PL
 |
EN
Nowa wersja platformy, zawierająca wyłącznie zasoby pełnotekstowe, jest już dostępna.
Przejdź na https://bibliotekanauki.pl
Preferencje help
Polish version English version Język
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 18

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
Wyszukiwano:
w słowach kluczowych:  czasownik
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
1
Content available Postać bezokolicznika a odmiana czasownika w czasie przeszłym
100%
Stefańczyk W. T. , Jagielloński U.
|
2011
|
tom 18
PL
Przedmiotem artykułu jest korelacja pomiędzy postacią bezokolicznika a odmianą czasownika w czasie przeszłym. W badaniach uwzględniono ok. 25 000 czasowników zarejestrowanych w słownikach współczesnego języka polskiego. Z badań wynika, że ponad 99% czasowników wykazuje korelację pomiędzy postacią bezokolicznika a formą czasu przeszłego. Jedynie ok. 80 czasowników (a także ich derywatów prefiksalnych) ma uwarunkowane historycznie formy czasu przeszłego. Grupę tę tworzą głównie czasowniki typu piec, strzec, iść, znaleźć, a także niewielka część czasowników zakończonych na -nąć, np.: kwitnąć, pęknąć.
EN
The subject of this article is the correlation between the infinitive form and the conjugation of a verb in the past tense. Research has shown that approximately 25 000 verbs are listed in contemporary Polish language dictionaries. In addition, further research has demonstrated that more than 99% of Polish verbs present the aforementioned correlation between the infinitive and past tense. Only approximately 80 verbs (and their derivative forms) have irregular past tense forms, e. g. piec ‘to bake’, strzec ‘to protect’, iść ‘to go’, znaleźć ‘to find’. To a lesser extent, verbs ending in -nąć (for example kwitnąć ‘to flourish’, pęknąć ‘to burst’) may be included in this group. The origin of the past forms of these verbs depends on historic factors and therefore, there is no correlation with contemporary verbs.
2
Kategoria aspektu w języku polskim i francuskim (na materiale Małego Księcia Antoine’a de Saint-Exupéry’ego oraz w przekładach Jana Szwykowskiego i Zofii Barchanowskiej)
75%
Dziuban A.
Prace Językoznawcze
|
2013
|
nr 15/3
15-29
EN
The article presents the category of aspect in Polish and French. The first part is theoretical, the second is comparative, consisting of selected sentences in French and their Polish equivalents. The author analyzes the text of The Little Prince by Antoine de Saint-Exupéry and its two translations – by Jan Szwykowski and Zofia Barchanowska. The author analyzes the infinitives, indicative and imperative sentences in the past and future. The Polish language uses derived forms of two different verbal lexemes in order to build the aspectual opposition which can be formed at the level of one tense. The author agrees with Jan Tokarski that the Polish verb is composed of three parts – theme, suffix and ending. All Polish verbs have one combination of endings. The French ones are made of two parts – theme and ending. The French language uses only one verbal lexeme to build aspectual opposition. The relevant ending is added to theme of the French verb and in this way the lexeme is ”entered” in the appropriate tense. French users need to refer to another tense to show the aspectual opposition.
3
Wyrażenia percepcji słuchowej w analizach semantycznych Anny Wierzbickiej
75%
Żurowski S.
Prace Językoznawcze
|
2006
|
nr 8
117-127
EN
The definitions of the lexical unit ktoś słyszy coś (someone hears something) given in literature and Polish dictionaries, suggest the crucial semantic component of the unit under consideration are uszy (ears). Thus, słyszenie (‘hearing’) is ‘to, co się dzieje w uszach’ (‘something that happens in ears’). That simplified definition seems to be a very useful starting point of future analysis of the expressions of hearing perception.
4
Content available O niektórych właściwościach nowych derywatów czasownikowych
75%
Kudra B.
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
|
2016
|
tom LXII
49-57
PL
Analizie poddano nowe derywaty czasownikowe, tworzone od podstaw polskich i obcych, które funkcjonują głównie w odmianie potocznej i środowiskowej. O ich tworzeniu decydują aktualne potrzeby nazewnicze nadawcy, cel i funkcje w tekście. Są one wynikiem kreatywności językowej nadawcy, potrzeby ekonomiczności, kondensacji treści i kompresji formy wypowiedzi.
EN
The subject of analysis are verbal derivatives created from Polish and foreign parent words functioning mainly in everyday life and in the community. Their creation is determined by the current onomastic needs of the speaker, the purpose and functions of the text. They are a result of language creativity of the speaker, the needs for economy, condensation of text and compression of the form of expression.
5
Content available Tautologia przedrostków werbalnych w gwarach
63%
Ejsmunt-Wieczorek I.
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
|
2016
|
tom LXIII
5-16
PL
Prefiksy werbalne, obok dwóch podstawowych funkcji: semantycznej i gramatycznej, mogą pełnić także funkcję tautologiczną. Proces tworzenia czasownikowych derywatów synonimicznych był żywy w polszczyźnie historycznej i przetrwał do dziś na gruncie gwarowym. Celem artykułu jest ukazanie procesów powstawania derywatów tożsamych na przykładzie materiału werbalnego pochodzącego z gwar południowomazowieckich, wskazanie ewentualnych przyczyn zjawiska tautologii oraz próba ustalenia, gdzie kończy się tautologia a zaczyna semantyka prefiksu.
EN
Verbal prefixes, apart from two basic functions i.e. semantical and grammatical, may also serve tautological functions. The process of creating verbal synonymous derivatives was alive in historical Polish language and remained alive in dialects. The purpose of this dissertation is to present the processes of creating corresponding derivatives on the example of a verbal material of southern Mazovian dialects, point possible causes of tautology phenomenon, as well as an attempt to determine where tautology ends and where prefix semantics starts.
6
Kilka uwag o znaczeniu czasownika zastanawiać się
63%
Nowak T.
Prace Językoznawcze
|
2012
|
nr 14
199-209
EN
The term used in the title so far has not been the subject of a more extensive linguistic reflection. The author of the paper aims at providing a disciplined description of lexical units containing the segment zastanawiać się with respect to their structure and meaning. The method of analysis is based on putting forward hypotheses in the form of analytical implications and subjecting them to falsification by bringing them down to contradiction. The content of the paper focuses on issues relating to the reconstruction of the form of lexical units (on the basis of segment and suprasegmental signals) and reconstruction of the hierarchy of meaningful components. In close relationship with the content of the terms of analysis, a discussion is presented on the basis of the following notions: ‘ktoś’, ‘wiedzieć’, ‘chcieć’, ‘powodować’, ‘stać się’, ‘robić coś’, ‘być gotowym powiedzieć’. The author tries to prove that those components belong to the semantic structure of the examined phrase; he also proposes a preliminary explication of meanings in terms of natural semantic meta-language.
7
Content available Polisemia werbalna w gwarach
63%
Ejsmunt-Wieczorek I.
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
|
2017
|
tom LXIV
43-57
EN
The subject presented in the article is consistent with a discussion that has been taking place among linguists for years to define the phenomenon of polysemy in the language and setting bondaries between polysemy and monosemy. Thoise issues have been discussed multiple times in relation to general and historical, whereas, the subject of polysemantic words in dialects, in particular, verbal derivates, has not been widely described so far. The reason for this condition seems to be fragremantirity of lexico-graphic data and relatively little progress of works related to dialect wordformation. The purpose of this article is to present verbal polysemy origin mechanisms in dialects based on the available dialect sources and to compare his state with historical Polish language.
PL
Podjęty w artykule temat wpisuje się w trwającą od lat dyskusję językoznawców dotyczącą problemu definiowania zjawiska wieloznaczności w języku oraz stawiania granic między polisemią a monosemią. Zagadnienia te były kilkakrotnie poruszane w odniesieniu do polszczyzny ogólnej oraz historycznej, natomiast problem wyrazów polisemantycznych w gwarach, w szczególności derywatów czasownikowych, nie był jak dotąd szeroko opisywany. Za przyczynę takiego stanu rzeczy uznaje się fragmentaryczność danych leksykograficznych oraz stosunkowo niewielkie zaawansowanie prac nad słowotwórstwem gwarowym. Celem artykułu jest pokazanie mechanizmów powstawania polisemii werbalnej w gwarach na podstawie dostępnych źródeł gwarowych oraz porównanie tego stanu z polszczyzną historyczną.
8
Content available Асаблiвасцi перадачы дзеяслова ў евангельскiм перакладзе Васiля Цяпiнскага
63%
Клiмаў I.
|
|
tom 7
PL
Artykuł poświęcono strategiom stosowanym przez białoruskiego protestanta, żyjącego w drugiej połowie XVI wieku w tłumaczeniu czasowników z starocerkiewnej ewangelii na język starobiałoruski. Autor artykułu uważa, że Ciapinski zachowałmorfemową strukturę czasowników i dlatego jego tłumaczenie przypomina synonimizację lub wariację oryginału. Tłumaczenie odzwierciedla proces formowania się pisemnej odmiany języka starobiałoruskiego
EN
The article deals with the main procedures and strategy of the Belarusian Protestant of the 2nd half of the 16 century Basil Tyapinsky for the translation into the Old Belarusian language of verbs from the Old Church Slavic Gospel which served to his as the original. It is concluded that Tyapinsky predominately preserved the morphemic structure of verbal lexicon, therefore his translation reminds a sinonimization or a variation of its original. Evidently it reflects a process on formation of written Old Belarusian language.
9
Użycie form praesens historicum w wybranych latopisach białorusko-litewskich
63%
Grabowska K.
Prace Językoznawcze
|
2012
|
nr 14
89-95
EN
Belorussian-Lithuanian chronicles are very important in the literature of the Grand Duchy of Lithuania. They were gradually modified from annual records to narrative forms, which made them similar to West-European chronicles. The analysis of the praesens historicum forms in two 16th-century chronicles: the Suprasl chronicle and Raczynski`s chronicle was made in the article. Both texts contain examples of the praesens historicum forms which very often appear in abundant forms of the past tense. The examples of the praesens historicum forms in plural shown in both chronicles deny one of the theories of the praesens historicum originating from the aorist. There are also other theories explaining the origin of the praesens historicum but they do not fully clarify this issue.
10
Content available Motywacja czasowników w gwarach
63%
Ejsmunt-Wieczorek I.
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
|
2015
|
tom LXI
5-16
PL
Artykuł wpisuje się tematycznie w krąg zagadnień związanych z motywacją derywatów w słowotwórstwie gwarowym. Kwestia wielomotywacyjności rzeczowników była już kilkakrotnie omawiana w odniesieniu do konkretnych kategorii nominalnych. Celem artykułu jest natomiast ukazanie problemów związanych z ustalaniem kierunku motywacji dla werbalnych formacji gwarowych. Punktem wyjścia jest ukazanie rozbieżności w definiowaniu istoty pojęcia motywacji oraz zaprezentowanie omawianych w literaturze językoznawczej rodzajów motywacji. Dalsza część artykułu omawia dylematy związane z określeniem rodzaju i kierunku motywacji na przykładzie konkretnych czasowników pochodzących z gwar południowomazowieckich.
EN
The article thematically places itself in a circle of issues related to motivation of derivates in a dialectword-formation. The subject of multiple motivation of nouns has been frequently discussed in relation to specific nominal categories. Whereas, the purpose of this article is to present the issues connected with establishing motivation direction for dialect verbal formations. The starting point is to show discrepancies in defining the essence of motivation itself as well as to present types of motivations in linguistics literature. The subsequent part of the article discusses dilemmas related to specifying the type and direction of motivation based on the example of specific verbs originating from the southern Mazovia dialects.
11
Content available Osobliwości składni rządu w tekstach ukraińskich studentów polonistów
63%
Ohorilko O. , Lwowski Uniwersytet Narodowy im. Iwana Franki
|
2011
|
tom 18
PL
W artykule poddano analizie pod względem składni rządu teksty pisane przez studentów polonistyki lwowskiej. Przytoczono typowe błędy popełniane przez osoby ukraińskojęzyczne w zakresie rządu czasowników polskich. Omówiono zalety ćwiczeń tekstowych pomagających zwalczyć interferencję w zakresie składni.
EN
In the article, case government in the texts written by students of Polish philology at Ivan Franko National University of Lviv is analyzed. The most typical verbal case government errors made by Ukrainian-speaking students are shown. The author discusses he advantages of text exercises, which help to deal with the negative language transfer in syntax.
12
Content available Tendencje w polskiej fleksji werbalnej (na przykładzie form czasu teraźniejszego czasowników zakończonych w bezokoliczniku na -ać)
63%
Stefańczyk W. T. , Katedra Języka Polskiego jako Obcego C. J. i. K. P. w. Ś. , reinhold5@interia.pl
|
2014
|
tom 21
PL
Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie, czy istnieje korelacja pomiędzy postacią bezokolicznika a odmianą czasownika w czasie teraźniejszym. Podstawę analizy stanowią dwa źródła leksykograficzne: Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego oraz Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. S. Dubisza, skąd wyekscerpowano łącznie około 23 000 leksemów werbalnych, w tym ponad 7000 zakończonych w bezokoliczniku na -ać. Z badań wynika, że zdecydowana większość czasowników z analizowanej grupy ma obecnie typ koniugacji -m, -sz. Odmianę -ę, -esz utrzymują jedynie czasowniki zakończone w bezokoliczniku na -bać, -pać, -otać. W języku potocznym leksemy te podlegają dalszym procesom wyrównawczym.
EN
The paper attempts to find the answer to the question to what extent the inflection of the verb in the present tense is predictable on the basis of the form of its infinitive. The conducted research demonstrates that there exists a very high degree of correlation between the form of the infinitive and the conjugational paradigm. The verbs which end in –ać in the infinitive have an almost 98 percent predictable conjugational type.
13
Interferencje gwar kaszubskich w polszczyźnie w zakresie fleksji werbalnej obserwowane u osób bilingwalnych*
63%
Makurat H.
Prace Językoznawcze
|
2014
|
nr 16/4
67-79
EN
The article is the result of the field research conducted in the area of Kashubian dialects. The object of the research were interferences of the Kashubian dialects in the Polish language registered on the plane of verbal inflection. In this paper, an analysis of the collected language materials (including Polish speech by bilingual respondents) was made, which showed the influence of Kashubian in the area of: the use of Kashubian forms of the present and past tense, the use of Kashubian forms of the passive voice, the appearance of Kashubian non-personal forms and the imperative forms characteristic for Kashubian.
14
Content available Czasowniki z przedrostkiem re- w dawnej i współczesnej polszczyźnie (na tle wybranych języków słowiańskich)
63%
Zarębski R.
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
|
2016
|
tom LXIII
143-158
PL
Celem artykułu jest opis czasowników z niesłowiańską cząstką re- w historii języka polskiego, z uwzględnieniem tła słowiańskiego. Omówiono: genezę i chronologię zjawiska, proces wydzielania się prefiksu re- z serii zapożyczeń łacińskich, zależności genetyczno-morfologiczne pomiędzy prefiksem re- a rodzajami podstaw słowotwórczych, relacje motywacyjne zachodzące pomiędzy derywatami czasownikowymi z re- a wyrazami motywującymi, semantykę czasowników z re- oraz uwarunkowania stylistyczno-pragmatyczne tych czasowników. Przeprowadzone badania pozwoliły ustalić, że prefiks re- ma długą tradycję w polszczyźnie, ale jego łączliwość jest ograniczona do podstaw genetycznie obcych. Wskazano także na polisemiczność prefiksu re-, która może zależeć od semantyki podstaw, oraz na przynależność czasowników z re- do specjalistycznej leksyki naukowo- technicznej. Podobnymi właściwościami charakteryzują się derywaty werbalne na re- także w innych językach słowiańskich.
EN
The article aims to describe verbs with non-Slavic prefix re- in the history of the Polish language, including the Slavic background. Discussed issues include: origins and chronology of the phenomenon, the process of evolution of the prefix re- from a series borrowings from Latin, genetic and morphological links between the prefix re- and the types root words, motivational relationships, semantics, as well as the stylistic and pragmatic characteristics of verbs prefixed by re-. It has been established through research that the prefix re- has a long tradition in the Polish language, but its connectivity is limited to genetically foreign roots. Also indicated has been the polysemy of the prefix and the fact that the re- verbs belong in a specialised scholarly and technical vocabulary. Similar properties characterise verbal derivatives prefixed with re- also in other Slavic languages.
15
Content available Zmiany w paradygmacie koniugacyjnym od gockiego po współczesną niemczyznę
51%
Woźnicka M. , Uniwersytet im. Adama Mickiewicza , Marta Woźnicka. Od 2007 roku adiunkt w Zakładzie Gramatyki Opisowej Języka Niemieckiego Instytutu Filologii Germańskiej UAM (rozprawa doktorska pt.: „Die Wortfolge in der Erzählung «Unkenrufe» von Günter Grass” F. a. M. L. Z. j. g. , marado@amu.edu.pl
|
2015
|
tom 4
EN
Józef Darski, the author of the “Linguistic Model of Analysis” (“Linguistisches Analysemodell”) [1987; 2004] has underlined numerous times in his publications that his model of analysis is only appropriate for the synchronic description of a language. In his considerations Darski pursues precision, which on the one hand enables him to exemplify his model on a number of European languages, namely German, English, French and Polish, and at the same time lets him reach a level of abstraction that guarantees successful application of the mentioned model to research on other languages. Conversely, Michail L. Kotin [2008; 2012] has shown that Darski’s model can very well be used for diachronic research. The article presents the problems of describing the structure of synthetic grammar verb forms in Gothic, Old, Middle and New High German from a synchronic perspective, that is for each of the particular stages of the development of the German language and in Gothic, and from a diachronic perspective, taking into account the historical and comparative aspects, including the relevant language transformations and their role in the forming of the modern paradigm of verb conjugation. The research uses the model of linguistic analysis devised by Józef Darski; however the analysis, was extended by diachronic threads. Since within this article it is impossible to present a complete analysis of the historical language material, the microparadigmas of the indicative and subjunctive moods of both strong and weak verbs were chosen for this purpose.
DE
Der Autor des „Linguistischen Analysemodells“ [1987; 2004], Józef Darski, hat in seinen Publikationen mehrmals betont, dass sein Analysemodell ausschließlich synchron konzipiert ist, d.h. seine Methoden beziehen sich auf einen gegebenen synchronen Querschnitt einer gegebenen Sprache. In seinen Ausführungen strebt Darski nach Präzision, die ihm einerseits die Präsentation seines Modells am Beispiel gewählter europäischer Sprachen, u.a. des Deutschen, Englischen, Französischen und Polnischen ermöglicht, andererseits erlaubt sie ihm den Abstraktionsgrad zu erreichen, der die günstige Anwendung des Modells zur Untersuchung anderer Sprachen gewährleistet. Michail L. Kotin [2008; 2012] hat dagegen bewiesen, dass Darskis Überlegungen auch aus der Perspektive des Sprachwandels betrachtet werden können. Im Artikel werden die Probleme der Beschreibung von synthetischen verbalen Formen im Gotischen, Alt-, Mittel- und Neuhochdeutschen sowohl synchron, d.h. getrennt für das Gotische und jede einzelne historische Etappe des Deutschen, als auch diachron, d.h. im historischen Vergleich, der entsprechende Sprachwandelerscheinungen sowie ihre Rolle bei der Gestaltung des gegenwärtigen Verbalparadigmas berücksichtigt, behandelt. Die Analyse wird anhand des Modells von Józef Darski durchgeführt, wobei sie um diachronische Aspekte erweitert wird. Da im Rahmen dieses Beitrags unmöglich ist, die Analyse des ganzen historischen Sprachmaterials vorzunehmen, wurden zu diesem Zweck Mikroparadigmen des Indikativs sowie Konjunktivs starker wie schwacher Verben gewählt.
16
Content available remote Глаголы с семами статичности и динамичности в практике преподавания русского языка как иностранного
51%
Музыченко Н. Г.
Studia Rossica Gedanensia
|
2014
|
nr 1
209-222
RU
В статье рассматриваются глаголы с семами статичности и динамичности, являющиеся объектом изучения в практике преподавания русского языка как иностранного. Дается подробное семантическое описание этих глаголов, приводятся примеры упражнений, способствующих усвоению этих лексем иностранцами в языковом, речевом и коммуникативном аспектах.
EN
The article deals with static and dynamic semes, which are the subject of study in practice classes of Russian as a foreign language. A detailed semantic description of these verbs is given along with examples of exercises that help foreigners to assimilate with these lexems in language, speech and communication.
PL
W artykule omówiono czasowniki z semami: 'statyczność' i 'dynamiczność', które są obiektem nauczania na kursie języka rosyjskiego jako obcego. Zawarto opis szczegółowy semantyki tych czasowników, zilustrowano przykładami ćwiczeń, które mają na celu ułatwienie przyswojenia tych słów przez cudzoziemców w aspekcie językowym, mownym i komunikacyjnym.
17
Content available Sposoby wyrażenia praesens i futurum w Kronice Supraskiej
51%
Grabowska K.
|
|
tom 20
PL
Przedmiotem artykułu jest analiza form praesens oraz futurum dokonanego i niedokonanego wyekscerpowanych z tekstu Kroniki Supraskiej – zabytku należącego do I redakcji latopisów białorusko-litewskich. W analizowanym tekście formy czasu teraźniejszego oraz przyszłego I uzyskują liczne poświadczenie. Nie odnotowano natomiast żadnej formy II typu futurum niedokonanego. Często formy 3 os. sg. futurum dokonanego użyte są w funkcji praesens historicum.
EN
The article focuses on the analysis of forms of praesens and futurum perfect and imperfect excerpted from the Supraśl Chronicle, which belongs to the first Belorussian-Lithuanian compilation. In the examined text the forms of present and future I tenses are frequently observed. However, not a single form of futurum imperfect of type II has been found. The forms of third person singular futurum perfect are used as praesens historicum.
18
Le fonctionnement du système verbal français dans la Grammaire critique du français, de Marc Wilmet, 5e édition, 2010
51%
Kalinowska I.-M.
Roczniki Humanistyczne
|
2015
|
tom 63
|
nr 10: Glottodydaktyka
21-58
PL
Teoria Gustawa Guillaume’a do dziś odbija się szerokim echem w pracach wielu językoznawców. Wpływ Guillaume’a widoczny jest także w publikacjach z zakresu dydaktyki, w których sposób określania i reprezentacji czasu w języku bezsprzecznie nosi znamiona jego myśli teoretycznej. W wydanej w 2010 r. krytyce gramatyki francuskiej Marc Wilmet proponuje współczesnemu czytelnikowi wnikliwą syntezę guillaumowskiego systemu. W swoim dziele Grammaire critique du français Wilmet przedstawia teorię francuskiego systemu czasowego, której zarówno mocne strony, jak i elementy możliwe do zaaplikowania w dydaktyce języka prezentuje przedłożony artykuł.
EN
Gustave Guillaume’s theory has influenced the works of a large number of linguists. His influence reached academic literature, in which the determination approach as well as the time representation in the language undisputably bear his print. Marc Wilmet has summarized that demanding system and offers a consistent presentation of it to the present-day public. In his work Grammaire critique du français (2010), he presents, amongst others, a theory of the French verbal system of which we analyse, in this article, the strengths as well as the applicability for teaching / educational purposes.
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.