PL
 |
EN
Nowa wersja platformy, zawierająca wyłącznie zasoby pełnotekstowe, jest już dostępna.
Przejdź na https://bibliotekanauki.pl
Preferencje help
Polish version English version Język
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 48

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 3 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
Wyszukiwano:
w słowach kluczowych:  darwinizm
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 3 next fast forward last
1
Content available Historia literatury w objęciach Darwina?
100%
Skórczewski D.
Colloquia Litteraria
|
2011
|
tom 10
|
nr 1
21-42
PL
History of literature held in darwin’s embrace?   The paper adumbrates Joseph Carroll’s evolutionist literary theory positioning it against the developments in literary studies and humanities after postmodernism. The author discusses the ambivalence present in Carroll’s neo-darwinian project, its possible power to revert the decline of literary studies through a return to tangibility and certainty after the dominance of postmodern speculative theories, but also its reductionist and anti-axiological- stance being a peril to the advancement of literary studies. The paper invites further discussion on the prospects of trans-disciplinary alliance between humanities and biological sciences in relation to the aesthetic specificity of literature.
2
Content available Chory doktor Moreau. Antyutopia eugeniczna Herberta George’a Wellsa
80%
Kulpiński P.
Przegląd Humanistyczny
|
2015
|
tom 59(1 (448))
127-136
PL
The essay is an attempt to interpret Herbert George Wells’s novel The Island of Doctor Moreau in the context of contemporary then and very popular at the time eugenic thought, whose father was Francis Galton. Interpreted from this perspective, Wells’s dystopia becomes a warning against possible consequences of accelerating development of science in the second half of the 19th century. Medicine, if treated as the field of an experiment, with principles of ethics suspended – warns Wells – can turn against a man and become a source of suffering instead of guaranteeing him a comfortable and long life.
3
Postac i dzielo Karola Darwina w Polskim pismiennictwie 1882 roku
60%
Kuznicki L.
Kosmos
|
2009
|
tom 58
|
nr 3-4
287-295
4
Informacyjny most między biologią a socjologią
60%
Kaczmarek K. M.
Humanistyka i Przyrodoznawstwo
|
2012
|
nr 18
5
Informacyjny most między biologią a socjologią
60%
Kaczmarek K. M.
Humanistyka i Przyrodoznawstwo. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
|
2012
|
tom 18
6
Content available Charles Darwin i dansk litteratur med særlig henblik på Johannes V. Jensens forfatterskab
60%
Rossel S. H.
Folia Scandinavica Posnaniensia
|
2016
|
tom 19
183-199
EN
Charles Darwin’s theories were already introduced in Scandinavia in the early 1860s, whereas his two major works, On the Origin of Species (1859) and The Descent of Man (1871), were translated by Danish writer J.P. Jacobsen in the 1870s. Jacobsen acts as an important intermediary both as a scientist and, probably, the first Danish writer whose work is influenced by Darwin’s thoughts. But also in the writings of other authors of the time, e.g. Herman Bang, at least the name ”Darwin” infrequently occurs as is also the case with the symbolist writers of the 1890s, e.g. Viggo Stuckenberg and Sophus Claussen. However, not until after 1900 does Darwin serve as an artistic inspiration and a positive role model. This happens in an overpowering manner in the fictional and essayist works of the Danish Nobel Prize-winner Johannes V. Jensen. Jensen’s Darwinism was not countered until the so-called ”livsanskuelsesdebat” – a philosophical debate – during the 1920s with the eloquent poet and dramatist Helge Rode as his acute opponent. Hereafter, Darwin’s role in Danish literature decreases significantly unless one wishes to see Peter Høeg’s novel from 1996, Kvinden og aben (The Man and the Ape) as the last example of a Darwin-influence on a literary text.
7
Percepcja darwinizmu na ziemiach polskich w latach 1860-1881
60%
Kuznicki L.
Kosmos
|
2009
|
tom 58
|
nr 3-4
279-285
8
Content available A więc sądzisz, że jesteś darwinistą?
51%
Stove D.
Filozoficzne Aspekty Genezy
|
2009/2010
|
tom 6-7
77-90
PL
Myślę, że w dzisiejszych czasach większość ludzi wykształconych uważa się za darwinistów. Jeśli tak jest w istocie, dzieje się to za sprawą niedostatecznej wiedzy na temat darwinizmu i tego, o czym on mówi. Mówi on bowiem o wielu rzeczach, które zwłaszcza w odniesieniu do naszego gatunku są w sposób zbyt oczywisty fałszywe, aby ktoś wykształcony, a przynajmniej posiadający zdolność krytycznego myślenia, mógł w nie uwierzyć. Obecnie większość ludzi wykształconych to, oczywiście, darwiniści w tym sensie, że wierzą oni, iż nasz gatunek powstał wskutek ewolucji zwierząt, a nie został powołany do życia aktem boskiej woli. Ale sama akceptacja tego przekonania to za mało, żeby uznać kogoś naprawdę za darwinistę. Z historii biologii wiemy, że wielu przyjmowało ten pogląd na długo przed narodzinami Darwina i powstaniem samego darwinizmu. Aby uznać kogoś za zwolennika danej szkoły myślenia, konieczna jest z jego strony wiara we wszystkie, bądź prawie wszystkie, twierdzenia właściwe dla tejże szkoły i wyznawane przez wszystkich lub przynajmniej najskrajniejszych jej zwolenników. W każdej dużej szkole myślenia znajdzie się mniejszość, przywiązująca szczególną wagę do najbardziej charakterystycznych dla niej twierdzeń. Ludzi z tego kręgu nazywa się „purystami” bądź „ultrasami”. Dla uczynienia kogoś darwinistą konieczna i wystarczająca jest wiara we wszystkie, bądź prawie wszystkie, twierdzenia właściwe darwinistom i przez nich, a przynajmniej przez ultradarwinistów, uznawane. Podaję dziesięć twierdzeń, które są przekonaniami darwinowskimi w sensie, jaki przed chwilą wyszczególniłem. Każde z nich jest bez wątpienia fałszywe: albo bezpośrednio fałszywe, jeśli mówi o naszym gatunku, albo jeśli ma ogólny charakter, jest wyraźnie fałszywe w odniesieniu do naszego gatunku.
EN
Most educated people nowadays, I believe, think of themselves as Darwinians. If they do, however, it can only be from ignorance: from not knowing enough about what Darwinism says. For Darwinism says many things, especially about our species, which are too obviously false to be believed by any educated person; or at least by an educated person who retains any capacity at all for critical thought on the subject of Darwinism. Of course most educated people now are Darwinians, in the sense that they believe our species to have originated, not in a creative act of the Divine Will, but by evolution from other animals. But believing that proposition is not enough to make someone a Darwinian. It had been believed, as may be learnt from any history of biology, by very many people long before Darwinism, or Darwin, was born. What is needed to make someone an adherent of a certain school of thought is belief in all or most of the propositions which are peculiar to that school, and are believed either by all of its adherents, or at least by the more thoroughgoing ones. In any large school of thought, there is always a minority who adhere more exclusively than most to the characteristic beliefs of the school: they are the "purists" or "ultras" of that school. What is needed and sufficient, then, to make a person a Darwinian, is belief in all or most of the propositions which are peculiar to Darwinians, and believed either by all of them, or at least by ultra-Darwinians. I give ten propositions which are all Darwinian beliefs in the sense just specified. Each of them is obviously false: either a direct falsity about our species or, where the proposition is a general one, obviously false in the case of our species, at least.
9
Content available Michał Jakub Wagner, „Interpretacje rozwoju biologii ewolucyjnej na przełomie XIX i XX wieku”, Liber Libri, Warszawa 2020, ss. 332 (rec.)
51%
Świeżyński A.
Studia Philosophiae Christianae
|
2021
|
tom 57
|
nr 2
169-182
EN
The author of this publication undertook the task of analyzing the interpretations of the “eclipse of Darwinism” proposed so far in order to determine to what extent they correspond to reality. Having made his findings in this regard, he concluded that none of them adequately accounted for the collapse that struck Darwin’s theory during that period. Therefore, he decided to propose his own interpretation of the “eclipse of Darwinism,” he refers mainly to philosophical determinants of the Darwinian theory of evolution. --------------- Received: 04/08/2021. Reviewed: 19/08/2021. Accepted: 06/09/2021.
PL
Autor omawianej publikacji podjął się zadania przeanalizowania zaproponowanych dotąd interpretacji „zaćmienia darwinizmu”, chcąc ustalić, w jakim stopniu odpowiadają one rzeczywistości. Po dokonaniu ustaleń w tym zakresie doszedł do wniosku, że żadna z nich nie wyjaśnia w sposób adekwatny załamania się, jakie dotknęło teorię Darwina we wspomnianym okresie. Dlatego postanowił zaproponować własną interpretację „zaćmienia darwinizmu”, w której odwołuje się przede wszystkim do filozoficznych uwarunkowań darwinowskiej teorii ewolucji. --------------- Zgłoszono: 04/08/2021. Zrecenzowano: 19/08/2021. Zaakceptowano do publikacji: 06/09/2021.
10
Content available Natura w soczewce pozytywisty. Pleśń świata Bolesława Prusa wobec tradycji przyrodopisarstwa
51%
Piechota D.
Świat Tekstów. Rocznik Słupski
|
2015
|
nr 13
43-54
EN
Summary This text analyses short story – Pleśń świata – written by Bolesław Prus in the context of nature writing. According to the nature writing the most important questions raised by writers are: what is nature? How can we define it? What is the connection between nature and human? Prus in Pleśń świata presents a small ecosystem; the protagonist of the story is a scientist who observes a big stone near Sybilla’s Temple in Puławy. He describes the nature’s world through biocentrism. He rejects antropocentrism. This piece of nature observed by the protagonist symbolises a microcosmos. Prus promotes ecological awareness among readers. People are connected with animals, plants, minerals so they should respect the law of nature. What is more, people need nature which is a source of inspiration.
11
Content available Darwinowskie paradygmaty : kultura popularna w poszukiwaniu teorii wszystkiego
51%
Oramus D.
Kultura i Społeczeństwo
|
2011
|
tom 55
|
nr 2-3
229-243
EN
The article attempts to prove that Darwinism in popular culture plays a role of a theory of everything. Bestselling authors of popular science such as Edward O. Wilson, Richard Dawkins and Bill Bryson have acquainted general public with the theory of evolution, and its newest facet — the Modern Synthesis. Darwinian paradigms, as defined by Thomas Kuhn, are also used in popular books on cosmology, sociobiology, psychology, and religious studies. Moreover, the Darwinian grand narrative of evolutional history shapes the way in which contemporary mass culture presents the history of our planet in numerous educational TV series. Last but not least, Charles Darwin himself has recently become a popular icon and the story of his life is remade in a growing number of fiction and non-fiction books and movies.
12
Content available Na skałach Calvados Antoniego Sygietyńskiego w świetle humanistyki ekologicznej
51%
Piechota D.
Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia
|
2015
|
tom 33
|
nr 1
EN
This article is devoted to the analysis and interpretation of Sygietyński’s novel in the perspective of ecological humanities. The world presented in On the Calvados’ rocks is shown as an ecosystem, in which relations between people, animals, plants are very crucial. Fishermen are aware of the fact that their existence depends on nature. Despite this fact they treat nature as an object, they immerse themselves in the process of consumption. Sygietyński anticipates the contemporary ecological thought about rational use of earthly goods.
PL
Artykuł ten poświęcony jest analizie i interpretacji powieści Sygietyńskiego w perspektywie humanistyki ekologicznej. Świat przedstawiony w Na skałach Calvados jest ukazany jako ekosystem, w którym relacje między ludźmi, zwierzętami, roślinami są bardzo ważne. Rybacy są świadomi, że ich egzystencja zależy od natury. Pomimo to traktują naturę w sposób przedmiotowy, pogrążając się w procesie konsumpcji. Sygietyński antycypuje współczesną myśl ekologiczną dotyczącą racjonalnego korzystania z dóbr ziemskich.
13
Współczesne niekonwencjonalne teorie ewolucji
51%
Urbanek A.
Kosmos
|
1991
|
tom 40
|
nr 2-3
14
Content available Wielki projekt życia
51%
Miller K. R.
Filozoficzne Aspekty Genezy
|
2004
|
tom 1
9-30
PL
W styczniu 1982 roku sędzia William K. Overton, podczas słynnego procesu w Arkansas, wydał wyrok, na mocy którego kreacjonizm nie został uznany za teorię naukową. Jednym z argumentów na rzecz kreacjonizmu był argument z projektu. W późniejszych latach stał się on kluczowy dla teorii inteligentnego projektu, która, w opinii autora, jest obecnie najważniejszą z teorii przeciwstawnych w stosunku do teorii ewolucji. Autor krytycznie odnosi się do teorii inteligentnego projektu. W jego opinii jest to teoria, która wymaga, żebyśmy udawali, że o organizmach żywych oraz o projekcie, inżynierii i teorii informacji wiemy mniej niż w rzeczywistości. Żąda ona, abyśmy odłożyli na bok proste i logiczne ewolucyjne wyjaśnienie błędów w projekcie organizmów żywych i przyjęli mglistą teorię, która pozornie wyjaśnia wszystko, mówiąc: "tak właśnie skonstruował to projektant". Jest więc ona jedynie argumentem z niewiedzy, współczesna biologia oferuje natomiast nowe świadectwa tego, że organizmy powstały stopniowo w procesie ewolucji.
EN
On January 1982, judge William K. Overton, during a famous law case in Arkansas, handed down a decision that creationism is not a scientific theory. One of the arguments for creationism was an argument from design. Later it became a fundamental argument for intelligent design theory which presently, in author’s opinion, is the most important alternative to theory of evolution. Author is critical about intelligent design theory. In his opinion, it is a theory which requires us to pretend we know less than we really do about living organisms, design, engineering, and information theory. It demands us to set aside simple and logical evolutionary explanations of design flaws in living organisms and to accept a vague theory that seemingly explains everything by stating: „that is the way the designer made it”. Thus, it is only an argument from ignorance, whereas modern biology offers new evidence that organisms emerged gradually in the process of evolution.
15
Content available Rozszerzona Synteza: coś starego, coś nowego
51%
Brooks D. R.
Filozoficzne Aspekty Genezy
|
2019-2020
|
nr 16-17
193-206
EN
The eclipse of Darwinism began to end in the 1980s and hangs in the balance today. We need an Extended Synthesis, using “extension” metaphorically. We must extend back in time to recover important aspects of Darwinism that were set aside, and then lost during neo-Darwinism, then move forward beyond neo-Darwinism to encompass new data and concepts. The most compre¬hensive framework for the Extended Synthesis is the Major Transitions in Evolution. The Extended Synthesis rests comfortably within a philosophical perspective in which biology does not need to be connected with other areas of science in order to justify itself. I am attracted to an older concept in which biology needs a covering law to connect it with the rest of the natural sciences. Darwin implicated a “higher law,” but did not specify it. If we can elucidate that law, the Extended Synthesis will become the Unified Theory of Biology called for by Brooks and Wiley 25 years ago.
PL
Zaćmienie darwinizmu zaczęło dobiegać końca w latach osiemdziesiątych dwudziestego wieku i obecnie proces ten znajduje się w stanie równowagi. Potrzebujemy Rozszerzonej Syntezy, przy czym termin „rozszerzona” użyty jest tutaj metaforycznie. Musimy cofnąć się w czasie, aby wydobyć ważne aspekty darwinizmu, które odstawiono na boczny tor, a później utracono w okresie panowania neodarwinizmu, i następnie wyjść poza neodarwinizm w celu ujęcia nowych danych i koncepcji. Najogólniejszy układ odniesienia Rozszerzonej Syntezy stanowi koncepcja wielkich przejść ewolucyjnych. Rozszerzona Synteza bez problemu wpisuje się w filozoficzny punkt widzenia, zgodnie z którym biologia nie musi być połączona z innymi obszarami nauki, aby znaleźć dla siebie uzasadnienie. Przekonuje mnie dawniejszy pogląd, że biologia potrzebuje nadrzędnego prawa, które połączy ją z pozostałymi obszarami nauk przyrodniczych. Karol Darwin sugerował istnienie „prawa wyższego rzędu”, ale go nie uściślił. Jeśli uda nam się zidentyfikować to prawo, to Rozszerzona Synteza stanie się Zunifikowaną Teorią Biologii, o której 25 lat temu mówili Daniel Brooks i Ed Wiley.
16
Dwiescie lat idei ewolucji w biologii. Lamarck - Darwin - Wallace
51%
Lastowski K.
Kosmos
|
2009
|
tom 58
|
nr 3-4
257-271
17
Content available Problem degeneracji w myśli anarchistycznej P. Kropotkina
41%
Drabiński M.
Świat Idei i Polityki
|
2019
|
nr 18
209-234
PL
Piotr Kropotkin był jednym z najważniejszych teoretyków anarchizmu, a także szanowanym naukowcem oraz czołowym przedstawicielem tzw. darwinizmu rosyjskiego (wschodniego). Łączenie ambicji politycznej i naukowej przez „anarchistycznego księcia” legło u podstaw jego scjentyzmu, a także stanowiło asumpt do dokonania krytycznej analizy istniejącej rzeczywistości społeczno-ekonomicznej pod kątem jej wpływu na kondycję biologiczną i moralną gatunku ludzkiego. Rosyjski anarchista był bowiem przekonany o destrukcyjnym wpływie warunków generowanych przez państwo i kapitalizm, które miały stanowić zasadniczą przyczynę degeneracji człowieka. W tym też kontekście wysuwane przez Kropotkina propozycje polityczne postrzegać można jako próbę przezwyciężenia postępującej zapaści, zarówno biologicznej, jak i moralnej, ludzkości. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie wspomnianej analizy, a także ukazanie wpływu i podobieństw kropotkinowskiego projektu z popularną w drugiej połowie XIX w. tzw. teorią degeneracji.
EN
Peter Kropotkin was one of the most theorists of anarchism, a respected scholar and a leading representative of the so-called Russian (Eastern) Darwinism. Merging political and scientific ambition by the “anarchist prince” underlaid his scientism and was an assumption for making a critical analysis of existing socio-economic reality in the light of its influence on the biological and moral condition of humankind. The Russian anarchist was convinced about the destructive influence of conditions produced by the state and capitalism which he found as the fundamental cause of human degeneration. In this context, Kropotkin’s political proposals may be seen as a try to overcome a progressing both biological and moral crisis of humankind. The aim of this article is to present the mentioned analysis and to demonstrate the influence and similarities of Kropotkin’s project to the so-called theory of degeneration that was popular in the second half of XIX century.
18
Content available Ponownie darwinizm kontra inteligentny projekt
41%
Orr H. A.
Filozoficzne Aspekty Genezy
|
2004
|
tom 1
33-48
PL
Jest to recenzja książki Michaela J. Behe’ego Darwin’s Black Box: The Biochemical Challenge to Evolution (The Free Press, New York 1996), zawierającej krytykę ewolucjonizmu. Orr uważa, co prawda, że jest to w ostatnich latach najbardziej wyrafinowany atak na ewolucjonizm darwinowski, ale nie przyznaje racji Behe’emu. Orr krytykuje jego koncepcję nieredukowalnej złożoności i proponuje swoje własne, ewolucjonistyczne rozwiązanie problemu powstawania biochemicznych układów nieredukowalnie złożonych.
EN
It is a review of Michael J. Behe’s book titled Darwin’s Black Box: The Biochemical Challenge to Evolution (The Free Press, New York 1996), containing the criticism of evolutionary theory. During last years, according to the author, this is the most refined attack on Darwinian evolution, but he disagrees with Behe. He criticizes his concept of irreducible complexity and proposes his own evolutionary solution to the problem of origin of irreducibly complex biochemical systems.
19
Content available Darwinizm i koncepcja wieloświata a religijne wyjaśnienie racjonalnego porządku i poznawalności przyrody
41%
Bylica P.
Zagadnienia Naukoznawstwa
|
2012
|
tom 48
|
nr 3 (193)
185-204
EN
I show that at present times there is a conflict between natural science and religion (Christian theism) in the domain that, until recently, was considered to be beyond scientific interest. What I mean here, is the question of general order, rationality or intelligibility of nature that was supposed to belong to the domain of philosophy or theology, rather than science itself. I show that Darwin’s theory of natural selection allowed to remove from science not only explanations referring to God’s supernatural interventions in nature, but also any reference to God’s guidance of development of life on Earth. The success of Darwin’s theory contributes to domination of naturalism in science. In turn the concept of multiverse that is found in the contemporary cosmology and quantum physics, is an idea that in naturalistic way- which makes it acceptable in science- makes it possible to rationally deny even the deistic concept of God’s only role in nature as a source of general order, rationality and intelligibility of the world.
20
Content available Teoria inteligentnego projektu a nadnaturalizm. O tezie, że projektantem może być Bóg lub istoty pozaziemskie
41%
Sober E.
Filozoficzne Aspekty Genezy
|
2007/2008
|
tom 4-5
21-39
PL
Kiedy rzecznicy teorii inteligentnego projektu (ID) zaprzeczają, że ich teoria ma charakter religijny, opowiadają się za teorią minimalistyczną (teorią mini-ID), według której odkryte w naturze nieredukowalnie złożone adaptacje są dziełem jednego lub większej liczby inteligentnych projektantów. Nie uznają jej za religijną, ponieważ nie określa ona tożsamości projektanta – dzieła stworzenia mógł dokonać nadprzyrodzony Bóg lub grupa istot pozaziemskich. W niniejszym artykule próbuję wykazać, że teza ta bagatelizuje konsekwencje płynące z teorii mini-ID. Teoria mini-ID uzupełniona o kolejne cztery założenia, których wiarygodność została ustalona niezależnie, pociąga istnienie nadprzyrodzonego inteligentnego projektanta. W dalszej części artykułu dowodzę, że takie teorie naukowe, jak darwinowska teoria ewolucji, nie wypowiadają się na temat istnienia nadprzyrodzonych projektantów.
EN
When proponents of Intelligent Design (ID) theory deny that their theory is religious, the minimalistic theory they have in mind (the mini-ID theory) is the claim that the irreducibly complex adaptations found in nature were made by one or more intelligent designers. The denial that this theory is religious rests on the fact that it does not specify the identity of the designer – a supernatural God or a team of extra-terrestrials could have done the work. The present paper attempts to show that this reply underestimates the commitments of the mini-ID Theory. The mini-ID theory, when supplemented with four independently plausible further assumptions, entails the existence of a supernatural intelligent designer. It is further argued that scientific theories, such as the Darwinian theory of evolution, are neutral on the question of whether supernatural designers exist.
first rewind previous Strona / 3 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.