Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Des Linguisten Einführung zu menschlicher Fehlbarkeit und kognitiven Verzerrungen: deren Evolution, kognitiver Stellenwert und Einfluss auf die Entscheidungsfindung

100%

Breyl M.

Linguistische Treffen in Wrocław

|

2023

|

nr 23

17-37

EN

Most people, including many scientists, readily assume that human perception depicts reality truthfully, that human thought processes are essentially rational, and that episodic memory aptly stores and recalls factual information about personal experiences. However, these notions are only partially true. Of course, evolutionary pressures have culminated in an overall quite powerful cognitive system that allows humans to adequately cope with the circumstances present within their ecological niche(s), but nevertheless, perception of the outside world is subject to the brain’s “motivated” interpretation out of imperfect input, thinking is guided by heuristic shortcuts as well as a plethora of unconscious biases, and memory shows itself to be imperfect as well as malleable to a variety of influences. As a result, intuitive judgments on reality are, in principle, to a certain degree unreliable. Cognitive shortcomings constitute an intrinsic condition of human nature and profoundly impact how people interpret the world and interact with their material and social surroundings. This paper is motivated by the fact that many scholars within linguistics, as well as most students of the field, have little to no awareness of the pertinent literature, even though these biases may directly or indirectly influence their work. The following therefore aims to present a concise introduction to the topic, from the evolutionary background to practical implications within linguistic research.

2

Don’t fight the tape! Technical Analysis Momentum and Contrarian Signals as Common Cognitive Biases

88%

Zielonka P. , Białaszek W. , Biedrzycki P. , Dzik B.

Central European Management Journal

|

2020

|

tom 28(2)

98-110

EN

Purpose: Stock market participants use technical analysis to seek trends in stock price charts despite its doubtful efficiency. We tested whether technical analysis signals represent typical and common cognitive biases associated with the continuation or reversal of the trend. Methodology: We compared investors’ opinions about the predictive power of technical analysis signals grouped into five conditions: real technical analysis signals associated with trend continuation (real momentum signals) or trend reversal (real contrarian signals), fake momentum or fake contrarian signals, and fluctuation signals. Findings: Investors assigned larger predictive power to real and fake signals associated with trend continuation than to signals associated with trend reversal. Fake signals, which represented cognitive biases, elicited similar predictions about trend continuation or reversal to real technical analysis signals. Originality: Market players assess momentum signals to have greater predictive power than contrarian signals and neutral signals to have the least predictive power. These results are independent of whether technical analysis signals were well-known to investors or made up by experimenters. The hardwired propensity of our brains to detect patterns combined with the non-natural environment of the stock market creates the illusion of expertise that is not easy to dispel.

3

Self- vs. Other-Focused Altruism: Studies on Endocentric and Exocentric Prosocial Orientations

75%

Szuster A.

Polish Psychological Bulletin

|

2018

|

tom 49

|

nr 2

240-250

EN

This is both a review of previous research and a theoretical paper on altruism. It discusses one of the crucial theories of prosocial involvement: the distinction between endo- and exocentric prosocial motivation depending on the type of internal gratification for the involved individual: satisfaction of the Self vs. improving the circumstances of another person. The relevance and validity of this distinction finds support in early empirical studies. Contemporary findings suggest a more universal regulatory context of this idea, which transcends the domain of altruism and extends to the more general issues of the Self and social perception. In addition, it anticipates a number of cognitive biases consequential to the relationship between endocentric regulation and the Self. The findings support a reinterpretation of the original term “prosocial motivation” and the use of a broader interpretative construct “prosocial orientation”, understood as a complex syndrome of regulation that encompasses the processes of social perception, value judgements, and Self-regulation, both explicit and subliminal.

4

Job desertification as a modified variable in the relationship between the cognitive biases of the leader and the organizational anomie

75%

Shyaa H. H. , Abbas A. A.

Production Engineering Archives

|

2023

|

tom Vol. 29, Iss. 4

356-368

EN

The study aims to improve employees’ understanding regards the modifying impact of job desertification on the relationship between cognitive biases and organizational anomie. Furthermore, the study also aims to examine a the direct relationship between each of the cognitive biases and the organizational anomie among the 305 employees working at Al-Hussein Teaching Hospital, Karbala region, Iraq. Outcomes confirmed the hypothesis that organizational anomie is favourably impacted by every of the cognitive biases pursued by the leader and dealt with, as a daily behavior, at work. The results also proved that the dimensions of cognitive biases have a positive impact on the organizational anomie. In addition to this, the nature of the connection between cognitive biases and organizational anomalies is affected by job desertification. Thus, the current study outcomes contribute towards the importance of understanding the job desertification behaviours exhibited by the employees in an organization. In general, Job desertification heavily deteriorates organizational performance, increases the mistrust between the leader and their subordinates and increases the moral deterioration of the employees in an organization.

5

The effect of metacognitive self on confirmation bias revealed in relation to community and competence

75%

Brycz H. , Wyszomirska-Góra M. , Bar-Tal Y. , Wiśniewski P.

Polish Psychological Bulletin

|

2014

|

tom 45

|

nr 3

306-311

EN

The main goal of our study was to investigate the role of insight into one’s own biases (metacognitive self) in the process of hypothesis validation in accordance to the two fundamental social perception domains (community and competence) on the example of confirmation bias. The study was conducted on a group of 593 participants with the use of a confirmation bias procedure, a free recall procedure and the Metacognitive Self scale. We manipulated with the domain and the value of information given to the respondents. We suspected that individuals with a high metacognitive self, in opposition to low metacognitive self ones, would not process the given information according to the two fundamental social perception domains. The results verified the existence of an interaction effect of the metacognitive self (MCS) and the domain of the information given about a perceived person on the susceptibility to follow the confirmation bias. Contrary to the low metacognitive self individuals, who show a higher tendency for the confirmation bias within the competence than the community domain, persons with a high insight into their own biases express the same level of confirmation bias in no respect to the domain of the information. The value of the information has no significant influence.

6

The effect of metacognitive self on confirmation bias revealed in relation to community and competence

75%

Brycz H. , Wyszomirska-Góra M. , Bar-Tal Y. , Wiśniewski P.

Polish Psychological Bulletin

|

2014

|

tom 45

|

nr 3

306-311

EN

The main goal of our study was to investigate the role of insight into one’s own biases (metacognitive self) in the process of hypothesis validation in accordance to the two fundamental social perception domains (community and competence) on the example of confirmation bias. The study was conducted on a group of 593 participants with the use of a confirmation bias procedure, a free recall procedure and the Metacognitive Self scale. We manipulated with the domain and the value of information given to the respondents. We suspected that individuals with a high metacognitive self, in opposition to low metacognitive self ones, would not process the given information according to the two fundamental social perception domains. The results verified the existence of an interaction effect of the metacognitive self (MCS) and the domain of the information given about a perceived person on the susceptibility to follow the confirmation bias. Contrary to the low metacognitive self individuals, who show a higher tendency for the confirmation bias within the competence than the community domain, persons with a high insight into their own biases express the same level of confirmation bias in no respect to the domain of the information. The value of the information has no significant influence.

7

Zniekształcenia poznawcze gospodarstw domowych na rynku detalicznym energii elektrycznej w Polsce

75%

Nagaj R.

|

tom Nr 2

25--31

PL

Rynek detaliczny energii elektrycznej w Polsce od 2007 roku jest zliberalizowany co oznacza, że wszystkie podmioty gospodarcze mogą nabywać energię elektryczną na rynku konkurencyjnym, gdzie cena jest kształtowana w oparciu o grę popytu i podaży. Zgodnie z paradygmatem neoklasycznym, podmioty gospodarcze powinny zachowywać się racjonalnie i dysponując pełną informację podejmować decyzje maksymalizujące ich użyteczność, tj. decydować się na zmianę „zasiedziałych sprzedawców” na alternatywnych, oferujących niższą cenę. Ekonomia behawioralna wskazuje jednak, że podmioty gospodarcze nie zachowują się w pełni racjonalnie i często podejmują decyzje pod wpływem emocji, co powoduje uleganie błędom poznawczym. Ponieważ energia elektryczna jest sprzedawana tak samo jak inne dobra, dlatego domniemywa się, że na rynku energii elektrycznej decyzje odbiorców finalnych również podlegają ograniczonej racjonalności. Celem artykułu było zbadanie czy na rynku detalicznym energii elektrycznej decyzje gospodarstw domowych są obarczone zniekształceniami poznawczymi oraz określenie zakresu ich występowania. Przeprowadzone w artykule badania wskazały, że takie błędy poznawcze na rynku energii elektrycznej występują i związane są one głównie z awersją do strat.

EN

The retail electricity market in Poland has been liberalized since 2007. This means that all economic agents are allowed to purchase electricity in a competitive market, where the price is driven by supply and demand. According to the neoclassical paradigm, economic agents should behave rationally and, having perfect information, make decisions that maximize their utility. In the electricity market, this means that the end-users should change "incumbent suppliers" for alternative ones, who offer a lower price. Behavioral economics, however, shows that economic agents do not behave fully rationally and frequently make decisions emotionally, the result being that they are susceptible to cognitive biases. If electricity is sold just like any other goods, so it will be presumed that the decisions of the end-users in the electricity market are also subject to bounded rationality. The aim of the article was to examine whether decisions final consumers made in the electricity market are affected by cognitive biases, and to determine the scope of this phenomenon. Studies conducted in the article indicated that such cognitive biases do occur in the electricity market, and they are mainly associated with aversion to losses.

8

Zastosowania koncepcji ekonomii behawioralnej w celu zwiększenia skuteczności kampanii społecznych

63%

Miłaszewicz D. , Borawska A.

Ekonomia XXI Wieku

|

2021

|

nr 24

128-140

EN

The traditional (neoclassical) economics assumes that every individual is egoistically oriented towards achieving its main goal (its own interest), which is to maximize utility. However, in many studies referring to various aspects of human behavior, behavioral economics proves that human choices vary depending on the circumstances, place, time, norms and social influences, emotional judgments, cognitive distortions and biases, simplifying reasoning principles applied (heuristics) and at the same time on how and in what circumstances the choice is made (the choice architecture). The objective of the article is to define the concepts of behavioral economics which are the most interesting from the point of view of increasing the effectiveness of social campaigns. The implementation of this goal was carried out based on literature studies. They allowed to determine that among the concepts of behavioral economics, the greatest impact on campaign effectiveness have: an appeal to social norms, financial incentives and appropriate framing of messages. Although they do not exhaust the list of possibilities for influencing the behavior of individuals, their use by architects of choice (creators of social campaigns) may contribute to directing people to make more reasonable (in their own and social assessment) decisions and to make better choices, without forcing anyone to make specific results.

PL

Tradycyjna (neoklasyczna) ekonomia zakłada, że każda jednostka jest egoistycznie zorientowana na osiągnięcie swojego głównego celu, którym jest maksymalizacja użyteczności. Ekonomia behawioralna w wielu badaniach odnoszących się do różnych aspektów ludzkiego zachowania dowodzi, że ludzkie wybory różnią się w zależności od okoliczności, miejsca, czasu, wyznawanych norm i wpływów społecznych, emocjonalnych osądów, skrzywień i błędów poznawczych, stosowanych upraszczających reguł wnioskowania (heurystyk), a jednocześnie od tego, w jaki sposób i w jakich okolicznościach wybór jest dokonywany (architektury wyboru). Celem artykułu jest zdefiniowanie pojęć ekonomii behawioralnej, które są najbardziej interesujące z punktu widzenia zwiększenia skuteczności kampanii społecznych. Cel osiągnięto dzięki przeprowadzeniu studiów literaturowych, które pozwoliły na określenie, że wśród koncepcji ekonomii behawioralnej mających największy wpływ na skuteczność kampanii można wyróżnić przede wszystkim: odwołanie się do norm społecznych, zachęty finansowe oraz odpowiednie ramowanie komunikatów. Chociaż nie wyczerpują one możliwości wpływania na zachowania jednostek, to ich zastosowanie przez architektów wyboru (twórców kampanii społecznych) może się przyczyniać do nakierowania ludzi na podejmowanie bardziej rozsądnych (w ich własnej i społecznej ocenie) decyzji i dokonywania lepszych wyborów, nie zmuszając nikogo do uzyskania określonych rezultatów.

9

Self- vs. Other-Focused Altruism: Studies on Endocentric and Exocentric Prosocial Orientations

63%

Szuster A.

Polish Psychological Bulletin

|

2018

|

tom 49

|

nr 2

10

Grupowe błędy poznawcze w decyzjach zespołów projektowych IT i sposoby ich ograniczania

63%

Kaczyński M.

Przedsiębiorstwo we współczesnej gospodarce - teoria i praktyka

|

2019

|

tom 1

|

nr 28

7-15

PL

Tematem artykułu są behawioralne uwarunkowania decyzji podejmowanych w trakcie prowadzenia projektu informatycznego przez zespół projektowy IT. Decyzje projektowe są zazwyczaj podejmowane w warunkach ryzyka i wymagają wnikliwej analizy na podstawie dostępnych informacji. Decyzje zespołu projektowego IT są skomplikowane i zagrożone wpływem heurystyk i wystąpieniem błędów poznawczych. Artykuł wskazuje na konieczność większej integracji nauki ekonomii behawioralnej i metodyk zarządzania projektami IT. Pozwoli to na lepsze zrozumienie podstaw podejmowania decyzji projektowych i ograniczenie wpływu błędów poznawczych na te decyzje. Zespoły projektowe IT mogą wykorzystywać konkretne techniki zwinnej metodyki zarządzania projektami - Scrum w celu ograniczenia wpływu błędów poznawczych na decyzje projektowe.

EN

The article covers behavioral determinants of decisions made by IT project teams during the whole project cycle. Project decisions are usually made in risk conditions and require careful analysis based on available information. The project decisions are usually complicated and threatened by the influence of heuristics and the occurrence of cognitive biases. The article indicates the need for greater integration of behavioral economics and project management methodologies. This will allow a better understanding of the basics of making design decisions and reducing the impact of cognitive biases on these decisions. Project team members can use specific techniques provided by agile project management methodologies, in particular Scrum, to reduce the impact of cognitive biases on project decisions.

11

Teoria płacy wydajnościowej przed Harveyem Leibensteinem

63%

Grzybek D.

Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie

|

2022

|

nr 1(995)

43-61

PL

Cel: Celem artykułu jest przedstawienie idei płacy wydajnościowej przed publikacją pracy H. Leibensteina pt. Economic Backwardness and Economic Growth. Jest to analiza błędu poznawczego polegającego na odrzucaniu danych empirycznych niezgodnych z dominującą teorią. Metodyka badań: Cel został zrealizowany przez analizę porównawczą treści wcześniejszych prac ekonomicznych. Wyniki badań: Treści, które znaleźć można w pracy H. Leibensteina z 1957 r., wielokrotnie pojawiały się we wcześniejszych publikacjach, były jednak marginalizowane, gdyż uwzględnienie efektów płacy wydajnościowej mogłoby prowadzić do sformułowania teorii ekonomicznej niezgodnej z dominującą filozofią społeczną leseferyzmu. H. Leibenstein wskazywał, że w wielu sytuacjach wyższe płace prowadzą do wzrostu efektywności. Dzieje się tak w przypadku robotników otrzymujących bardzo niskie płace, ponieważ dzięki wyższym dochodom lepiej się odżywiają i regenerują siły, a to prowadzi do wzrostu ich sił fizycznych. Pewną rolę w opisie skutków płacy wydajnościowej odgrywały też jej aspekty motywacyjne. Efekty opisane przez H. Leibensteina były w rzeczywistości wcześniej znane zarówno wielu teoretykom ekonomii, jak i praktykom zarządzania. Stosowali je menedżerowie, np. R. Owen, bracia Cadbury i H. Ford, a opisywali uznani ekonomiści od A. Smitha do A. Marshalla. Wnioski: Wielokrotne pojawianie się i następujące po nim zapominanie o płacy wydajnościowej jest więc dobrym przykładem częstego błędu poznawczego polegającego na marginalizowaniu faktów sprzecznych z dominującymi teoriami, które bywają traktowane jako anomalie niepodważające samej teorii. Wkład w rozwój dyscypliny: Przeprowadzona analiza może stać się częścią szerzej zakrojonych badań, które dotyczyłyby przyczyny odrzucania jednych, a akceptowania innych teorii. Artykuł jest przyczynkiem do tego rodzaju badań.

EN

Objective: The article analyses the idea of efficiency wage before H. Leibenstein’s work from 1957 as an example of specific cognitive bias. The bias centers around the rejecting or neglecting of empirical data not in accordance with theories of mainstream economics. Research Design & Methods: The method used was comparative analysis of economics texts. Findings: The article shows that the concept of the efficiency wage was often neglected and marginalized, supposedly because it could have paved the way to unorthodox economic theory, and away from the dominant laissez-faire thinking of most ecomomists. H. Leibenstein shows a case in which higher wages implicate higher efficiency. This is the special case of low-paid workers, who in consequence are better nourished, thus gaining strengthen and vitality, which in turn makes them better labourers. Another factor in H. Leibenstein’s analysis was the motivating function of higher wages. Efficiency wage effects were known to economists as well as managers long before H. Leibenstein. Practitioners of efficiency wages have included R. Owen, Cadbury brothers and H. Ford, while more theoretical-oriented economists have included authors from A. Smith to A. Marshall. Implications / Recommendations: Efficiency wage theory was revealed and forgotten many times before H. Leibenstein. This phenomenon is an example of a well-known cognitive bias: neglecting evident facts that are incompatible with established theories and are thus treated as irrelevant anomalies. Contribution: Part of the analysis done for this article may become a part of a research programme showing ways economists make theoretical choices. This article will contribute to such a programme.

12

Heurystyki i błędy poznawcze jako źródło niepowodzeń audytu zewnętrznego

63%

Wąsowska A.

Problemy Zarządzania

|

2013

|

nr 3/2013 (43)

EN

Spectacular financial reporting scandals of last years (cases of Enron, WorldCom, Parmalat and others) are usually attributed to conscious actions of auditors. When analyzing the reasons of audit failures scholars point at the lack of independence of auditors, who act against professional ethics and issue opinions which are in line with the expectations of the clients. Psychological studies suggest however, that the main reasons of audit failures are not negligence or conscious corruption, but cognitive biases. The article presents the main cognitive limitations which affect judgment and decision-making process of auditors: heuristics (availability, representativeness and anchoring), overconfidence, escalation of commitment and motivated reasoning. We present structural characteristics which make the auditing industry prone to cognitive biases. We also discuss possible measures aimed at reducing the number of audit failures.

PL

Niepowodzenia audytu towarzyszące skandalom finansowym z ostatnich lat (Enron, WorldCom, Parmalat i inne) przypisuje się najczęściej świadomemu działaniu audytorów. Analizując przyczyny tych spektakularnych porażek, zwraca się zwykle uwagę na kwestię braku niezależności audytorów, którzy, wbrew etyce zawodowej, formułują opinie zgodne z oczekiwaniami klienta. Badania psychologiczne sugerują jednak, że główną przyczyną porażek audytorów są nie tyle zaniechania czy świadoma korupcja, ile raczej błędy poznawcze. W artykule omówione zostały podstawowe ograniczenia poznawcze w procesach formułowania sądów i podejmowania decyzji przez audytorów: błędy wynikające ze stosowania heurystyk dostępności, reprezentatywności i zakotwiczenia, konsekwencje nadmiernej pewności siebie, zjawisko eskalacji zaangażowania oraz proces rozumowania zmotywowanego przez cel. Przedstawiono ponadto cechy strukturalne branży audytorskiej, sprzyjające występowaniu ograniczeń poznawczych. Omówiono wskazywane w literaturze propozycje zwiększania skuteczności audytu zewnętrznego.

13

The role of justification in individual and group decisions about indirect cost allocation – evidence from Poland

63%

Maruszewska E. W. , Kołodziej S.

Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości

|

2019

|

nr 104(160)

85-102

EN

In examining the justifications of accounting decisions which refer to measuring the value of the inventory for the purposes of financial accounts, the role of the person in the creation of accounting information is argued. The role of such research is to show that accounting theory assumes ideal circumstances when preparing information that is meant to represent economic phenomena in words and numbers. However, it is influenced by the behavior of the accounting practitioners and their perception of the economic reality in which the decision is made. The activities of these practitioners are silent but influential in terms of the quality of financial information. The study on 274 young practitioners focuses on the essence of their justifications and analyzes the relationship between the arguments raised by the individuals and decision stability after a group discussion. According to the results, the participants who justified their choice using sound, substantive points less often changed their decision during the group discussion. Our findings develop an understanding that, in the application of accounting principles, and, furthermore, in producing financial reports, substantive and non-substantive (biased) justifications play a role in the stability of accounting choice. Incorporating cognitive biases into the process of developing the justification can influence the accounting choice and alter future decision-making processes, because such a person is more likely to succumb to the pressure of the group.

PL

Artykuł prezentuje wyniki badania roli czynnika ludzkiego w tworzeniu informacji w systemie rachunkowości przez analizę uzasadnień podejmowanych decyzji, które odnoszą się do pomiaru wartości zapasów na potrzeby rachunkowości finansowej. Teoria rachunkowości zakłada istnienie idealnych warunków przygotowywania informacji finansowych, które mają odzwierciedlić sytuację finansową jednostki za pomocą liczb oraz opisu. Wartość opisanych w artykule badań polega na wskazaniu, że w warunkach rzeczywistych na informacje tworzone w systemie rachunkowości mają wpływ zachowanie praktyków rachunkowości i subiektywny odbiór rzeczywistości ekonomicznej, w której jednostka prowadzi działalność gospodarczą. Zachowanie księgowych stanowi niedostrzegalny, ale wpływowy czynnik, szczególnie w kontekście jakości informacji tworzonych w systemie rachunkowości. Badanie 274 młodych księgowych skupia się na uzasadnieniach podejmowanych decyzji oraz analizuje relacje między argumentami uwzględnionymi przez osobę podejmującą decyzję a niezmiennością podjętej decyzji po grupowej dyskusji problemu. Uzyskane wyniki wskazują, że osoby uzasadniające decyzję klarownymi, merytorycznymi przesłankami znacznie rzadziej zmieniały ją po dyskusji w grupie. Wkład przeprowadzonych badań w dotychczasową literaturę dotyczy wskazania roli merytorycznych i pozamerytorycznych (heurystycznych) uzasadnień w aplikacji zasad rachunkowości (a w dalszym kroku w przygotowywaniu sprawozdań finansowych), jak również w stabilności podjętych decyzji. Heurystyczne wnioskowanie w procesie podejmowania decyzji może wpłynąć na dokonany wybór oraz zmienić przyszłe decyzje, ponieważ stosowanie heurystyk zwiększa podatność na presję ze strony członków grupy, w której dyskutuje się problem z zakresu rachunkowości.

14

Metody behawioralne w ocenie zachowań konsumentów na rynku energii elektrycznej

63%

Nagaj R.

Rynek Energii

|

2018

|

tom Nr 3

3--8

PL

Urynkowianie elektroenergetyki w krajach członkowskich Unii Europejskiej oraz wielu innych krajach z innych regionów świata spowodowało, że do tej części gospodarki zaczęto stosować metody i techniki badawcze dotąd tutaj nie stosowane, a wykorzystywane w innych sektorach gospodarki czy dla innych produktów. Niedoskonałość metod paradygmatu neoklasycznego (i związanego z tym przekonania o racjonalności postepowania jednostek) powoduje, że rośnie popularność metod alternatywnych, w tym behawioralnych i eksperymentu naukowego. Celem artykułu jest ukazanie celowości wykorzystywania metod behawioralnych w ocenie zachowań podmiotów gospodarczych, tj. konsumentów na rynku energii elektrycznej. Celowi temu będą służyć zaprezentowane wyniki badań w kierunku występujących zniekształceń poznawczych wśród gospodarstw domowych i przedsiębiorstw elektroenergetycznych oraz propozycja metodyki oceny zachowań konsumentów z wykorzystaniem eksperymentu naukowego.

EN

The implementation of market mechanisms in the electricity sector in the EU Member States and many other countries from other regions of the world has resulted in the use of research methods and techniques not used here until now, but applied in other sectors of the economy or other products. The imperfection of the neoclassical paradigm methods (and the associated belief in the rationality of the behavior of individuals) causes that the popularity of alternative methods, including behavioral and experimental methods, is increasing. The aim of the article is to show the desirability of using behavioral methods in assessing the behavior of economic entities, i.e. consumers on the electricity market. This goal will be served by the presented research results in the field of cognitive distortions among households and electricity enterprises and by the proposal of a methodology for assessing consumer behavior using a scientific experiment.

15

Heurystyki i błędy poznawcze jako źródło niepowodzeń audytu zewnętrznego

63%

Wąsowska A.

Problemy Zarządzania

|

2013

|

nr 3/2013 (43)

189 - 202

PL

Niepowodzenia audytu towarzyszące skandalom finansowym z ostatnich lat (Enron, WorldCom, Parmalat i inne) przypisuje się najczęściej świadomemu działaniu audytorów. Analizując przyczyny tych spektakularnych porażek, zwraca się zwykle uwagę na kwestię braku niezależności audytorów, którzy, wbrew etyce zawodowej, formułują opinie zgodne z oczekiwaniami klienta. Badania psychologiczne sugerują jednak, że główną przyczyną porażek audytorów są nie tyle zaniechania czy świadoma korupcja, ile raczej błędy poznawcze. W artykule omówione zostały podstawowe ograniczenia poznawcze w procesach formułowania sądów i podejmowania decyzji przez audytorów: błędy wynikające ze stosowania heurystyk dostępności, reprezentatywności i zakotwiczenia, konsekwencje nadmiernej pewności siebie, zjawisko eskalacji zaangażowania oraz proces rozumowania zmotywowanego przez cel. Przedstawiono ponadto cechy strukturalne branży audytorskiej, sprzyjające występowaniu ograniczeń poznawczych. Omówiono wskazywane w literaturze propozycje zwiększania skuteczności audytu zewnętrznego.

EN

Spectacular financial reporting scandals of last years (cases of Enron, WorldCom, Parmalat and others) are usually attributed to conscious actions of auditors. When analyzing the reasons of audit failures scholars point at the lack of independence of auditors, who act against professional ethics and issue opinions which are in line with the expectations of the clients. Psychological studies suggest however, that the main reasons of audit failures are not negligence or conscious corruption, but cognitive biases. The article presents the main cognitive limitations which affect judgment and decision-making process of auditors: heuristics (availability, representativeness and anchoring), overconfidence, escalation of commitment and motivated reasoning. We present structural characteristics which make the auditing industry prone to cognitive biases. We also discuss possible measures aimed at reducing the number of audit failures.