Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Waloryzacja surowcowo-środowiskowa czwartorzędowych kruszyw naturalnych doliny Wisły między Krakowem a Zabierzowem Bocheńskim.

100%

Figarska-Warchoł B.

Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej. Konferencje

|

2002

|

tom Vol. 97, nr 33

35-47

PL

Przedmiotem pracy są czwartorzędowe złoża kruszywa naturalnego w dolinie Wisły na wschód od Krakowa do miejscowości Stara Wieś koło Wawrzeńczyc. Złoża te są głównym źródłem kruszywa dla Krakowa, dlatego ich zasoby i możliwości ich wydobycia są istotne dla tutejszego budownictwa i drogownictwa. Przedstawiono stan rozpoznania i zagospodarowania złóż. Dokonano ich waloryzacji przy uwzględnieniu sposobów eksploatacji i ograniczeń środowiskowych oraz oceniono perspektywy powiększenia zasobów.

EN

The paper deals with deposits of natural aggregates the Quaternary age in the Vistula River valley east of Cracow. The deposits are the main source of aggregates for building and road construction in the region. Therefore their reserves and possibilities of mining are essential for local economy. Described is a state of recognition and utilization of the deposits, as well as their impact on environment. The deposits were classified due to their economic value, effectiveness of exploitation and relationships to the environment. Moreover, perspectives for further development of reserves were discussed and evaluated.

2

Makroskopowe szczątki roślinne z czwartorzędowych osadów odkrywki Bełchatów, środkowa Polska

75%

Pyszyński W. , Krzyszkowski D.

Przegląd Geologiczny

|

2011

|

tom Vol. 59, nr 12

785-792

EN

The paper presents results of studies on macroscopic remains of wood, herbs and sporophyte plants ound in Quaternary deposits of the Bełchatów outcrop. Their taxonomic position was defined along with condition of wood remains in relation to type of deposits. In Pliocene/ Pleistocene (Praetiglian) sand deposits, the large and well-preserved fragment of poplar wood and in Pilica Interstadial (Chojny series) sands pine branches were discovered. In the latter the compression wood was very well preserved, whereas the normal wood appears highly pressed and the regular ray rows were remaining only in the late wood. Many small fragments of alder wood were also found in Vistulian/Holocene peats and juniper and spruce - in Holocene deposits. Generative and vegetative remains of herbs from Vistulian/Holocene peat deposits were also investigated. In Vistulian/Holocene deposits small fragments of alder wood (Alnus Mill.) were found and in Holocene deposits - small fragments of scotsch pine (Pinus sylvestris L.), common spruce (Picea abies Karst), common juniper (Juniperus communis L.) and alder wood (Alnus Mill.). Besides, some sedge (Carex L.) and buckbean (Menyanthes trifoliata L.) were discovered in these deposits.

3

Quaternary tectonic movements in the Tatra Mts., evidences from cave morphology

75%

Szczygieł J.

Geologia Sudetica

|

2014

|

tom Vol. 42

94--94

4

Czwartorzęd zachodniej części Dołów Jasielsko-Sanockich (polskie Karpaty Zewnętrzne)

75%

Wójcik A.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2003

|

tom T. 178

1--148

PL

Największą powierzchnię wśród utworów czwartorzędowych zajmują osady rzeczne. Z osadów tych zbudowany jest system tarasów o wysokości do 110 m nad współczesne koryta. Wśród utworów czwartorzędowych, oprócz aluwiów i utworów lodowcowych, wyróżniono: utwory pylaste i gliniaste, koluwia osuwiskowe, kredy jeziorne i torfy. Wydzielono dziewięć stopni tarasów plejstoceńskich oraz występujące we współczesnych dnach dolin tarasy holoceńskie. Najwyższe trzy stopnie powiązano ze zlodowaceniem sanu, gdyż dowiązują one do profili utworów lodowcowych występujących w północnej części Dołów Jasielsko-Sanockich i w obszarze Pogórza Karpackiego. Stwierdzono dalszy na południe zasięg lądolodu od dotychczas zakładanego, który w swym maksymalnym rozprzestrzenieniu wkroczył na obszar Dołów Jasielsko-Sanockich i oparł się o próg Beskidu Niskiego. Znaczne powierzchnie na obszarze Pogórza Karpackiego zajmują osuwiska. Na osadach organicznych z interglacjału eemskiego oraz osadach rzecznych ze zlodowaceń środkowopolskich występują miąższe pokrywy pylaste z ostatniego zlodowacenia, a odpowiadające lessom młodszym. W profilach z Dąbrówki, Wróblowej i Osobnicy lessy młodsze dolne i najniższe mają największą miąższość. Pyły na stokach o ekspozycjach południowych odznaczają się mniejszą miąższością, a na stokach północnych większą. Duży udział w kształtowaniu profilu miały procesy soliflukcji dostarczające rumoszu skalnego. Czas interpleniglacjału zlodowacenia wisły zaznaczył się utworzeniem gleb kopalnych (Osobnica, Wróblowa) lub osadów organicznych, stwierdzonych w Jedliczach i Bryłach. W wyniku degradacji wieloletniej zmarzliny w późnym glacjale zlodowacenia wisły powstało wiele zagłębień z licznymi jeziorami, które po osadzeniu się utworów węglanowych zostały w holocenie wypełnione torfami. Późny glacjał zaznaczył się także intensywną erozją, która miejscami zeszła poniżej współczesnych koryt rzecznych. Zwilgocenie klimatu w fazie atlantyckiej holocenu spowodowało akumulację mad w dnach dolin. Badany obszar był nierównomiernie podnoszony w czwartorzędzie, silniej w części południowej niż północnej, w której lokalnie stwierdzono względne ruchy obniżające. Amplituda ruchów między częścią południową a północną wynosi około 40 m od zlodowacenia południowopolskiego (sanu).

5

Krzemienie w czwartorzędowym nadkładzie pokładu węgla brunatnego w Sieniawie

75%

Bzowski Z. , Dawidowski A. , Kropornicki Z.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski

|

2010

|

tom Nr 137 (17)

56-64

PL

W pracy zaprezentowano na tle warunków geologicznych charakterystykę znalezionych krzemieni pochodzących z piasków szczytów wzgórz morenowych oraz z gliny zwałowej w czwartorzędowym nadkładzie pokładu węgla brunatnego w Sieniawie. Krzemienie składają się z drobnoziarnistego autogenicznego kwarcu, trudno identyfikowanej ilości amorficznego chalcedonu oraz śladowej ilości goethytu i być może moganitu. Krzemienie zawierają od 0,15 do 0,36% węgla organicznego oraz w ilościach śladowych takie metale jak mangan, stront, tytan i cynk. Trudno jest jednoznacznie wyznaczyć, które z badanych metali mogą być związane z genezą krzemieni, ich wiekiem lub taką cechą jak barwa i jej strefowe zmiany. Przypuszczalnie badane krzemienie mogą pochodzić z utworów węglanowych kredy i/lub jury występujących w północno-zachodniej Polsce lub w rejonie na północ od wybrzeża (dno Bałtyku).

EN

In the paper, geological conditions and characteristics of found flints originated from sands and boulder clay are presented. Flints are present in Quaternary overburden of the brown coal bed in Sieniawa, Poland and they consist of fine-grained authigenic quartz, hard to identify amount of amorphous chalcedon and trace amounts of goethite and possibly moganite. Flints contain from 0,15 to 0,36% of total organic carbon and trace amount of metals such as manganese, strontium, titanium and zinc. Presumably, investigated flints may origin from Jurassic and/or Cretaceous carbonate formations occurring in the North-Western parts of Poland or in the region due north from polish coast line (bottom of the Baltic Sea).

6

Czwartorzęd Zatoki Pomorskiej i perspektywy surowcowe

75%

Kramarska R. , Jegliński W. , Kaulbarsz D. , Pączek U. , Przezdziecki P. , Bojakowska I. , Koszka-Maroń D. , Relisko-Rybak J. , Uścinowicz S.

Przegląd Geologiczny

|

2016

|

tom Vol. 64, nr 8

552--563

EN

This paper summarizes four years of geological research in the Pomerania Bay and Oder Bank. As a result of the synthesis of new and archival data,we have compiled maps, cross-sections and models depicting the geological structure of the Quaternary and its basement, and the relief of structural surfaces. Two main seismostratigraphic sedimentary complexes are distinguished. The first corresponds to Pleistocene glacial and interstadial deposits. The second one is composed of Late Glacial and Holocene lacustrine-swamp and marine sediments. The outline of geochemical condition of the sea bottom is also presented. The content of the elements is always below the acceptable concentration and the origin of the elements is geogenic. Special attention has been given to mineral resources on the bottom surface and to documenting deposits of sand containing heavy minerals. The characterization of areas with sands suitable for beach nourishment and valorization of deposits and prospective areas have also been of great importance. The history of the development of the geological structure and palaeogeography of the area is the summary of the results.

7

Glacial and neotectonic constraints on the Quaternary evolution of the Fore-Sudetic reach of the Nysa Kłodzka River

75%

Przybylski B.

Kwartalnik Geologiczny

|

1998

|

tom Vol. 42, nr 3

221-238

EN

This work shows influence of the Pleistocene ice sheets and neotectonic movements on palaogeographic evolution of the eastern part of the Sudetic Foreland during the Quaternary. Mutual relationships between glacial and fluvial series have been analysed. The preglacial fluvial deposits of the Nysa Kłodzka River are proved to have been much more widespread in the Sudetic Foreland compared with the extent that had been suggested before. A series of morphometric methods, using computer data analysis have been applied in order to reconstruct influence of neotectonic movements on development of the river system. Influence of the Pleistocene ice sheets on palaeographic evolution of this region cannot be easily reconstructed in detail due to strong erosional transformations of glacial deposits. The Quaternary neotectonic movements influenced a river system stronger than it been suggested before. They resulted in deformations of the oldest fluvial accumulation beds, being of the order of 40-50 m. Neotectonic movements are also proved by several metres high deformations at the lowest beds of river valleys.

PL

Badaniami objęto przedgórski i nizinny odcinek doliny Nysy Kłodzkiej. Rzeka ta na przedpolu Sudetów przepływa przez obszary wykazujące umiarkowana aktywność w całym czwartorzędzie. Jednocześnie na obszar ten w plejstocenie nasuwały się lądolody. Obydwa te czynniki wywarły decydujący wpływ na rozwój paleogeograficzny tego obszaru w czwartorzędzie, jednak ustalenie wymiernych proporcji między nimi nie jest możliwe. Okazuje się, że ślady zlodowaceń są dzisiaj słabiej czytelne niż zarysy rzeźby uwarunkowanej ruchami tektonicznymi, które nastąpiły głównie po recesji ostatniego obecnego na tym obszarze lądolodu. Geomorfologiczne znamiona pobytu plejstoceńskich lądolodów we wschodniej części przedpola Sudetów zostały prawie całkowicie zatarte przez późniejszą erozję i denudację, a dokladne odtworzenie zasięgów poszczególnych zlodowaceń uniemożliwia zredukowana sekwencja serii glacjalnych. Na podstawie obecnego rozpoznania można wnioskować jedynie ogólnie, że na obszar ten dotarły co najmniej trzy lądolody, a co najmniej jeden z nich przekroczył strefę rowu Paczkowa, sięgając na obszar Sudetów. Przepływ Nysy Kłodzkiej w kierunku wschodnim ukształtował się już w preglacjale w wyniku podnoszenia się całego bloku Wzgórz Niemczańsko-Strzelińskich i spychania rzeki w kierunku rowu Paczkowa. Od pliocenu do pojawienia się pierwszego lądolodu Nysa Kłodzka zmieniała stopniowo swój bieg z północnego w kierunku doliny Oławy na wschodni w kierunku pra-Odry. Kopalna dolina Nysy Kłodzkiej wyznaczana na północ od Nysy w świetle nowej interpretacji jest raczej rynną subglacjalną niż dawną doliną rzeczną. Wschodni kierunek przepływu Nysy Kłodzkiej funkcjonował prawdopodobnie aż do schyłku zlodowacenia odry. Tak ukształtowana dolina stała się dogodnym odpływem wód w okresie transgresji i recesji lądolodów poszczególnych zlodowaceń. System tarasów współczesnej doliny Nysy Kłodzkiej kształtował się od ustąpienia lądolodu zlodowacenia odry. Zmiana kierunku ujściowego odcinka doliny Nysy Kłodzkiej na wschód od Grodkowa mogła być spowodowana wpływem lądolodu. I tutaj jednak nie można wykluczyć wpływu ruchów tektonicznych, kierunek przepływu Nysy Kłodzkiej pokrywa się bowiem także z przebiegiem dyslokacji podłoża. Dolina Nysy Kłodzkiej wykazuje wyraźne dopasowywanie się do przebiegu stref i jednostek geomorfologicznych uwarunkowanych neotektoniką. Do stref nieciągłości podłoża nawiązują również anomalie sieci rzecznej w obrębie całej zlewni tej rzeki, jak i zaburzenia profilu podłużnego oraz profilu powierzchni serii rzecznych. Czwartorzędowe ruchy tektoniczne wpływały także na miąższność osadów akumulowanych we wschodniej części przedpola Sudetów. Tektonicznego uzasadnienia można doszukiwać się w zmianie kierunku doliny Nysy Kłodzkiej z równoleżnikowego na południkowy, na wschód od Nysy. Przyczyną było najprawdopodobniej uaktywnienie się tektonicznego zapadliska na wschód od wału niemodlińskiego, co spowodowało przeciągnięcie ku północy rzeki płynącej pierwotnie na wschód. Czwartorzędowe ruchy tektoniczne, zachodzące na przedpolu Sudetów, były w pewnym stopniu wynikiem glaciizostatycznego odprężenia. Szczególnie silnie zaznaczyły się po zlodowaceniu odry, kiedy całe wschodnie przedpole |Sudetów, włączając Płaskowyż Głubczycki, zostało podniesione o 30-40 m w stosunku do Niziny Śląskiej. Obserwowane najmłodsze przejawy ruchów tektonicznych, które zachodzą nawet obecnie, wykraczają już poza granicę czasu glaciizostatycznej kompensacji. Jest to niewątpliwie wynik jakiś autonomicznych ruchów tektonicznych przedpola Sudetów, dla których nacisk lądolodu mógł jedynie być impulsem intensyfikującym.

8

Charakterystyka petrograficzna glin lodowcowych rejonu Konina w świetle analizy statystycznej

75%

Zabielski R.

Przegląd Geologiczny

|

2000

|

tom Vol. 48, nr 4

345-350

PL

W odkrywkach Pątnów i Lubstów - KWB Konin, występują trzy gliny lodowcowe (Tl, T2, T3), zaliczane do odrębnych zlodowaceń. Skład petrograficzny frakcji żwirowej (5-10 mm) tych glin charakteryzuje się mniejszą lub większą zmiennością, gdzie wartości współczynników petrograficznych tworzą spektrum o wyraźnej domonancie, które może byc aproksymowane rozkładem normlnym. Znacznie większe zróżnicowanie między wartościami przeciętnymi współczynników petrograficznych obserwowane dla różnowiekowych glin lodowcowych wynika z relatywnie odmiennego położenia tego spektrum. W celu wykluczenia przypadkowości otrzymanych wyników zastosowano testy statystyczne.

EN

In Konin region (outcrops: Pątnów and Lubstów - KWB Konin) there are three tills (Tl, T2, T3), which belong to separate glacial periods. Simplified analysis of petrographicał composition of grave! (5-10 mm) was used and their results are shown by petrographicał coefficients, which also ware analysed by statistic methods. Their values are not constant in one-age till but it changes morę or less what appearance by spectrums with distinct dominant that can be approximate by normalfreąuency distribution. Morę signijicant dijferences in mean values ofpetrographical coefficients are observed among tills ofdifferent age. It is influent jrom differ-ent position of spectrums and thisfact has a lithostratigraphical connotation. Statistical analysis was used in order to avoid random-ness ofcomputed coefficients.

9

Specyfika petrograficzna osadów rzecznych i glacjalnych Przedgórza Sudeckiego

75%

Badura J. , Przybylski B.

Przegląd Geologiczny

|

2000

|

tom Vol. 48, nr 4

313-319

PL

Metoda obliczania wskaźników petrograficznych, powszechnie stosowana na Niżu Polskim, okazała się zawodna dla obszaru przedpola Sudetów. Problem stanowią podobieństwa litologiczne skal występujących w Sudetach oraz na ich przedpolu do inwentarza skalnego występującego na tarczy fennoskandskiej, a także w podłożu podkenozoicznym Niżu Polskiego i Morza Bałtyckiego. Trudności w interpretacji wynikają także z kilkukrotnie powtarzającej się redepozycji przez transgredujące lądolody materiału wynoszonego pierwotnie na północ przez rzeki sudeckie i karpackie. Udział materiału lokalnego, tj. sudeckiego lub sudeckiego i karpackiego, w osadach glacjalnych może miejscami wynosić nawet 70%. Material lokalny składa się głównie z bardzo dużego udziału kwarcu ostrokrawędzistegopochodzącego z rozpadu skał krystalicznych, jak i kwarcu detrytycznego, średnio i dobrze obtoczonego pochodzącego z paleozoicznych skal osadowych. Występują w nim także skały, których pochodzenie jest trudne lub wręcz niemożliwe do określenie. Zawartość materiału skandynawskiego w czwartorzędowych żwirach rzecznych jest niewielka i przeważnie nie przekracza 10%. Nie odróżnianie materiału skandynawskiego w osadach rzecznych powoduje z kolei ich postarzenie i uznanie za preglacjalne. Z powyższych względów w regionie dolnośląskim należy w miarę możliwości szczegółowo określać nie tylko petrografię żwirów, ale uwzględniać ich proweniencję. Dopiero na tej podstawie można próbować określać pozycję litostratygraficzną zarówno glin lodowcowych, jak i odróżniać osady rzeczne preglacjalne od mezoplejstoceńskich.

EN

The method which correlates tills on the base ofpetrographic coefficients, used for tills from Polish Lowland, cannot be directly applied in the Sudetic Foreland. Petrographic analysis of tills has several limitations in this area. Many crystalline rocks from Fennoscandia and from bedrock of the Polish Lowland and the Baltic Sea are very similar to the rocks of Sudety Mts. and Sudetic Foreland. Moreover, gravels deposited by Sudetic rivers many kilometres to the north from mountain range have been also redeposited by Ice Sheets. A content of local Sudetic or Carpatian material in glacial deposits reaches 70%. Poorly rounded quartz grains from local crystalline rocks and well-rounded grains from Palaeozoic sedimentary rocks predominate in local material. There are also rocks that are very difficult or even impossible to classify to one of the groups (local or Scandinavian). Scandinavian material consists less then 10% of Mezopleistocene alluvial gravel and if it will be not correctly identified the deposits could be classified as Eopleistocene or Pliocene. Correct determination of provenance of gravel material is very important for petrographic analysis of till and alluvial deposits in Sudetic Forland. Only such an analysis which take into account differentiation of local rocks gives us a possibility for lithostratigraphic correlation.

10

Czynniki kształtujące środowisko hydrogeologiczne czwartorzędowego piętra wodonośnego w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym

63%

Różkowski A. , Różkowski K. , Sołtysiak M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2013

|

tom nr 456 Hydrogeologia z. 14/2

513--517

PL

W pracy zostały rozpatrzone czynniki kształtujące środowisko hydrogeologiczne czwartorzędowego piętra wodonośnego na obszarze Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. W rozważaniach uwzględniono wpływ zarówno czynników naturalnych, jak i działalności człowieka na środowisko wodne.

EN

The authors determined factors influencing the hydrogeological environment of the Quaternary aquifer in the Upper Silesian Coal Basin (USCB). The discussion includes both the impact of geological factors and human activity.

11

Geochemiczny zapis diagenezy szczątków kostnych z Jaskini Deszczowej (Wyżyna Częstochowska)

63%

Krajcarz M.

Przegląd Geologiczny

|

2010

|

tom Vol. 58, nr 2

163-172

12

Kenozoik południowego Bałtyku - wybrane zagadnienia

63%

Kramarska R. , Uścinowicz S. , Zachowicz J.

Przegląd Geologiczny

|

2002

|

tom Vol. 50, nr 8

709-716

PL

Utwory trzeciorzędowe w obszarze południowego Bałtyku obejmują wycinkowe fragmenty profilu stratygraficznego reprezentowane przez paleocen dolny, eocen górny, oligocen dolny oraz miocen dolny i środkowy. Młodsze ogniwa trzeciorzędu – oligocen dolny oraz miocen dolny i środkowy rozpoznane są dotychczas tylko w bliższym sąsiedztwie brzegu oraz w klifach. Plejstocen jest reprezentowany głównie przez osady zlodowacenia warty i wisły. Pełny profil holocenu występuje jedynie w głębokowodnych basenach sedymentacyjnych. W obszarze płytkowodnym osady młodszego holocenu występują tylko lokalnie. Osady środkowego i późnego holocenu, reprezentowane przez piaski i żwiry morskie, na dużych obszarach leżą bezpośrednio na glinach zwałowych. Długotrwałe okresy denudacji przypadające na koniec trzeciorzędu i początek czwartorzędu, na które nałożyły się procesy plejstoceńskiej egzaracji glacjalnej i erozji subglacjalnej są głównymi czynnikami odpowiedzialnymi za styl budowy geologicznej obszaru i rozwoju rzeźby. Główne elementy współczesnej rzeźby są wynikiem procesów erozyjnych zachodzących podczas holoceńskich transgresji południowego Bałtyku.

EN

Tertiary deposits in the area of the Southern Baltic represent only some parts of the stratigraphic column: Lower Palaeocene, Upper Eocene, Lower Oligocene, and Lower and Middle Miocene. Younger members of the Tertiary are known only from coastal zone area. Pleistocene is represented mainly by deposits of Wartanian and Vistulian glaciations. Full sequence of the Holocene occurs only in deep water basins. In the shallow water area the Early Holocene deposits occur only locally. On large areas Middle and Late Holocene marine deposits are laying directly on top of till. Long-lasting denudation processes at the end of Tertiary and beginning of Pleistocene as well as glacial erosion during the Pleistocene are responsible for the origin of Baltic depression. The main features of present day morphology of the sea floor is a result of marine erosion during the Holocene transgressions.

13

Stratygrafia osadów czwartorzędowych okolic Zakroczymia

63%

Skompski S.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

1999

|

tom nr 386

133-155

PL

W pracy przedstawiono szczegółową stratygrafię osadów zlodowaceń środkowopolskich skarpy wiślanej pod Zakroczymiem (między Mochtami a Gałachami) w nawiązaniu do znanego przekroju geologicznego z Mocht oraz nowszych materiałów kartograficzno-geologicznych. Prace terenowe objęły odcinek skarpy o długości 3,7 km oraz 14 wąwozów rozcinających skarpę. Wzdłuż skarpy opisano 46 profili geologicznych o głębokości 2-20 m. Zestawienie uzyskanych materiałów dokumentacyjnych skorelowano z wynikami prac geologiczno-zdjęciowych Szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000. Udokumentowano cztery etapy erozji w zlodowaceniach odry i warty.

EN

This work presents a detailed stratigraphy of sediments of the Middle Polish Glaciation in the Vistula River escarpment near Zakroczym (between Mochty and Gałachy), with respect to well-known geological profile at Mochty and to new cartographic-geological materials. Field work covered a segment of the escarpment, 3.7 km long, and 14 ravines dissecting the escarpment. A total of 46 geological profiles (12-20 m deep) were described along the escarpment. A compilation of documentary material acquired was correlated with the results of cartographic-geological work conducted in the frame of the Detailed Geological Map of Poland to the scale of 1:50 000. Four stages of erosion during the Odranian and Wartanian Glaciations are documented.

14

Czwartorzęd i jego podłoże na Wzniesieniu Elbląskim w aspekcie historii plejstoceńskiego Bałtyku

63%

Makowska A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

1999

|

tom nr 386

59-132

PL

W opracowaniu przedstawiono wyniki wieloletnich badań geologicznych prowadzonych na Wzniesieniu Elbląskim w ramach prac kartograficznych do map przeglądowych i szczegółowych. Kilkanaście otworów wiertniczych wykonanych do tych map stało się podstawą do rozpoznania wgłębnej budowy geologicznej Wzniesienia Elbląskiego. Stwierdzono, że jest to wysoczyzna zbudowana z osadów plejstoceńskich, powstałych w okresie od interglacjału podlaskiego po schyłek zlodowacenia wisły, częściowo przekształcona przez procesy glacitektoniczne, które miały miejsce w czasie nasuwania się dwu kolejnych lądolodów tego zlodowacenia. Wśród niezaburzonych, jak też zaburzonych glacitektonicznie osadów, znajduje się wiele odrębnych poziomów morskich świadczących o tym, że w młodszym plejstocenie obszar Wzniesienia Elbląskiego znajdował się wielokrotnie i w różnym czasie, w zasięgu formującej się na północy niecki plejstoceńskiego Bałtyku.

EN

This paper presents results of many years geological investigation carried out for mapping of the Elbląg Elevation on general and detail scale. A dozen or so boreholes that were drilled for the need of mapping became a basis applicable to the recognition of deep geological structure of the Elbląg Elevation. It was found that the Elbląg Elevation is a plateau made up of Pleistocene deposits ranging in age from the Podlasian Interglacial through the close of the Vistulian Glaciation; in part, it is reworked by glaciotectonic processes that were active at the time of invasion of the two consecutive ice-sheets of this glaciation. Glaciotectonically undisturbed sediments as well as those disturbed contain a number of distinct marine horizons giving evidence that in the Younger Pleistocene the area of the Elbląg Elevation was repeatedly and at different times situated within the extent of the Pleistocene Baltic Sea depression that was developing in the north.

15

Chronostratygrafia późnoczwartorzędowych klastycznych osadów jaskiniowych w Polsce w XIX i w XXI wieku - ile się zmieniło?

63%

Krajcarz M. T.

Przegląd Geologiczny

|

2012

|

tom Vol. 60, nr 2

85-88

EN

In 21st century the chronostratigraphy of cave sediments is built on the basis of modern methods: sedimentological analysis, statistical analysis of palaeozoological data, radiometric and luminescence dating and many others. For the time of last 50 000 years the four geochronological units (or appropriate chronostratigraphic units) are usually proposed in Poland in the researches of cave sediments. They are: Interpleniglacial, Upper/Younger Pleniglacial, Late Glacial and Holocene. That scheme has over 150 years of evolution, and its origin was tied with biostratigraphical scheme built by Edouard Lartet in a middle of 19th century. Lartet's stratigraphy for the same period was also made of four units: Cave Bear Epoch, Mammoth and Wooly Rhinoceros Epoch, Reindeer Epoch and Auroch Epoch. Although basing on different methods and using different terminology, the two schemes – from the 19th and from 21st centuries – are similar and correlatabl

16

Quaternary research in Poland : selected achievements and prospects

63%

Marks L.

Przegląd Geologiczny

|

2004

|

tom Vol. 52, nr 8/2

800-805

EN

During the last thirty years there were several turnouts in Quaternary studies that increasingly accelerated our understanding of natural processes and opened new research fields. Among others, they included complex reconstruction of palaeoclimatic phenomena, studies of deep-sea and long-term continental record, and extensive application of reliable dating methods. In Poland considerable progress was gained in studies of stratigraphy and palaeogeography of the Eemian Interglacial, last Pleistocene glaciation and Holocene, regional loess stratigraphy, key palynologic interglacial sections and standard varve chronology in Lake Gściąż, as well as in complex and systematic studies in polar areas. Priorities in Quaternary studies suggest that particularly quick progress is to be expected in studies of climate change, evolution of natural environment and in monitoring of natural hand human-induced hazards.

17

Exploring the economic significance and diverse hues of quartz: A case study at Adaila, south of El Ma Labiod, NE Algeria

63%

Nacer W. , Defaflia N. , Taib H. , Rehebi R.

Geomatics, Landmanagement and Landscape

|

2024

|

tom no. 1

117--133

EN

The Tebessa region in Algeria is rich in mineralogical resources within its Quaternary deposits, particularly in quartz. This study adopts a multidisciplinary approach including stratigraphic, sedimentological, and granulometric analyses, focusing specifically on the deposits located in the fluvial terraces of the Oued Adaila, south of Tébessa in eastern Algeria. The analysis of granulometric parameters gave valuable insights into the uniformity of the energy levels exerted by the transport agents. Pioneering exoscopy techniques have proved indispensable in discerning the sedimentary history of quartz, offering comprehensive insights into its weathering processes and its intricate journey through continental aquatic pathways. Additionally, this methodology has elucidated the genesis of unique colourations observed in quartz grains. Using Scanning Electron Microscopy (SEM), we have examined the surfaces of quartz grains, revealing an array of patterns attributable either to the inherent crystal lattice structure of quartz or to the erosive influences of the changing environment. These environmental modifications stand out as the primary contributors to the diverse spectrum of colours manifested in the quartz grains. Furthermore, the examination of magnetic data has highlighted the pivotal role played by various oxides present in the Quaternary deposits. These oxides proved to be important sources of ferric elements, crucial in imparting the distinct colorations observed in quartz. This comprehensive study significantly advances our understanding of the mineralogical constitution, sedimentary evolution, and the environmental dynamics shaping the Quaternary deposits in the Tebessa region.

18

Classification and areal distribution of glaciotectonic features in Estonia

63%

Rattas M. , Kalm V.

Kwartalnik Geologiczny

|

1999

|

tom Vol. 43, Nr 2

177-182

EN

Known glaciotectonic phenomena in Estonia were subjected to systematic analysis and mapping for the Estonian Glaciotectonic Database and Map Project. The available data allow classification of such features into five main categories. Ridges, hills and composite massifs composed of the Quaternary sediments appear to be the most common glaciotectonic landforms in Estonia. Glaciotectonic ridges and hills, composite massifs and sites in which the buried disturbed Quaternary sediments were estimated, are located mainly in southern and southeastern Estonia where a thickness of the Pleistocene cover varies between 50-200 m, or at the sites where they denote ice margin positions of different stadials (oscillations). Large glacial rafts of the pre-Quaternary bedrock as well as point samples of the disturbed pre-Quaternary bedrock were mapped near the North Estonian limestone escarpment and in northeastern Estonia.

PL

Wszystkie dotychczas rozpoznane formy glacitektoniczne w Estonii zostały poddane systematycznej analizie i kartowaniu w trakcie opracowania "Glacitektonicznej Bazy danych i Mapy Estonii". Uzyskane materiały umożliwiły klasyfikację tych form w 5 głównych kategoriach. Najczęstszymi glacitektonicznymi formami rzeźby w Estonii są grzbiety, wzgórza i masywy z utworów podłoża czwartorzędu. Grzbiety i wzgórza glacitektoniczne oraz masywy i stanowiska, w których stwierdzono zdeformowane osady czwartorzędu, występują głównie w S i SE Estonii, gdzie miąższność pokrywy plejstoceńskiej wynosi 50-200 m. Stwierdzono je również w strefach marginalnych lądolądu podczas różnych stadiałów (oscylacji). Duże kry lodowcowe skał podłoża oraz stanowiska zdeformowanych utworów podłoża czwartorzędu stwierdzono w pobliżu NE kuesty wapiennej oraz NE Estonii.

19

Palynology of biogenic sediments of the Eemian Interglacial at Krzyżówki near Koło, central Poland

63%

Noryśkiewicz B.

Kwartalnik Geologiczny

|

1999

|

tom Vol. 43, Nr 1

107-112

EN

Palynologic analysis of biogenic sediments from the borehole at Krzyżówki near Koło indicated an incomplete interglacial succession. Preserved fragments of the section prove that deposition was initiated in the late glacial of the Middle Polish Glaciation (Saalian). Above there is a discontinuous Eemian succession and a part of the early Vistulian Interstadial, covered with sediments containing pollen of non-forest vegetation of the Vistulian. Unclear is a top part of the section, in which there are pollen grains of deciduous trees (from the optimum of the Eemian Interglacial). They are presumably redeposited but their derivation remains open.

PL

Analizowane osady pobrano z otworu wiertniczego Krzyżówki, położonego około 2 km na NW od Koła w Kotlinie Kolskiej. Metodą analizy pyłkowej przebadano 1 próbkę z głębokości 27,30 m oraz 38 próbek z głębokości 20,60-25,05 m, a uzyskane spektrum zespołów pyłkowych porównano z regionalnymi poziomami z regionu konińskiego. W spektrum charakteryzującym osad z głębokości 27.30 m zidentyfikowano taksony roślin egzotycznych wskazujące na ich redepozycję. Wyniki badań palinologicznych pozostałych próbek przedstawiono na uproszczonym diagramie pyłkowym, który podzielono na 11 lokalnych poziomów pyłkowych (K LPAZ). Są one poziomami nie zawsze powiązanymi, ponieważ górne granice poprzedniego poziomu rzadko są równocześnie dolną granicą następnego poziomu, co świadczy o przerwach w sedymentacji. Najstarszy poziom reprezentuje późnoglacjalne zbiorowiska tundrowe zlodowaceniaśrodkowopolskiego, najmłodszy zaś powstał we wczesnym vistulianie w czasie panowania lasów sosnowych z niewielkim udziałem świerka. Sukcesja interglacjalna jest niepełna i wskazuje na występowanie w osadzie licznych luk sedymentacyjnych wynikających zapewne ze zniszczenia osadów przez wody rzeczne. Zachowany fragment osadów z cechami diagnostycznymi optimum interglacjału eemskiego (kolejność kulminacji Quercus i Corylus) świadczy, że osady profilu Krzyżówki powstawały w okresie późnoglacjalnym zlodowacenia środkowopolskiego, w interglacjale eemskim i we wczesnym vistulianie. Niejasna jest pozycja stratygraficzna stropowej części profilu, w której zachowały się ziarna pyłku lasu liściastego (z optimum interglacjału eemskiego). Jest to zapewne osad na wtórnym złożu, ale jego geneza jest sprawą otwartą.

20

Influence of bedrock on the Quaternary deposits in the central Krajna Lakeland

63%

Niewiarowski W. , Pasierbski M.

Kwartalnik Geologiczny

|

1999

|

tom Vol. 43, Nr 1

49-60

EN

An elevated bedrock (Więcbork Elevation), caused by uplifting related mostly to salt tectonics, significantly affected types of the Quaternary sediments in the central Krajna Lakeland. It caused development of destructive processes which resulted that the older Pleistocene deposits, from sediments of the Odranian Glaciation (Drenthe, Older Saalian), have not been preserved. The bedrock topography also affected thickness variability of the Quaternary deposits, from 80 to 95 m in topographic depressions and from 30 to 60 m at elevations. Sediments of three stadials of the Wartanian Glaciation (Warthe, Younger Saalian), which constitute more than 50% of the entire thickness, are the most significant. They caused considerable planation which reduced effects of bedrock topography on deposition of sediments of the Vistulian Glaciation (Weichselian). Ice sheets of the Early and Middle Vistulian Glaciation, advancing to the Lower Vistula Region as well as the Warmia and the Mazury, have not reached the study area. Hence, occurring here the sediments of the Vistulian Glaciation were deposited during the Main Stadial (about 20-16 ka BP). The bedrock elevated at the watershed resulted in a very poor development of fluvial ice-dam lake, and lake-marshy deposits. The latter are the most important among the Holocene sediments. Six tills of five glacial episodes, forming about 70% of the entire deposit thickness, are the main Pleistocene sediments. Petrographic composition of tills of the Wartanian and the Vistulian Glaciations is closely related to the one of tills from central Wielkopolska (Great Poland), reflecting similar directions of advancing ice sheets. A till of the Mława Stadial of the Wartanian Glaciation, which occurs in the Krajna Lakeland, probably does not occur in central Wielkopolska. The Krajna Lakeland, as far as thickness and structure of the Quaternary deposits is concerned, belongs to the Kujawy-Pomeranian Region which is significantly different from the Lower Vistula Region, Warmia and Mazury.

PL

Na wykształcenie osadów czwartorzędowych w środkowej części Pojezierza Krajeńskiego bardzo istotny wpływ miała rzeźba podłoża. Głównymi jej elementami są: elewacja więcborska, wznosząca się ponad otaczające tereny, uwarunkowana głównie tektoniką solną oraz obniżenia powstałe na skutek egzaracji w czasie starszych zlodowaceń oraz denudacji i erozji przez wody rzeczne i lodowcowe. Aktualna rzeźba podłoża podlegała zmianom do stadiału głównego ostatniego zlodowacenia (wisły). Wysokie położenie podłoża i zachodzące w nim procesy niszczące sprawiły, że nie zachowały się tu osady starsze od zlodowacenia odry. Duże deniwelacje (około 75 m) spowodowały, że miąższość osadów plejstoceńskich waha się od 80 do 95 m w obniżeniach i od 35 do 60 m na elewacji. Wśród osadów plejstoceńskich niewielką rolę odgrywają utwory zlodowacenia odry oraz interglacjalne i interstadialne. Najpełniej są wykształcone i mają największy udział osady glacjalne zlodowacenia warty (około 50% całości osadów), powstałe w czasie trzech stadiałów (trzy odrębne poziomy glin zwałowych). Maja one większą miąższość w obniżeniach niż na elewacji. Przyczyniły się do znacznego wyrównania i zasypania obniżeń podłoża. Osady zlodowacenia wisły (stanowiące około 35%) pochodzą z fazy leszczyńsko-poznańskiej oraz z subfaz chodzieskiej i krajeńsko-wąbrzeskiej stadiału głównego. Usytuowanie obszaru na wododziale oraz stosunkowo wysokie położenie podłoża czwartorzędu spowodowały słabe wykształcenie osadów rzecznych (które też odgrywają nikłą rolę wśród osadów holoceńskich) i zastoiskowych. Osady fluwioglacjalne stanowią około l5%, zaś 6 poziomów glin zwałowych -70% osadów plejstoceńskich. Zostały one osadzone w czasie pięciu epizodów glacjalnych różnej rangi stratygraficznej. Miąższność ich jest zmienna i waha się od kilku do 70 m. Największą miąższość mają gliny zwałowe zlodowacenia warty oraz fazy leszczyńsko-poznańskiej ostatniego zlodowacenia. Badania petrograficzne wykazały, że istnieje bliskie pokrewieństwo glin dwu starszych stadiałów zlodowacenia warty i zlodowacenia wisły z glinami środkowej Wielkopolski, co świadczy, że w obu regionach prądy lodowe nasuwały się z tych samych kierunków. W środkowej Wielkopolsce nie ma prawdopodobnie odpowiednika gliny zwałowej stadiału mławy zlodowacenia warty, w czasie którego lądolód wkroczył na Pojezierze Krajeńskie, ale prawdopodobnie nie dotarł na teren środkowej Wielkopolski. Wśród osadów plejstoceńskich wyjątkowo słabo zachowały się osady jeziorne. W obrębie osadów holoceńskich największą rolę odgrywają tu osady jeziorno-bagienne (gytia, torfy). Rzeźba podłoża nie odgrywała już istotnej roli w czasie ostatniego zlodowacenia, a zróżnicowanie form i osadów tego zlodowacenia jest uwarunkowane dynamiką ruchu lądolodu oraz rzeźbą jego przedpola. Pojezierze Krajeńskie pod względem miąższości i struktury osadów czwartorzędowych należy do regionu kujawsko-pomorskiego, cechującego się m.in. niewielką miąższością osadów czwartorzędowych, tendencją do ruchów wznoszących w czwartorzędzie, głównie w obrębie występujących tu struktur solnych, i nie zachowaniem się osadów starszego czwartorzędu Różni się wiec on istotnie pod tym względem m.in. od regionu dolnej Wisły Warmii i Mazur.