This article presents basic features of the philosophical concept of culture in the thought of Karol Wojtyła. In particular, it aims to highlight the distinction between the “culture of the person” and “culture of works,” which seems to be fundamental for the whole anthropology and ethics of the philosopher from Wadowice.On one hand, the designators of culture are the works and creations of man, on the other hand, the value of man himself as a person, his inner life, and who he is as a man. As Wojtyła emphasized, the latter is the most internal and profound dimension of culture because it is expressed in morality. The very ability to produce certain objects or produce certain effects, e.g. a work of art or a technical device, does not determine the “culture” of its creator. The decisive factor is acting according to the criterion of moral good and evil, which shapes the personality of the creator, who he is “as a person,” and not only “as an engineer or a composer.”
PL
Niniejszy artykuł przedstawia zasadnicze rysy filozoficznej koncepcji kultury Karola Wojtyły. Szczególnie zaś zmierza do podkreślenia rozróżnienia na „kulturę osoby” (culture of the person) i „kulturę dzieł” (culture of works), które wydaje się być fundamentalne dla całej antropologii i etyki filozofa z Wadowic.Z jednej strony desygnatami kultury są dzieła i wytwory człowieka, z drugiej – wartość samego człowieka-osoby, jego życie wewnętrzne, to, kim jest jako człowiek. To drugie znaczenie jest, jak podkreślał Wojtyła, najbardziej wewnętrznym i głębokim wymiarem kultury, gdyż wyraża się w moralności. Sama umiejętność wytwarzania określonych przedmiotów czy wywoływania określonych skutków, np. dzieło sztuki czy urządzenie techniczne, nie przesądza o „kulturze” jej twórcy. Rozstrzygające jest działanie zgodnie z kryterium dobra i zła moralnego, które kształtuje osobowość twórcy, to kim jest on „jako człowiek”, nie zaś wyłącznie „jako inżynier czy kompozytor”.
The article is a part of the broad current of the philosophy of responsibility. It analyses and describes the basic elements of human activity in the anthropological and ethical perspective. A particular feature discussed in the article is selflessness, which is analysed in the perspective of the main ethical currents. In personalistic philosophy, responsibility and selflessness result from the will, whereas in deontological philosophy they result from the moral norm adopted by the subject. The concept that describes the nature and fundamental elements of an act is the theory of supererogatory act. According to it, a selfless act is a free, conscious act resulting from the realization of a norm immanent to the subject.
PL
Artykuł wpisuje się w szeroki nurt filozofii odpowiedzialności. Analizuje i opisuje podstawowe elementy ludzkiej działalności w perspektywie antropologicznej oraz etycznej. Szczególną cechą omawianą w artykule jest bezinteresowność, która analizowana jest w perspektywie głównych nurtów etycznych. W filozofii personalistycznej odpowiedzialność i bezinteresowność są wynikiem woli, natomiast w filozofii deontologicznej wynikają one z przyjętej przez podmiot normy moralnej. Koncepcją opisującą charakter i fundamentalne elementy czynu jest teoria czynu supererogatywnego. Według niej czyn bezinteresowny to akt wolny, świadomy i wynikający z realizacji immanentnej dla podmiotu normy.
3
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Artykuł podejmuje problem wewnętrznej spójności medycznej klauzuli sumienia, obecnej w polskim porządku prawnym. Pierwsza część pracy nakreśla koncepcję sumienia jako ostatecznej normy moralności. W części drugiej zreferowano sens medycznej klauzuli sumienia i jej prawny status. Część trzecia podejmuje krytykę klauzuli sumienia w jej obecnym kształcie. Główną osią tej krytyki jest samozwrotność klauzuli sumienia, która w pewnych sytuacjach prowadzi do absurdu.
EN
he article describes the problem of the consistency of the medical conscience clause in the Polish legal system. In the first part of the paper, I outline an account of conscience as the ultimate norm of morality. In its second part, I discuss the meaning of conscience clause and its legal status. Part three examines some criticisms of the clause in its present form. The main criticism is that the clause is self-referential, which in some cases leads to absurdity.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.