The author of this article sheds light on the model of Spanish-language theatrical self-fiction proposed by Sergio Blanco, a Franco-Uruguayan playwright and director whose self-fictions are published in translations into many languages and staged all over the world. An essential part of the article is devoted to the artist’s theoretical considerations and the Decalogue of self-fiction formulated by him and showing its mechanisms of action based on specific works.
2
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Taking into consideration the contrasting views of two medieval drama scholars, this article will explore the elements of a medieval morality play in Margaret Edson’s modern play Wit. The proposed hypothesis assumes that although Wit cannot be treated as an example of a full-scope “modern morality play,” it may be seen as a twentieth-century derivative of the genre. The play presents the story of terminally-ill literature professor Vivian Bearing, for whom the last months of her life turn into a pilgrimage towards an education in ethics which she neither expects nor welcomes. Gradually, as in Everyman, all her earthly resources, and above all her knowledge of metaphysical poetry, become irrelevant as she realises that life and death are entirely new concepts when not discussed in the abstract. In order to locate the play within the paradigms of morality play tradition, Wit will be compared to several medieval and Renaissance plays. The aspects of the morality play to be considered in relation to Wit include its potentially instructive purpose, medieval motifs, the idea of the protagonist’s universality and a number of dramatic devices and solutions.
In this article Asia Voloshina’s drama Patients is analysed in the context of the pathologies the characters deal with. The inspirations of her play are described, i.e. the films and memories of Luis Buñuel as well as medical cases from the practice of Oliver Sacks. The author also refers to Dante Alighieri’s The Divine Comedy. In this perspective the analysed work is a text about fear that appears when the quest for freedom is abandoned. If in The Divine Comedy in hell and purgatory are people who are sinful and do not know Christ, in the universe of the clinic in “hell” there are all those who are afraid. Voloshina’s play constitutes one out of a number of her works concerning the social and political situation in Russia. In the play, the author points to fear as the source of the viciousness of the collective consciousness. Voloshina raises a question that is characteristic of the post-Soviet space: the characters “hide from themselves and their fate”. Voloshina, however, leads them towards it.
The article deals with the subject of the connection between horror and imagination in selected contemporary theatre performances. Bearing in mind the wide potential of the discussed issue, the article focuses on stage and verbal detail, referring to the works of Marina Carr, Complicité, Ex Machina, as well as the unexpectedly current – also in the context of the war in Ukraine – Brazilian staging of Waiting for Godot at the Teatro Oficina Uzyna Uzona from São Paolo, directed by Zé Celso.
PL
W artykule podjęty jest temat powiązania grozy i wyobraźni w wybranych współczesnych przedstawieniach teatralnych. Mając na uwadze szeroki potencjał omawianego zjawiska, autor skupia się na detalu scenicznym i werbalnym, odnosząc się przy tym do twórczości Mariny Carr, teatrów Complicité oraz Ex Machina, a także niespodziewanie aktualnej – również w kontekście wojny w Ukrainie – brazylijskiej inscenizacji Czekając na Godota w Teatrze Oficina Uzyna Uzona z São Paolo w reżyserii Zé Celso.
In the article I summarize ways of defining theatre and media. I present the diversity in defining and setting the boundaries of the theatre. I briefly discuss the development of media and new technologies. Moreover, I combine the effects of media development with changes in theatre. To sum up I prove that the presence of the actor’s and the viewer’s body is not a condition for the production of a performance.
PL
W artykule podsumowuję sposoby definiowania teatru oraz mediów. Pokazuję różnorodność w definiowaniu i wyznaczaniu granic teatru. Omawiam skrótowo rozwój mediów i nowych technologii. Łączę skutki rozwoju mediów wraz ze zmianami w teatrze. Udowadniam, że nażywość ciała aktora i widza nie są koniecznymi warunkami do powstania spektaklu.
The theater of Krzysztof Garbaczewski is filled with media and new technologies. The director creatively uses cameras, screens, and virtual reality. Together with the Dream Adoption Society (DAS) group, which he founded in 2017, Garbaczewski realized intermedial projects. VR and AR have become an integral part or even the entire space of DAS’s and Krzysztof Garbaczewski’s recent performances. The discussed A Midsummer Night’s Dream (2022) was created using VR technology. An actor‑ cyborg appears on stage, experiencing a new reality together with the audience.
PL
Teatr Krzysztofa Garbaczewskiego jest przepełniony mediami oraz nowymi technologiami. Reżyser twórczo korzysta z kamer, ekranów, a obecnie także z virtual reality. Wraz z grupą Dream Adoption Society (DAS), którą założył w 2017 roku, Garbaczewski realizował intermedialne projekty. VR i AR stały się nieodłącznym elementem bądź całą przestrzenią ostatnich spektakli studia DAS oraz Krzysztofa Garbaczewskiego. Omówiony w artykule spektakl Sen nocy letniej (2022) został zrealizowany właśnie z wykorzystaniem VR‑ u: na scenie pojawił się aktor cyborg, który wraz z widzem doświadczał nowej rzeczywistości.
Celem artykułu jest analiza porównawcza kondycji społecznej aktorów w okresie PRL-u i po transformacji ustrojowej 1989 roku. Materiałem empirycznym, jaki wykorzystuje Autorka, są publikacje popularnonaukowe poświęcone aktorom polskich publicznych teatrów dramatycznych i przeprowadzone przez nią – w latach 2015–2017 – wywiady swobodne z twórcami teatralnymi, reprezentującymi sześć polskich ośrodków teatralnych. Aktorzy, którzy dobrze pamiętają okres PRL-u, z nostalgią wspominają miniony czas w życiu teatralnym, pamiętają familiarne stosunki w zespołach, antyrankizm, włączanie pracowników technicznych i administracyjnych do wspólnoty twórców, bez podkreślania jakiejkolwiek hierarchii. Współcześnie podziały społeczne, ideologiczne i polityczne w zespołach są bardziej widoczne. Młodzi aktorzy częściej kwestionują autorytety, w minionej epoce zasłużeni aktorzy darzeni byli wielkim szacunkiem. Współcześnie multiaktywni aktorzy demitologizują profesję aktorską, zwracają uwagę na upadek zawodowego etosu.
EN
This article aims to provide a comparative analysis of the social condition of actors during the communist era in Poland and after the political transformation of 1989. The empirical material used by the author includes popular science publications devoted to actors of Polish public drama theatres as well as free-flowing interviews conducted by the author in 2015–2017 with theatre artists representing six Polish theatrical centres. Actors who remember the period of the People’s Republic of Poland well are nostalgic about the past theatrical life, they remember being on familiar terms within theatre teams, anti-rankism, and the inclusion of technical and administrative staff in the community of artists without emphasising hierarchies. Today, the social, ideological and political divides in theatre teams are more noticeable. Distinguished actors are being challenged by young colleagues, while they were held in high regard in the past. Nowadays, multi-active actors demythologise the profession of an actor and point to the decline of the professional ethos.
21st December 2023 saw the passing of Zbigniew Majchrowski, a literary scholar, theatre scholar, and cultural critic. This essay recalls the two most important authors in his scholarly career: Adam Mickiewicz and Tadeusz Różewicz. Majchrowski’s book diptych on Mickiewicz-Cela Konrada (Konrad’s Cell) and Krypta Gustawa (Gustaw’s Crypt)-gives an insight into the history of Polish theatre from the beginning of the 20th century to the present day. The two books speak of historical changes and the current condition of the Poles’ collective soul: the various stagings of Mickiewicz’s Forefathers’ Eve (Polish Dziady) appear in Majchrowski’s writings as a meta-social commentary, perhaps the most important and momentous in the history of Polish performing arts. Różewicz, in turn, found in Majchrowski a critic who read his works thoroughly, insightfully, and with uncommon subtlety; especially memorable in this context are the interpretations of Różewicz’s dramas On All Fours (Na czworakach) and Mariage Blanc (Białe małżeństwo). The essay concludes with the story of Różewicz’s trip to Shelley’s grave in Rome; in the spirit of Majchrowski, the author interprets this event as a kind of an unwritten poem.
PL
21 grudnia 2023 zmarł Zbigniew Majchrowski, literaturoznawca, teatrolog, krytyk kultury – tekst przypomina dwóch najważniejszych twórców, którymi się zajmował: Mickiewicza i Różewicza. Mickiewiczowi poświęcił dyptyk: Cela Konrada i Krypta Gustawa, który daje wgląd w historię teatru polskiego od początku XX wieku do dziś. Dyptyk Majchrowskiego mówi o historycznych przemianach i o aktualnym stanie zbiorowej duszy Polaków: inscenizacje Dziadów jawią się w nim jako komentarz metaspołeczny, może najważniejszy i najbardziej doniosły w historii polskich sztuk widowiskowych. Różewicz znalazł w Majchrowskim krytyka, który go czytał rzetelnie, wnikliwie i z niepospolitą subtelnością – przykłady szczególnie pamiętne to dramaty Na czworakach i Białe małżeństwo. Tekst kończy opowieść o wyprawie Różewicza na grób Shelleya w Rzymie i interpretacja tej wyprawy jako swego rodzaju nie napisanego wiersza – interpretacja dokonana w duchu Majchrowskiego.
The performances of contemporary playwright and director René Pollesch deal with the current discourses, hegemonic structures and their impact on individuals. His discourse-theatre also correlates with representational practices, prevailing standards and heterosexual normativity in the context of the neoliberal capitalism, by exposing these closely interrelated categories as constructions and destabilizing them. These are the specific possibilities of contemporary theatre – the answer to the question, what it still can do.
DE
Die Inszenierungen des Gegenwartsautors und -Regisseurs René Pollesch behandeln gängige Diskurse, hegemoniale Strukturen und deren Auswirkungen auf einzelne Individuen. Im Kontext des neoliberalen Kapitalismus korreliert auch sein Diskurstheater mit den repräsentativen Praktiken, herrschenden Normen und Heteronormativität, mit den prekären Arbeitsverhältnissen und der problematischen Körperlichkeit, indem diese eng aneinander gekoppelten Kategorien als Kon- struktionen herausgestellt und destabilisiert werden. Darin bestehen die besonderen Möglichkeiten des Gegenwartstheaters – Antwort auf die Frage, was es noch kann.
The aim of the article is to show the role of theater in cultural education focused on new media and cyberculture 3.0, mediatized and medialized contemporary theater, and the development of the so‑called key competencies. In addition to digital competencies, which are closely related to the media, soft and transversal competencies play an important role in adaptation and cultural transgression. They are both the final effect (at the higher level of the competency pyramid) and the foundation of all basic forms of learning. Theater performance competencies and theater criticism allow you to develop the competencies necessary for cooperation, communication, and creative activities using digital media, which makes theater education closely related to education through theater. As part of education 4.0, it is worth remembering non‑digital competencies, which are important for the effective use of tools and resources of the digital environment and the very subjective, creative, and participatory cooperation with its other users. In addition, the development of cultural competencies related to and through theater makes it possible to acquire other performance and cognitive competencies related to the social, political, and civic spheres, which proves the performative power of the theater itself and its “tools” or means of expression.
PL
Celem artykułu jest ukazanie roli teatru zarówno w edukacji kulturowej zorientowanej na nowe media i cyberkulturę 3.0, na zmediatyzowany i zmedializowany teatr współczesny, jak i w rozwijaniu tzw. kompetencji kluczowych. Obok kompetencji cyfrowych, które ściśle związane są z nowymi mediami, istotną rolę – zarówno w procesach adaptacji, jak i transgresji kulturowej – odgrywają tzw. kompetencje miękkie i transwersalne. Są one zarówno efektem finalnym (na wyższym poziomie piramidy kompetencji), jak i fundamentem wszystkich podstawowych form uczenia się. Wykonawcze kompetencje teatralne oraz krytyka teatralna pozwalają rozwijać kompetencje niezbędne do współpracy, komunikacji oraz działań kreatywnych przy wykorzystaniu mediów cyfrowych, co sprawia, że edukacja teatralna jest ściśle związana z edukacją poprzez teatr. W ramach edukacji 4.0 warto pamiętać o kompetencjach nie‑cyfrowych, które mają istotne znaczenie dla efektywnego wykorzystania narzędzi i zasobów środowiska cyfrowego oraz dla samej współpracy – podmiotowej, kreatywnej, partycypacyjnej z innymi jego użytkownikami. Ponadto rozwój kompetencji kulturowych związanych z teatrem i poprzez teatr pozwala zdobyć inne kompetencje wykonawcze i poznawcze związane ze sferą społeczną, polityczną, obywatelską, co świadczy o performatywnej sile samego teatru i potencjale jego narzędzi czy środków wyrazu.
The note concerns Jadwiga and Tadeusz Kuta private theatre, Teatr Nasz (Our theatre), which performs in the Karkonosze village of Michałowice. The actors sold their possessions in the city and decided to settle in the mountains, giving up their comfortable jobs in an institutional theatre. Twenty-five years ago they erected a wooden theatre building, a restaurant and cottages for guests in Michałowice. Their spectators flee cities in order to find some rest in Michałowice, and watch cabaret, comedy and musical shows. They also undergo a humor therapy, as it were, and experience the refreshing influence of the mountains.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.