Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Pochwała populizmu. Esej polemiczny

100%

Frieske K. W.

Kultura i Społeczeństwo

|

2019

|

tom 63

|

nr 4

103-123

PL

The author supports the claim that attempts to formulate a universal definition of the term “populism” are not worthwhile, because the sense of the term is usually determined by a specific social context. Understanding the utopian nature of populism provides a better understanding of the utopian nature of democracy and allows for a humble departure from dreams of a perfect social order, because, as has been shown in numerous survey studies, the contemporary shift of social mood, attitudes, and opinions toward some version of populism is a relatively simple consequence of the deficiencies of democracy in its neoliberal version.

2

Wiara i nowoczesny świat. Na marginesie myśli kardynała Jeana-Marie Lustigera (1926–2007)

100%

Perzyński A.

Łódzkie Studia Teologiczne

|

2009

|

tom 18

185-195

EN

The author describes how the thought of Card. Lustiger arose from the midst of the dramatic history of France as well as Europe. A question is posed about the similarities and differences between the French and the Polish religious thought. The article contains following sections: reconsideration of the attitude towards the Enlightenment, universality of human rights, various forms of liberalism, the issue of separation between faith and politics, morality and law in the new Europe. The thought of Cardinal Lustiger helps us better understand the current situation of the Polish Church after the political transformation and provides a valuable point of reference for a reflection on the religious awareness in Poland.

3

Polityka państwa liberalno-demokratycznego wobec religii

84%

Jasiński K.

Nurt SVD

|

2017

|

nr 2

283-302

PL

Artykuł dotyczy polityki państwa liberalno-demokratycznego wobec religii (zwłaszcza chrześcijaństwa). Składa się z dwóch części. W pierwszej autor pokazuje relacje między religią a demokracją i liberalizmem w kontekście ich pochodzenia i instytucji. Zwraca uwagę na chrześcijańskie źródła oraz religijne elementy demokracji. Wskazuje również na religijny kontekst liberalizmu i jego relację do religii, a także ukazuje przedmiot napięcia między nimi. W drugiej części autor przedstawia główne cechy liberalnej polityki państwa wobec religii zgodnie z trzema zasadami: wolności, tolerancji, separacji państwa i religii. Polityka liberalna jest uprawiana w warunkach pluralizmu poglądów, ich konfliktu oraz chęci harmonijnego współistnienia. Liberalizm jawi się jako teoria polityczna, której celem jest zapewnienie zgodnego współistnienia wielu przekonań i koncepcji dobrego życia, zachowanie bezstronności w sferze politycznej oraz eliminacja monopolu jakiegokolwiek światopoglądu. Religia ma swoje miejsce w prywatnej sferze życia człowieka, która posiada wymiar osobisty i społeczny. Szczególnym obszarem obecności religii jest sfera publiczna, a także społeczeństwo obywatelskie.

EN

The author of this article discusses the policy of the liberal democratic state towards religions (especially Christianity). In the first part, the author describes various relationships between religion, democracy and liberalism, their respective origins and institutions. He draws attention to the Christian sources of the latter and religious elements present in democracy (moral and communal dimension of life, separation of “unpolitical” and political spheres, religious activity). He points to the religious context of liberalism and its attitude to religion (religion as the school of morality, cooperation in defense of human rights) and the tension between them (the existence of truth and common good). In the second part of the article, the author presents the main characteristics of the liberal policy of the state towards religions in accordance with the three basic rules of freedom, tolerance and separation of the state and religion. Liberal policy is conducted in the atmosphere of the pluralism of the worldviews, their conflict and desire for harmonious coexistence. Liberalism is a political theory aiming at ensuring harmonious coexistence of many beliefs and concepts of good life, preservation of impartiality in the political sphere and elimination of any monopolistics worldviews. Religion belongs to the private sphere of man’s life, which has personal and social dimension. Religion is especially present in the public sphere and in the civil society.

4

Demokracja a liberalizm – uwagi z perspektywy XXI w.

84%

Zmierczak M.

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio G (Ius)

|

2019

|

tom 66

|

nr 1

EN

Nowadays the term “liberalism” is more and more used in political debates together with pejorative adjectives like “rotten”, “passed” and others. Instead of “liberal democracy” we hear about “sovereign democracy”, “independent democracy” and of course “national democracy”. Looking for the roots of such development, the author sees one of them in the identification of liberal ideas with the liberal economy. Although the deepened studies show, that even the most prominent liberals never were so orthodox like the libertarians, among them especially Hans-Hermann Hoppe, for whom no liberty is possible without absolute freedom of property, commerce and production. The idea is false, taking into account the liberals like John Maynard Keynes, even John Stuart Mill or Leonard Trelawney Hobhouse. The second misunderstanding is in the notion of democracy. Nowadays the most popular idea is that democracy means simply the political majority. That is the point in which the liberals were always very cautious, beginning with Benjamin Constant, Alexis de Tocqueville and John Stuart Mill. The liberals accepted democracy, but – according to the famous words of Mill – defined as the rule of majority, but with respect of minorities. It is clear, that this role of liberalism is nowadays in retreat. Democracy is often meant and understood as the sovereignty of the people, according to the words of Jean-Jacques Rousseau “unlimited, unalienable and indivisible”, and means freedom of nation and not freedom of individual. The historical experience shows that such “unlimited will of the people” was used as a veil for the most horrific political systems. But on the other hand, it is clear that under authoritarian regimes, liberalism, especially political liberalism, becomes the point of gathering of the opposition, as the examples of II French Empire, of fascist Italy, German III Reich, and communist regime confirm.

PL

Punktem wyjścia w niniejszym opracowaniu jest stwierdzenie faktu, że termin „liberalizm” nabiera pejoratywnego charakteru; w wypowiedziach polityków i publicystów pojawiają się określenia typu „zgniły” „upadły” czy „skompromitowany” liberalizm. Przyczyną tego zjawiska jest utożsamienie terminu „liberalizm” z nieograniczoną gospodarką wolnorynkową albo z absolutną, niemal anarchistyczną wolnością jednostki. To zjawisko nasiliło się szczególnie za sprawą szkoły chicagowskiej i libertarianizmu, czego najbardziej wymownym przykładem jest książka Demokracja – bóg, który zawiódł. Druga przyczyna to niewątpliwie stosunek klasycznych liberałów do demokracji. Liberałowie walczyli wprawdzie o powszechne prawa wyborcze (także dla kobiet), ale ich naczelnym zadaniem i ideałem było postawienie granic temu, co Jan Jakub Rousseau określił jako „nieograniczoną, suwerenną i niepozbywalną władzą ludu (narodu)”. Stąd określenie „demokracja liberalna” zawierało konkretną treść, taką jak prawa jednostki, rządy prawa, podział władzy. Jesteśmy aktualnie świadkami wzrostu popularności ideału Rousseau, mówi się przecież o „suwerennej demokracji”, woli narodu. To każe jednak pamiętać, że właśnie rządy autorytarne i totalitarne posługiwały się taką retoryką, mówiąc o demokracji jako o wyrazie woli narodu i nie przewidując żadnych dla tej woli ograniczeń. Czy to oznacza kres idei liberalnych? Historia poucza nas, że liberalizm stawał się ważną ideologią zawsze w momentach kryzysowych, jak np. w II Cesarstwie Francuskim, jak również po upadku III Rzeszy, dyktatury Francisco Franco i komunizmu. Można sądzić, że nie tyle liberalizm jako teoria ekonomiczna, ile liberalizm jako ograniczenie władzy absolutnej – nawet jeśli władza ta pochodzi z demokratycznych wyborów – będzie nadal spełniać tę funkcję.

5

EU Policy on Deepening Liberal Democracy: A Case Study of the Baltic States

84%

Khoma N. , Vdovychyn I.

Środkowoeuropejskie Studia Polityczne

|

2021

|

nr 1

89-105

PL

Badana jest skuteczność działań UE w zakresie jakości demokracji w państwach członkowskich. Na przykładzie Estonii, Łotwy i Litwy oceniano skuteczność unijnych projektów dotyczących kontynuacji transformacji liberalno-demokratycznej w państwach członkowskich z przeszłością posttotalitarną, w których utrzymuje się ryzyko regresu demokracji. Obecne cele UE scharakteryzowano jako niedostatecznie ukierunkowane na odpowiednie zapobieganie i przeciwdziałanie spadkowi jakości demokracji, zakorzenienie wartości demokracji liberalnej. Konieczność zintensyfikowania działań UE w kierunku monitorowania przestrzegania standardów demokratycznych tłumaczy się stagnacją/regresją jakości demokracji w krajach ostatnich rozszerzeń UE, w tym w państwach bałtyckich. Działania instytucji UE wobec państw członkowskich, w których demokracja znajduje się w stagnacji/regresie, zostały ocenione jako niezgodne z możliwymi konsekwencjami tego destrukcyjnego procesu. Podkreśla się brak zainteresowania UE umacnianiem wartości, na których opiera się UE, co jest postrzegane jako główna przyczyna obecnego pogorszenia się jakości demokracji. Podkreślono potrzebę skonstruowania nowego formatu demokracji europejskiej, nowych mechanizmów gwarantujących jej jakość.

EN

The issues of the EU’s activities concerning the quality of democracy in member states are studied. On the examples of Estonia, Latvia and Lithuania, the effectiveness of EU projects to continue the liberal-democratic transformation in member states with a post-totalitarian past where the risk of regression of democracy remains, is assessed. The current goals of the EU are described as being insufficient in terms of properly preventing and counteracting the decline of the quality of democracy, as well as for inculcating the values of liberal democracy. The need to intensify the EU’s activities in the direction of monitoring the observance of democratic standards is explained by the stagnation/regression of the quality of democracy in the countries of the recent EU enlargements, including the Baltic States. The actions of the EU’s institutions towards member states, where democracy shows stagnation/regression, are assessed as inconsistent, due to the possible consequences of this destructive process. The EU’s lack of attention to strengthening the values on which the EU is based is emphasized, which is seen as the main reason for the present deterioration in the quality of democracy. The requirement to construct a new format of European democracy and new mechanisms to ensure its quality is highlighted.

6

Wielokulturowość a liberalna demokracja. Szanse i zagrożenia. Aspekty metodologiczne

84%

Tomczyk K.

Przegląd Europejski

|

2012

|

nr 1(24)

51–64

PL

Liczne przykłady wyraźnie pokazują, iż obecny model społeczeństwa wielokulturowego przestał funkcjonować prawidłowo - wśród nich: zabójstwo kontrowersyjnego reżysera w Holandii, wzrost przestępczości i poczucia wykluczenia wśród drugiego pokolenia imigrantów, problem zakrywających twarze muzułmanek we Francji, jak również ostatnie wypowiedzi czołowych europejskich polityków. Celem niniejszej pracy jest analiza i ocena zjawiska wielokulturowości i jego wpływu na współczesną myśl liberalną. Teza tej pracy jest następująca: liberalizm posiada granice, a ich przekroczenie oznacza utratę tożsamości. Otwarta akceptacja i tolerancja dla poglądów różnych grup kulturowych, religijnych i etnicznych prowadzi do samounicestwienia liberalizmu. Tylko polityka wielokulturowa, która jest świadoma własnych ograniczeń jest akceptowalna dla liberalno-demokratycznego społeczeństwa. Podstawową metodą wykorzystaną w tej pracy jest krytyczna analiza poglądów czołowych przedstawicieli XIX i XX-wiecznej myśli liberalnej. Rozprawa korzysta ponadto z metody badawczej, która została wzbogacona o źródłową analizę współczesnych materiałów prasowych poruszających problematykę wielokulturowości w liberalnych demokracjach. Scharakteryzowany w tej rozprawie problem wymaga interdyscyplinarnego podejścia . W związku z tym, w zakresie zainteresowań znalazły się kwestie obejmujące myśl polityczną, socjologię, historię, antropologię kulturową, etnologię, ekonomią, politykę społeczną oraz pedagogikę.

EN

A range of examples clearly show that the current model for multicultural society no longer properly functions – among them: the assassination of controversial film director in the Netherlands, the increase in crime and the sense of exclusion among the second generation of immigrants, the issue of Muslim women wearing veils in France, as well as the recent statements of leading European politicians. The aim of this work is to analyze and evaluate the phenomenon of multiculturalism and its impact on contemporary liberalism. The thesis of this work is that liberalism has boundaries, and crossing them means the loss of its identity. Open-ended acceptance and tolerance of all the claims made by various cultural, religious and ethnic groups leads to the self-annihilation of liberalism. Only a policy of multiculturalism that is aware of its own limitations is acceptable to liberal-democratic society. The primary method of this work is that of critical analysis of the leading representatives of 19th- and 20th-century liberal thought. Moreover, this dissertation adopts a research method that is enriched by the source analysis of contemporary press materials that underlie the subject of multicultural society in liberal democracies. The issue raised in this treatise required an interdisciplinary point of view. Therefore, within its field of interest are the matters embraced by political thought, sociology, history, cultural anthropology, ethnology, economics, social policy, and pedagogy.

7

Problematyka ochrony praw człowieka w dobie wojny z terroryzmem

84%

Niedźwiecki A.

Civitas Hominibus. Rocznik filozoficzno-społeczny

|

2017

|

tom 12

77-88

EN

Fundamental rights are addressed to public institutions, whose authority, for the benefit of the individual, should not be unlimited. For obvious reasons, this ties the hands of the government, which must combat the phenomenon of terrorism that exploits civil liberties to attack random civilians, while ensuring the protection of the rights of the victims of terror. This situation can create a strong temptation for state authorities to apply harmful selectivity, which opens up a vast potential for abuse. Such selectivity leads Europeans to too often forget that human rights also apply to immigrants and refugees, who seek refuge in the old continent due to the violence they have experienced in their home countries.

PL

Prawa podstawowe adresowane są do instytucji publicznych, których zakres imperium, dla dobra jednostki, nie powinien mieć charakteru nieograniczonego. Z oczywistych względów wykręca to ręce władzy, która, aby zapewnić ochronę praw ofiar terroru, musi zwalczać zjawisko wykorzystujące swobody obywatelskie do ataków na przypadkowych cywilów. Rodzić to może niezwykłą pokusę dla organów państwowych do stosowania szkodliwej selektywności, generującej olbrzymie pole do nadużyć. Owa wybiórczość sprawia, iż Europejczycy zbyt często zdają się zapominać o przysługiwaniu praw człowieka także imigrantom i uchodźcom, którzy ratują się ucieczką na stary kontynent, z uwagi na doświadczenie przemocy w rodzimych krajach.

8

Aksjologiczne podstawy funkcjonowania samorządu terytorialnego w Polsce

84%

Zaradny R.

Relacje. Studia z nauk społecznych

|

2018

|

nr 5

9-21

PL

Polacy w ramach przemian ustrojowych po 1989 roku opowiedzieli się za zasadami aksjologicznymi demokracji liberalnej mającej stwarzać pozytywne warunki rozwoju społecznego, a także sankcjonować podstawowe prawa podmiotowe każdego obywatela. Stanowiło też urzeczywistnienie idei suwerenności narodu. Najpełniejszy strukturalny wyraz idea ta znalazła w ustanowieniu i rozwoju samorządu terytorialnego zgodnie z zasadą subsydiarności i decentralizacji władzy. Jednocześnie było wyrazem realizacji idei pluralizmu i dobra wspólnego. Rozstrzygnięcia prawne znalazły miejsce w Konstytucji RP z 1997 roku oraz w ustawach. Są one zgodne z założeniami zawartymi w Europejskiej Karcie Samorządu Lokalnego uchwalonej w Strasburgu 15 października 1985 roku ratyfikowanej przez Polskę 26 kwietnia 1993 roku.

EN

During the system transformations after 1989 the Poles voted for the axiological rules of liberal democracy which was to create favourable conditions for social development and to sanction the basic human rights of each citizen. This made the sovereignty a reality. The idea has found its complete structural expression in the establishment and development of the local governments based on the principle of subsidiarity and power decentralisation. Simultaneously it was the demonstration of the enactment of the idea of pluralism and the common good. The legal solutions found their place in The Constitution of the Republic of Poland approved in 1997 and in the acts of law. They are in line with the assumptions included in the European Charter of Local Self-Government adopted on October 15, 1985 in Strasburg and ratified by Poland on April 26, 1993.

9

„Urząd Ochrony Konstytucji” jako organ bezpieczeństwa ustrojowego RFN. Problematyka funkcjonowania w państwie demokratycznym

84%

moroska-bonkiewicz a.

Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego

|

2013

|

tom 7

181-199

EN

The purpose of this paper is to present the significance and the way of functioning of the Federal and State Offices for the Protection of the Constitution (Bundes- and Landesämterfür Verfassungschutz) in the German political security system and to indicate the sources of controversies linked with its operating and the lack of the effectiveness of civil secret service. The aim of this article is also to identify universal conflict areas between liberal democracy and the nature of civil secret service. The research displayed that the German political security system determines a difficult relationship between secret service methods and other tools of the constitutional state security system such as e.g. delegalisation of political parties. Moreover, it turned out that a strict competence division between the police and secret service and the federal character of this service is particularly problematic due to effectiveness of the offices. The research allowed to make some general conclusions regarding the service activities in a democratic state. Among others, what can be named as typical is the conflict between the role of inviolability of personal freedom and secret service methods of operating and the dilemma linked with the lack of transparency of secret service operations and their effective control while preserving the necessity of effectiveness and security of service activities.

PL

Celem publikacji jest przedstawienie roli, jaką Federalny Urząd Ochrony Konstytucji oraz urzędy krajów związkowych odgrywają w niemieckim systemie bezpieczeństwa ustrojowego, ukazanie źródeł i kontrowersji związanych z ich funkcjonowaniem oraz źródeł braku efektywności służb wywiadowczych. Celem artykułu jest także zdefiniowanie uniwersalnych obszarów napięć pomiędzy demokracjami liberalnymi a„naturą” służb wywiadowczych. Analiza ukazała, że specyfika niemieckiego systemu bezpieczeństwa ustrojowego determinuje trudną relację metod wywiadowczych wobec innych instrumentów systemu bezpieczeństwa konstytucyjnego państwa jak np. delegalizacja partii politycznych. Okazało się także, że szczególnie problematyczny ze względu na efektywność działania urzędów jest rozdział kompetencji pomiędzy policją a służbami wywiadowczymi oraz federalny charakter wywiadu cywilnego. Analiza pozwoliła na pewne generalizacje dotyczące problematyki działania wywiadu w państwie demokratycznym. Jako typowy określić można m.in. konflikt między zasadą nienaruszalności wolności osobistej a metodami działania służb wywiadowczych oraz dylemat związany z brakiem przejrzystości działań służb specjalnych oraz ich efektywną kontrolą przy konieczności zachowania efektywności i bezpieczeństwa działań wywiadu.

10

Rola socjologii i socjologów we współczesnym społeczeństwie

84%

Mucha J.

Studia Socjologiczne

|

2017

|

nr 1(224)

331-338

PL

Ten tekst odnosi się tylko do społecznych ról socjologów akademickich. Krytyczna analiza popularnych ideologii („mitów”), nowych ruchów i inicjatyw społecznych, problemów i trosk w skalach mikro i makro, sposobów rozwiązywania ich i kosztów tych rozwiązań, powinny być głównymi zadaniami socjologii akademickiej. Elementarny kształt demokracji liberalnej wydaje się najważniejszym warunkiem zewnętrznym wypełniania tej roli.

EN

This talk refers only to the roles of academic sociologists. Critical analysis of popular ideologies („myths”), new social movements and initiatives, social problems and troubles on the micro and macro scales, ways of resolving them and social costs of such resolution, should be the basic tasks of sociologists. Elementary forms of liberal democracy seem to be an external precondition of playing such a role.

11

Globalny nieład demokratyczny – współczesne perspektywy

84%

KUBAS S.

Studia Krytyczne/ Critical Studies

|

2017

|

nr 5

14-47

PL

Odwołując się do symbolicznej postaci Kurta Gödla, dostrzegającego sprzeczności zarówno w matematyce, jak i w konstytucjonalizmie, przedstawiam i komentuję w niniejszym tekście szeroką panoramę poglądów dotyczących współczesnego kryzysu i dekonsolidacji demokracji liberalnej, głównie w oparciu o cztery ważne prace wydane w 2018 r. Krytycznie odnoszę się do poglądów Fareeda Zakarii wyrażonych w książce Przyszłość wolności…, postulującego ograniczenie demokratycznych elementów w ramach demokracji liberalnej na rzecz liberalnego konstytucjonalizmu. Koncepcja ta w istocie stanowi bardzo ograniczone rozumienie obu elementów składowych tego ostatniego pojęcia i prowadzić może do poparcia dla dyktatur. Cenna jest w pracy Zakarii dbałość terminologiczna i zwrócenie osobno uwagi na element demokratyczny i liberalny w ramach demokracji liberalnej. Jak jednak wynika z wykorzystywanych trzech kolejnych prac, można twierdzić, że w przypadku pojęcia demokracji liberalnej doszło do transmutacji zespalającej oba człony w czytelną koncepcję, która nie bez racji utożsamiana jest w skrócie z demokracją we współczesnym rozumieniu. Następnie omawiam pozycję Stevena Levitsky’ego i Daniela Ziblatta Jak umierają demokracje…, której autorzy szczegółowo dokumentują, jak skrytobójcy demokracji używają podstępnie instytucji demokratycznych do obalenia tej formy ustrojowej. Wartościowe w tej pracy są szczególnie dwa wątki. Pierwszy to uderzająco podobne strategie stosowane na świecie przez legitymowanych wyborczo autokratów. Ujawnienie takiego wzorca pozwala na łatwiejsze przeciwstawianie się mu. Drugim jest proponowany przez autorów zestaw czterech behawioralnych symptomów pozwalający na rozpoznanie polityków o skłonnościach autorytarnych. Podobną problematykę przedstawia Yascha Mounk w błyskotliwej książce Lud kontra demokracja…, analizujący głębiej źródła współczesnego rozczarowania demokracją liberalną. Akcentuję zwłaszcza, że Mounk przenikliwie odsłania mit założycielski współczesnej demokracji liberalnej w postaci fikcji, że rządy przedstawicielskie umożliwiają władzę ludu. Bardzo szeroką panoramę poglądów amerykańskich autorów na temat prawdopodobieństwa upadku demokracji w Stanach Zjednoczonych zawarto w obszernej pracy zbiorowej Czy to może się u nas zdarzyć? Autorytaryzm w Ameryce pod redakcją Cassa R. Sunsteina. Wybiórczo przedstawiam oryginalne tezy kilkunastu autorów pozwalające na pogłębione przemyślenie kryzysu demokracji liberalnej, m.in. konstytucyjne zepsucie, rozbudowany aparat władzy jako czynnik minimalizujący ryzyko faszyzmu, rolę tzw. ukrytego państwa, udział prawników w zawłaszczaniu władzy, permanentną niezgodę znacznej części społeczeństwa na życie według zasad demokracji liberalnej. W ramach tych uwag akcentuję m.in. rolę kultury jako spoiwa społecznego oraz ewolucyjne niedostosowanie człowieka do różnorodności społecznej. W uwagach końcowych podkreślam iluzoryczność konstytucyjnych gwarancji mających zapobiegać załamaniu demokratycznemu, zwłaszcza zwodnicze poleganie na sędziach. Zwracam również uwagę na podwójny walor negacji płynący z przedstawianych refleksji. Po pierwsze odwołuję się do koncepcji awersyjnego konstytucjonalizmu autorstwa Kim Lane Scheppele, aby wskazać na pouczający wymiar negatywnej strony komparatystyki ustrojowej. Po drugie sugeruję, że kryzys demokracji zachęcać winien do uświadomienia sobie ograniczeń ortodoksyjnej refleksji ustrojowej opartej na wątpliwych założeniach. Tylko w ten sposób można podejmować próby przeciwdziałania narastającemu globalnemu nieładowi demokratycznemu, który z jednej strony nie jest wywołany zewnętrznymi czynnikami naturalnymi, ale z drugiej strony rozwijany będzie zapewne przez znacznie sprawniejszych i bardziej charyzmatycznych autokratów, wspomaganych nowoczesnymi technologiami.

EN

By referring to the emblematic figure of Kurt Gödel, who saw contradictions in both mathematics and constitutionalism, in this paper I present and comment on a wide panorama of views on the current crisis and deconsolidation of liberal democracy, mainly expressed in four noteworthy books published in 2018. I criticize the ideas and views of Fareed Zakaria expressed in the book The Future of Freedom in which he postulates the need for restricting the democratic component of liberal democracy toward the notion of liberal constitutionalism. I argue that this idea actually displays a very limited understanding of both components of liberal democracy and may lead to support for dictatorship. Zakaria makes a case for using accurate terminology and draws attention to the democratic as well as the liberal component of liberal democracy, this alone is a valuable contribution. However, as it appears from the following three works, it could be said that a transmutation occurred within the concept of liberal democracy, resulting in merging of both components into a clear concept that can be equated to democracy in the contemporary sense of the word. Next, I discuss How Democracy Dies by Steven Levitsky and Daniel Ziblatt. Both scholars document in detail how democracy’s assassins insidiously use institutions of democracy to kill it. Particularly of value are two threads in this work. The first one is the remarkable similarities of strategies used throughout the world by elected autocrats to subvert democratic institutions. Revealing these patterns makes it easier to combat them. The second one is the set of four key indicators of authoritarian behavior compiled by the authors. Similar issues are presented by Yasha Mounk in his brilliant book The People vs. Democracy in which he analyzes insightfully the roots of disenchantment with liberal democracy. I emphasize that Mounk incisively discloses the founding myth of modern liberal democracy, i.e. the improbable fiction that representative government would facilitate the rule of the people. A very wide array of positions of American scholars is offered in a volume edited by Cass R. Sunstein under the title Can It Happen Here? Authoritarianism in America. The essays collected in this book concern the likelihood of democracy’s breakdown in the US. I selectively present the original theses of a score of authors, allowing for a deeper rethinking of the liberal democracy’s crisis, these include issues like constitutional rot, big government role in helping to minimize the risk of a fascist takeover, deep state, the new breed of populist autocrats being lawyers by training, and the fact that many people do not wish to live by the rules of liberal democracy. In the context of these remarks, I stress the role of culture as a social binding mechanism and human’s lack of evolutionary adjustment to social diversity. In the closing section, I stress the illusory nature of constitutional precautions against the democratic breakdown, especially the deceptive reliance on judges. I also draw attention to the double value of negation following from these considerations. First, I refer to the Kim Lane Scheppele’s idea of aversive constitutionalism, to show the informative dimension of the negative side of comparative constitutional analysis. Second, I suggest that the crisis of democracy should encourage to acknowledge the limits of conventional wisdom on political systems that is based on dubious assumptions. Only in this way could attempts be made to counteract the global democratic disorder which, on the one hand, is not caused by some external natural factors, but on the other hand this disorder will likely be escalated by much more efficient and more charismatic autocrats, aided by modern technology.

12

Deformacja czeskiej demokracji liberalnej po 2013 roku

84%

Kubas S.

Polityka i Społeczeństwo

|

2021

|

tom 19

|

nr 2

71-85

EN

In 2017 we observed the deterioration trends of the liberal democracy in the Czech Republic which had been present there for some time. The two highest-ranking politicians responsible for that decline are: Prime Minister Andrej Babiš and President Miloš Zeman. Their policies border on the deformation of liberal democracy, which can lead towards illiberal democracy in the future. The aim of the article is to analyze how their attitudes influence democracy in the Czech Republic. In contrast, the strong rule of checks and balances makes it impossible for the authorities to destroy liberal democracy. The methods used during the process of research are as follows: synthesis and analysis, the institutional approach. The article-specific bibliography includes Czech, English, and Polish source materials.

PL

Rok 2017 wiąże się nie tylko z kontynuacją negatywnych zjawisk w czeskiej demokracji, ale z ich pogłębieniem. Głównymi podmiotami odpowiedzialnymi za taki stan rzeczy są dwaj najwyżsi przedstawiciele władzy państwowej, czyli premier Andrej Babiš i prezydent Miloš Zeman. Ich działania w wielu wymiarach są sprzeczne z zasadami demokracji liberalnej, co rodzi podstawę do możliwości pojawienia się demokracji illiberalnej. Celem artykułu jest ukazanie postaw dwóch najważniejszych postaci w czeskim życiu publicznym w kontekście łamania zasad liberalnej demokracji. Warto jednak zauważyć, że silne zakorzenienie zasady “checks and balances” utrudnia wskazanym podmiotom przeobrażenie liberalnej w illiberalną demokrację w Czechach. Metodami analizy używanymi w procesie badawczym są: analiza i synteza danych oraz podejście instytucjonalne. Baza źródłowa artykułu opiera się na pozycjach czesko-, polsko- i anglojęzycznych.

13

O zastrzeżeniach wobec pluralistycznego ujęcia władzy

84%

Muñiz-Fraticelli V. M.

Historia i Polityka

|

2022

|

nr 41 (48)

103-114

EN

Over the past several years, theorists concerned with liberal democracy and republican freedom have raised various objections to accounts of political and legal pluralism similar to the one the author presented in his monograph The Structure of Pluralism and later developed in several essays on pluralism and justice and on relations between church and state. Indeed, the so-called jurisdictional pluralism may stand in greater tension with democratic (or republican) authority than some of its proponents acknowledge. It is useful, then, to identify some unstated presuppositions in the account of jurisdictional pluralism (or at least in the author’s version of it) which might be the source of this tension. The article is a tentative effort to reformulate pluralism in a way that makes those tensions clear. As all first attempts, it will surely be unsatisfactory and incomplete, but at least it should serve to clarify some differences in fundamental assumptions.

PL

Na przestrzeni kilku ostatnich lat teoretycy zajmujący się demokracją liberalną i republikańską wolnością zgłaszali różnorakie zastrzeżenia wobec takiego ujęcia pluralizmu politycznego i prawnego, które autor zaprezentował w swojej monografii: The Structure of Pluralism i które rozwinął później w licznych artykułach na temat pluralizmu i sprawiedliwości oraz relacji państwo–kościoły. Istotnie, tzw. pluralizm jurysdykcyjny może powodować większe napięcie z demokratycznym (czy republikańskim) modelem władzy, niż przyznają to jego zwolennicy. Wydaje się zatem pożyteczne, by wskazać pewne niewypowiedziane założenia koncepcji pluralizmu jurysdykcyjnego (przynajmniej w wydaniu autora), które mogą takie napięcie wywoływać. Artykuł stanowi wstępną próbę przeformułowania pluralizmu w taki sposób, który tłumaczyłby owo napięcie. Jak to bywa w przypadku przyczynków, próba ta może nie być w pełni zadowalająca i kompletna, ale przynajmniej posłuży jako objaśnienie pewnych różnic między fundamentalnymi założeniami pluralistycznymi i demokratycznymi (republikańskimi).

14

Wiodące problemy polityki w społeczeństwach liberalnych demokracji. Kontekst etyczny

84%

Walczak-Duraj D.

Władza sądzenia

|

2012

|

tom 1

8-23

PL

Wiodącym celem artykułu jest analiza wiodących dylematów i problemów natury etycznej, występujących na poziomie działań politycznych we liberalnych demokracjach. Owe problemy podnoszone są przede w kontekście prób redefiniowania m.in. wiodących pojęć dotyczących polityki, polityczności czy komunikacji medialnej oraz w kontekście zmiany dominujących relacji między polityką- mediami a opinią publiczną. Jednak to, co stanowi najszerszą ramę tematyczną podejmowanych w artykule problemów odnosi się przede wszystkim do pokazania istotnych różnic w liberalnym i konserwatywnym podejściu do ujmowania polityki i polityczności i wynikających z nich problemów natury etycznej.

EN

Main idea of the paper is to point out, that in contemporary democracies, defined by liberal formula, both political authorities, mass media and public opinion have to face up numerous challenges, which results are difficult to predict. This observation is specially accurate in case of ethical dilemmas. Such phenomenon is accompanied by change in sociological reflection itself concerning mutual relations between areas mentioned above, resulting mainly from global processes. Demands for redefinition or even substitution some terms, typical for primary modernity, as: society, mass media, state, sovereignty, politics and political, by new ones occur more often. Main ethical dilemma of liberal democracies concerns what kind of action should political authorities take to obtain their crucial objective – development of free person as a moral human being. Moreover, communicational dimension of contemporary politics becomes also main source of ethical corruption, based on moralisation of politics and conducted on the level of language.

15

Ewolucja reżimu politycznego w Polsce w okresie funkcjonowania rządu Beaty Szydło

84%

Olejnik M.

Wrocławskie Studia Politologiczne

|

2019

|

tom 26

21-35

EN

Liberal and illiberal democracies can be defined on the basis of five criteria distinct in both types of democracy: the rule of law, the government’s control, political elites’ integrity, media freedom and minorities’ protection. The article shows that four out of five criteria constituting illiberal democracy were fulfilled in Poland while Beata Szydło’s government was functioning (the rule of law, the government’s control, media freedom and minorities’ protection), whereas only one systemic norm forming illiberal democracy (minorities’ protection) was fulfilled when the previous governments (Donald Tusk and Ewa Kopacz’s governments) operated. Thus, it can be stated that the transition from liberal to illiberal democracy took place in the period of the functioning of Szydło’s government.

16

Stronnictwo Demokratyczne w świetle teorii demokracji Giovanniego Sartoriego. Analiza politologiczna w ujęciu systemowym

84%

Schupke S.

Studia Politicae Universitatis Silesiensis

|

2020

|

tom 28

53-76

EN

In this article, on the basis of analysed research material, an attempt is made to confront within the realm of political science the problematics of system and structure of a political party, using as an example the Alliance of Democrats, with Giovanni Sartori’s theory of democracy. As a consequence of the said research framework, it must be acknowledged that the transformation of political party system in Poland was influenced by ideological discourse (also coming from academia) regarding liberal democracy. Additionally, when the Polish party system began to form after the events of 1989, the parties’ representatives referred to democracy and the process of democratization in an idealistic and idealized manner. This approach has become a source of extensive normative solutions and behavioural patterns (at the level of economy, politics, and society), often hardly feasible in Polish political practice. In this context, the presence of the Alliance of Democrats in the Polish party system has become an element of the identity of Poland’s party/political system understood in this way, based on the rule of continuity and change, of a functional and dysfunctional nature.

PL

W niniejszym artykule na podstawie przeanalizowanego materiału badawczego została podjęta próba naukowego odniesienia problematyki systemu i struktury partii politycznej (na przykładzie Stronnictwa Demokratycznego) do teorii demokracji Giovanniego Sartoriego. W konsekwencji tak przyjętego założenia badawczego należy uznać, że przemiany polskiego systemu partyjnego dokonywały się pod wpływem ideowym dyskursu (także naukowego) dotyczącego demokracji liberalnej. Poza tym w początkowym okresie kształtowania się polskiego systemu partyjnego po wydarzeniach 1989 roku polskie partie polityczne ustosunkowywały się do demokracji i procesu demokratyzacji w ujęciu idealistycznym i wyidealizowanym. Ujęcie to stało się źródłem rozbudowanych rozwiązań normatywnych i wzorców zachowań (na płaszczyźnie gospodarczej, politycznej i społecznej), często bardzo trudnych do zrealizowania w polskiej praktyce politycznej. W tym kontekście obecność Stronnictwa Demokratycznego w polskim systemie partyjnym stała się elementem tożsamości tak rozumianego systemu partyjnego/politycznego Polski, zgodnie z regułą ciągłości i zmiany, o charakterze funkcjonalnym i dysfunkcjonalnym.

17

On Political Impotence: How Liberal Democracy Becomes Militant, and Its Demos Becomes Impotent

84%

Eijkelenberg U.

Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem

|

2019

|

tom 11

|

nr 1

164-190

PL

Analiza samozachowawczej natury demokracji liberalnych ogranicza się zazwyczaj do pojęcia „demokracji walczącej”, skupiając się głównie na konkretnych instrumentach, z których ustrój korzysta, by stawić czoła jego przeciwnikom oraz by wzmocnić swoją własną strukturę. Niniejsza praca podchodzi do kwestii samozachowawczości liberalnej demokracji od nieco innej strony. Niejako podważa ona granice koncepcji uznanej za dominującą, analizując zaobserwowane skłonności do konsolidacji w ogólniejszej, szerszej perspektywie, koncentrując się na stopniowej ewolucji polityki i prawa, której to efekty przyczyniają się do umocnienia ustroju politycznego. Analiza ta prowadzi do istotnego pytania: jakie konsekwencje mogą wynikać z konsolidacyjnej praktyki ustrojowej? Podkreślając znaczenie „niemocy politycznej” oraz wynikającej z niej ogólnej destabilizacji w wymiarze społecznym i politycznym, niniejsza praca stawia tezę, że samozachowawczy instynkt demokracji liberalnej może przynieść efekt przeciwny do zamierzonego oraz że do obecnego kryzysu demokracji liberalnej nie doszło pomimo jej samozachowawczej natury, a raczej niejako w następstwie tej natury.

EN

Research into liberal democracy’s self-preserving quality is usually confined to the notion ‘militant democracy’ and focuses mainly on the specific instruments the political system employs to challenge its adversaries and bolster its structure. This paper takes a different approach to understanding liberal democracy’s self-preservation. It challenges the boundaries of the dominant concept by exploring consolidative tendencies in a more general and comprehensive fashion, focusing on gradual political – and legal evolutionary developments that contribute to the solidification of the political system. On that basis, a critical follow-up question is posed: what are the implications of these consolidative endeavours? By highlighting ‘political impotence’ and its destabilizing effects as one of more socio-political implications, the paper suggests that the self-preserving vigour of liberal democracy might turn out to be counterproductive, and that the crisis which liberal democracy is now experiencing does not occur in spite of but rather because of its self-preserving characteristics.

18

Ruchy miejskie: w stronę polityki

67%

Śpiewak J.

Zoon Politikon

|

2016

|

nr 7

75-90

PL

Artykuł przedstawia trajektorię rozwoju ruchów miejskich. Są one próbą odpowiedzi na kryzys demokracji liberalnej i systemu neoliberalnego. W centrum uwagi znajduje się kwestia upolityczniania problemów i zjawisk społecznych. Ruchy miejskie upolityczniają problemy, które wcześniej znajdowały się poza ramami publicznej debaty. Krytyce partycypacji obywatelskiej towarzyszy pochwała konfliktu, ożywiającego lokalną demokrację, wypełniać ją społeczną treścią. Ruchy miejskie są nową płaszczyzną zaangażowania dla obywateli. Otwarte pozostaje pytanie, czy ideały im przyświecające dają się pogodzić z zasadami gry panującymi w polu polityki i walce o władzę.

EN

The purpose of this paper is to present the development trajectory of urban movements in Poland. Urban movements are form of social answer to the crisis of liberal democracy and the neoliberal system. The article focuses on the issue of politicization of various social problems. Urban movments politicize issues that were not part of the public debate before. The critique of civic participation is accompanied by an appreciation of conflict that can revitalize local democracy and fill it with social content. Urban movements are becoming a new dimension of citizen engagement. It remains to be seen whether their ideals are compatible with the rules of politics and the power struggle.

19

Kryzys antropologiczny a unijna polityka

67%

Mazurkiewicz P.

Łódzkie Studia Teologiczne

|

2017

|

tom 26

|

nr 2

69-89

XX

The Enlightenment did not suggest resignation from a great narration and did not postulate to replace it with some minimalistic proposal of a lay state which openly confesses that it is not interested and does not have any competence in the area of religion. It did not pass homo religiosus indifferently. It introduced into the politics an idea of the state and public space which is free from Catholic narration, originally for a civic religion, then for worldview neutrality. On behalf of the thesis of the end of great narrations, with time it introduced a great narration of “naked public space”, which – due to its exclusivity demand – became a part of a political program for social promotion of atheism. The article presents the influence of the Enlightenment on the European culture, and in particular it pays attention to the anthropological crisis in Europe which is the consequence of the anti-Christian character of this trend. Contemporary EU politics is a continuation of the Enlightenment ideas.

20

Demokracja liberalna a kościół. Zarys myśli Macieja Zięby OP

67%

Jasiński K.

IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych

|

2017

|

tom 29/2

EN

The article is an attempt to present the basic ideas of a Polish Dominican, theologian, philosopher and journalist M. Zieba on the relationships between liberal democracy and the Church, which are compatible according to him. It consists of three parts. In the first part the author discusses issues related to the relationship between democracy and the Church (Greek and Christian sources of democracy, nature and morality of democracy, dangers of democracy, influence and moral role of the Church in a democracy). The second part presents the relationship between liberalism and the Church (source and nature of liberalism, nature of freedom and individual, relationship between freedom and truth, axiological neutrality, ethos of the state). In the third part it discusses the following issues related to the place and role of the Church in a liberal democracy such as meta-political and moral function of the Church, nature of secularism, threats of the Church, ideological and evangelical radicalism, Church and civil society, Church and open society.