Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Przeciwdziałać zmianom klimatu

100%

Szwedkowski W.

|

2023

|

tom Nr 4

28--30

PL

Kryzys klimatyczny jest problemem, którego doświadczamy na wielu płaszczyznach. Mniej więcej na tyle samo sposobów próbujemy zażegnać jego skutki. Narzędziami powstrzymywania niekorzystnych zmian są m.in. rozwiązania legislacyjne. Z humanistycznego punktu widzenia ich rolą jest wychowywanie – przepisy wskazują, które postawy są pożądane, a które wręcz przeciwnie. Poprzez system zachęt i kar regulują stare nawyki i wprowadzają nowe. Pośrednio kształtują nawet gusty i ostrzegają, które nasadzenia mogą przynieść więcej szkody niż pożytku.

2

Porozumienie z Paryża – sposób na rozwiązanie kryzysu klimatycznego

100%

Kaniewska M.

|

nr 1(28)

167-178

EN

Climate change affects all countries on every continent. They have a negative impact on the economic development of countries and people’s lives, threaten the economic stability and security. Counteracting them is one of the greatest challenges of the twenty-first century. Effective climate protection requires an international agreement, concerted action by all countries of the world. This article will address the issue of the climate crisis as a bioethical problem and presented the main assumptions of the climate agreement in Paris, which can contribute to averting the climate crisis.

PL

Zmiany klimatyczne dotykają wszystkich państw na każdym kontynencie. Wpływają negatywnie na rozwój gospodarczy krajów oraz życie ludzi, zagrażają stabilizacji ekonomicznej i bezpieczeństwu. Przeciwdziałanie im należy do jednych z największych wyzwań XXI w. Skuteczna ochrona klimatu wymaga międzynarodowego porozumienia, podjęcia wspólnych działań przez wszystkie państwa świata. W artykule zostanie poruszona kwestia kryzysu klimatycznego jako problemu bioetycznego oraz przedstawione zostaną główne założenia porozumienia klimatycznego z Paryża, które może przyczynić się do zażegnania kryzysu klimatycznego.

3

Związki architektury i natury w kontekście kryzysu klimatycznego. Obecność problematyki w procesie dydaktycznym na przykładzie prac studenckich Wydziału Architektury i Sztuk Pięknych Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego

100%

Wróbel P.

|

nr 3

133-145

EN

There are many arguments in favour of the statement that it is not only the concept of sustainable development but also – and perhaps most importantly – the alleviation of anthropogenic impact on climate change, along with the simultaneous adaptation and an increase in resilience to the effects of this change, will become the fundamental notions that will shape the relationships between architecture and nature in the near future. This leads to the necessity of including this subject matter in teaching in a broader manner. The article employs a qualitative method based on confronting the current discourse on climate change and design and construction practice with the attitudes of students observed during teaching. The theoretical scope of the study was outlined on the basis of a study of the literature, whilst the research material consisted of selected end-term and thesis projects. The article also includes a postulative section, which points to the subject matter that should, in the opinion of the author, be more broadly represented in the curriculum.

PL

Wiele argumentów przemawia za tym, że nie tyle koncepcja zrównoważonego rozwoju, co przede wszystkim łagodzenie antropogenicznego wpływu na zmiany klimatyczne, przy jednoczesnej adaptacji i zwiększaniu odporności na skutki tych zmian, będą podstawowymi pojęciami kształtującymi w najbliższej przyszłości związki architektury z naturą. Pociąga to za sobą konieczność szerszego włączenia omawianej problematyki do procesu dydaktycznego. W artykule zastosowano metodę jakościową polegającą na konfrontowaniu aktualnego dyskursu na temat zmian klimatycznych i praktyki projektowo-realizacyjnej z postawami studentów obserwowanymi w trakcie pracy dydaktycznej. Teoretyczne pole badań zakreślono na podstawie studiów literaturowych, natomiast źródłowym materiałem badawczym były wybrane projekty semestralne i dyplomowe. W artykule zawarto także część postulatywną wskazującą na problematykę, która zdaniem autora powinna znaleźć szersze odzwierciedelnie w programach nauczania.

4

Edukacja otwierająca – międzykulturowa i proekologiczna – edukacja do przyszłości?

84%

Majbroda K.

|

tom 20

|

nr 1

31-46

PL

Celem artykułu jest przedstawienie głównych założeń edukacji otwierającej w kontekście potrzeby rozwijania edukacji międzykulturowej i proklimatycznej. Refleksje i rozpoznania przedstawione w tekście czerpią zarówno z doświadczeń badawczych i dydaktycznych autorki, jak i z krytycznego oglądu polityki edukacyjnej funkcjonującej w Polsce. Autorka tekstu stawia pytanie, czy edukacja otwierająca może być wykorzystana jako narzędzie demokratyzacji i ekologizacji wiedzy, kształtujące społeczeństwo otwarte i wyobraźnię społeczną. W kontekście późnego kapitalizmu, dominującej racjonalności neoliberalnej, wielokulturowości świata, kryzysu klimatycznego i ekologicznego, ważnym aspektem podjętych rozważań jest diagnoza o potrzebie praktykowania edukacji otwierającej do przyszłości.

EN

This article is aimed at presenting the main assumptions of the opening education in the context of the need to develop regional, intercultural and pro-environmental education. The reflections and diagnoses presented in the text draw on both the author’s research and teaching experience, as well as on a critical view of educational policy developed in Poland. The author asks if opening education can be used as a tool for the democratizing and ecologisation of knowledge, shaping an open society and social imagination. In the context of late capitalism, the dominant neoliberal rationality, the multiculturalism of the world, the climate and environmental crisis, an important aspect of the discussion is the diagnosis of the need to practice opening education to the future.

5

Kryzys klimatyczny a lokalne praktyki wobec niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Propozycja badań nad wybranymi zjawiskami Krajowej Listy Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego w Polsce z perspektywy etnoklimatologicznej

84%

Dziubata-Smykowska K.

|

nr 1

110-141

EN

In this article, I present the assumptions of a pilot field study entitled “Analysis of the Relationship between Anthropogenic Climate Change and Local Practices towards Intangible Cultural Heritage”, which I started in the fall of 20221. The results of the research will enable a preliminary analysis of the impact of the climate crisis on traditionally established rituals and customs related to the growing season, the annual snow cycle (cf. Bolin 2009) and surface water levels. The article outlines the problem, the ethnographic area and methods, the theoretical perspectives (including ethnoclimatology and climate ethnography, Orlove et al. 2002; Crate 2011; Strauss 2018), the scope of the research work and preliminary conclusions.

PL

W artykule prezentuję założenia pilotażowych badań terenowych pt. Analiza zależności między antropogenicznymi zmianami klimatu a lokalnymi praktykami wobec niematerialnego dziedzictwa kulturowego, które rozpoczęłam jesienią 2022 roku. Zakładam, że wyniki badań umożliwią wstępną analizę wpływu kryzysu klimatycznego na ustalone tradycją obrzędy i zwyczaje związane z okresem wegetacyjnym, rocznym cyklem zalegania śniegu (por. Bolin 2009) oraz poziomem wód powierzchniowych. Artykuł nakreśla problem, obszar i metody badawcze, przyjęte perspektywy teoretyczne, m.in. etnoklimatologię i etnografię klimatu (Orlove, Chiang, Cane 2002; Crate 2011; Strauss 2018), zakres planowanych prac, a także wstępne wnioski.

6

Wiersz jak wysychająca rzeka i nasza wrażliwość. O współczesnej ekokrytyce w badaniach literackich

84%

Żurek Ł.

|

nr 1

61-77

EN

The article deals with the relationship between beliefs about the sources/causes of the climate crisis and ecocriticism in literary studies. The author emphasizes that literary studies, being a cultural practice, is not isolated from the ideological nature of contemporary reality. In his analysis, the author focuses on the visions of causality of a literary work and accounts on interpretation present in Polish ecocriticism. The works of Polish authors associated with ecocriticism provide material for the reconstruction of those beliefs.

PL

Artykuł dotyczy związku między przekonaniami na temat źródeł/przyczyn kryzysu klimatycznego a ekokrytyką w badaniach literackich. Autor podkreśla, że literaturoznawstwo, będąc praktyką kulturową, nie jest odizolowane od ideologiczności współczesności. W swojej analizie autor skupia się na obecnej w polskiej ekokrytyce wizji sprawczości utworu literackiego oraz interpretacji. Prace polskich autorów związanych z ekokrytyką, zarówno tych uznanych, jak i mniej doświadczonych, stanowią materiał do rekonstrukcji tych przekonań.

7

Smart cities w walce z kryzysem klimatycznym

84%

Bliźniak D.

|

tom nr 2

PL

Zajmują relatywnie niewielki ułamek powierzchni Ziemi, ale w sposób szczególny wpływają na losy całego świata. Mowa o miastach, które z jednej strony mogą uchodzić – z pewnymi wyjątkami – za wzór racjonalnej gospodarki przestrzennej, jednak z drugiej odciskają znaczące piętno na kondycji planety. Dlaczego? Wszystko przez generowany przez aglomeracje ślad węglowy. Na szczęście, coraz więcej samorządów decyduje się na rozwiązania proekologiczne.

8

Zmiany klimatu jako wyzwanie do etycznego działania

84%

Kaniewska M.

|

2015

|

nr 4(27)

33-50

EN

The connection between the alarming data on climate change and the other factors like increasing energy demand in the late twentieth century, the intensification of the consumer lifestyle in the developed countries, the increasing greenhouse gas emissions and the growing number of people in the world, has shown the need for more accurate look at the evolution of new environmental problems. Although the issues pertaining to the air pollution and climate change have been emphasized in international documents since the seventies of the twentieth century, it is only 30 years later when the philosophers became interested in that subject. The growing energy consumption and its impact on the climate change, highlights the importance of ethical issues. They not only focus on responsibility for damages that have been done, but also concentrate on obligations to future generations and millions of species which inhabit the planet. The cost of mitigation and adaptation is also important. The article will be about the problem that focuses on degree of responsibility of individual countries for climate changes, as well as, there will be presented proposals of allocation of future emissions and their reasoning. There also will be made suggestions which may be helpful to overcome the climate crisis.

PL

Powiązanie alarmujących danych dotyczących zmian klimatycznych z nasilającym się pod koniec XX wieku zapotrzebowaniem energetycznym, intensyfikacją konsumpcyjnego stylu życia mieszkańców państw rozwiniętych, ze wzrostem emisji gazów cieplarnianych oraz liczby ludności na świecie unaoczniło potrzebę dokładniejszego przyjrzenia się kształtującym się nowym środowiskowym problemom. Pomimo że kwestie zanieczyszczenia powietrza, zmian klimatycznych były akcentowane w dokumentach międzynarodowych od lat 70. XX wieku, to dopiero 30 lat później tą tematyką zainteresowali się filozofowie. Nasilająca się konsumpcja energii oraz jej wpływ na zmiany klimatyczne unaoczniły istotne etyczne zagadnienia, skupiające się wokół odpowiedzialności za wyrządzone szkody, obowiązków wobec przyszłych pokoleń oraz milionów gatunków zamieszkujących planetę, kosztów mitygacyjnych i adaptacyjnych. W artykule zostanie poruszona kwestia stopnia odpowiedzialności poszczególnych państw za zmiany klimatyczne, zostaną przedstawione propozycje alokacji przyszłych emisji oraz ich uzasadnienia, a także sugestie, które mogą okazać się pomocne w przezwyciężeniu kryzysu klimatycznego.

9

Wybrane zagadnienia rewitalizacji i adaptacji do zmian klimatu tradycyjnej architektury wiejskiej

67%

Felski B.

|

nr 19/I

9-35

EN

The article is an attempt to verify the perception of architecture as a static element as a function of time, and more broadly - the aging of architecture. Time as a variable in architecture and its impact on the environmental balance of the project is a generally known problem, but very rarely raised in the context of historical architecture.The article consciously addresses the aging of traditional architecture. Historically, time was an element "transparent" in architectural terms (its influence was not noticed until the object was so old that it failed). Nowadays, the time factor is consciously taken into account as an element determining the profitability and feasibility of an investment; the investment is designed for a specific period of use, treating the time dimension as equal to the spatial and symbolic dimensions. With this in mind, architects and building users consciously treat time as one of the determinants and defining factors of contemporary architecture that is an element of anthropogenic space. This is important because it allows for an attempt to treat architecture as a "flexible" element in relation to the dynamically changing reality conditioned, inter alia, by the progressing climate change. According to the author, it is important to analyze the influence of time on the technical aspects of the existing traditional architecture, in the construction of which this factor was originally not taken into account. Historical architecture is an architecture that is valuable in many respects, and is also subject to the rigor of monument conservation, where achieving adequacy in terms of energy and climate-adaptation requirements is often very complicated; According to the author, the current state of climatic instability resulting from progressive climate change shows that the problem of adapting traditional vernacular architecture to the "new, greenhouse" reality is an important topic, although practically unaffected by science.The activities in the field of renovation and historical reconstruction of the 19th-century housing described in the case study show, in the author's opinion, that with the precise and proper use of techniques, it is possible to conduct investments in a way that is sensitive to the issues of respecting cultural heritage and aspects of beauty in urbanized space, and at the same time in an adequate manner. to modern needs in the field of adaptation to climate change, taking into account the entire life cycle of the building in order to minimize the carbon footprint of the investment.

PL

Artykuł jest próbą weryfikacji sposobu postrzegania architektury jako elementu statycznego w funkcji czasu, a w szerszym ujęciu - starzenia się architektury. Czas jako zmienna w architekturze i jego wpływu na bilans środowiskowy przedsięwzięcia jest problemem ogólnie znanym, tym niemniej bardzo rzadko poruszanym w kontekście architektury tradycyjnej. Historycznie czas był elementem „przeźroczystym” w ujęciu architektonicznym (nie dostrzegano jego wpływu, dopóki obiekt nie zestarzał się na tyle, że uległ awarii). Współcześnie czynnik czasu jest świadomie brany pod uwagę, jako element determinujący opłacalność i wykonalność inwestycji; inwestycję projektuje się na konkretny okres użytkowania traktując wymiar czasowy jako równoprawny z wymiarami przestrzennymi i symbolicznymi. Mając to na uwadze architekci i użytkownicy budynków świadomie traktują czas jako jeden z czynników determinujących i definiujących współczesną architekturę, będącą elementem przestrzeni antropogenicznej. Pozwala to podjąć próbę traktowania architektury jako elementu „elastycznego” względem dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości warunkowanej między innymi postępującymi zmianami klimatycznymi. Zdaniem autora istotne jest przeanalizowanie wpływu czasu na techniczne aspekty istniejącej architektury tradycyjnej, przy wznoszeniu której czynnik ten pierwotnie nie był uwzględniany. Architektura historyczna to architektura cenna pod wieloma względami, a do tego obłożona rygorem konserwacji zabytków, gdzie doprowadzenie do adekwatności pod względem wymagań energetycznych i klimaadaptacyjnych jest często bardzo skomplikowane; obecny stan rozchwiania klimatycznego, będącego konsekwencją postępujących zmian klimatu pokazuje zdaniem autora, że problem adaptacji tradycyjnej architektury wernakularnej do „nowej, cieplarnianej” rzeczywistości jest tematem ważnym, choć w nauce praktycznie nieporuszanym. Opisane w ramach studium przypadku działania z zakresu remontu i przebudowy historycznej, dziewiętnastowiecznej zabudowy mieszkaniowej pokazują zdaniem autora, że przy precyzyjnym i właściwym stosowaniu technik możliwe jest prowadzenie inwestycji w sposób wrażliwy na kwestie poszanowania dziedzictwa kulturowego i aspekty piękna w przestrzeni zurbanizowanej, jednocześnie w sposób adekwatny do współczesnych potrzeb z zakresu działań adaptacyjnych do zmian klimatycznych, uwzględniając przy tym cały cykl życia budynku w celu minimalizacji śladu węglowego inwestycji.

10

Europejski Zielony Ład w kontekście zrównoważonego rozwoju miast jako remedium na kryzys ekologiczny i pandemię

67%

Brach A.

|

tom Vol. 2

5--13

PL

Doświadczenie pandemii COVID-19 oraz narastający kryzys klimatyczny wymusiły podjęcie skuteczniejszych działań naprawczych. Jednym z nich jest strategia Europejskiego Zielonego Ładu definiująca podstawowe obszary problemowe i zakres niezbędnych zmian. Artykuł przedstawia tendencje w działaniach proekologicznych i postpandemicznych, mające wpływ na współczesny paradygmat urbanizacji w skali miasta „sąsiedzkiego” przy jednoczesnej trosce o środowisko.

EN

The experience of the COVID-19 pandemic and the growing climate crisis have forced us to take more effective corrective actions. One of these is the European Green Deal strategy, which defines areas of concern and the scope of changes that are deemed necessary. This article aims to review the trends in pro-ecological and post-pandemic activities that affect the contemporary paradigm of urbanisation on the scale of a “neighbourhood” city with concern for the environment.

11

Environmentální úzkost a naděje optikou existenciální fenomenologie

67%

Vičanová G. , Vaškovic P.

|

nr 3

431-450

EN

The study looks at environmental anxiety and hope from the perspective of existential philosophy, as two different forms of existential attunement. In the first part of the text, the current state of research in the field of environmental emotions and moods is sketched out. The concept of environmental anxiety is then briefly delineated, drawing on current taxonomies of environmental emotions as well as on philosophical definitions of anxiety promulgated by Kierkegaard, Heidegger, Tillich and contemporary existential phenomenologists. The existential relevance of environmental anxiety is subsequently defined with the help of an analysis of the experience of the loss of meaningfulness that accompanies environmental anxiety, and then also an analysis of the change in how the natural world reveals itself to the anxious individual. The second part of the study focuses on the mood of hope. The hope for a solution to the ecological crisis is often presented in both public discussion and in the professional literature in the form of new technologies, political will or Providence. This hope is made immediately available and without making any great demands on the hopeful individual. However, by means of Kierkegaard the study shows that this kind of hope is a kind of illusion that leaves a person in a state of inaction, and even becomes an obstacle to a more radical form of hope, one that is capable of inspiring the individual to act, for example, toward “an active solution to the ecological crisis.”

CS

Předložená studie pojednává o environmentální úzkosti a naději. Ty jsou zde nahlíženy z pozic existenciální filosofie, a to coby dvě odlišné formy existenciálního naladění. V první části textu je nejprve nastíněn stav současného bádání na poli environmentálních emocí a nálad a následně je stručně vymezen pojem environmentální úzkosti, který vychází z aktuálních taxonomií environmentálních emocí, jakož i z filosofických definic úzkosti u Kierkegaarda, Heideggera, Tillicha i současných existenciálních fenomenologů. Existenciální relevance environmentální úzkosti je následně definována za pomoci analýzy zkušenosti ztráty smysluplnosti, která environmentální úzkost doprovází, a poté i analýzy změny způsobu, jakým se přírodní svět úzkostlivému jedinci jeví. Ve druhé části se pak studie zaměřuje na náladu naděje. Naděje na řešení ekologické krize bývá ve veřejné diskuzi i v odborné literatuře často podbízena v podobě nových technologií, politické vůle či Prozřetelnosti. Taková naděje je ihned k dispozici, a to bez velkých nároků na svého doufajícího. Studie však prostřednictvím Kierkegaardova díla ukazuje, že tento druh naděje je svého druhu iluzí, která člověka utlumuje v nečinnosti, a dokonce je překážkou radikálnější formy naděje, která je schopna jedince přimět k jednání, tedy například k aktivnímu řešení ekologické krize.

12

Kryzys klimatyczny i próby jego przezwyciężenia

67%

Ważniewski P.

|

nr 6

38-46

PL

Według większości naukowców przyspieszenie globalnego ocieplenia wynika głównie z emisji gazów cieplarnianych i jest uważane za jedno z największych zagrożeń dla naszej planety. Po szybkim wzroście emisji głównego gazu cieplarnianego, jakim jest CO2, w latach 2003-2011, tempo jej wzrostu uległo w ostatnich latach spowolnieniu. Jednak niezbędne jest nie tylko zahamowanie tego wzrostu, ale też głęboka redukcja emisji. Potrzebne jest więc wzmożenie wysiłków na rzecz ograniczania emisji. Nawet realizacja powszechnego porozumienia wypracowanego na szczycie w Paryżu nie będzie wystarczająca, aby przezwyciężyć kryzys klimatyczny. Potrzebne są zarówno zmiany społeczne i samoograniczanie się, jak i dalszy postęp techniczny. Pewien optymizm może wynikać z tego, że nastąpiło spowolnienie, a w 2015 r. nawet zahamowanie wzrostu emisji CO2. Poza tym szybko tanieją OZE , a niektóre z nich (lądowa energetyka wiatrowa i fotowoltaiczna) są już tańsze od konwencjonalnych źródeł energii. Należy więc oczekiwać ich dalszego dynamicznego rozwoju.

EN

According to most scientists, the acceleration of global warming is mainly due to green-house gas emissions and it is considered one of the greatest threats to our planet. After the rapid growth in emissions of the main greenhouse gas (CO2) in 2003-2011, its growth rate has been slowing down in recent years. However, there is necessary not only inhibition of this growth, but also a deep reduction in emissions. What is needed is therefore stepping up efforts to reduce emissions. Even the implementation of the general agreement reached at the summit in Paris will not be sufficient to overcome the climate crisis. Both are needed social changes and self-limitation, but also a continued technological progress. A certain optimism may stem from the fact that there has been a slowdown, and in 2015 even inhibition of growth of CO2 emissions. In addition, the RES rapidly getting cheaper, and some of them (land wind and photovoltaic energy) are already cheaper than conventional energy sources. We should therefore expect their further dynamic development.

13

Knowledge alone is not everything... On values and responsibility of university

51%

Banyś W. , Banyś W.

|

nr 4