Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Park kulturowy a planowanie przestrzenne

100%

Pszczyński M.

Opolskie Studia Administracyjno-Prawne

|

2018

|

tom 16

|

nr 2

203-214

PL

The article presents the institution of a cultural park, which is a form of protection of historical monuments. The influence of cultural park assumptions on spatial planning in the commune was pointed out. At the same time, it was shown that the creation of a cultural park is to a large extent dependent on existing planning documents.

2

Krok po kroku. Cz. 1, Lotniczy Park Kulturowy

94%

Wielgus K. , Wielgus J.

Zieleń Miejska

|

2008

|

tom Nr 7-8

44-46

PL

Lotnisko Rakowice-Czyżyny (Kraków) jest jednym z najstarszych lotnisk na terenie Polski i jednym ze starszych portów lotniczych na świecie. Po latach zaniedbań doprowadzono do stworzenia tu parku kulturowego. Inwestycja jest wciąż realizowana, ale jej losy nie są jeszcze przesadzone.

3

The importance of creating a cultural park within the historical center of Zamość. Good practices. The cultural park is not the Zamość Park

94%

Kielin K.

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2021

|

tom T. 17, nr 2

17--23

EN

Zamość is a town of remarkable urban landscape and architecture. The first urban idea on the masterpiece of Italian-style fortification from the late 16th century evolved gradually throughout centuries until 19th century. The plan and examples of architectural pearls are stylistically homogenous. The fortifications underwent many transformations and 21st century brought some outstanding projects for the reconstruction of substantial amount of fortress elements. The Zamość Park retained the green parts of fortifications which added to its undoubted picturesqueness. The Zamość unique and valuable urban layout and architectural splendor call for creating suitable preservation and clear rules of management. Such tools can be achieved by forming a cultural park – mentioned in the Act on the Protection and Care of Monuments as one of the ways of protection of urban and architectural monuments. The term should not be confused with a notion of a park as an arrangement, composition of greenery on a particular terrain.

4

Drewniane "serce miasta" w siedmiu nowych biciach

94%

Tomczak A.

|

tom R. 105, z. 4-A

181-188

PL

W artykule przedstawiono terytorialną formę ochrony zabytków, którą objęto zespół zabudowy drewnianej pochodzącej z początku XIX w., zlokalizowany w centrum Zgierza, w województwie łódzkim. Racjonalnie zaplanowany, umieszczony centralnie w strukturze miasta, zespół urbanistyczny stanowi świadectwo osadnictwa sukienniczego w Polsce z epoki industrialnej. Powstanie na tym terenie parku kulturowego było impulsem do działań planistycznych w skali całego terenu oraz do działań budowlanych obejmujących poszczególne budynki zespołu. Rezultatem działań było opracowanie Planu Ochrony Parku, wykonanie waloryzacji struktury funkcjonalno-przestrzennej oraz sprecyzowanie wytycznych do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. W strukturze miasta zrekonstruowano jeden dom tkacza, zrewaloryzowano dwa domy, a dla kolejnych czterech budynków drewnianych przygotowano program projektowo-finansowy zakładający remonty i translokację. Za cel przyjęto ochronę istniejącej, historycznej struktury w centrum miasta poprzez jej świadome ożywienie społeczne i odnowę gospodarczą.

EN

This article presents a territorial form of monument preservation encompassing the complex of wooden buildings, which dates back to the beginning of the 19th century. It is located in the centre of the city of Zgierz (Łódź Voivodeship). Rationally planned, centrally located within the city structure, this urban complex is an evidence of the textile settlement in Poland of the industrial period. The opening of the cultural park in Zgierz provided a strong impetus for planning activities for the entire location and construction work to individual structures of the complex. This resulted in the preparation of the Security Plan of the Park, indexation of the functional and spatial structure as well as defining the guidelines of the local land development plan. Changes in the city structure included the reconstruction of a weavers' house and restoration of two houses. Four other buildings were put through the design-financial programme involving renovations and translocation. The protection of the historical city structure by the conscious revival of the social and economic layers was chosen as a target.

5

Przyroda i krajobraz w zespole

71%

Raszka B. , Kasprzak K.

Zieleń Miejska

|

2023

|

tom Nr 7-8

60--63

PL

Nowe instytucje prawne związane z indywidualną ochroną zasobów przyrody wprowadzono do polskiego prawa ochrony przyrody w 1991 r. Jedną z nich był zespół przyrodniczo-krajobrazowy, który miano wyznaczać w celu ochrony wyjątkowo cennych fragmentów krajobrazu naturalnego i kulturowego dla zachowania jego wartości estetycznych.

6

Projektowanie architektoniczne w kontekście zurbanizowanym park kulturowy w Zabrzu

71%

Kiszka J. , Taczewski T.

Zeszyty Naukowe. Architektura / Politechnika Śląska

|

2013

|

tom z. 52

175--188

PL

Artykuł stanowi próbę krytycznego podsumowania Letniej Szkoły Restrukturyzacji Architektonicznej, Cliwice-Zabrze 2012. Opisuje przyjęty program działań szkoły i jego realizację. Streszcza wnioski płynące z prac warsztatowych i formułuje własne uwagi pod adresem sposobu kształtowania parku kulturowego w aspekcie budowania modelu rozwojowego miasta.

CS

Článek se pokouší kriticky shrnout zásady Letní školy architektonické restrukturalizace Gliwice -Zabrze 2012. Popisuje program školy a jeho realizaci. Shrnuje závěry vyplývající z prací a formuluje vlastní připomínky k formování kulturního parku, z hlediska vytvoření perspektivního modelu města.

7

Skarby na głowie samorządów

71%

Kowalczyk A.

Zieleń Miejska

|

2017

|

tom Nr 12

12--14

PL

Parki – namiastka lasu w mieście – najczęściej postrzegane są jako płuca miasta, miejsca niedzielnych spacerów, ostoja spokoju i przestrzeń odpoczynku dla lokalnej społeczności. Niestety, często zapomina się, że mogą one być także atrakcyjnymi terenami do nauki, zabawy, rekreacji, sportu, turystyki i poznawania historii.

8

ZAKRES I SKUTECZNOŚĆ PLANÓW OCHRONY PARKÓW KULTUROWYCH

71%

Żołnierczuk M.

Kwartalnik Naukowy Uczelni Vistula

|

2019

|

nr 1(59)

50-59

PL

Park kulturowy to jedna z nielicznych form ochrony zabytków o charakterze zintegrowanym uwzględniająca zarówno zabytki nieruchome, jak i krajobraz kulturowy. Liczba obszarów tego typu w Polsce zwiększa się w powolnym tempie pomimo ogromnego potencjału. Autor, wykorzystując analizę przypadku planów ochrony parków kulturowych, poszukuje odpowiedzi na pytania: jaki jest i jaki powinien być zakres planów ochrony. Uzyskane wyniki badań świadczą o tym, że skuteczność ochrony krajobrazu kulturowego wynikająca z zapisów planu ochrony w Polsce jest zróżnicowana i wymaga zmian. Toteż na podstawie analiz autor proponuje modyfikacje jednej z metod w celu poprawy efektywności ochrony parków kulturowych.

EN

A cultural park is one of the few forms of protection of monuments of an integrated nature that includes both immovable monuments and the cultural landscape. The number of areas of this type in Poland is increasing in. The number of areas of this type in Poland is increasing at a slow pace despite the enormous potential. The author uses the case study of protection plans for cultural parks to look for answers to questions: what is and what should be the scope of protection plans. The obtained research results show that the effectiveness of cultural landscape protection resulting from the provisions of the protection plan in Poland is diverse and requires changes. Therefore, on the basis of analyzes, the author proposes modifications of one of the methods to improve the effectiveness of cultural park protection.

9

Kanał Augustowski

59%

Świątkowski M.

Wiadomości Konserwatorskie

|

1999

|

tom Nr 6

23--24

10

Od odbudowy krajobrazu do ochrony zdrowia - park kulturowy w dawnym kamieniołomie

59%

Włodarczyk M.

Zeszyty Naukowe. Architektura / Politechnika Śląska

|

2007

|

tom z. 45

77-81

PL

Coraz większą uwagę przywiązujemy dzisiaj do zagadnień zrównoważonego rozwoju, racjonalnego wykorzystywania zasobów środowiska naturalnego, a także ochrony i rewitalizacji już istniejących terenów. Obszary miejskie zniszczone przez eksploatację przemysłową np. dawne kamieniołomy, stanowią o dewastacji krajobrazu, ale po odpowiednich zabiegach mogą i powinny być elementem poprawiającym obraz i jakość środowiska, w którym powstały. Są one często zagrożeniem dla zdrowia i życia ludzi, ale po właściwym przygotowaniu mogą się stać miejscem edukacji i rekreacji.

EN

We attach greatest note for questions of level-headed development more today, rational taking advantage of stock of natural environment as well as protection and revitalize already existing. City areas blasted present devastation of landscape by industrial like old quarry exploitation, but they can after proper procedures and there should be correcting element image and environmental conditions, in which emerged. They present threat often for health and life of people, but can become a place of education and recreation after proper preparation.

11

Legal Determinants of Participation of Residents of a Commune in Protection of Historical Monuments and Buildings

59%

Koniuszewska E.

|

tom 13

|

nr 1

235-245

PL

Ochrona zabytków jest zadaniem administracji rządowej i samorządowej. Udział jednostek samorządu terytorialnego w jego realizacji jest istotny. Na poziomie podstawowej jednostki samorządu terytorialnego ochrona zbytków urzeczywistniana jest poprzez możliwość tworzenia parku kulturowego, będącego jedną z form ochrony zabytków. Ustawodawca szczegółowo zdeterminował proces tworzenia parku kulturowego, a czynności inicjujące ten proces powierzył radzie gminy. Jednocześnie przyjął uregulowania umożliwiające włączenie się w prace nad utworzeniem parku kulturowego zainteresowanym podmiotom. Niniejsze opracowanie ma na celu analizę rozwiązań prawnych jako gwarantujących mieszkańcom gminy rzeczywisty udział w procesie tworzenia parku kulturowego. Na jej podstawie podjęta zostanie próba udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy obowiązujące uregulowania, w badanym zakresie, stanowią zachętę dla członków wspólnot samorządowych do angażowania się w sprawy publiczne? Czy też nawiązują do modelu procedury uchwałodawczej, w którym prawodawca jednostronnie nakłada obowiązki i przyznaje uprawnienia podmiotom prawa?

EN

Protection of historical monuments and buildings is a government’s and local-government’s task. Participation of local government units in its implementation is crucial. At the level of a basic local government unit, protection of historical monuments and buildings is carried out by means of the possibility of establishing a cultural park which is one of the forms of protection of historical monuments and buildings. The legislator determined the process of establishment of a cultural park in detail and vested the activities initiating this process in the commune council. At the same time, it adopted regulations enabling inclusion of stakeholders in the works on establishing a cultural park. This study aims to analyse legal solutions guaranteeing commune residents real participation in the process of establishing a cultural park. On this basis an attempt will be made to answer the question whether applicable regulations, in the investigated scope, encourage members of self-governing communities to get involved in public affairs or whether they refer to the model of a resolution-making procedure in which the legislator unilaterally imposes obligations on and grants powers to entities under the law.

12

Projekt warsztatowy grupy numer 2: Architektura parku kulturowego w Zabrzu

59%

Nawrocki B. , Gnacek P. , Mikoś A. , Bily P. , Frankova P.

Zeszyty Naukowe. Architektura / Politechnika Śląska

|

2013

|

tom z. 52

109--129

PL

Stworzenie parku kulturowego w obszarze centrum Zabrza pociąga za sobą wiele korzyści, ale również nie jest wolne od istotnych zagrożeń. Czy wizja utworzenia parku kulturowego jest jedynie środkiem do pozyskania funduszy europejskich dla ochrony zabytków, czy też stanowić ma nowy pomysł na rozwój miasta, borykającego się z poważnymi problemami demograficznymi i ekonomicznymi, charakterystycznymi dla większości miast regionu, zmagających się z trudną rzeczywistością okresu postindustrializmu i początku postkapitalizmu? Zaproponowane w wyniku warsztatów działania w obszarze centrum Zabrza nie tylko pozwalają na zapewnienie ochrony zabytkom przemysłowym i dbanie o ład przestrzenny, ale również podejmują próbę stymulacji rozwoju wyludniającego się i upadającego centrum miasta na bazie turystyki, ale nade wszystko o mieszkańców - mieszczan.

EN

The establishment of a culture park within a central part of Zabrze implies numerous benefits, but also it is not free from significant threats. Is the vision of culture park establishment only a means to raise European funds for the monuments protection or is it a new idea for the development of the city, contending with serious demographic and economic problems, characteristic of the majority of the region cities, wresting with the difficult reality of the period of postindustrialism and of the postcapitalism beginning? The actions in the Zabrze city centre proposed as a result of the workshop not only allow ensuring the protection of industrial monuments and caring of spatial governance but also make an attempt to stimulate the development of the depopulating and declining city centrę based on the tourism, but above all on the residents - townspeople.

13

Krajobraz kulturowy – fenomen integracji ochrony dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego

59%

Myczkowski Z.

|

tom Nr 56

70--87

PL

Krajobraz można traktować jako „zewnętrzny” wyraz tworów przyrody – natury i dzieł ludzkich: cywilizacji – kultury, nagromadzonych odpowiednio przez miliony i tysiące lat. Jest zarówno otaczającym nas „zapisem” historii ziemi, jak i zarazem „żywym obrazem” dziejących się zmian, coraz częściej naznaczonych tak zwanym konfliktem interesów: publicznych – społecznych, grupowych czy indywidualnych – prywatnych. Nieodparcie kojarzy się z zapisaną i nadal pisaną księgą czy namalowanym i wciąż „przerabianym” obrazem… Dzieje ochrony krajobrazu w Polsce od czasu odzyskania niepodległości ukazują transformację przede wszystkim podmiotową tego fenomenu, jakim jest percepcja otaczającego nas świata i troska o jego piękno i harmonię. Od skali pojedynczego obiektu – elementu krajobrazu, poprzez widok „na” i widok”z” (czyli ekspozycję bierną i czynną), aż po całą strukturę krajobrazu, która obejmuje dzieje, procesy i postać przestrzeni, która jest nam dana do czytania i oglądania jak niezwykła księga czy obraz. W ujęciu encyklopedycznym – ochrona krajobrazu to działalność zapewniająca ochronę, utrzymanie lub restytucję naturalnych i kulturowych walorów określonego środowiska geograficznego; wiąże się zarówno z ochroną przyrody, jak i z ochroną zabytków kultury i sztuki, archeologii i folkloru, wkracza swoimi postulatami w dziedzinę planowania przestrzennego. Powinno istnieć ciągłe współdziałanie pomiędzy wyżej wymienionymi obszarami ochrony, a jego najpełniejszym wymiarem powinna być ochrona krajobrazu.

EN

Landscape can be treated as an “external” expression of creations of nature and those of man: civilisation - culture, accumulated throughout millions and thousands of years respectively. It is both a “record” of the history of the world surrounding us and a “living picture” of occurring changes, more and more frequently marked by the so called conflict of interest: public - social, group or individual – private. It is associated with a written book that is still being added to, or a painted yet still “improved” painting… The history of landscape protection in Poland since the time of regaining independence show the primarily subjective transformation of that phenomenon, which is the perception of the surrounding world and concern about its beauty and harmony. From an individual object – an element of landscape, through a view “of ” and a view “from” (i.e. passive and active exposition), to the whole structure of landscape including the history, processes and the form of space that is given to us to peruse and view as a unique book or picture. In encyclopaedic terms – landscape protection means activity ensuring the protection, maintenance or restitution of natural and cultural values of a specific geographic environment; it is related to both nature conservation and protection of monuments of art and culture, archaeology and folklore; with is demands it enters the area of spatial planning. Continuous cooperation should exist between the above mentioned areas of protection, and landscape protection ought to be its most complete aspect.

14

Protection of valuable areas of local cultural heritage in sustainable development. Cultural parks in the Lodz Region

59%

Boryczka E. M. , Michalak J. , Rzeńca P.

Ekonomia i Środowisko

|

2019

|

tom nr 1

225--240

EN

Cultural park is one of the forms, in which valuable areas and historical establishments are protected under the Polish law. Protection covers “space” in its entirety with elements of wild nature and man-made structures. Such spaces have been shaped by the history of human interventions into a unique and original cultural landscape, a complex spatial structure consisting of: passages (rivers, channels, roads, and borders), plains (meadows, fields, water reservoirs, and forests), and objects (natural objects and monuments). They ensure sustainability of development processes. In circumstances created by globalisation, investment pressure, and seeking short-term benefits, comprehensive protection of valuable cultural areas acquires special importance from the point of view of sustainable growth. The paper aims to identify valuable areas of local cultural heritage in the context of sustainable development on the example of cultural parks established in the Lodz voivodeship.

15

Projekt warsztatowy grupy numer 4: Architektura parku kulturowego w Zabrzu

59%

Jojko M. , Glajc A. , Grochal M. , Węglińska M. , Janda J. P. , Herzan M.

Zeszyty Naukowe. Architektura / Politechnika Śląska

|

2013

|

tom z. 52

155--172

EN

With regard to the initiative of the city of Zabrze authorities, related to the establishment of a Culture Park in the area of a triangle comprising the "Guido" Mine (3 Maja Street), the "Królowa Luiza" Monumental Coal Mine (Wolności Street) and the exit point of the Main Key Hereditary Drift Jagiellońska Street) the rightness of such project should be analysed. Ultimately the noble idea of the city authorities and the cultural elite and administrative of Zabrze is to make an entry into the UNESCO world heritage list.

PL

W związku z inicjatywą władz miasta Zabrza, dotyczącą utworzenia parku kulturowego na obszarze trójkąta obejmującego kopalnię „Guido" (ul. 3 Maja), skansen „Królowa Luiza" (ul. Wolności) oraz punkt wylotu Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej (ul. Jagiellońska), należy przeanalizować słuszność takiego zamierzenia. Docelowo szczytną ideą władz miasta oraz elity kulturalnej i administracyjnej jest umieszczenie Zabrza na liście dziedzictwa światowego UNESCO.

16

Ocena skuteczności ochrony krajobrazu w parkach kulturowych w Polsce

59%

Marcinek R. , Myczkowski Z. , Siwek A.

|

tom Nr 66

106--120

PL

Różnorodność krajobrazu to także wielość i różnorodność form ochrony jego struktury i piękna. Trwa ona od ponad 150 lat w świecie i ponad 100 lat w Polsce. Od 20 lat ogniskuje się wokół krajobrazu kulturowego i jego ustawowej formy ochrony, jaką jest park kulturowy. Po wprowadzeniu możliwości ich tworzenia, w wojewódzkich strategiach wytypowano przeszło 200 obszarów. Obecnie ich liczba waha się w granicach 40. Proces jest dynamiczny, ponieważ już w roku 2021 odnotowano likwidację jednego, a równocześnie pojawiają się uchwały samorządowe dla utworzenia kilku kolejnych. W artykule autorzy, w ślad za opracowaną przez nich obszerną ekspertyzą powstałą w Narodowym Instytucie Dziedzictwa, poddają analizie istniejące parki kulturowe, cele ich powołania, treści uchwał, z mocy których powstały, zapisy planów ochrony oraz praktyki ich funkcjonowania. Ocenie poddano sposoby zarządzania nimi, aktywność oraz popularyzację. Całość została poddana analizie SWOT.

EN

Landscape diversity also means a diversity and multitude of forms of conserving its structure and beauty. This conservation has lasted for over 150 years around the world and for over 100 years in Poland. For around twenty years, it has concentrated around the cultural landscape and its form of statutory protection: the cultural park. After it became possible to establish such parks, voivodeship strategies were amended to list over 200 areas. At present, this number is around forty. The process is dynamic, as the liquidation of a park was observed already in 2021, and several resolutions on the establishment of one were recorded. In this paper, the authors, following their comprehensive expert report drafted at the National Heritage Institute, analyze existing cultural parks, the goals of their establishment, the content of resolutions that had established them, conservation plan provisions and the practice of their operation. Their management, activity and popularization were assessed. The findings were then subjected to a SWOT analysis.

17

Projekt warsztatowy grupy numer 1: Architektura parku kulturowego w Zabrzu

59%

Kielar K. , Buś A. , Cendrzak W. , Słowińska K. , Kotěra M. , Milčochová M.

Zeszyty Naukowe. Architektura / Politechnika Śląska

|

2013

|

tom z. 52

83--108

PL

Celem warsztatów było podjęcie tematu utworzenia parku kulturowego w Zabrzu. Wizja rozwiązania zadanego zagadnienia bazuje na dotychczasowym dorobku miasta w zakresie przekształceń w miasto turystyki przemysłowej. Rozwiązanie grupy projektowej nie odrzuca i nie podważa modelu miasta ani jego osiągnięć w próbach rozwoju. Jest to próba rozwiązania zagadnienia w wymiarze praktycznym.

EN

The main objective of the workshop was to create a Cultural Park located in the center of Zabrze. The vision to solve given problem is based on the current achievements of the transformation from industrial to postindustrial city. The solution does not reject and undermine the model of the city, or its earlier achievements in development trials. It is an attempt to solve the problem in practical manner.

18

Protection of wooden architecture monuments and the cultural heritage of Polish Tatars (on the example of the Bohoniki Cultural Park and the landscape park in Kruszyniany)

59%

Sulima M.

Architectus

|

2023

|

nr 1 (73)

85-95

PL

W artykule omówiono symbolikę i bogactwo kultury Tatarów polskich zamieszkujących położone w województwie podlaskim wsie Bohoniki i Kruszyniany. Wielowiekowa tradycja, a także kultywowane i podtrzymywane po dziś dzień przez ludność tatarską zwyczaje stanowią skarbnicę historii czasów minionych oraz niepodważalny dowód na istnienie genius loci. Pomimo unikatowych wartości architektoniczno-kulturowych, jakie prezentują obydwie miejscowości, oraz faktu, iż znajdujące się tam meczety i mizary wpisane zostały na krajową listę zabytków oraz uznane za pomniki historii, krajobraz kulturowy wsi narażony jest na przemiany i zniekształcenia w wyniku planowanych tam inwestycji przemysłowych. Działania te mogą niewątpliwe negatywnie odbić się na wizerunku wsi, zarówno pod względem przestrzennym, przyrodniczym, jak i społecznym. Jednym ze sposobów ochrony kultury tatarskiej stało się utworzenie w Bohonikach parku kulturowego, którego celem ma być wzmocnienie ochrony zabytków znajdujących się na jego obszarze, jak również ugruntowanie potencjału turystycznego wsi. W Kruszynianiach z kolei zamierzenia powstania ferm przemysłowych drobiu ma powstrzymać powołanie tam parku krajobrazowego, którego priorytetem będzie zarówno ochrona otaczającej przyrody Puszczy Knyszyńskiej, jak i wielokulturowego dziedzictwa. W tekście poruszono też prawne kwestie ochrony z perspektywy przepisów dotyczących funkcjonowania parku kulturowego i krajobrazowego oraz opisano działania, jakie w tym zakresie podjęli sami mieszkańcy, władze samorządowe i służby konserwatorskie. Ma to na celu zwrócenie uwagi na problem kompleksowej ochrony zabytków i dziedzictwa kulturowego Tatarów polskich w kontekście współczesnych przemian cywilizacyjnych i związanych z nimi zmian krajobrazowych.

EN

The article discusses the symbolism and richness of the culture of the Polish Tatars living in the villages of Bohoniki and Kruszyniany, located in Podlaskie Province. The centuries-old tradition, as well as the customs cultivated and maintained to this day by the Tatar population, are a treasure trove of the history of times past and undeniable proof of the existence of genius loci. Despite the unique architectural and cultural values presented by both villages and the fact that the mosques and mizars located there are included in the national list of monuments and have been recognized as monuments of history, the cultural landscape of the villages is exposed to changes and distortions as a result of the industrial investments planned here. These activities will undoubtedly negatively affect the image of the village, both spatially, naturally and socially. One of the ways of protecting Tatar culture has become the creation of a cultural park in Bohoniki, the purpose of which is to strengthen the protection of monuments located in its area, as well as to consolidate the village’s tourist potential. In turn in Kruszyniany, the creation of industrial poultry farms is to be prevented by the establishment of a landscape park, whose priority will be both the protection of the surrounding nature of the Knyszyn Forest, as well as the protection of the multicultural heritage of the village. The text also addresses legal issues of protection from the perspective of the regulations on the functioning of the cultural and landscape park, as well as describing the actions taken in this regard by the residents themselves, local authorities and conservation services. The aim of the text is to draw attention to the problem of comprehensive protection of monuments and cultural heritage of the Polish Tatars in the context of modern civilization transformations and related landscape changes.

19

Instytucja parku kulturowego – kompetencja organów gminy w perspektywie ustrojowej

59%

Dudek G.

|

2024

|

nr 1

118-138

EN

The article analyses the institution of a cultural park settled in the Act on the Protection and Care of Monuments from the perspective of various constitutional principles defining the scope of permissible legislative activity of the local self-government units’ bodies. The purpose is to assess whether respective elements of the statutory regulation of this cultural landscape protection measure, in particular the authorisation to introduce restrictions and bans within resolutions of municipal councils, align with the constitutional foundations regarding the adoption of local enactments. The focus is on the principle of subsidiarity, the features of a unitary state, the matter of primary legislation, and the question of the democratic legitimacy of local government bodies for law-making.

PL

Artykuł analizuje instytucję parku kulturowego z ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z perspektywy różnych zasad ustrojowych wyznaczających zakres dopuszczalnej działalności prawotwórczej organów jednostek samorządu terytorialnego. Rozważania zmierzają do oceny, czy poszczególne elementy ustawowej regulacji tej formy ochrony krajobrazu kulturowego, w szczególności upoważnienie do wprowadzenia ograniczeń i zakazów w drodze uchwały rady gminy, są zgodne z konstytucyjnymi założeniami ustrojowymi dotyczącymi stanowienia aktów prawa miejscowego. Punktem odniesienia są w szczególności zasada subsydiarności (pomocniczości), zasada państwa unitarnego, zasada materii ustawowej i kwestia znaczenia demokratycznej legitymacji organów samorządu dla stanowienia prawa.

20

Ponadczasowa interkulturowość parku zabytkowego w Zatoniu jako ważny aspekt inicjacyjny dla utworzenia zatońskiego Parku Kulturowego

59%

Janicka A.

|

2013

|

nr 7

20-34

PL

Zatonie, dawny niemiecki Günthersdorf, to pozornie jedna z wielu poniemieckich wsi położonych malowniczo w bogato zalesionych zakątkach województwa lubuskiego. Przebogata historia Zatonia oraz liczne zabytki historyczne i przyrodnicze, czynią z tego miejsca niedocenioną perłę turystyczną na skalę regionu, województwa, a może nawet i kraju. Najważniejszym zabytkiem dzisiaj, a o po II wojnie światowej włączonym w teren Lasów Państwowych, jest zabytkowy, ponad 50 ha park, którego bogactwo dendrologiczne było tematem wielu artykułów w czasopismach naukowych. Prócz wartości przyrodniczej, park ma również wartość kulturową, ponieważ bardzo prawdopodobnym jest, że na powstanie tego bardzo cennego krajobrazowo miejsca miał poważny wpływ jeden z najwybitniejszych projektantów ogrodów XIX wieku Joseph Pater Lenne. Wybitny architekt zieleni i ogrodnik, który w 1845 roku został mianowany przez Fryderyka Wilhelma IV głównym zarządcą i generalnym dyrektorem pruskich ogrodów królewskich, a którego liczne projektowe dzieła wpisane są obecnie na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Stosownie wyeksponowany i wykorzystany potencjał zatońskiej rezydencji i jej okolicy, mógłby się stać zaczątkiem do zaznaczenia jej wartości historycznej, a w dalszej kolejności być ważnym argumentem za utworzeniem w Zatoniu malowniczego Parku Kulturowego.

EN

Summary: Zatonie, former German Günthersdorf, is apparently one of the few former German villages situated picturesquely in the richly forested parts of Lubuskie voivodeship. Zatonie’s history and numerous historic and natural monuments, make this place a touristappreciated gem of the scale of the region, voivodeship and perhaps even the country. The most important monument today, and reprehensibly incorporated to the area of the State Forests by the communist authorities, is historical, more than 50-hectare park, which – with its dendrochronology wealth – was the subject of many articles in scientific journals. Besides natural value, the park also has cultural value, because it is highly probable that one of the greatest 19th century garden designers – Pater Joseph Lenne – had a major part in rise of this very valuable landscape. This outstanding architect and gardener in 1845 was appointed by Frederick William IV as the main administrator and general director of the Prussian royal gardens, and his many design works are now listed as a UNESCO World Heritage Site. Properly exposed and exploited the potential of the place and its surroundings could be the beginning of marking its supralocal interculturality and could be an important argument for the creation of the Cultural Park in Zatoń.