Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Ogrodowe założenia sakralne w wiejskich krajobrazach powiatu wadowickiego

100%

Wilkosz-Mamcarczyk M.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2012

|

tom R. 109, z. 2-A

315--330

PL

W związku z ciągłymi zmianami w krajobrazie wsi i dążeniem do jej unowocześnienia znikają z krajobrazów wiejskich niektóre ich charakterystyczne elementy. Najważniejsze z nich to: wiejskie ogrody przydomowe, ogrody kościelne i mała architektura – kapliczki oraz krzyże przydrożne wraz z charakterystycznym otoczeniem zieleni w postaci drzew lub polnych kwiatów. Każdy z tych elementów składa się na harmonijny, wymowny i piękny krajobraz , stanowiący swoistego rodzaju symbol wsi polskiej. Jednym z przykładów niezwykłych budowli w krajobrazie wsi są kościoły drewniane. Pełnią rolę nie tylko obiektów sakralnych, ale są także niezwykle ważnym elementem dziedzictwa kulturowego. To właśnie w ich otoczeniu tworzono unikatowe kompozycje ogrodowe, które podobnie jak kościoły wymagają rozpoznania, wnikliwej analizy, a w dalszym postępowaniu rewaloryzacji i ochrony oraz zaleceń co do sposobu pielęgnacji i utrzymania starych drzewostanów.

EN

As a result of continuous changes in a village landscape to become modern, the following characteristic elements disappear: rural gardens near houses and churches, small architecture, i.e., shrines, near road crucifixes with characteristic green areas composed with trees of flowers. It needs to be noticed that each of these elements creates harmonious, symbolic and beautiful scenery which perfectly represents Polish village. One of the examples of extraordinary buildings which are an integral part of the scenery are wooden churches. They act not only as a sacred object, but they also are an important element of the cultural heritage. In their vicinity, unique gardening compositions were created. These compositions, similarly to churches themselves, require recognition, thorough analysis, revalorization, protection and recommendations regarding the proper method of upkeep and care of old trees.

2

Nagrobki przy kościele Wniebowzięcia NMP i św. Jakuba Apostoła w Szadku

51%

Czyżewski B.

Biuletyn Szadkowski

|

2016

|

tom 16

31-61

EN

First churchyards were founded around 5th–6th century AD near the temples where in crypts were the remains of saints. Over time, these cemeteries were built near every church. Burials at the churchyards were abandoned in the 18th century because of numerous epidemics that had sources at these cemeteries. People started to bury their dead at cemeteries outside the cities. The churchyard at the Church of Assumption of the Blessed Virgin Mary and Saint James the Apostle in Szadek was founded in the Middle Ages and continued to be used during the next centuries. It seems that the cemetery was used until the second half of the 19th century and even at the beginning of the 20th century. Currently, beside the church are seven tombstones and gravestones, which are the remains of the old churchyard. The preserved tombstones and gravestones belonged to: Józef Formański and Helena Formańska, Wiktoria Rolińska, Józefa Maliszewska, Józef Kozieł, Marceli and Cecylia Kozłowski, Teodora Skupińska oraz Jan Kiełkiewicz. These people lived in Szadek and the surrounding villages and were buried at the end of the 19th – beginning of 20th century.

PL

Pierwsze przykościelne cmentarze były zakładane około V–VI w. n.e. w pobliżu świątyń, w podziemiach których spoczywały szczątki świętych. Z biegiem czasu cmentarze takie zaczęły powstawać przy każdym kościele. Grzebania zmarłych przy kościołach zaprzestano dopiero w XVIII w. w związku z licznymi epidemiami, które swoje źródła miały na tych nekropoliach. Rozpoczęto zakładanie cmentarzy poza miastami i likwidację przykościelnych miejsc pochówku. Przykościelny cmentarz przy kościele pw. Wniebowzięcia NMP i św. Jakuba Apostoła w Szadku został założony już w okresie średniowiecza i funkcjonował przez następne stulecia. Ze źródeł wynika, że nekropolia działała jeszcze w drugiej połowie XIX w., a być może nawet i na początku XX w. Obecnie, przy kościele w Szadku znajduje się siedem tablic i nagrobków oraz pozostałości kamieniarki nagrobnej, których nie da się przypisać do konkretnych grobów. Zachowane tablice i nagrobki należały do: Józefa Formańskiego i Heleny Formańskiej, Wiktorii Rolińskiej, Józefy Maliszewskiej, Józefa Kozieła, Marcelego i Cecylii Kozłowskich, Teodory Skupińskiej oraz Jana Kiełkiewicza. Osoby te zamieszkiwały Szadek oraz okoliczne wsie i zostały pochowane pod koniec XIX – na początku XX w.

3

Zmienne losy starego cmentarza w Biłgoraju

44%

Garbacz K.

Ochrona Zabytków

|

2016

|

nr 2

219-257

PL

Zabytkowe cmentarze są świadectwem dziedziczonej z pokolenia na pokolenie pamięci o przodkach. Niestety, część z nich została w XX w. zdewastowana i ograbiona z wielu elementów kamiennej architektury nagrobnej. Do tej grupy założeń należy stary cmentarz w Biłgoraju, w województwie lubelskim, założony przed końcem XVIII w. Jego użytkowanie zakończono około 1880 r., ale prawne zamknięcie nastąpiło dopiero w 1959 r. W ciągu kilkudziesięciu lat pozbawiony opieki cmentarz uległ tak daleko posuniętej degradacji, że w 1982 r. zarejestrowano tylko trzy nieuszkodzone wolno stojące nagrobki kamienne; pozostałe przetrwały jedynie we fragmentach. Zniszczeniu uległa też część drzewostanu. W 1977 r. cmentarz został wpisany do rejestru zabytków, dziesięć lat później powstało założenie projektowe lapidarium. Próby ratowania biłgorajskiego cmentarza zbiegły się z czasem ogólnej dyskusji na temat stanu zachowania nekropolii w Polsce i szybko postępującego ich niszczenia, zarówno przez wandali, jak i wskutek decyzji władz administracyjnych, nakazujących likwidację tych już nieużytkowanych. Na przykładzie biłgorajskiego założenia autor starał się pokazać wieloletni proces powojennej destrukcji jednej z tych nekropolii, które bez uszczerbku przetrwały czasy okupacji hitlerowskiej.

EN

Old cemeteries are evidence of the memory about ancestors inherited throughout generations. Sadly, in the 20th century, some of them were devastated and robbed of many elements of stone tomb architecture. In this group is the old cemetery in Biłgoraj, Lublin Voivodeship, established in the late 18th century. Its use was discontinued ca. 1880. However, it was not legally closed until 1959. Within several decades, without care, the cemetery fell into such advanced degradation that in 1982 only three undamaged, free-standing tombstones were registered; others survived only in fragments. Some of the trees were destroyed as well. In 1977, the cemetery was entered into the register of historic sites; ten years later, the design of a lapidarium was created. Attempts to save the Biłgoraj cemetery coincided with general discussion on the state of conservation of necropolises in Poland and their quickly advancing degradation, both by vandals and as a result of decisions made by administrative authorities who order liquidation of the disused ones. On the example of the Biłgoraj complex, the author attempted to illustrate the years-long process of post-war destruction of one of these necropolises, which survived the period of Nazi occupation without harm.