Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

O odmianie czasowników o podstawach „mleć” i „pleć”

100%

Czerepowicka M. , Saloni Z.

Język Polski

|

2017

|

tom 97

|

nr 1

94-106

PL

Celem artykułu jest dyskusja nad paradygmatami czasowników o podstawach: mleć – mielić, pleć – pielić oraz ich derywatów leksykalnych. Współczesne słowniki języka polskiego podają z reguły paradygmaty hybrydalne. Ich trzon stanowią tradycyjne formy utworzone od podstaw mleć i pleć, jednak imiesłowy bierne oraz gerundia zaczerpnięte są z nowych wariantów – mielić, pielić. Autorzy badają obecność obu typu form w tekstach. Stare warianty form powszechnie występują w NKJP, ale po analizach danych korpusowych okazuje się to wynikiem automatycznego znakowania morfosyntaktycznego, sprzyjającego wariantom akceptowanym przez słowniki normatywne. W rzeczywistości nowe warianty form okazują się częstsze. W podsumowaniu autorzy proponują podzielić paradygmaty zgodnie z rozwojem form i uznać czasowniki „mielić”, „pielić” za niezależne warianty neutralne. Rozwiązanie to zostało już wprowadzone do nowej edycji (online) „Słownika gramatycznego języka polskiego”.

EN

The article discusses the contemporary situation of the lexical variants of two Polish verbs: “mleć” : “mielić”, “pleć” : “pielić” (and their prefixed derivatives). As a rule Polish dictionaries give the hybrid paradigms with the majority forms built from the traditional variants “mleć” and “pleć”, but the participle and the gerund are taken from the new variants “mielić” and “pielić”, belonging to the productive conjugational pattern (“mielony”, “mielenie”; “pielony”, “pielenie” instead of the old forms “mlety”, “mlecie”; “plety”, “plecie”, now completely obsolete). In Polish text corpora the old variants are seemingly prevalent, but this is the result of automatic tagging, favoring the variants accepted by traditional normative dictionaries. In fact, new variants are more frequent. In conclusion, the authors propose to divide the paradigms according to their history and to recognize “mielić” and “pielić” as neutral variants. This solution has been introduced in the new on-line edition of the “Grammatical Dictionary of Polish”.

2

English Equivalents of dicere in Prose Translations of Jerome’s Psalters

84%

Charzyńska-Wójcik M.

Roczniki Humanistyczne

|

2013

|

tom 61

|

nr 5: Neofilologia

7-27

EN

An examination of English prose translations of Jerome’s Psalter from OE to EMnE reveals that there are four relevant equivalents of the Latin verb dicere: cweðan, secgan > seien > say, tell and speak. In each period in the history of English the verb dicere is translated by a prototypical verb of saying but the prototypes change over time. In OE both cweđan and secgan were amply attested but it was the former that had the status of the prototype. The two verbs are continued in ME but the use of qu8then undergoes morphological and syntactic restrictions as a result of which seien takes over the status of the prototype and is used in all examined ME texts in all contexts. Similarly, in the EMnE translation seien is selected in thirty-four out of thirty-eight contexts, with the remaining four occurrences of dicere are rendered by tell and speak, which were quite frequently attested in the examined texts in the ME period but they were selected as equivalents of loqui, annuntiare, enarrare and narrare. Consistent selection of equivalents seems to characterise the traditional approach to biblical translation, which focuses on the form in the first place. This attitude results from the conviction that sacred texts convey their message not only via direct linguistic expression and is at the same time an expression of the translators’ reverence and respect for the sacred nature of the text they translated.

PL

Badanie ekwiwalentów łacinskiego dicere w angielskich tłumaczeniach Psałterzy św. Hieronima dokonanych pomiędzy okresem staroangielskim a wczesno-nowoangielskim wykazuje, że mamy do czynienia z czterema relewantnymi odpowiednikami: cweðan, secgan > seien > say, tell i speak. W każdym z badanych okresów czasownik dicere jest tłumaczony na angielskie prototypowe czasowniki, z tym, że prototypy z upływem czasu ulegają zmianom: w języku staroangielskim występują zarówno cweðan jak i seccgan, ale to cweðan ma status prototypu. W okresie średnioangielskim oba czasowniki są kontynuowane, ale użycie quēthen podlega ścisłym ograniczeniom zarówno morfologicznym jak i syntaktycznym, a status prototypu uzyskuje seien i to właśnie seien jest użyte we wszystkich badanych tekstach i we wszystkich kontekstach w okresie średnioangielskim oraz w przeważającej większości kontekstów w tłumaczeniu z okresu wczesno-nowoangielskiego. W ostatnim okresie jako odpowiedniki dicere pojawiają się w 4 z 38 badanych kontekstów również czasowniki tell i speak, które już od okresu średnioangielskiego cechuje duża częstotliwość użycia w języku, ale w badanych tekstach są one używane jako ekwiwalenty loqui, annuntiare, enarrare i narrare. Wskazuje to na dużą stabilność wyboru ekwiwalentów (największą w okresie średnioangielskim), co z kolei jest przejawem tradycyjnego podejścia do tłumaczeń biblijnych, w których tłumaczeniu podlega w pierwszej kolejności warstwa formalna. Jest to w równym stopniu skutek przekonania, że w tekście sakralnym znaczenie niesione jest nie tylko drogą bezpośredniego przekazu językowego, co przejaw postawy szacunku dla tłumaczonego tekstu.

3

Struktura tematyczna czasownikowych zapożyczeń leksykalnych z języka niemieckiego zanikających w dobie nowopolskiej

84%

Kwapień E.

Forum Lingwistyczne

|

2018

|

nr 5

53-68

EN

The paper presents the semantic structure of verb borrowing from German going out of use during the New Polish period. Lexical material included 86 semantic units extracted from Słownik języka polskiego (dictionary of Polish language) edited by Witold Doroszewski described as: archaic, obsolete, going out of use. The semantic structure shows that significant part of vocabulary was collected in 2 fields: ‹‹Work life›› and ‹‹Social behavior in the community›› occurring to extralinguistic circumstances like changes of work organization and realities of social life.

4

Valenzrealisierung in juristischen Texten des Deutschen und des Polnischen

67%

Golonka J.

Colloquia Germanica Stetinensia

|

2017

|

nr 26

107-126

PL

Artykuł porusza istotny problem tzw. pragmatycznej walencji czasownika. Stanowi on analizę faktycznej realizacji syntaktycznych wymagań czasowników w niemieckich i polskich tekstach prawniczych. Autorka przedstawia typy syntagm zawierających czasowniki główne (pełnoznaczne) oraz ich wzorce walencyjne. Główny akcent położony jest na zbadanie licznych przypadków pełnej i niepełnej realizacji walencji, a także przykładów jej rozszerzenia. Osiągnięte wyniki Autorka porównuje z wynikami wcześniejszych analiz, którym poddano artykuły z czasopism, anonse reklamowe oraz wiersze.

DE

Der Artikel befasst sich mit einem relevanten Problem der pragmatischen Verbvalenz. Vor allem wird darin die tatsächliche Realisierung syntaktischer Verbforderungen in deutschen und polnischen juristischen Texten analysiert. Die Autorin untersucht zuerst die Syntagmentypen mit Hauptverben sowie deren Valenzmuster. Insbesondere erforscht sie aber die zahlreichen Fälle voller und reduzierter Valenzrealisierung wie auch die Beispiele der „Valenzerweiterung“. Die Ergebnisse werden mit den Ergebnissen aus früheren Beiträgen der Autorin verglichen, in denen Zeitschriftenartikel, Werbeanzeigen und Gedichte auf Valenzrealisierung geprüft wurden.

EN

The article touches upon a significant issue relating to the pragmatic valency of verbs. Its main purpose is to show the factual implementation of the syntactic requirements of verb valency in German and Polish legal texts. The author not only analyses the syntagmas involving the main verbs and their valency patterns, but also the numerous cases of filled and incomplete valency implementation, as well as the examples of “valency expansion”. The results of this analysis are compared with the results of the previous studies by the author on valency implementation in magazine articles, ads and poetry.

5

Synthetism and Analytism of Linguistic Units in Croatian-Polish Comparative Approach on the Example of Croatian “Sudjelovati” and Polish “Take Part”, “Participate” (“Brać/Wziąć Udział”, “Uczestniczyć”)

67%

Baer M.

|

tom 23

PL

Celem niniejszego artykułu jest analiza porównawcza chorwacko-polska analitycznych i syntetycznych jednostek języka będących semantycznymi ekwiwalentami międzyjęzykowymi na przykładzie chorwackiego czasownika sudjelovati i jego polskiego odpowiednika w postaci kolokacji brać/wziąć udział i synonimicznego czasownika uczestniczyć. Analiza semantyczna została przeprowadzona w oparciu o definicje słownikowe dla wskazanych jednostek języka, a następnie jej wyniki porównane z uzusem językowym w postaci zdań wyekscerpowanych z korpusów narodowych chorwackiego i polskiego. Analiza została uzupełniona o badanie analityczności i syntetyczności jednostek językowych oraz ich międzyjęzykowej ekwiwalencji semantycznej i strukturalnej w stylu administracyjnym na podstawie korpusu równoległego chorwacko-polskiego tekstów aktów prawnych pozyskanych z bazy Eur-Lex. Zostało wykazane, że od struktury formalnej jednostki języka ważniejsze jest znaczenie, gdyż niezależnie od tego, czy np. dla języka polskiego w zdaniu występowała kolokacja, czy czasownik syntetyczny, przekazana treść była zbieżna, również w odniesieniu do ekwiwalencji międzyjęzykowej z językiem chorwackim. Rozbieżności w przekładzie uwidocznione na podstawie korpusu równoległego wynikały ze zmian składniowych wprowadzanych do analizowanych tekstów przez tłumaczy prawa unijnego w Chorwacji i w Polsce.

EN

The main aim of this paper is Croatian-Polish comparative analysis of analytical and syncretic units of language, which are semantic, inter-linguistic equivalents, on the example of Croatian verb sudjelovati and its Polish counterpart in the form of collocation brać/wziąć udział and the synonymous verb uczestniczyć. The semantic analysis was carried out in accordance with dictionary definitions for aforementioned linguistic units, and then they were compared with linguistic uses in the form of sentences excerpted from national Croatian and Polish corps. The analysis was supplemented with analytical and synthetic research of linguistic units and their inter-linguistic semantic and structural equivalence in administrative style on the basis of parallel Croatian-Polish textual corps of legal acts obtained from the base EurLex. The analysis showed that a meaning, however, is more important than a formal structure of linguistic unit, because, regardless of whether for example in Polish language, there was collocation or synthetic verb in a sentence, transferred content was convergent, in reference to inter-linguistic equivalence, with Croatian language. Discrepancies in translation, seen on the basis of parallel corps, resulted from syntax changes which were introduced in analysed texts by translators of EU law in Croatia and Poland. This analysis may be useful from the point of view of glottodidactics and translation.