Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Pamięć o Wojciechu Kętrzyńskim

100%

Achremczyk S.

|

2020

|

nr 1(307)

41-81

EN

During his life, Wojciech Kętrzyński was a renowned and valued historian, librarian and publicist. Many obituaries and commemorations appeared in magazines and academic journals after his death. The employees of the Lviv Ossolineum made sure to preserve the memory of their director also outside the town. In Lviv, Kętrzyński has had a street and one of the reading halls in Ossolineum named after him. His poems and memoir were published, along with some commemorations dedicated to his achievements. The memory of Kętrzyński has also lasted in southern parts of Eastern Prussia. Michał Kajka translated his poems into Polish, while Emilia Sukertowa-Biedrawina in Działdowo published articles about Kętrzyński in her calendars. After 1945, as Polish borders encompassed those parts of Eastern Prussia, Kętrzyński became a reclaimant, even a warrior of Polishness. In his honour, the town of Rastenburg was renamed to Kętrzyn. He has had streets and schools named after him. The research on Kętrzyński’s activities gained momentum with the establishment of the Wojciech Kętrzyński Centre for Scientific Research (Pol. Ośrodek Badań Naukowych, OBN) in Olsztyn. Thanks to the efforts of OBN, a Polish plaque appeared at Kętrzyński’s grave, which was found by Leonard Turkowski in 1969 at the Lychakiv Cemetery in Lviv. In 2008, the tombstone was renovated as a result of the activity of Kętrzyn authorities. When the old preWar fragment of the tombstone was found in 2016, it was returned to its proper place, while the medallion with Kętrzyński’s image was gifted by Kętrzyn authorities to the Wrocław Ossolineum. The memory of Kętrzyński in Warmia and Masuria was preserved by publishing his poems and research articles O ludności polskiej w Prusiech niegdyś krzyżackich [Eng. On Polish people in the previously Teutonic Prussia]. Numerous academic conferences confirmed the current nature of Kętrzyński’s conclusions. The Marshall of the Warmińsko-Mazurskie voivodeship established an all-Poland award in humanities named after Kętrzyński, contributing to the movement of commemorating the researcher in the region and in Poland. This paper summarises all such activities during the 100-years period since Wojciech Kętrzyński’s death.

2

Who fought for national freedom? On the significance of the Great War in interwar Lithuania

86%

Safronovas V.

|

tom 42

EN

Who fought for national freedom? On the significance of the Great War in interwar LithuaniaEven though the First World War was caused by tension in the east of Europe, not so long ago, quite a number of historians, as if repeating the words of Winston Churchill, tended to portray the Eastern Front in Europe as an “unknown war”. Not only was the war in the east little known, but the remembrance of the war in Eastern Europe remains little investigated. Lithuania is one of the countries in the region where for a long time nothing was known about the remembrance of the Great War. Many historians argued that this kind of remembrance simply did not exist. The article invites us to reconsider this statement by paying attention to the question of how the merits of different actors in the struggle for national freedom were interpreted and represented in interwar Lithuania. Instead of painting a monolithic picture of Lithuania, the article proposes to look at its society as a fragmented construct, whose different parts offered a rather ambiguous answer to the question. Kto walczył o niepodległość? O interpretacji znaczenia I wojny światowej na Litwie w okresie międzywojennymPomimo że I wojna światowa była wynikiem napięć w Europie Wschodniej, to jeszcze niedawno wielu historyków opisywało działania na froncie wschodnim jako „nieznaną wojnę”, nawiązując tym samym do słów Winstona Churchilla. Zaniedbanym obszarem badań była nie tylko sama wojna na Wschodzie, lecz również pamięć o niej w tej części kontynentu. Litwa jest jednym z krajów regionu, gdzie pamięć o Wielkiej Wojnie długo pozostawała zjawiskiem zupełnie nieznanym, a wielu historyków dowodziło, że takiej pamięci po prostu nie ma. Niniejszy artykuł zachęca do zrewidowania tej opinii i zwraca uwagę na kwestię oceny i interpretacji zasług różnych uczestników walk o niepodległość Litwy w okresie międzywojennym. Artykuł proponuje spojrzenie na litewskie społeczeństwo nie jak na monolit, lecz fragmentaryczny konstrukt, w którym różne środowiska udzielały różnych odpowiedzi na postawione w tytule pytanie.

3

Shifting Borders – Shifting Languages: Investigating Commemorative Cityscape in Poznań and Słubice

86%

Fabiszak M. , Weronika Brzezińska A. , Dobkiewicz P.

|

tom 126

277-299

EN

This article explores patterns of street renaming in two locations which over the last century were interchangeably controlled by Germany and Poland: Posen/Poznań and Dammvorstadt/Słubice. It examines how changes in the language of administration influenced their urban streetscape. The results demonstrate that there are several different semantic categories of street names which show varied affinity to change. Commemorative street names inscribing personal names are most prone to alteration, while those based on topology and landmarks are often translated from one language to another and retain their meaning. Street names based on place names are a heterogeneous category with directional names showing more stability than those which represent the national geographical imagery.

4

Socjologia i historia – korzyści z łączenia perspektyw w socjologii retrospekcji

81%

Gubała J.

|

2013

|

nr 1(41)

69-85

EN

Trying to indicate the field of science to which collective memory researcher refers most frequently in his sociological reflection, it would be no doubt the history. It seems that the sociology of retrospection is an area of sociological studies, which without the proper knowledge of historical context can not fully exploit the opportunities offered by the sociological workshop. The starting point for consideration of this problem is the analysis of interconnections of the two fields of science and its methodological proposals to examine the complicated matter of collective memory. To identify opportunities and at least potential threats of combining scientific perspectives of sociology and history, this article attempts to answer some basic questions: to what extent the historical reflection (or more – historiosophical) may be useful for memory researcher?; how the history contributes to the enrichment and improvement of conclusions drawn from a variety of empirical attempts?; whether this area has an instrumentation that can indicate other than sociological perspective of looking at the collective remembering?

PL

Dziedziną, do której najczęściej odwołuje się badacz pamięci zbiorowej w ramach refleksji socjologicznej, jest niewątpliwie historia. Badania społeczne realizowane w ramach socjologii retrospekcji w celu pełnego wykorzystania możliwości oferowanych przez warsztat socjologiczny, wymagają znajomości odpowiedniego kontekstu historycznego. Punktem wyjścia dla rozważań nad tą problematyką jest analiza wzajemnych powiązań obu dziedzin nauki i proponowanych przez nie podejść metodologicznych do skomplikowanej materii pamięci zbiorowej. W niniejszym artykule podejmuję próbę wskazania szans i potencjalnych zagrożeń wynikających z łączenia perspektyw historii i socjologii. Staram się znaleźć odpowiedź na podstawowe pytania: w jakim stopniu refleksja historyczna bądź historiozoficzna może przydać się badaczowi pamięci rozumianej jako zjawisko społeczne? Na ile badania i refleksja historyczna może przyczynić się do wzbogacenia wniosków wyciągniętych z badań empirycznych? Czy historia dysponuje narzędziami, które badaczowi społecznemu mogą wskazać inną niż socjologiczna perspektywę spojrzenia na pamięć zbiorową?

5

Kto ratuje jedno życie… Sprawiedliwi w debacie publicznej

72%

Kawa M.

|

tom 1

251-260

PL

W artykule poruszam wątek ustanowienia w Polsce Narodowego Dnia Pamięci Polaków Ratujących Żydów pod okupacją niemiecką. Od 2018 roku jest to święto państwowe, poświęcone wszystkim tym, którzy w czasie II wojny światowej nieśli pomoc prześladowanym Żydom. Ten ważny temat jest często wykorzystywany w debacie publicznej i narracji politycznej w sposób instrumentalny, często jako kontrargument w przypadku wspominania o negatywnych postawach Polaków w czasie II wojny światowej. Bez rzetelnej debaty włączającej głos Sprawiedliwych i badań historycznych nie będzie możliwe prawdziwe upamiętnienie tych wszystkich, którzy w czasie Zagłady pomimo niebezpieczeństwa decydowali się ratować Żydów.

EN

The article highlights a discussion on the celebration of the National Day of Remembrance of Poles who saved Jews Under the German Occupation. The Day, established in Poland in 2018, honors those who during World War II helped the persecuted Jews. This important subject is often used instrumentally in the public debate and political narration as a counterargument in discussions about the negative attitudes of Poles during World War II. Without a reliable debate including the voices of the Righteous, and without a historical research, it will not be possible to truly commemorate all those who despite danger, decided to save the Jews.

6

Modern solutions for presentation of lost urban heritage in the public city space exemplified by Kraków between 1985 and 2015

72%

Motak M.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2015

|

tom Y. 112, iss. 6-A

121--140

EN

The article shows, on the basis of selected examples, modern activities aimed at presentation, in the public space of Kraków, of lost elements of urban heritage. It discusses the manners of commemorating and making historical urban forms legible (layout of streets and squares, development, defence structures, watercourses), which were liquidated and whose reconstruction is not planned. Five methods of activities were distinguished and discussed: 1. Placement of visual or tactile information; 2. Application of specific surfaces and elements of landscape architecture; 3. Introduction of specific solutions in designs of new buildings erected in the historical structure of the city; 4. Establishment of a generally accessible or partially accessible reserve; 5. Application of specific local names. The conducted analysis indicates that application of various methods is a beneficial phenomenon: it enriches the public space of a city, allows the society to become acquainted with lost heritage and provides the designers with possibilities of artistic creation in specific conditions.

PL

W artykule przedstawiono, na wybranych przykładach, współczesne działania mające na celu prezentację w przestrzeni publicznej Krakowa utraconych elementów dziedzictwa urbanistycznego. Omówiono sposoby upamiętniania i uczytelniania historycznych form urbanistycznych (układu ulic i placów, zabudowy, obwarowań, cieków wodnych), które uległy likwidacji i nie przewiduje się ich odtworzenia. 1. Wyróżniono i omówiono pięć metod działania; 2. Umieszczenie informacji wizualnej lub dotykowej; 3. Zastosowanie określonych nawierzchni i elementów małej architektury; 4. Wprowadzenie określonych rozwiązań w projektach nowych budynków powstających w historycznej strukturze miasta; 5. Stworzenie rezerwatu ogólnodostępnego lub częściowo dostępnego; 6. Stosowanie określonego nazewnictwa miejscowego. Przeprowadzona analiza wskazuje, że stosowanie różnorodnych metod jest zjawiskiem korzystnym: wzbogaca przestrzeń publiczną miasta, społeczeństwu pomaga poznać utracone dziedzictwo, zaś projektantom stwarza możliwości artystycznej kreacji w określonych uwarunkowaniach.

7

Muranów czyli karczowanie. O książce „Festung Warschau” Elżbiety Janickiej

72%

Grudzińska-Gross I.

|

2012

|

nr 1

EN

Muranów, or about land clearing The article is a review of “Festung Warschau” by Elżbieta Janicka which maps the clash between the recently built monuments celebrating Jewish or Polish places of martyrdom from the times of Second World War. Janicka walks through the streets of the former Jewish neighbourhoods of Warsaw; she photographs and discusses the new plaques, crosses, monuments, and other forms of public marking of history on the buildings, squares and streets. She convincingly shows that the new historical commemorative signs of Polish martyrdom are often placed in the sites that were marked by Jewish resistance or suffering, and that the marks of Polish suffering are rarely linked materially to the site. The new monuments obstruct and hide the past presence of Warsaw Jews and, by submerging their past, create a new vision of ethnically cleansed history of Warsaw, especially in its relation to Second World War. The review applauds the book and rejects some of the criticism against it.

8

Upamiętnienie zasłużonych elektryków wrocławskich

72%

Pieńkowski K.

|

tom nr 77

209--213

PL

W artykule przedstawiono różne formy upamiętnienia zasłużonych elektryków wrocławskich. Omówiono działania dotyczące tych upamiętnień, które zostały zrealizowane przez władze Politechniki Wrocławskiej, Oddział Wrocławski Stowarzyszenia Elektryków Polskich oraz przez inne ośrodki naukowe, organizacje i instytucje. Wymieniono szczegółowo formy upamiętnienia za pośrednictwem zbiorczych tablic memoratywnych, nadania nazw imiennych budynkom oraz salom wykładowym i laboratoryjnym, ustanowienia tablic i płyt pamiątkowych, wydania medali, organizacji uroczystości rocznicowych i inne działania. Celem tych form upamiętnienia jest zachowanie w pamięci zasłużonych elektryków wrocławskich oraz ich znaczącego dorobku naukowego i organizacyjnego.

EN

The article presents various forms of commemoration of distinguished Wrocław electricians. In the first part of the article, the activities related to these commemorations, which were carried out by the authorities of the Wrocław University of Science and Technology were discussed. In the second part of the article, the commemorations activities, realized thorough the Wrocław Division of the Association of Polish Electrical Engineers and other organizations, institutions and research centers were presented. Forms of commemoration through collective memorial boards, naming buildings and lecture halls or laboratory halls, establishing commemorative boards, issuing commemorative medals, organizing anniversary celebrations and other activities were mentioned in detail These forms are permanent evidence of commemoration of distinguished electricians for future generations. The aim of these forms of commemoration is to remember distinguished Wrocław electricians and their significant scientific and organizational achievements.

9

Pamięć o nowych męczennikach z Butowa w dyskursie publicystycznym

72%

Pazio-Wlazłowska D.

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej

|

2019

|

tom 54

EN

Memory of the New Martyrs of Butovo in Journalistic DiscourseThis article attempts to define the place of the New Martyrs of Butovo on the Russian map of memory. Basing on the assumption that memory is linguistic in nature, the author analyses texts excerpted from the Russian-language Internet (the Runet) and high-circulation press. She notes that the memorialisation of the New Martyrs of Butovo is founded on the premise of shattered memory, its mandated abandonment at the very moment of the event. The analysis of the excerpted material indicates that the memory of the New Martyrs transcends the boundaries of the private and is socially constructed. The author argues that the image of the Butovo Martyrs presented by the mass media serves the purpose of social consolidation and fosters the search for identity-defining ideas.Pamięć o nowych męczennikach z Butowa w dyskursie publicystycznymW artykule podjęto próbę określenia miejsca zajmowanego przez nowych męczenników z Butowa na rosyjskiej mapie pamięci. Odwołując się do tezy o ujęzykowieniu pamięci, autorka jako podstawę analizy przyjmuje teksty wyekscerpowane z runetu i wysokonakładowej prasy. Zauważa, że u podstaw memoryzacji nowych męczenników z Butowa leży teza o zdruzgotaniu pamięci, jej odgórnym zaniechaniu w chwili zaistnienia zdarzenia. Analiza wyekscerpowanych materiałów wskazuje na przekraczanie przez pamięć o nowych męczennikach granic prywatności i konstruowanie jej w wymiarze społecznym. Autorka dowodzi, że przedstawiany przez środki masowego przekazu obraz męczenników z Butowa służy konsolidacji społecznej, sprzyjając poszukiwaniu idei definiujących tożsamość.

10

Розвиток публічної історії в Австралії

58%

Орлова Т. В.

|

nr 15

193-208

EN

The present article is aimed at demonstrating the importance of new for Ukrainian historiography direction of public history, for the country’s development and for strengthening its stance at the international arena. Australia is taken for an example, as it has turned from once remote Terra Incognita into one of the leading nations of the modern world. It is emphasized that, regardless of attainments, the identity issue is still as urgent as to other countries in the conditions of a global crisis. The sources of the public history trend are revealed, explained are the factors conducive to its spread planet-wise, attention is brought to the fact that this trend has become a natural result of developments in the science of history in the Western civilization, encompassing countries of Europe, the Americas, and Australia. The latter, being a ramification of the Western civilization branch, has adopted the guidelines outlined by American scholars, driven by pragmatic considerations. Steps are determined in the institutionalization of the said direction, a characteristic is given to the activities of the Australian Center of Public History at Sydney Technology University, of the journal “Public History Survey”, as well as to the specifics of their work in the digital era under the motto: “History for the public, about the public, together with the public”. The same motto is leading the historians working with local and family history, cooperating with the State in the field of commemoration, placing great importance on museums, memorials, monuments. Considering national holidays, particular attention is given to the National Day of Apology, reflecting the complications of Australian history. Like American public history, the Australian one began to give much attention to those groups of population that were previously omitted by the focus of research, namely, the aborigines. A conclusion is made regarding the importance of history in general and public history in particular for the implementation of the national identity policy – an important token of the nation’s stable and successful progress.

UK

Пропонована до уваги розвідка має на меті продемонструвати важливість нового для української історіографії напрямку публічної історії для розвитку країни і для зміцнення її позицій на міжнародній арені. В якості прикладу обрано Австралію, яка перетворилася із колись віддаленої Terra Incognita на одну з провідних держав сучасного світу. Акцентовано на тому, що попри досягнуті успіхи, проблема ідентичності стоїть так само гостро, як і перед іншими країнами в умовах глобальної кризи. З’ясовуються витоки тренду публічної історії, пояснюються фактори, що сприяти його поширенню планетою, звертається увага, що цей тренд став закономірним результатом розвитку історичної науки західної цивілізації, яка обіймає країни Європи, Америки, Австралії. Остання, є відгалуженням західної цивілізаційної гілки, сприйняла орієнтири, накреслені американськими науковцями, здійснені на прагматичних засадах. Визначено кроки в інституціоналізації названого напрямку, характеризується діяльність Австралійського центру публічної історії при Сіднейському технологічному університеті, часопису «Огляд публічної історії», а також особливості їхньої роботи у діджитальну еру під гаслом: «Історія для публіки, про публіку, разом із публікою». Під цим же гаслом публічні історики працюють з локальною і сімейною історією, співробітничають з державою у сенсі комеморації, для якої важливі музеї, меморіали, пам’ятники. При розгляді національних свят, особлива увага приділена Національному дню вибачень, що є віддзеркаленням складності австралійської історії. Подібно до американської публічної історії, австралійська також велику увагу стала приділяти тим групам населення, які раніше не входили до кола інтересів дослідників, а саме аборигенам. Робиться висновок щодо значення історії в цілому і публічної історії зокрема для здійснення політики національної ідентичності – важливої запоруки стабільного і успішного розвитку держави.

11

Dzielenie się pamięcią – (re-)konstruowanie narracji– świadkowie zastępczy: oral history w projektach na rzecz upamiętniania lubelskich Żydów

58%

Kubiszyn M.

|

nr 2(68)

207-228

PL

W artykule podjęto zagadnienia związane z wykorzystaniem materiałów oral history w działaniach ukierunkowanych na upamiętnianie dziejów lubelskich Żydów, w tym w szczególności Zagłady, oraz szeroko rozumianą edukację w tym obszarze. Przedmiotem analiz będą wybrane projekty zrealizowane w latach 2000–2017 przez instytucję kultury – Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”. Przeprowadzone analizy pokazują w jaki sposób lokalni twórcy, odnosząc się do miejsc związanych z żydowską przeszłością miasta, wykorzystując wywiady ze świadkami historii pamiętającymi przedwojenny, polsko-żydowski charakter miasta oraz wydarzenia z czasów okupacji, i poszukując adekwatnego języka oraz form konstruowania narracji o przeszłości, łączą pracę animacyjną i edukacyjną z upamiętnianiem.

EN

The article discusses the role of oral history testimonies in artistic activities aiming at commemorating the history of Lublin Jews, with the special focus on the Holocaust, along with educational work in this area. Several selected projects conducted in 2000–2017 by the Grodzka Gate – NN Theatre Centre will be analyzed in order to investigate how local memory activists from this cultural institution combine educational and commemorative work by referring to places connected with the Polish-Jewish past of the city. Making use of testimonies of people who remember pre-war and war times they search for the appropriate artistic language and create new narratives in the form of multimedia exhibitions and outdoor performative events in order to introduce these issues into the sphere of cultural memory of the local community.

12

Wiekopomna zasługa i zakonna pokora – dzieje serca Stanisława Konarskiego

58%

Mączyński R.

|

tom 22

265-302

PL

Artykuł zwraca uwagę na interesujący zabytek sprzed 130 lat, znajdujący się w krakowskim kościele pijarów – plastyczną oprawę miejsca złożenia serca Stanisława Konarskiego (1700–1773), zakonnika Szkół Pobożnych z XVIII stulecia, a przy tym wydawcy zbioru praw krajowych Volumina legum, odważnego publicysty domagającego się wzmocnienia władzy królewskiej i zwalczającego liberum veto, reformatora szkolnictwa i założyciela słynącej z nowoczesności uczelni Collegium Nobilium. Kreśli także okoliczności przeniesienia w 1882 roku tej „relikwii” z Warszawy do Krakowa oraz opisuje uroczystość wprowadzenia jej 13 lutego do zakonnej świątyni pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego. Podejmuje również trzy istotne kwestie badawcze. Pierwsza kwestia, która też wielce zajmowała współczesnych – a szczególnie rektora kolegium krakowskiego Adama Słotwińskiego – to problem autentyczności owej pamiątki, która ujawniona została po ponad stu latach od pogrzebu zasłużonego pijara, w prywatnym posiadaniu warszawskiego optyka Jakuba Pika. Zwłaszcza że brakuje jakichkolwiek bezpośrednich świadectw z 1773 roku mówiących o odłączeniu po śmierci Stanisława Konarskiego jego serca od ciała. Jednak zgromadzone przesłanki pozwalają przyjąć z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością, iż jest to autentyczna – i zarazem jedyna po dziś dzień zachowana – cielesna partykuła sławnego zakonnika. Druga kwestia, całkowicie pomijana w ówczesnej refleksji, to przyczyna odłączenia serca od ciała. Ten aspekt rozważań kazał zwrócić uwagę na niezwykle rozpowszechnioną w Rzeczypospolitej – najpierw pośród rodzin monarszych, później także magnaterii i szlachty – nowożytną tradycję osobnych pochówków serc, zazwyczaj składanych w ufundowanej przez zmarłego świątyni. Wskazano, że szczególnie wiele serc oddzielonych od ciał spoczęło w kościołach pijarskich (Rzeszów, Warszawa czy Łowicz). Nie był to jednak obyczaj stosowany wobec zakonników. Casus serca Stanisława Konarskiego dowodzi, że w opozycji wagi wiekopomnych zasług do ślubów zakonnej pokory – zwyciężyły zasługi. Trzecia kwestia, której nie potrafili rozwikłać współcześni, dotyczyła miejsca pierwotnego przeznaczenia puszki z sercem Konarskiego. Konfrontacja skromnych wzmianek z sytuacją warszawskich pijarów w pierwszej połowie XIX wieku pozwoliła ujawnić drogę, jaką ona przebyła. W 1773 roku umieszczono ją w kaplicy konwiktorskiej w pałacu Collegium Nobilium, następnie około 1811 roku została przeniesiona do pijarskiego kościoła przy ulicy Długiej, w roku 1834 zakonnikom zarekwirowano ich świątynię, więc cielesna partykuła Stanisława Konarskiego trafiła do gmachu objętego przez nich kolegium przy ulicy Jezuickiej. Tam znajdowała się do 1866 roku, a po kasacie zakonu znalazła się w rękach Jakuba Pika. Ten starannie ją przechował i ofiarował do krakowskiego kościoła pijarów w Krakowie, gdzie w 1882 roku umieszczono ją w niszy w ścianie prezbiterium. Plastyczną oprawę tego miejsca zaprojektował Tadeusz Łepkowski, ówczesny konserwator zabytków. Zaś popiersie portretowe Stanisława Konarskiego wykonał krakowski rzeźbiarz Tadeusz Błotnicki. Rysy twarzy odwzorował na podstawie konterfektu z czasów Stanisława Augusta – rzeźby André Le Bruna, należącej do pocztu mężów szczególnie dla Rzeczypospolitej zasłużonych, jaki ozdobił otwartą w 1786 roku Salę Rycerską na Zamku Królewskim w Warszawie.

EN

The article concentrates on an interesting 130-year-old artefact located in the Krakow church of Piarists – the decoration of the place where Stanisław Konarski’s (1700–1773) heart was buried. Konarski was a monk of the Pious Schools in the 18th century, as well as publisher of a collection of national laws Volumina legum, a bold commentator calling for strengthening royal power and abolishing liberum veto, reformer of the educational system and founder of the renowned, modern Collegium Nobilium. The circumstances of the discovery and relocation of the relic in 1882 from Warsaw to Krakow and the ceremony of its introduction to the monastic Church of the Transfiguration of Jesus on February 13 are also outlined. Three significant research issues are also discussed. The first one is the problem of the authenticity of the artefact, which was discovered more than a hundred years after Konarski’s death in the possession of a Warsaw optician Jakub Pik. It was then that the question started occupying the minds of researchers, including the rector of the Krakow college Adam Słotwiński. The question is made more relevant by the lack of any direct evidence from 1773 about the removal of Stanisław Konarski’s heart from his body after his death. The information gathered so far allow us to assume, with probability bordering on certainty, that it is authentic and the only surviving part of this famous monk’s body. Another question, totally absent from past reflections on the subject, is the reason why the heart was removed. This particular aspect turns our attention at a strikingly popular early-modern Polish tradition – first in royal families, later also among magnates and nobility – of burying hearts separately, usually by entombing them in a church founded by the deceased. It was found that a considerable number of hearts removed from bodies had been inhumed in Piarist churches (Rzeszów, Warsaw or Łowicz). This tradition, however, did not normally apply to monks. The case of Stanisław Konarski’s heart proves that in the juxtaposition of great merit and monastic vows of humility the merit prevailed. A third question, which contemporaneous researchers could not answer, is the original destination of the box with Konarski’s heart. A confrontation of scant mentions with the situation of Warsaw Piarists in the first half of the 19th century allows us to retrace its route. In 1773 it was placed in the monastic school chapel at Collegium Nobilium, then in 1811 it was relocated to the Piarist church in Długa street; in 1834 the order was deprived of the church, so Konarski’s heart was brought to their college in Jezuicka street. It was held there until 1866, and after the dissolution of the order it was in the possession of Jakub Pik. Pik carefully stored the relic and donated it to the Piarist church in Krakow, where in 1882 it was placed in an alcove in the presbytery. The decoration of the place was designed by Tadeusz Łepkowski, the then restorer. Stanisław Konarski’s bust was sculpted by Tadeusz Błotnicki from Krakow. Facial features were reproduced on the basis of an image from the times of Stanisław August – a sculpture by André Le Brun, displayed in a gallery of people of particular merit to the Republic of Poland opened in the Knights’ Hall at the Royal Castle in Warsaw in 1786.

13

Nagrobek Stanisława Staszica a polityka wizerunkowa Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk

58%

Getka-Kenig M.

|

nr 3

31–49

EN

The article is devoted to the artistic setting of Stanisław Staszic’s (1755–1826) burial place, for which his main heir, the Warsaw Royal Society of the Friends of Sciences (TKWPN), was responsible. The inspiration to raise this topic was the discovery of two previously unknown Jakub Tatarkiewicz’s designs of Staszic’s unrealized neoclassical tombstone in the collections of the Central Archives of Historical Records in Warsaw (AGAD). However, the projects were never commissioned by TKWPN but were the sculptor’s proposal. By analysing the relationship between these artistic projects and the initiatives concerning Staszic’s tomb which stemmed directly from the Society (a big raw stone as memorial), the article highlights the problem of TKWPN’s participation in creating the posthumous cult of its long-time president and most important benefactor. The TKWPN’s seemingly paradoxical reluctance to glorify Staszic by means of traditional (artistic) forms of commemoration can be interpreted as a logical action calculated to benefit the Society’s image. Therefore, focusing on this single aspect of the posthumous cult of Staszic, directly related to the TKWPN, this article refers to the image-building policy of this institution, and thus to the ways of building its social status. At the same time, it tackles the issue of the prestige of science and scientific patronage as a new (from the early 19th-century perspective) form of public merit.

14

Współczesne wykorzystanie rysunku planu i mapy w kreacji posadzki przestrzeni publicznej służącej rekreacji - wybrane przykład

58%

Burkot M.

|

tom nr 16

74--82

PL

Artykuł przedstawia działania wykorzystujące rysunek mapy lub planu w kreacji posadzki przestrzeni publicznej, jako element służący rekreacji. Rysunkiem może być mapa świata, regionu, plan miasta lub jego fragment. Odwzorowanie może przedstawiać stan aktualny lub historyczny i mieć charakter płaski lub trójwymiarowy. Działanie osadza przechodnia w kontekście urbanistycznym, regionalnym lub ponadregionalnym, posiada charakter informacyjny i orientacyjny. Może również prezentować utracone dziedzictwo urbanistyczne miejsca. Przedstawienia mają charakter trwały lub tymczasowy. Przeprowadzona analiza wybranych przykładów wykazuje, że zastosowanie mapy lub planu w przestrzeni publicznej zwiększa jej atrakcyjność. Zabieg zachęca do interakcji, odnalezienia się w przestrzeni, a także zgłębienia historii miejsca. Odczytanie planu zatrzymuje przechodnia; jest punktem wyjścia i narzędziem służącym rekreacji w przestrzeni publicznej.

EN

This article presents contemporary design actions that apply outlines of a map or plan in the creation of a floor of recreational public spaces. The outlines may present a map of the world, region, city or its part. The design may depict the current or historical state of the pictured space, in a two or three dimensional manner. Such action places the potential passer-by in the urban or regional context and serves both as information and orientation. The actions can have a permanent or temporary character. A selection of examples indicates that application of a map design in a public space is a beneficial phenomenon that enriches the public space. The action encourages the user to interact with the space, find themselves in it and become acquainted with its heritage. It stops and keeps the passer-by in the public space and is a starting point for recreation.