The notion of democracy poses a significant challenge and problem in modern considerations on history, philosophy and politics. At present, in the face of the so-called information revolution, democracy has undoubtedly undergone profound and easily visible transformations. It can be said that the application of IT to exercise democratic power has brought about a revolution that will span a period of many years, given the different potential differing states have to spread the new technologies. The development of information and communications technology (ICT) has introduced new notions related to democracy, such as teledemocracy, technopolitics or electronic democracy (e-democracy). The subject of this paper, electronic voting (e-voting) is among the highly significant instruments of e-democracy. Electronic voting is the fulfillment of the principle of national sovereignty as it can be applied in the procedures of both indirect (e-elections) and direct (e-referendum) democracy.
Artykuł poświęcony jest krytyce popularnych poglądów odnośnie wpływu nowych technologii, zwłaszcza technik informacyjnych, na rynek i demokrację. Wykazuje, że techniki informacyjne wykorzystane do maksymalizacji zysku prowadzą jednak do wzrostu bezrobocia i rozwarstwienia społecznego, że rynek wysokiej techniki ma charakter oligopolistyczny z ukrytymi zmowami cenowymi oraz często prowadzi do powstania nowych monopoli. Artykuł dowodzi, że osiągnięcia technik informacyjnych są często wykorzystywane nieetycznie, prowadząc do korupcji rynku. Jednocześnie, toczą się ostre walki o to czy techniki informacyjne będą wykorzystane do wzmocnienia demokracji, zwłaszcza demokracji bezpośredniej, czy też posłużą jako argument przeciw demokracji.
Churchillowskie powiedzenie, że 'demokracja jest złym ustrojem, ale dotychczas nikt nie wymyślił nic lepszego' skłania do zastanowienia się, dlaczegóż to, konkretnie, demokracja jest zła? Oraz: czy to zło może być wyeliminowane lub choćby zmniejszone?
Wenezuela, ze swoim utrzymującym się od przeszło trzydziestu lat, silnie zinstytucjonali-zowanym, dwupartyjnym system politycznym, mo-głaby uchodzić za kraj ustabilizowanej demokra-cji, któremu daleko do populistycznych, auto-rytarnych rządów. Przekonanie to może być wzmacniane przez spostrzeżenia natury ekono-micznej i socjologicznej. Kraj ten to jeden z naj-większych w regionie eksporterów ropy naftowej – podstawowego surowca dla rozwoju współ-czesnych gospodarek. Jest także względnie homo-geniczny etnicznie i kulturowo. Warunki, które mogłyby sprzyjać stabilizacji pomimo wszystko nie wystarczyły do utrzymania w pełni demo-kratycznego charakteru rządów. Wenezuela reali-zuje dzisiaj alternatywną, boliwariańską – filozo-ficznie, ideologicznie – socjalistyczną, ekono-micznie – interwencyjną i populistyczną – poli-tycznie wizję rozwoju państwa.
In the year of the 25th anniversary of the transformation of the political system and of the struggle for freedom and democracy in Poland I wish to announce the end of systemic change in our country! The transformation that we undertook and implemented has been thorough and radical, even epoch-making. Therefore, the time has now come to close the period of change officially and to present the Polish State as a mature democracy and with a fully-fledged economy. Let this jubilee year be a symbolic watershed between the previous phase of destruction and construction, and the current phase of establishment and development. Let it be from now on a golden age of the Republic of Poland! Today, twenty five years on, I would like us to look back at the road we have travelled and draw some conclusions; but first and foremost, I want us to look at the present and to look ahead to the future. From a historical perspective it must be recognised that we have achieved a lot in this time of transformation. There have been errors too, sometimes leading to injustice and social inequality. The overall outcome is nevertheless positive, even more so considering where and with what we started. I must admit that 25 year ago, the only wish I had was to open the door to freedom. I did not think what the first day after victory would bring. Maybe I was hoping our freedom would have drawers full of programmes. As it turned out later, we had to build everything from scratch. We were learning democracy and the free market at a practical level, and I must say we have succeeded quite well. Talking about transformations, the path to freedom, or the road we are taking now in a free Poland, we should not only recall the year 1989 and see it as the only cause of our present democracy and free market. The events of 1989 were important, but were neither the first nor the last element in the chain of events that had their origin much earlier. One cannot forget the dramatic events in Poznań in June 1956, December 1970 in Poland and other bids for freedom. These painful experiences instilled in us a strong conviction that the only way to follow was a wisely managed and peaceful struggle. This conviction was subsequently reinforced by the words of encouragement we received from Pope John Paul II and which we managed to turn into reality. These were the foundations on which both the Polish August of 80 and the Solidarity movement grew, not only as a trade union or a freedom movement, but as a philosophy underpinning our actions. This philosophy helped us to survive through the difficult times of the 1980s, a time whichshook the nation, and when Solidarity was greatly weakened. In 1988 and 1989 Solidarity had lost some of its momentum and no longer had the support of so many millions; yet it managed to bring us freedom when we eventually sat down at the Round Table. We achieved much more than the concessions won in the Round Table agreement foresaw – our prime minister in 1989 and our president elected in free elections in 1990 were the two elements that sealed the peaceful revolution. Therefore we must now, twenty five years later as we celebrate the Anniversary of 1989, remember every link in the chain of events that lead to freedom. I would like to see in this logic of the actual causes and effects, another phase of the historic battle for a better future, this time on a global scale. The first calls that Solidarity made for unity, consensus and collaboration in building a fair, safe and prosperous global world take on a particular dimension today, and the Polish experience of solidarity and dreams of freedom may now become a guideline for nations and peoples who in the contemporary world must still cope with enslavement and hopelessness, and here I mean, also our brother Ukrainians and many other nations. Further, it may also show the direction in which global civilisation should develop, and serve as lasting points of reference. This is what the world today lacks most. Neither we, as a civilisation, nor as a global world or individual nations, have so far been successful in identifying those values that would be universal for the whole of humanity, and to which we could refer irrespective of nationality, race or faith. Consequently, we stand helpless in the face of global crises or local conflicts, or even tend to forget that in this global world our neighbour’s problems become our problems, too. What our civilisation needs is a catalogue of unquestionable values accepted by all, without exception, on which to build a world of peace and safety. It is important that we agree to build our world on universal values, among which I include solidarity as the foundation of social life in many areas: economy, work, global collaboration, social inequalities. Solidarity and wisely used freedom should be the values from which universal respect for human dignity, the freedom of speech and religion, or the right to justice and equality of opportunity should derive. And we must make sure that these rights are wisely and efficiently exercised in a spirit of solidarity, locally and globally. Let this Anniversary discussion on history be at the same time a call for a debate on the shape of the future. This is the responsibility of the generation of those who have fought for and won freedom, and those who now want to use it wisely. It is our common task to make sure that these historical and democratic achievements, and in particular the potential which we, Poles, still have, is not squandered. It is a task to make the best of the chance Poland has today to build a new golden age. We should also remember that historically it has been a very long time since Poland’s geographical and political situation was so stable in terms of lasting security partnerships, economy and development, if it ever was. This is a foundation on which certainly much can be built today. And I shall always be there too, to welcome all who are interested and ready to join. Like twenty five years ago … Or even earlier.
PL
W roku 25-lecia przemian w wolności i demokracji chcę ogłosić: W Polsce zakończyła się właśnie transformacja systemowa! Dokonaliśmy gruntownych zmian, zmieniliśmy nawet epokę. Dlatego powinniśmy oficjalnie zamknąć okres transformacji i ogłosić czas państwa dojrzałej demokracji oraz okrzepłej gospodarki. Niech ten rok jubileuszowy będzie symboliczną cezurą pomiędzy etapem burzenia i budowania a etapem urządzania i rozwoju. Niech to będzie nowy złoty wiek Rzeczypospolitej!
Jednym z podstawowych założeń artykułu jest podjęcie refleksji nad problematyką nowoczesnego systemu kształcenia studentów kierunków społecznych, który odpowiadał będzie na oczekiwania i potrzeby studentów, nauczycieli akademickich, badaczy, praktyków i społeczeństwa z jednej strony oraz liczne i coraz bardziej niejednoznaczne wyzwania współczesności z drugiej. Szczególną uwagę poświęcamy pracy socjalnej jako aktywności i profesji, w obszarze której podejmujemy naukowe, badawcze i praktyczne działania. Formy edukacji, na których skupiamy się w artykule, to wymiany międzynarodowe oparte na realizacji przez studentów wspólnych projektów edukacyjnych i społecznych. Ich wykorzystanie pozwala osiągnąć najbardziej dziś pożądane efekty, wśród których wyróżnić należy przede wszystkim wzrost świadomości i refleksyjności, dążenie do krytycznego (samo)rozwoju młodych ludzi oraz zwiększenie otwartości na wiedzę, doświadczenia, innowacje i zmiany. Za ilustrację posłużyła nam analiza międzynarodowego projektu pt. Praca socjalna z osobami chorującymi psychicznie i ich rodzinami w Niemczech, Francji i Polsce zrealizowanego w kooperacji z uczelniami partnerskimi w Instytucie Socjologii UJ.
Celem niniejszego artykułu jest skonfrontowanie brazylijskiego systemu prawnego z aktualnymi propozycjami poprawek w Ustawie o zwalczaniu terroryzmu, wynikającymi z aktualnej niestabilnej sytuacji politycznej w Brazylii, która osiągnęła punkt kulminacyjny podczas wydarzeń z 8 stycznia 2023 r., kiedy zwolennicy byłego prezydenta wtargnęli do budynków rządowych pod pretekstem zakwestionowania wyników wyborów. Założeniem artykułu jest zbadanie, czy te propozycje poprawek są zgodne z zasadami leżącymi u podstaw naszej demokracji konstytucyjnej i czy mogą sprzyjać rzeczywistemu wzmocnieniu demokracji.
Demokracja jako teoria, która ustanawia pewne podstawowe zasady, zgodnie z którymi należy prowadzić dobry rząd, niezależnie od jego formy, oferuje dobrą perspektywę osiągnięcia rozwoju narodowego szczególnie heterogenicznych społeczeństw. Wspólną cechą rządów demokratycznych jest nacisk na poprawę dobrobytu społeczno-gospodarczego ludzi, co jest równoznaczne z ideą rozwoju narodowego. Demokracja jest priorytetem na całym świecie, ponieważ zakłada się, że działa ona jak magiczna różdżka do skutecznego radzenia sobie z konfliktami. Nigeria nie ma jednak wielu dobrych doświadczeń z demokracją. Podczas gdy przemoc etnoreligijna jest powszechna w polityce, gospodarka pozostaje nękana skrajną biedą. Powszechne oczekiwania, że demokracja rozwiąże wszystkie te wyzwania, w dużej mierze nie zostały osiągnięte. Dlatego też niniejsze badanie dotyczyło wpływu demokracji na rozwój narodowy w Czwartej Republice Nigerii. Przyjęto metodę opisową, a dane przekrojowe zebrano w dwudziestu pięciu Jednostkach Samorządu Terytorialnego w stanie Delta za pomocą ustrukturyzowanego kwestionariusza, którym przebadano 400 respondentów. Zastosowano nieprobabilistyczne techniki próbkowania. Dane analizowano za pomocą analizy korelacji i regresji Pearsona. Wyniki badania ujawniły pozytywny i znaczący związek między demokracją a rozwojem narodowym w czwartej republice Nigerii. Dlatego zaleca się między innymi, aby przywódcy polityczni przestrzegali podstawowych zasad demokracji i konstytucjonalizmu, aby promować praworządność i wspierać rozwój narodowy.
Artykuł poświęcony jest problematyce budowy i rozwoju powszechnej świadomości politycznej obywateli Ukrainy. Charakterystyka świadomości politycznej i kultury politycznej postrzegane są przez autorów nie tylko jako indykator poziomu rozwoju demokracji na poziomie społecznym na Ukrainie, ale także przypisuje się im istotną rolą w kształtowaniu wartości życia demokratycznego. Studia nad historycznymi przejawami funkcjonowania ukraińskiego społeczeństwa i uwzględnienie współczesnej kondycji politycznej świadomości ukraińskich obywateli pozwala określić cechy ogólne powszechnej świadomości, w ramach których szczególne miejsce zajmują pragmatyzm, marginalizacja, etatyzm, paternalizm ze strony państwa, ambiwalentność, niski poziom konsolidacji i identyfikacji.
EN
Problems of Ukrainian citizens’ mass political consciousness establishing and evolving are analyzed in the article. Political consciousness and political culture are considered not only as democracy level indicators in Ukrainian society but also as the important factors of the values of democratic life formation. The reception of historical experience of Ukrainian society functioning and consideration of the current state of Ukrainian citizens’ mass political consciousness allows to highlight the common features and the most widespread characteristics of mass consciousness, the most important among which are pragmatism, marginalization, etatism, state paternalism, ambivalence, low level of consolidation and identification.
European Union is a specific political system of intergovernmental cooperation with multi level governance and complicated decision making procedures. One of the consequences of this is that the role of citizens during the policy making process is not as strong as it is in national systems. It is called ‘democratic deficit’. Treaty of Lisbon delivers some changes on that field. It creates for example citizens’ law initiative and delivers more competences to the European Parliament (via widening the co-decision procedure). However, despite that it appears that the most important factor of strengthening the social influence on the policy making process in the EU is the civil activeness and ability to self organize.
The basic thesis of this paper is that integration processes in Europe have not only failed to introduce democracy at the EU level, but also hampered the functioning of democracy in the member states. This has led to the crisis of democracy in Europe. It is an example of maturing, long-term crisis, essentially stemming from elitist profile of the integration processes. The crisis of democracy in Europe has became even more apparent during the difficult economic situation after 2008. Podstawowa teza niniejszego opracowania głosi, że procesy integracyjne w Europie nie tylko nie zbudowały ustroju demokratycznego na szczeblu Unii Europejskiej, ale wręcz utrudniły funkcjonowanie demokracji w państwach członkowskich. W ten sposób doprowadziły do kryzysu demokracji w Europie. Jest to przykład dojrzewającego od dawna kryzysu, wynikającego w istocie z elitarnej specyfiki procesów integracyjnych, które niejako „z założenia” omijają procedury demokratyczne. W sytuacji trudności ekonomicznych po roku 2008 kryzys ten jedynie zyskał na wyrazistości.
Poszukiwanie sposobu na zniwelowanie „deficytu demokracji” w Unii Europejskiej jest również poszukiwaniem odpowiedzi na pytanie jaki ma być ostateczny kształt polityczny UE (finalité politique), a jednocześnie szukaniem sposobu na legitymizowanie samej UE i jej instytucji. Wszelkie podejmowane działania muszą być jednak rozważne, warto przy tym nadal opierać się na klasycznej „metodzie Monneta” (czyli ewolucyjnym rozwoju), unikając zmian rewolucyjnych. Demokracja w UE musi - tak jak i sama Unia - być „wielopoziomowa” i obejmować zarówno elementy bezpośredniej aktywności obywateli, jak i aktywną rolę ciał pochodzących z wyborów powszechnych czyli Parlamentu Europejskiego oraz parlamentów narodowych państw członkowskich. Cała sztuka kompromisu będzie polegała na znalezieniu właściwego miejsca dla wszystkich uczestników tej „gry o Europę”.
EN
Searching for a way to eliminate a „deficit in democracy” in the European Union is at the same time searching for the final political shape of the EU (finalité politique) and also for a way to legitimize the EU itself and its institutions as well. However, all action must be taken after some consideration and its is worth to follow the „Monnet method”, which advocates evolutionary change, rather than a revolutionary one. Democracy in the EU must be multilevel and must mirror the EU itself in that respect; it and needs to incorporate both direct participation of the EU citizens, as well as an active role of the bodies formed in general elections: the European Parliament and the national parliaments of the Member States. There is a vital need for a compromise that shall allocate the appropriate places for all of the participants in the „European game”.
Celem artykułu jest rekonstrukcja pojęcia ‘Demokratie’ (‘demokracja’) w języku niemieckim me- todą „definicji kognitywnej” opartej na założeniach zaprezentowanych w pracach Jerzego Bartmińskiego. Ten typ definicji wykracza poza paradygmat definicji klasycznej, ograniczającej się do podania w definiensie cech koniecznych i wystarczających, poszerza perspektywy definiowania pojęć, stanowi też przykład „definicji maksymalistycznej”. Za podstawę materiałową posłużyły trzy źródła danych, a mianowicie: słowniki języka niemieckiego, empiryczne badania ankietowe oraz teksty prasowe. Na podstawie zgromadzonego materiału językowego ustalono zespół cech przypisywanych demokracji przez użytkowników języka niemieckiego, tzw. elementy bazowe, wspólne różnym dyskursom. W dalszej kolejności zarysowane zostały różne sposoby konceptualizacji pojęcia ‘Demokratie’ w wybranych typach dyskursu publicznego w Niemczech końca XX i pierwszej dekady XXI wieku.
W okresie transformacji 1989-2016 edukacja polska nie stała się źródłem zachodzących w kraju przemian. Wyłaniane w wyniku wyborów kolejne formacje władzy w resorcie edukacji zamiast decentralizować i decentrować ustrój szkolny, prowadziły do kreowania rzekomo nowych modeli szkoły w gorsecie centralizmu. Co gorsza, premierzy rządów wszystkich stron politycznych oddawali ministerstwo edukacji narodowej w ręce albo ministrów, albo ich decyzyjnego aparatu władzy o zaburzonych relacjach komunikacyjnych ze społeczeństwem, załatwiających interesy dla siebie lub dla własnych środowisk partyjnych. W artykule wyjaśniam przyczyny zdrady elit fundamentalnych założeń ruchu „Solidarności” lat 1980-1989, która skutkuje odchodzeniem polskiego społeczeństwa od demokracji deliberatywnej, partycypacyjnej.
Tematem eseju jest rola artysty filmowego w debacie o wartościach demokratycznych i aktualnych problemach Europy. Przedmiotem rozważań są twórczość i wypowiedzi medialne polskiej reżyserki Agnieszki Holland. Autorka filmu Europa, Europa skupia się co prawda przeważnie na jednostkowych doświadczeniach, ale jednocześnie są one uwikłane w wydarzenia o wspólnotowym, historyczno-politycznym czy kulturowym, znaczeniu. Celem tekstu jest przypomnienie, na przykładzie wypowiedzi Holland, najważniejszych wartości demokratycznych i podkreślenie edukacyjnego potencjału jej twórczości filmowej, przede wszystkim w kontekście przeciwdziałania wszelkim przejawom dyskryminacji (m.in. płciowej, religijnej czy narodowej), a jednocześnie tworzenie przestrzeni popularyzującej „kulturę dialogu”. Przyjęta metoda badawcza to analiza zawartości mediów.
In the article the author raises the issues of theoretical and methodological aspects of research studies on hybrid regimes being a combination of democracy and authoritarianism. The aim of the research was to present and develop a typology of hybrid regimes. The implementation consisted of two stages. At the first stage the operationalisation of category of typology was developed and the structure schema of its construction was planned. At the second stage the planned structure schema of typology construction was applied in the creation to typology of hybrid regimes.
Artykuł jest próbą syntetycznego zobrazowania stanu procesu konsolidacji polskiej demokracji u schyłku pierwszej dekady XXI wieku. Analizie poddane zostały trzy zagadnienia: funkcjonowanie systemu partyjnego, postawy wobec systemu politycznego oraz kondycja społeczeństwa obywatelskiego. Wskazane w opracowaniu problemy stanowią ograniczenia procesu konsolidacji demokracji, które przesądzają o zaliczeniu Polski do grona demokracji nieskonsolidowanych.
EN
The article attempts at synthetic depiction of the state of democratic consolidation in Poland at the end of the first decade of the 21st century. The analysis covers three problems: the functioning of the party system, attitudes towards the political system and the general condition of civil society. Issues indicated in the study constitute the limitations imposed on the process of democratic consolidation and they are the decisive factors for recognizing Poland as consolidated democracy in statu nascendi.
CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest przedstawienie instytucji demokracji bezpośredniej w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. na tle wcześniejszych rozwiązań konstytucyjnych w Polsce. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Demokracja bezpośrednia w Polsce ma stosunkowo krótką historię. W okresie międzywojennym takie rozwiązania nie były tu znane. Podobnie nie były one przewidziane w Konstytucji z 1952 r. W tym kontekście ważna jest analiza instytucji demokracji bezpośredniej w Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. PROCES WYWODU: Artykuł przedstawia następujące zagadnienia: 1) rozwiązania prawne przed 1987 r.; 2) rozwiązania prawne w latach 1987-1997; 3) referendum ogólnokrajowe w Konstytucji RP z 1997 r.; 4) inicjatywa obywatelska i referendum lokalne w Konstytucji RP z 1997 r. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Obowiązująca Konstytucja z 1997 r. przewiduje trzy rodzaje referendum ogólnokrajowego: 1) konstytucyjne (art. 235, ust. 6); 2) ratyfikacyjne (art. 90, ust. 3); 3) w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa (art. 125, ust. 1). Konstytucja przewiduje referendum lokalne jako formę bezpośredniego sprawowania władzy w art. 170. Zgodnie z art. 118, ust. 2 prawo do wystąpienia z inicjatywą ustawodawczą przysługuje również grupie co najmniej stu tysięcy obywateli, którzy posiadają prawo wyborcze. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Referendum ogólnokrajowe jest traktowane jako procedura wyjątkowa wskazana po zasadach działania Sejmu i Senatu. Prawo do zarządzenia referendum przysługuje jedynie Sejmowi i działającemu za zgodą Senatu Prezydentowi. Uchwała o referendum jest podejmowana bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Uzyskanie konsensusu politycznego dla referendum jest trudne. Wiele kwestii i rozwiązań prawnych wymaga przemyślenia i dyskusji.
Dwadzieścia pięć lat po pierwszych polskich częściowo wolnych wyborów w czerwcu 1989 r. oraz po przystąpieniu do Paktu Północnoatlantyckiego i Unii Europejskiej, Polacy nadal uważają za ważne pojęcia niezależności i suwerenności. Oba te pojęcia są bardzo często utożsamiane w powszechnej świadomości z demokracją. Przez ćwierć wieku politycy piastujący stanowisko premiera wielokrotnie przywoływali te ważne dla społeczeństwa polskiego wartości. W tym artykule autor potwierdziły hipotezę, że premierzy wywodzący się z dawnej opozycji demokratycznej w PRL częściej odwoływali się w swoich exposé do idei: niepodległości, suwerenności i demokracji niż premierzy wywodzący się z partii postkomunistycznych. Analiza wykazała również, że upływ czasu nie umniejsza wagi tego rodzaju zobowiązań formułowanych przez polityków. Polscy premierzy od 1989 r. – bez wyjątku – popierali integrację Polski w ramach Traktatu Północnoatlantyckiego oraz członkostwo Polski w Unii Europejskiej, mimo że byli świadomi, że Polska poprzez przynależność do organizacji międzynarodowych zmuszona została do porzucenia część swojej suwerenności.
Samorząd terytorialny jest formą zdecentralizowanej władzy publicznej. Funkcjonuje we wszystkich państwach Unii Europejskiej. Jego istnienie jest gwarantem demokratycznego państwa prawnego, a tym samym trwałości społeczeństwa obywatelskiego. Dzięki samorządowi terytorialnemu następuje uspołecznianie władzy publicznej. Ponadto wyposaża on społeczności lokalne w prawo do kierowania zasadniczą częścią spraw publicznych w interesie mieszkańców. Opracowanie jest próbą ukazania istoty samorządu terytorialnego w ujęciu trwałości demokratycznego państwa prawnego, w tym bezpieczeństwa społeczeństwa obywatelskiego. Badanie genezy samorządu terytorialnego zostało przeprowadzone na przykładzie wybranych państw Unii Europejskiej, z wykorzystaniem dostępnej literatury przedmiotu, szczególnie regulacji prawnych przyjętych w państwach stanowiących obszar rozważań naukowych.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.