Nowa wersja platformy, zawierająca wyłącznie zasoby pełnotekstowe, jest już dostępna.
Przejdź na https://bibliotekanauki.pl
Ograniczanie wyników
Czasopisma help
Lata help
Autorzy help
Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 44

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 3 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
Wyszukiwano:
w słowach kluczowych:  determinizm
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 3 next fast forward last
1
Content available Zrozumieć wolność. Rozum czy namiętności?
100%
EN
What does human ability to take decisions depend on? Reason or passions? What mechanism governs the process of shaping our beliefs? Why do we consider a given opinion credible? All these questions are familiar to anyone who even once pondered on the phenomenon of human freedom – a phenomenon whose existence is commonly believed to be obvious. The article is yet another attempt to address the above questions. The presented reflections will be set against the background of the thought of William James.
2
Content available Przyszłość to historia
100%
PL
Artykuł porusza kwestie determinizmu oraz wolnej woli. Zagadnienie to, jak się zdaje, pomimo upływu lat nadal budzi wiele emocji i pozostaje aktualne. Pytanie o ludzką wolność jest bowiem jednym z tych, od których odpowiedzi (pozytywnej lub negatywnej) głęboko uzależnione jest nasze pojmowanie własnej egzystencji, ogólny obraz świata (np. przekonanie, że życiem rządzi przeznaczenie), stosunek do rozmaitych koncepcji metafizycznych (bądź religijnych), a także rozumienie takich pojęć jak: moralność, sprawiedliwość, wina (grzech), odpowiedzialność czy autonomia. Z determinizmem dodatkowo łączy się egzystencjalny lęk o to, czy jesteśmy w stanie panować nad własnymi decyzjami i czy życie nasze, w związku z tym, nie jest li tylko igraszką w rękach losu. Celem niniejszego artykułu, którego inspiracją była analiza pism F. Nietzschego1, jest próba uzasadnienia stanowiska odrzucającego koncepcję wolnej woli jako swego rodzaju złu dzenia panującego w ogólnoludzkiej świadomości. W związku z tym, tekst w głównej mierze koncentruje się na argumentach negujących idee wolnej woli, w mniejszym zaś stopniu na tych, które mogłyby przemawiać za jej utrzymaniem: nie uwzględnia np. zagadnień związanych z fizyką kwantową czy zasadą Heisenberga. Zamiarem moim było zabranie głosu w sporze o wolną wolę i jednoznaczne opowiedzenie się za stanowiskiem deterministycznym w taki sposób, aby sprowokować Czytelnika do własnych przemyśleń, a nawet zainspirować do napisania własnego artykułu, w którym będzie On argumentował np. za utrzymaniem koncepcji wolnej woli poprzez wskazanie na błędy w moim rozumowaniu. W tekście staram się m.in. sformułować definicję wolnej woli, przedstawić jej genezę oraz konsekwencje wynikające z przyjęcia deterministycznej wizji świata.
PL
Analizowane zjawiska fizyczne należy upraszczać maksymalnie mocno, ale tak, żeby powstałe modele dawały poprawne przewidywania wyników eksperymentalnych. Naukowiec powinien jednak zdawać sobie sprawę z ograniczeń i zakresu stosowalności danego modelu. Inżynier nie może zapominać, że posługuje się tylko modelem rzeczywistości, który ma swoje ograniczenia - zakres stosowalności. W pracy przedstawiono analizy dynamiki układu tłokowo-korbowego silnika okrętowego ze szczególnym uwzględnieniem ruchu wału korbowego. W świetle współczesnych badań, świat fizyczny jest nieliniowy i dynamiczny w stanach dalekich od stanu równowagi. Jednakże większość problemów inżynierskich jest modelowanych liniowo, jako zjawiska statyczne bądź quasi-statyczne. Podejście to jest użyteczne i optymalne, ale nie można zapominać o ograniczeniach takich modeli. Wykazano, że pomimo przyjęcia ściśle deterministycznych oraz w pełni liniowych równań mechaniki, przewidywalność dokładnych parametrów ruchu jest ograniczona. Rozważono ruch prostego obiektu mechanicznego: obrót wału korbowego silnika. W rozważanym przypadku jest to wał korbowy 10-cylindrowego, okrętowego silnika wolnoobrotowego: 10K98 firmy MAN B&W. Założono, że znana jest z nieskończoną (!) dokładnością prędkość obrotowa wału, która jest dodatkowo niezmienna. Przyjęto, że również czas jest możliwy do wyznaczenia nieskończenie dokładnie. W takim przypadku względne położenie wykorbienia określa w pełni deterministyczna prosta zależność. W celu znajomości położenia danego wykorbienia w dowolnej chwili czasu musimy jeszcze znać warunki początkowe. Kąt obrotu w chwili t=0 wyznaczono niezwykle dokładnie, ale ze skończoną dokładnością. Wykazano, że po pewnym czasie położenie wykorbienia jest całkowicie niezdeterminowane. Co więcej, ruch układu tłokowo-korbowego charakteryzuje się naturalną zmiennością, nawet po pominięciu zmienności sił wymuszających. Wpływa to dodatkowo na ograniczenia modelowania rozważanego deterministycznego układu fizycznego.
PL
Artykuł wpisuje się w nurt badań, których celem jest znalezienie odpowiedzi na pytanie, czy istnieje możliwość przewidzenia przyszłej wartości decyzji, opcji wyboru, kosztów alternatywnych. Wyniki badań przedstawione w artykule mogą mieć znaczenie poznawcze i aplikacyjne w teorii decyzji.
EN
This paper becomes a part of wider discussion on efficiency of value decision, level of oportunity cost. Those results complement the discussion abom the sources of this decision anomaly and ability to make a practical use of those project. The literature review covers price momentum, persistence of performance, and effictient strategic hypothesis. The conclusions consist of summary, the possible explanation for results and ideas for theory of decision.
5
Content available Przyszłość. Poradnik użytkownika
86%
PL
Przyszłość nie zawsze jest określona przez przeszłość. Czasami jest ona zdeterminowana przez bardziej odległe przyszłości, a czasem przez nasze działania w teraźniejszości. Aby skutecznie myśleć o przyszłości, trzeba wyjść poza paradygmat klasycznego determinizmu.
EN
The future is not always defined by the past. Sometimes, it is determinated by a more distant future, and sometimes by our actions in the presence. To effectively think about the future, one needs to go beyond the paradigm of classical determinism.
|
2020
|
tom 68
|
nr 3
137-147
EN
This article is a commentary on Opatrzność Boża, wolność, przypadek by Dariusz Łukasiewicz. The main thesis is that freedom in the sense of a non-causal free-act generator does not exist. We will experience freedom, true freedom, only in eternal life, and it will become real only when our individual essence is revealed to us. Eternal life will consist, among other things, in being able to see how all our actions flow from our individual essence
PL
Nieprzezwyciężona wola Boga i tajemnica wolności stworzonych bytów. Komentarz do książki Opatrzność Boża, wolność, przypadek Dariusza Łukasiewicza Artykuł jest komentarzem do książki Dariusza Łukasiewicza Opatrzność Boża, wolność, przypadek. Zasadniczą jego tezą jest to, że nie istnieje wolność ludzka jako nie-kauzalny generator wolnych aktów. Prawdziwej wolności doświadczymy tylko w życiu wiecznym, a stanie się ona dla nas czymś realnym dopiero wtedy, gdy zostanie nam ujawniona nasza indywidualna istota. Życie wieczne polegać będzie, między innymi, na ujrzeniu, w jaki sposób wszystkie nasze działania wypływają z naszej indywidualnej istoty.
EN
The subject of the research included in the article is the process of institutionalization of the activity of national parliaments in the European Union system. However, the research goal was the influence of the European Union on the process of distinguishing national parliaments perceived as systemic actors and the functions performed by them, leading to an autonomous model of coordination of the management of EU competences. The article proves the hypothesis that national parliaments in the European Union, over 30 years of integration, have created a community resulting from the use of specific forms of deterministic institutionalization, formalizing the bonds between them and EU institutions. This institutionalization was based on securing the proper implementation of their common values, interests and goals. The methodology of historical institutionalism used in the article helps to explain the process of adapting the institutional framework of national parliaments to changes in the internal environment of the EU, which results in linking the integration reality with the preferences of its individual institutional actors. The analysis carried out led the author to the conclusion that the activity of national parliaments in the EU is dominated by historical determinism in the form of path dependence. From this point of view, it should be recognized that the Maastricht Treaty establishing the European Union and the institutional formula contained therein determined the place of parliaments in the system.
PL
Przedmiotem badań zawartym w artykule jest proces instytucjonalizacji aktywności parlamentów narodowych w systemie Unii Europejskiej. Natomiast celem badawczym stał się wpływ Unii Europejskiej na proces wyodrębniania parlamentów narodowych ujmowanych jako aktorów systemowych i funkcji przez nich sprawowanych, prowadzący do autonomicznego modelu koordynacji zarządzania kompetencjami UE. W artykule udowodniono hipotezę, iż parlamenty narodowe w Unii Europejskiej przez 30 lat integracji wytworzyły wspólnotę, będącą efektem zastosowania szczególnych form deterministycznej instytucjonalizacji, formalizujących więzi między nimi i instytucjami UE. Instytucjonalizacja ta opierała się na zapewnieniu właściwej realizacji ich wspólnych wartości, interesów i celów. Zastosowana w artykule metodologia instytucjonalizmu historycznego umożliwia wyjaśnienie procesowego przystosowania ram instytucjonalnych parlamentów narodowych do zmian w środowisku wewnętrznym UE, które skutkuje powiązaniem rzeczywistości integracyjnej z preferencjami jej poszczególnych aktorów instytucjonalnych. Przeprowadzona analiza doprowadziła autora do wniosku, iż aktywności parlamentów narodowych w UE warunkuje determinizm historyczny w postaci uzależnienia od dokonanych w przeszłości wyborów (path dependency). Z tego punktu widzenia należy uznać, że traktat o powołaniu Unii Europejskiej z Maastricht i zawarta w nim formuła instytucjonalna przesądziła o miejscu parlamentów w systemie integracji europejskiej.
8
Content available remote Nieliniowa analiza dynamiki potoku Poniczanka
72%
PL
W artykule przeprowadzono nieliniową analizę dynamiki górskiego potoku Poniczanka. Dokonana została weryfikacja rodzaju wykrytego determinizmu oraz ocena złożoności dynamiki przepływu wraz z określeniem jej efektywnej liczby stopni swobody. Oszacowano również poziom szumu losowego. Uzyskane informacje będą przydatne przy wyborze odpowiedniego modelu prognostycznego przepływu Poniczanki.
EN
In the paper nonlinear analysis of the Poniczanka Creek dynamics was conducted. Verification of the detected determinism type and the assessment of complexity of the discharge dynamics was carried out together with the evaluation of its effective number of degrees of freedom. Noise level was also estimated. The obtained information is going to be useful for selection of the appropriate predictive model for Poniczanka discharge.
PL
W pracy przedstawiono zagadnienia dotyczące badania determinizmu układów mechanicznych z zastosowaniem metody diagramów rekurencyjnych, której istotą jest wizualizacja rekurencyjności stanów badanych układów w przestrzeni fazowej. Metodę zastosowano do badania własności płyt aluminiowych: płyty nieuszkodzonej i płyty z pęknięciem, wzbudzanych do drgań za pomocą sygnałów harmonicznych o częstotliwościach pierwszej, trzeciej i szóstej postaci drgań własnych badanych płyt.
EN
The paper concerns research into determinism of mechanical systems with the use of the Recurrence Plots method. There are presented the results of Recurrence Plots method application to the research into properties of two aluminium plates (undamaged and cracked). The plates were excited to vibrations with the use of harmonic exciting signals of frequencies corresponding to the frequencies of their first, third and sixth natural mode shapes.
EN
The concept of a person has gone through several stages of development in the history of thought. In the classical tradition, a person is considered to be a substance. In modernity, John Locke brought forward the notion that social existence and consciousness are the most salient properties of a person, which brought about a possibility of renouncing one’s personhood because of a lack of some perceivable and observable traits. This is why in a Christian anthropology there is such an emphasis on personalism, which from the very beginning of the twentieth century has been opposed to the treatment of people as obscure elements of matter, or elements be manipulated unquestioningly. In this paper we have indicated some elements of anthropology that demonstrate important limitation of any attempt at explaining away the mystery of being a human person.
PL
Pojęcie osoby przeszło wiele zmian w historii myśli ludzkiej. W tradycji klasycznej osoba jest uważana za substancję. W oświeceniu John Locke przedstawił pogląd, że egzystencja społeczna i świadomość są najważniejszymi właściwościami osoby, co spowodowało możliwość utracenia godności osobowej z powodu braku pewnych dostrzegalnych i możliwych do zaobserwowania cech. Właśnie dlatego w antropologii chrześcijańskiej kładzie się tak duży nacisk na personalizm, który od samego początku stanowi przeciwwagę wobec traktowania ludzi li tylko jako elementów materii, którymi można dowolnie manipulować. W niniejszym artykule przedstawimy taką charakterystykę antropologii, która ukazuje istotne ograniczenie wszelkich prób wyjaśnienia tajemnicy bycia człowiekiem.
|
|
tom R. 105, z. 1-Ś
25-39
PL
W artykule badano dobową zmienność procesu przepływu rzeką w zlewni Raby w celu określenia jego deterministycznej bądź losowej natury. Na podstawie szeregów czasowych przepływów dobowych dla posterunków na cieku głównym i dopływach przeprowadzono test statystyczny SSS. Jego wyniki uzyskane dla wszystkich rozważanych przekrojów wodowskazowych wskazują na istnienie krótkoterminowej dynamiki potwierdzającej nielosową, deterministyczną naturę badanego procesu przepływu.
EN
In the paper deterministic or stochastic nature of daily flow in the Raba river catchment was investigated. The statistical test SSS was based on the series of daily flows from gauging stations in Raba basin. The results of the test obtained for all cross-sections show that there is short-term dynamics in irregular fluctuations of flow, so the determinism was detected by this test.
EN
This paper will examine the motivations behind Jan Łukasiewicz’s rejection of the principle of bivalence. In particular, the relationship between the category of possibility and the logical value of judgements will be examined. This category is clearly linked to the view of the determinism/ indeterminism controversy presented by Łukasiewicz. The paper will close with remarks on the statute of possibility and an attempt to answer the question whether Łukasiewicz’s approach can be treated as something more than an intellectual exercise in constructing formal tools corresponding to certain conventions.
PL
W artykule przeanalizowane zostaną motywacje odrzucenia przez Jana Łukasiewicza zasady dwuwartościowości. W szczególności badanie dotyczyć będzie relacji między kategorią możliwości a wartością logiczną sądów. Kategoria ta jednoznacznie łączy się ze spojrzeniem na kontrowersję determinizm/indeterminizm prezentowanym przez Łukasiewicza. Pracę zamkną uwagi o statucie możliwości i próba odpowiedzi na pytanie, czy podejście Łukasiewicza może być traktowane jako coś więcej niż tylko intelektualne ćwiczenie w konstruowaniu narzędzi formalnych odpowiadających pewnym konwencjom.
14
72%
EN
Uncertainty is one of the most important features of many areas of social and economic life, especially in the forward-looking context. On the one hand, the degree of uncertainty is associated with the objective essence of randomness of the phenomenon, and on the other, with the subjective perspective of a man. Futureoriented perception of human activities is laden with an incomplete specificity of the analysed phenomena, their volatility, and lack of continuity. A man is unable to determine, with complete certainty, the further course of these phenomena. According to the author of this article, in order to significantly reduce the uncertainty while making strategic decisions in a complex environment, we should focus our actions on the future through systemic research of foresight. This article attempts to answer the following research questions: 1) What is the relationship between foresight studies in the system perspective to studies of the uncertainty? 2) What classes of foresight methods enable the research of uncertainty in the process of system inquiry of the future? This study conducted deductive reasoning based on the results of the analysis methods and criticism of literature.
Roczniki Filozoficzne
|
2017
|
tom 65
|
nr 3
127-149
PL
Artykuł przedstawia czternastowieczną dyskusję teologiczną dotyczącą problemu Bożej i ludzkiej wolnej woli. Jego głównymi bohaterami są Wilhelm Ockham i Tomasz Bradwardine. W swym opus magnum zatytułowanym O sprawie Boga przeciw Pelagianom... Bradwardine przywołuje dyskusję między św. Augustynem a Pelagiuszem dotyczącą wolnej woli, wolnego wyboru i predestynacji. Siebie uważa za augustynika, natomiast Ockhama oskarża o poglądy semipelagiańskie. W artykule przedstawiam opinie obydwu angielskich teologów, umie­szczając je w kontekście Bradwardine’a krytyki semipelagianizmu.
EN
The paper deals with the fourteenth century theological discussion on the God’s and human free will. The dramatis personae are William of Ockham and Thomas Bradwardine. In his opus magnum entitled De causa Dei contra Pelagianum... Bradwardine recalls a quarrel between St. Augustine and Pelagius concerning free will, free choice and predestination. Considering yourself as the true Augustinian, Bradwardine accuses Ockham of being the Pelagian. The paper presents opinions of both English theologians against the background of Bradwardine critics of semi-pelagianism.
PL
W artykule badano proces zmienności dobowej przepływu w zlewni rzeki Raby. Dane obejmujące 11 dwunastoletnich ciągów dobowych przepływów z lat 1961-2002 poddano ilościowej analizie rekurencji w celu określenia jej wartości charakterystycznych. Wyniki dokonanej analizy potwierdzają deterministyczną, nielosową naturę procesu przepływu w zlewni Raby w badanych przedziałach czasowych.
EN
In the paper a variability process of daily flow in Raba river basin was investigated. The recurrence quantification analysis based on 11 twelve years' series of daily flow from 1961 till 2002 was carried out. The results of RQA confirm the deterministic, not random nature of discharge process in Raba river basin over the investigated periods of time.
|
2020
|
tom 31
|
nr 1
233-251
PL
Analizując problem wolności i wolnej woli, Popper dostrzegał, że w celu zrozumienia racjonalnego ludzkiego postępowania potrzeba czegoś, co będzie pośrodku między czystym przypadkiem a absolutnym determinizmem. W artykule autor wykazuje, że Popper nie wnosi nowych treści, które wyjaśniałyby problem ludzkiej wolności. Argumenty Poppera to są czyste założenia, dzięki którym pragnie on niejako oddalić trudny do rozwiązania problem. Otwartość w sobie natury otaczającego nas świata ukazuje również, że nie jest on kompletnie zdeterminowany swoimi wewnętrznymi prawami czy przyczynami. W świecie bytów rozumnych mogą zaistnieć zjawiska mające wpływ na nasze postępowanie i determinować nas mentalnie nawet wtedy, kiedy fizycznie jesteśmy wolni od przymusu. Wydaje się, że Popper wypowiada się za indeterminizmem, gdyż dostrzega w tym możliwość wykazania ludzkiej wolności. Jednak taki argument nie ma żadnych podstaw, a jedynie przeświadczenie, że bez prawdziwie wolnych decyzji ludzka egzystencja byłaby tragiczną farsą. I tak, w obronie ludzkiej wolności, Popper powraca ostatecznie do racji moralnych.
EN
In analysing the problem of freedom and free will, Popper concluded that we need something in order to understand rational human behaviour that is by its very nature between total chance and complete determinism. In this article, we state that Popper has in fact not produced any evidence in favour of human freedom. Rather, his arguments are based on an attempt to avert a situation which he finds unacceptable. The openness of the physical world involves only that this world is not entirely determined by its own laws or causes. In the world of mental entities, however, there may be certain phenomena that affect our behaviour, so even though we are not physically determined, we could be mentally determined. Popper’s effort to promote indeterminism and the consequent possibility of human freedom do not seem to be based on evidence, but rather on the belief that without freedom of choice our situation would be merely a tragic farce. That is why Popper ultimately turns to moral motives in his defence of human freedom.
EN
Is human life is determinated? On this question I try to answer through the analysis of the Stoic philosophy. The Stoics believed that whole world, including God, is material substance, and every thing has a particle of God. The cosmos is the result of the action of God and exists from one fire to the next. God is the active principle which is understood as Providence (pro,noia) and Fate (ei`marme,nh), and He takes care of the world and directs from the inside. However, there is a difference between Providence and Fate. Divine providence is a power – God extends the providence to the whole world, but fate is a chain of causes.
PL
Czy życie ludzi jest zdeterminowane? Na to pytanie próbuję dać odpowiedź poprzez analizę filozofii stoickiej. Stoicy wierzyli, że cały świat jest tą samą materialną substancją, w tym również Bóg. Kosmos jest wynikiem działania Boga będącego aktywną zasadą, rozumianą jako Opatrzność czy Przeznaczenie. Bóg-Logos troszczy się o cały świat i kieruje nim od wewnątrz. Istnieją jednak różnice pomiędzy rozumieniem przeznaczenia będącego pewnym łańcuchem przyczyn następujących po sobie, a opatrznością, która jest boską mądrością czuwającą nad światem. Wszelkie pozostałe różnice ukazują filozofię stoików jako przemyślany i spójny system logiczno-wierzeniowy.
first rewind previous Strona / 3 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.