dwóch ratach – w 1721 i 1722 roku. Dodatkowo przekazano wyprawę, czyli ruchomości i kosztowności o bardzo wysokiej wartości 200 000 zł. Prezentowane wydarzenia ukazują, że ekonomiczny sukces rodu magnackiego w znacznym stopniu polegał na umiejętnym skonstruowaniu intercyzy i wyegzekwowaniu jej postanowień. W analizowanym przypadku należy uznać, że przyszły hetman zyskał więcej niż Radziwiłłowie. Po pierwsze, wywalczył lepsze warunki dla Katarzyny Barbary, niż otrzymała Konstancja Radziwiłłówna, która w 1717 roku wyszła za mąż za Jana Fryderyka Sapiehę. Po drugie, dobrze zabezpieczył się na wypadek opóźnień w wypłacie posagu. Oprawę posagu zapewnił dopiero po otrzymaniu posagu, a umowa dożywocia została spisana po wypłaceniu pierwszej raty. Po trzecie, pomimo stosunkowo niskiego posagu, wartość łatwo sprzedawalnych kosztowności i gotówka wypłacona w ramach wyprawy (o łącznej kwocie 200 000 zł) znacznie przekraczała 100 000 zł. Ruchomości, które otrzymała Katarzyna Barbara Radziwiłłówna, stały się częścią wyposażenia stale rozbudowywanego białostockiego pałacu. Jeszcze po pół wieku użytkowania udało się w inwentarzach z lat 1772 i 1775 przyporządkować trzy obiekty (dwa łóżka i obraz), które znalazły się w wyprawie z 1720 roku.

EN

The article contains a legal analysis of the property relations resulting from the marriage of Jan Klemens Branicki to Katarzyna Barbara Radziwiłł. The wedding took place in Biała Podlaska on October 1st, 1720. By virtue of the document in question Jan Klemens Branicki was guaranteed that he would be given 200,000 zlotys and that sum would be paid in two instalments, in 1721 and in 1722. In addition, the dowry contained movables and valuables that were worth another 200,000 zlotys. The events here depicted reveal that the economic success of an aristocratic family to a large extent consisted in a skilful construction of the prenuptial agreement and later in enforcing its fulfilment. In the case analysed here it may be concluded that the future hetman obtained more than the Radziwiłłs. Firstly, he managed to gain better conditions for Katarzyna Barbara than Konstancja Radziwiłł got when she married Jan Fryderyk Sapieha in 1717. Secondly, he protected himself against delays in the payments of the dowry; the setting of the dowry was given after receiving the dowry itself, and the jointure agreement was concluded after the first instalment. Thirdly, in spite of a relatively low dowry, the value of the movables and cash paid within the dowry (200,000 zlotys) significantly exceeded 100,000 zlotys. The movables that Katarzyna Barbara Radziwiłł was given became part of the furnishings of the Białystok palace. Still fifty years later it was possible to find in the 1772 and 1775 registers three objects (two beds and a painting), which had been included in the 1720 dowry.