Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

„Jestem sobie przedszkolaczek, nie grymaszę i nie płaczę” – pasowanie na przedszkolaka jako rytuał przejścia

100%

Jeziński M.

|

nr 1(94)

82-100

EN

Anthropological concept of rites the passage in the sphere of pre-school education was applied in the paper. In the case of the ritual of appointing as preschool child one faces specific ritual as regards the place in which it takes place (kindergarten institution) and persons to which it is applied (children at the age of 3 and 4). The aim of a ceremony is socialization of an individual and integration with a group in the first place. Rites of passage share with the analyzed preschool ritual such features as rigid role scheme, structure of a ceremony of ritual actions, functions of a ritual, and the fact that by this ritual integration and cohesion of a group is maintained and the children’s bound with kindergarten workers is augmented. Although the ceremony of appointing as preschool child does not change the status of an individual, it performs important role related to role playing, international functions and the functions set on auto-identification of a child (that stem from group activity). Moreover, by the ceremony the youngest children can show their parents that they learn new abilities, partly different than the ones they experience at their homes. Methodological approach used in the study can be labeled as participant secret observation, close to the “participant-as-observer” category. The ceremony was observed in one of kindergartens in Toruń, in 26 children group, labeled as “Ladybirds”. Field observation was completed, firstly, by the photographic documentation (done during the ritual), secondly, by the ritual scenario (written by the kindergarten teachers), and thirdly, by the interview with the tutor of the observed group of children.

2

Taniec w kręgu: nowe i dawne communitas

100%

Nowicka E.

|

nr 5(31/1)

217-241

EN

Circle dances are observed in various cultures and times. The paper indicates certain social, political and situational contexts of the phenomenon of communal circle dances in remote territories: Catalonia, Balcans, Sakha (Yakutia), Buriatya and USA. The author offers an interpretation of chosen cases in terms of Victor Turner’s concept of communitas. During the communal dances – sardana, corlu mari, yokhor, osuokhai and ghost dance – the idea of community, equality and unity is dominating over social structure divisions and resulting in forming the psychological and social communitas. This is why all analysed circle dances arise in the context of serious menace and destruction of ethnic integrity. Being together in a very literal sense through physical closeness during the same motoric behaviours, common singing produces feeling of power and unification, reinforcing social identity and affirmation to a group. Circle dances are analysed in association with attempts to preserve group cultural and often even biological integrity.

3

Lamentacja dla przyrody – (bez)nadzieja „Ziemskiego lamentu”?

94%

Łopuszyńska H.

|

nr 17

PL

Powstała w 2019 roku inicjatywa „Ziemski lament” rewitalizuje i rekontekstualizuje obrzęd śpiewu pieśni lamentacyjnych oraz żałobnych pochodzący z wiejskiej kultury tradycyjnej. Grupa, którą opisuję w kategoriach communitas, wykonuje utwory zaczerpnięte ze Śpiewnika Pelplińskiego. Ten rodzaj wspólnotowej ekspresji służy do przepracowywania negatywnych emocji wywołanych konsekwencjami katastrofy klimatycznej i eksploatacji pozaludzkiej przyrody. Jest także narzędziem krytyki odpowiedzialnych za te zjawiska strategii. Zawarte w artykule badanie cech gatunkowych oraz własności obiegu lamentacji stanowi punkt wyjścia do rozważań o funkcjonalności tej formy protestu ekologicznego.

EN

Founded in 2019, the “Ziemski Lament” [Earthly Lament] initiative revitalizes and recontextualizes the folk rite of singing lamentations and dirges which come from traditional rural culture. The group, which I describe using the category of communitas, performs songs taken from Śpiewnik Pelpliński, an extensive 19-century collection of religious songs. This type of communal expression is used to work through negative emotions caused by the consequences of the climate disaster and of exploitation of non-human nature. It is also an instrument of criticism of the strategies responsible for these phenomena. This article takes the study of the lamentation’s essential features and ways of circulation as the point of departure for a reflection on the functionality of this form of ecological protest.

4

Toward Theatrical Communitas

94%

Sajewska D.

|

nr 3

15-56

PL

Pojęcie communitas, wprowadzone do dyskursu antropologicznego przez Victora Turnera pod koniec lat 60. XX wieku, powróciło do debaty humanistycznej u progu XXI wieku za sprawą Roberta Esposito. Niniejszy esej przywraca zmarginalizowaną przez Esposito antropologiczną tradycję w myśleniu o tym, co wspólne. Autorka podkreśla znaczenie procesualności i antystrukturalności egalitarnych form bycia razem oraz ich potencjał wyzwalania kreatywności. Analizując relację między munus a ludus, ukazuje teatralność jako immanentną właściwość communitas. Skupienie na estetycznych i twórczych aspektach wspólnotowości pozwala odsłonić i nazwać wiele jej form oraz scharakteryzować rozmaite modele teatralnej communitas. Autorka wskazuje na nienormatywny i transformacyjny potencjał teatru eksperymentalnego (Jerzy Grotowski, Sarah Kane, Ron Athey, Krzysztof Garbaczewski), by podkreślić kolektywny, efemeryczny i ekscesywny charakter teatru wymykającego się ekonomii rynku, a także uwydatnić znaczenie transwersalnej communitas, w której człowiek jest tylko jednym z wielu aktorów. Niektóre wątki argumentacji zostały rozwinięte w umieszczonej w aneksie rozmowie z Leszkiem Kolankiewiczem.

EN

The term communitas, introduced into anthropological discourse by Victor Turner in the late 1960s, returned to humanist debates at the threshold of the twenty-first century by way of Roberto Esposito. Referring to Esposito’s concept of communitas, this essay brings out the anthropological tradition in thinking about the common, which Esposito had marginalized. The present author emphasized the importance of processuality and antistructural dimensions of egalitarian forms of togetherness, along with their potential to liberate human capacities of creativity. Examining the relation between munus and ludus, she shows theatricality residing immanently in the root of communitas. Focusing on the aesthetic and creative dimensions of togetherness helps in detecting multiple forms of commonality, and indicates various models of theatrical communitas. Exploring a nonnormative, transformative potential in experimental theater (Jerzy Grotowski, Sarah Kane, Ron Athey, Krzysztof Garbaczewski), she emphasizes collective, temporal, and excessive natures of theater that eschews the market-driven economy, along with the importance of a transversal communitas where the human being is only one of many actors. Some threads of the argumentation are expanded upon in a conversation with Leszek Kolankiewicz, included as an appendix.

5

The Communitas of Mourning: Women in Black and Dah Teatar between War protest and Theater

94%

Biberstein S.

|

nr 3

99-121

PL

Podczas wojny i w rzeczywistości powojennej przeciwstawienie „przyjaciel–wróg” oparte na podziałach narodowych często odbiera zmarłym „wrogom” prawo do żałoby. Opłakiwanie wykluczonych innych w takich czasach oznacza zerwanie z tym przeciwstawieniem. Autorka artykułu analizuje dwa przypadki przekroczenia opozycji „przyjaciel–wróg” w kontekście wojny domowej w Jugosławii – działalność grupy Kobiety w Czerni i teatru Dah. Analizując czuwania belgradzkich Žene u crnom i spektakl Dah Teatar Priča o čaju (Opowieść o herbacie), omawia strategie umożliwiające opłakiwanie zmarłych poza tą opozycją oraz to, jak otwierają one żałobną communitas. Koncepcja „żałobnej communitas” wyrasta z refleksji nad życiem godnym opłakiwania zaproponowanej przez Judith Butler w książce Ramy wojny.

EN

In wartime and post-war situations, the opposition of friend and enemy-based on national divisions-often condemns the dead “enemies” to be ungrievable. To grieve for the excluded others in such times means to break with the friend-enemy opposition. This article examines how the friend-enemy opposition is broken in the case of the actions of Women in Black and Dah Teatar in the context of the civil war in Yugoslavia. By analyzing the vigils of Žene u crnom (Women in Black) in Belgrade and the play Priča o čaju (The Story of Tea) by Dah Teatar, the author discusses the particular strategies through which grief was made possible beyond the friend-enemy opposition and how these strategies open a communitas of mourning. The term “communitas of mourning” refers to the concept of grievability, proposed by Judith Butler in Frames of War.

6

Music, Ritual and Community among Romania’s Orthodox Pilgrimages

84%

Bănică M.

|

nr 3

460-465

EN

More than 20 years after the fall of the Communist regime, we are witnessing the unprecedented development of religious pilgrimage in Romania, a country where, according to the latest census, 84% of the population self-identifies as Orthodox Christian. Apart from the pilgrimages to well-known destinations (Jerusalem, Rome, etc.) organized by the Romanian Patriarchy’s Pilgrimage Bureau, a separate category is the improvised, hybrid pilgrimages, both religious and touristic, organized by individuals using hired minibuses. This paper offers an ethnographic description of a pilgrimage. The focus is on the relationship between music, ritual, the sacred space of the pilgrimage and the public space. Music is used as a barrier and immaterial border to the ritual space, while in its interior it is better suited for the emotional control and the proper management of pilgrims. The analysis of pilgrimages points to new forms of blending of music and ritual, outside established institutional frameworks, as well as to changing notions of pilgrimage, movement, religious practice and piety.

7

Muzyczne aspekty pieszej pielgrzymki Władysława Reymonta na Jasną Górę

83%

Śnieżek B.

|

2019

|

tom 64

|

nr 2

89-102

EN

For the centenary of the Kosciuszko Uprising, on 5th May 1894, Władysław Reymont, then a 27-year-old beginner writer, joined a pilgrimage from Warsaw’s Praga district to Jasna Góra. His aim was to write a report on the pilgrimage for Tygodnik Ilustrowany weekly. First published in instalments and later as his book debut (A Pilgrimage to Jasna Góra. Impressions and Images, Warsaw 1895), it was favourably received by the critics and earned the young writer some recognition. Reymont’s ethnographic account of the journey to Jasna Góra is a model example of what van Gennep calls the liminal phase of a rite of passage, and of Turner’s communitas. The book also contests some types of discourse and attitudes (Eade, Sallnow), frequently reflected in the musical activity of the pilgrims. By describing the song and music, the author presents both the moods of his journey companions and his own. His text abounds in descriptions of music events, such as meeting a wondering beggar-singer, the May devotions to the Blessed Virgin Mary, as well as a holy mass on Jasna Góra. Reymont’s report also describes the audiosphere of late 19th-century pilgrimages. The author characterises (in a literary fashion) all the sounds and noises that he discovered in the changing soundscape during his journey. He also describes the soundscape of the travelling company itself, on the move and in periods of rest. Group singing allowed the pilgrims from Praga to domesticate the liminal phase of the pilgrim rite, marked by suffering, and make the journey situation familiar as well. Reymont’s Pilgrimage to Jasna Góra demonstrates the writer’s sensitivity to music. He later introduced musical topics in his novels The Peasants and Ferments, while the experience of a pilgrimage recurs in The Peasants as well and in the novelette Mother.

PL

W setną rocznicę insurekcji kościuszkowskiej, 5 maja 1894 roku, dwudziestosiedmioletni, początkujący pisarz, Władysław Reymont, wyruszył wraz grupą pielgrzymkową z warszawskiej Pragi na Jasną Górę w celu napisania reportażu z pielgrzymki do „Tygodnika Ilustrowanego”. Dzieło najpierw opublikowane w odcinkach, następnie jako debiut książkowy (Pielgrzymka do Jasnej Góry. Wrażenia i obrazy, Warszawa 1895) zyskało przychylność krytyków i przyniosło młodemu literatowi rozpoznawalność. Etnograficzny zapis drogi Reymonta na Jasną Górę jest modelowym przykładem fazy liminalnej obrzędu przejścia według van Gennepa oraz Turnerowskiej communitas. Nie brak w nim również świadectw kontestowania niektórych dyskursów i postaw (Eade, Sallnow). Postawy te często ujawniają się w zachowaniach muzycznych pielgrzymów. Ponadto poprzez opisy śpiewu i muzyki autor Pielgrzymki dokumentuje zarówno nastroje kompanii pielgrzymkowej, jak i swoje własne. Jego relacje obfitują także w omówienia wydarzeń muzycznych, takich jak: spotkanie śpiewającego dziada, nabożeństwo majowe, msza na Jasnej Górze. W Reymontowskim reportażu znalazło się również miejsce na opis audiosfery pielgrzymowania z końca XIX wieku. Pisarz na sposób literacki scharakteryzował wszelkie dźwięki, brzmienia i szmery dostrzeżone w zmieniającym się krajobrazie dźwiękowym. Ukazał też pejzaż dźwiękowy samej kompanii, zarówno podczas drogi, jak i w czasie odpoczynku. Poprzez wspólny śpiew grupa z warszawskiej Pragi oswaja naznaczoną cierpieniem fazę liminalną rytuału pielgrzymki, jak również udomowia wędrówkę. Pielgrzymka do Jasnej Góry jest świadectwem wrażliwości muzycznej Reymonta. Wątki muzyczne podjął później w powieściach Chłopi i Fermenty. Do doświadczenia pielgrzymki odwołał się natomiast w Chłopach i noweli Matka.