Z dniem 12 stycznia 2022 roku weszła w życie ustawa z 17 grudnia 2021 roku o zmianie niektórych ustaw w związku z powołaniem Centralnego Biura Zwalczania Cyberprzestępczości. Publikacja omawia jej najważniejsze fragmenty związane z przeprowadzaniem czynności operacyjno-rozpoznawczych zarówno w stadium czynności poprzedzających wszczęcie postępowania karnego, jak i po jego wszczęciu, ich znaczenie dowodowe, wskazuje kontrowersje związane z zakresem przedmiotowym uchwalonej ustawy, w tym zamkniętym katalogiem czynów zabronionych oraz innych z nimi niezwiązanych immunitetami, tajemnicami zawodowymi, gwarancjami osób, wobec których służby podjęły określone niejawne czynności. Nie pomija także kwestii kontrowersyjnych, a związanych z oceną dowodów pośrednio nielegalnych oraz konsekwencji naruszenia obowiązującej procedury, w tym kwestii oddania prokuratorowi do oceny wykorzystania informacji uzyskanych z naruszeniem procedury w sytuacji, gdy powyższe może należeć wyłącznie do sądu. Wreszcie przedstawia propozycje ustawodawcze mające charakter postulatów de lege ferenda dających sądowi uprawnienia do badania legalności czynności operacyjno--rozpoznawczych, w tym również w zakresie proceduralnych dyrektyw w każdym stadium postępowania, a nie tylko po jego wszczęciu.
Artykuł porusza zagadnienie nowo utworzonej formacji o nazwie Służba Ochrony Państwa, która powstała w miejsce Biura Ochrony Rządu. Autor tekstu przedstawia przypisane formacji zadania oraz przyznane uprawnienia, w celu realizacji tych zadań. Zwraca uwagę na rozszerzenie kompetencji formacji o możliwość prowadzenia czynności operacyjno-rozpoznawczych. Przedstawia zagrożenia, jakie niesie za sobą funkcjonowanie szeregu służb uprawnionych do niejawnego uzyskiwania, przetwarzania i przekazywania informacji oraz wpływ tych czynności na konstytucyjne prawa i wolności jednostki.
EN
The article deals with the issue of a newly formed formation called the State Protection Service, which was established in place of the Government Protection Bureau. The author of the text presents the tasks assigned to the formation and the privileges granted to perform these tasks. He draws attention to the extension of the competences of the formation with the possibility of conducting operational and reconnaissance activities. It presents the threats posed by the functioning of a number of services authorized to secretly obtain, process and transmit information and the impact of these activities on the constitutional rights and freedoms of the individual.
Przedmiotem opracowania jest glosa aprobująca do wyroku sądu odwoławczego, w którym sąd wyraźnie zanegował możliwość wykonywania w ramach czynności operacyjno-ozpoznawczych czynności lustracji pomieszczenia, nawet jeśli czynność ta była dokonywana przy dobrowolnym udostępnieniu pomieszczenia przez osobę uprawnioną do dysponowania nim.
Pranie pieniędzy stanowi proceder istotny dla sprawców indywidualnych i zorganizowanych grup przestępczych, ponieważ pozwala im funkcjonować w oparciu o zyski z przestępstw w długiej perspektywie czasowej, ale jednocześnie z tego powodu stanowi duże zagrożenie dla legalnego obrotu gospodarczego. Z tych względów od ponad trzech dekad tworzone są na świecie systemy przeciwdziałania z centralnym miejscem dla organów państwowych (AML). W Polsce od 20 lat system taki oparty jest o Generalnego Inspektora Informacji Finansowej. Z jego działań korzysta m.in. prokuratura i Policja. Związane jest to przede wszystkim z potrzebą wykorzystywania informacji do skomplikowanych postępowań przygotowawczych, ale także do czynności operacyjno-rozpoznawczych Policji. Nowa ustawa z 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu precyzuje warunki współpracy wielu podmiotów, w tym GIIF, prokuratury i Policji, i uszczegółowia zasady transferu informacji między nimi, wytycza zakresy kompetencyjne i określa sposób wykorzystywania sektora prywatnego do celów zwalczania procederu. W niniejszym opracowaniu prezentuje się trzy kategorie zadań spełnianych przez Policję w wykrywaniu przestępstwa prania pieniędzy, które umiejscawia się w systemie AML. Po pierwsze, są to czynności operacyjno-rozpoznawcze, których nie definiuje bezpośrednio ustawa z 1 marca 2018 r., ale ich wyniki kierowane są także do GIIF i mogą mieć duże znaczenie dla systemu AML. Po drugie, są to zadania wynikające z komunikacji bezpośredniej Policji z GIIF oraz czynności dochodzeniowo-śledcze prowadzone po zawiadomieniu o popełnieniu przestępstwa prania pieniędzy. Wreszcie po trzecie, są to zadania związane z tworzeniem i wykorzystywaniem (także w procesie wykrywania przestępstwa) krajowej oceny ryzyka prania pieniędzy oraz wynikające ze strategii przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.
The aim of the considerations undertaken in the article is to characterize the grounds for applying a preventive measure in the form of pre-trial detention based on operational information. A comparative analysis of the reasons for applying this measure on general terms and in cases of terrorist offenses was carried out. On the basis of archival files, the circumstances of Tadeusz Bejt’s abduction from Berlin were discussed. His post-war fate was presented, when, on the orders of the intelligence service, he was unjustifiably deprived of his liberty and, consequently, sentenced to death. Bearing in mind the need to effectively prosecute the perpetrators of terrorism, the article contains proposals for changes in the law in the field of unifying the conditions for the use of an isolating preventive measure.
PL
Celem rozważań podjętych w artykule jest scharakteryzowanie podstaw zastosowania środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania w oparciu o informacje operacyjne. Przeprowadzono analizę porównawczą przesłanek do stosowania tego środka na zasadach ogólnych oraz w sprawach o przestępstwa o charakterze terrorystycznym. Na bazie akt archiwalnych omówiono okoliczności uprowadzenia z Berlina Tadeusza Bejta. Przedstawiono jego powojenne losy, kiedy to na polecenie wywiadu został bezzasadnie pozbawiony wolności, a w konsekwencji skazany na karę śmierci. Mając na uwadze konieczność skutecznego ścigania sprawców przestępstw terroryzmu w artykule zamieszczono propozycje zmian w prawie w zakresie ujednolicenia przesłanek do stosowania izolacyjnego środka zapobiegawczego.
6
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W artykule omówione zostały uprawnienia operacyjno-rozpoznawcze służb specjalnych w kontekści ich ingerencji w konstytucyjne prawa i wolności obywatelskie. Autor podejmuje próbę definicyjnej systematyzacji pojęcia "czynności operacyjno-rozpoznawcze" oraz ich podziału. Poszczególne środki i metody dyskrecjonalnej pracy służb specjalnych podlegają różnym reżimomprawnym dotyczącym ich stosowania. Różnią się stopniem ingerencji w swobody obywateli, jak również zakresem ochrony praw i wolności obywatelskich przed ich nieuzasadnionym stosowaniem. Część z nich objęta jest kontrolą sądów i prokuratury, natomiast część pozostaje jedynie w kompetencji kierownictwa służb. W istotny sposób problem ten dotyczy nieobjętych żadną kontrolą zewnętrzną retencji i pobierania danych telekomunikacyjnych. Precyzyjny system rozwiązań prawnych, regulujących stosowanie niejawnego instrumentarium służb, ma szczególne znaczenie dla zachowania równowagi pomiędzy koniecznością zapewnienia bezpieczeństwa a prawem obywateli do prywatności i swobody komunikowania się.
EN
The article discusses secret services’ operational and investigative powers from the perspective of their interference in the constitutional rights and civil liberties. The author makes an attempt at defining the operational and investigative activities and drafting a classification thereof. Particular measures and methods of secret services’ confidential activities are governed by various legal regimes. They differ in terms of the degree of interference in civil liberties as well as the scope of protection of civil rights and liberties against unjustified use. Some operational methods remain under the supervision of courts and public prosecutor’s office, while others are used only at the discretion of secret services’ management. It is a burning issue in the context of retaining and obtaining telecommunications data without any external supervision. A comprehensive system of legal solutions that regulates the set of secret methods used in secret services is fundamental for maintaining a balance between the need to safeguard security and the citizens’ rights to privacy and the freedom of communication.
The aim of the article is to draw attention to the basic issues related to the functioning of the newly created State Protection Service in place of the Government Security Bureau that had been operating so far. The reasons for creating a new formation, which were included in the explanatory memorandum of the bill, were also presented. The attention was paid to the powers to conduct operational and reconnaissance actions, which were granted to the new formation. In addition, it was mentioned that the regulations allowing for the termination of the official relations of the officers and employees of the Government Protection Bureau had been adopted if they had not received an offer of further service or work.
PL
Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na podstawowe zagadnienia związane z funkcjonowaniem nowo utworzonej Służby Ochrony Państwa w miejsce dotychczas działającego Biura Ochrony Rządu. Przedstawione zostały przyczyny utworzenia nowej formacji, zawarte w uzasadnieniu do projektu ustawy. Zwrócono uwagę na przyznanie nowej formacji uprawnień do prowadzenia czynności operacyjno-rozpoznawczych. Ponadto wspomniano o przyjęciu unormowań pozwalających na wygaśnięcie stosunków służbowych funkcjonariuszy i pracowników BOR w przypadku, gdy nie otrzymali oni propozycji dalszej służby lub pracy.
The article deals with the issue of polygraph tests performed in Poland for the use of special services within the framework of their operational and reconnaissance activities and for investigative purposes. The authors point out the differences between tests carried out for operational purposes and tests carried out for the purposes of a criminal trial. They answer the question about the legalisation of polygraph tests within operational and reconnaissance activities.
PL
Artykuł dotyczy wykonywania badań poligraficznych w Polsce na użytek służb specjalnych w ramach prowadzonych przez nie czynności operacyjno-rozpoznawczych i w celach śledczych. Autorzy wskazują różnice między badaniami przeprowadzanymi na potrzeby operacyjne a badaniami wykonywanymi na potrzeby procesu karnego. Odpowiadają na pytanie o umocowanie w ustawach badań poligraficznych w ramach czynności operacyjno-rozpoznawczych.
Passing the anti-terrorist law in Poland introduced a number of new legal solutions, including in the scope of carrying out operational tasks by services involved in anti-terrorist activities. One of the powers is the ability to independently manage wiretapping by the Head of the Internal Security Agency in relation to foreigners. This legal regulation is the subject of polemics in the context of discussions referring to the extent of state interference in civil rights to the protection of privacy. The study analyzed the regulation of Article 9 Anti-terrorism Law in relation to the established jurisprudence of the Polish Constitutional Tribunal and the ECHR in the scope of interference of special services through the use of operational techniques in civil liberties and supervision over the application of these methods by independent authority. In addition, the question of possible violation of the prohibition of discrimination by the indicated legal norm was raised.
PL
Uchwalenie w Polsce ustawy antyterrorystycznej wprowadziło szereg nowych rozwiązań prawnych m.in. w zakresie realizacji zadań operacyjno-rozpoznawczych przez służby zaangażowane w działania antyterrorystyczne. Jednym z uprawnień jest możliwość samodzielnego zarządzania kontroli operacyjnej przez Szefa ABW w stosunku do cudzoziemców. Przepis ten stanowi przedmiot polemiki w kontekście dyskusji odnoszących się do zakresu ingerencji państwa w obywatelskie prawa do ochrony prywatności. W opracowaniu przeanalizowano zapisy normatywne art. 9 Prawa antyterrorystycznego w stosunku do ukształtowanego orzecznictwa TK oraz ETPCz w zakresie ingerencji służb specjalnych poprzez stosowanie technik operacyjnych w wolności obywatelskie oraz nadzoru nad stosowaniem tych metod przez niezależne organy. Ponadto poruszono kwestię możliwego naruszenia zakazu dyskryminacji przez wskazaną normę prawną.
The Author discusses the relationship between the rights of police services to obtain and process information on persons during police investigative operations necessary to the provision of safety and public order and the protection of rights of the individual. According to Art. 8 of the ECHR the interference by a public authority with the exercise of the right to privacy is admissible when it is in accordance with the law and is necessary in a democratic society in the interests of, among others, public safety and for the prevention of crime. The scope of that interference should be broadened (refer to a more extensive sphere) in the case in which the threat to the state’s safety, public safety or economic welfare increases due to terrorist actions. The increase in the crime threat (including terrorist attacks on a scale unknown before in Europe) demands special moderation in legislative actions restricting the rights of police services and of special services in the sphere of investigative operations.
PL
Autor omawia związek między uprawnieniami służb policyjnych do uzyskiwania, gromadzenia i przetwarzania informacji o osobach w ramach czynności operacyjno-rozpoznawczych koniecznych do zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego a ochroną praw jednostki. Zgodnie z art. 8 ust. 2 EKPC, dopuszczalna jest ingerencja władzy publicznej w korzystanie z prawa do prywatności w przypadkach przewidzianych przez ustawę i koniecznych w demokratycznym społeczeństwie z uwagi m.in. na bezpieczeństwo publiczne oraz zapobieganie przestępstwom. Zakres tej ingerencji powinien ulec poszerzeniu (objąć szerszy obszar) w sytuacji, gdy zagrożenie bezpieczeństwa państwowego, bezpieczeństwa publicznego lub dobrobytu gospodarczego kraju wzrasta w wyniku działań terrorystycznych. Wzrost zagrożenia przestępczością (w tym atakami terrorystycznymi, na skalę nieznaną dotychczas w Europie) nakazuje szczególny umiar w działaniach legislacyjnych ograniczających możliwości służb policyjnych i służb specjalnych w zakresie działań operacyjnych.
W artykule omówiono działalność kontrwykrywczą w aspekcie taktyki przestępczej, ukierunkowanej na identyfikację i rozpoznanie osobowych źródeł informacji udzielających pomocy policji. Podstawowym celem tej działalności jest zapobieganie infiltracji wywiadowczej grup przestępczych. Autorzy wyjaśniają pojęcie „kontrwykrywczość”, a także analizują uwarunkowania prawne i procedury operacyjne służb specjalnych i policyjnych z wykorzystaniem osób udzielających im pomocy w kontekście szeroko pojętego zwalczania przestępczości.
EN
The article discusses the issue of counter-detecting activities in the aspect of criminal tactics aimed at identifying personal sources of information providing assistance to the police. The primary goal of these ventures is to prevent the intelligence infiltrati on of criminal groups. The authors explain the notion of “counter-detection” as well as the legal conditions and operational procedures of special and police services with the use of persons providing them with intelligence assistance in the broadly understood scope of combating crime throughout its entire phenomenon spectrum.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.