Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Implementation of the Clergy’s Right to Rest According to the Polish Post-Code Synodal Legislation

100%

Lewandowski P.

|

nr 1

191-205

EN

The right to rest is undoubtedly one of the most fundamental rights of every person. The ecclesiastical legislator regulated this right in the following: Canon 283 para. 2; Canon 395 para. 2; Canon 410; Canon 533 para. 2; Canon 550 para. 3 of the 1983 Code of Canon Law. Thirty-three Polish post-CIC synodal legislators recited code dispositions, promulgating detailed regulations on leaves and days off for members of the clergy. The exercise of the right must always take into account the principle of salus animarum suprema lex.

2

Tolerancja prawa wobec wiadomości powierzonych duchownemu

88%

Rakoczy T.

|

nr 4

61-72

EN

A clergyman is a beneficiary of messages communicated to him by the faithful of his community. The messages come from confession, but also from alternative sources, like pastoral conversations. The faithful tell their priest about difficult matters concerning them and ask for advice. The Canon Law guarantees the seal of confession and the right of the faithful to have their intimacy respected. The Polish law acknowledges and tolerates the fact of the seriousness of messages communicated to a clergyman and discharges the latter from the duty of making a statement at the court. However, the question of protection of the same messages by other people remains open to interpretation. Third parties can participate in confessions or in pastoral conversations, even if by chance. For the sake of the aim of the legal rule, which was accepted by the legislator, such people should also enjoy the same tolerance of the law.

3

Zawarcie małżeństwa cywilnego w formie wyznaniowej w sytuacji sporządzenia aktu małżeństwa z naruszeniem artykułu 8 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Glosa aprobująca do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2023 roku (III CZP 71/22)

63%

Woch K.

|

tom 26

393-409

EN

The present commentary analyses the resolution of a panel of seven judges of the Polish Supreme Court of May 10, 2023 (III CZP 71/22). The Court stated that the criteria provided in Article 1 § 2 of the Family and Guardianship Code are of fundamental importance to assess whether a marriage governed by a church’s or other religious organization’s internal law produces the effects of marriage concluded in accordance with Polish law. This means that one of the sine qua non conditions of the conclusion of civil marriage in the religious form – despite the prevailing view on the declaratory nature of civil status records – is drawing up a marriage certificate. When assessing the aforementioned resolution, this paper considers whether it is possible to assign to civil status acts not only a declaratory nature but also, depending on the circumstances, a constitutive character. This paper also addresses the question of the mutual relationship between Articles 1 § 2 and 8 of the Family and Guardianship Code in the context of possibly questioning a civil marriage’s existence in situations wherein the registrar draws up a marriage certificate despite violations of the requirements in the latter provision – particularly when the clergyman has failed to meet the deadline defined in Article 8 § 3. The author approves of the view that the drawing up of the marriage certificate is a necessary condition for the conclusion of civil marriage in the religious form. The regulations under Article 8 of the Family and Guardianship Code should be treated as a special administrative procedure, the violation of which may lead to a refusal to draw up a marriage certificate. However, any shortcomings in this respect cannot in themselves result in the declaration of the nonexistence of a civil marriage.

PL

Glosa poddaje analizie uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2023 r. (III CZP 71/22). Stwierdzono w niej, że dla oceny, czy związek małżeński podlegający prawu wewnętrznemu kościoła albo innego związku wyznaniowego wywołuje także skutki zawarcia małżeństwa zgodnie z prawem polskim, fundamentalne znaczenie mają kryteria określone w art. 1 § 2 k.r.o. Oznacza to, że jednym z warunków sine qua non, od którego ustawodawca uzależnia zawarcie małżeństwa cywilnego w formie wyznaniowej – pomimo przeważającego poglądu o deklaratoryjnym charakterze aktów stanu cywilnego – jest sporządzenie aktu małżeństwa. Dokonując oceny tytułowej uchwały, rozważono, czy możliwe jest przypisanie aktom stanu cywilnego nie tylko deklaratoryjnego, lecz także, w zależności od okoliczności, konstytutywnego charakteru. Podjęto się też odpowiedzi na pytanie o wzajemną relację pomiędzy art. 1 § 2 i art. 8 k.r.o. w kontekście możliwości zakwestionowania istnienia małżeństwa cywilnego, w sytuacji gdy kierownik urzędu stanu cywilnego sporządzi akt małżeństwa pomimo naruszenia wymogów, o których mowa w art. 8 k.r.o., w szczególności zaś uchybienia przez duchownego terminowi do przekazania zaświadczenia o złożeniu wobec niego wymaganych prawem oświadczeń woli. W wyniku przeprowadzonej analizy zaaprobowano pogląd, zgodnie z którym sporządzenie aktu małżeństwa jest warunkiem koniecznym zawarcia małżeństwa cywilnego w formie wyznaniowej. Regulacje z art. 8 k.r.o. należy traktować jako szczególną procedurę administracyjną, której naruszenie może prowadzić do odmowy sporządzenia aktu małżeństwa. Ewentualne uchybienia w tym zakresie nie mogą same w sobie skutkować ustaleniem nieistnienia małżeństwa.

4

Duchowny jako mediator

63%

Broński W.

|

tom 24

109-128

EN

This paper aims to discuss the issues connected with the participation of clergymen as mediators in mediation proceedings. Mediation is a legal institution regulated by European and Polish law. Yet it has been known since the beginnings of civilisation, which can be observed in relations between God and people and between man and community. First, the paper presents the religious dimension of mediation and provides some examples of participation of clergymen in mediations throughout the centuries. Next, the objectives of mediation proceedings are discussed against the background of selected mediation models. It is argued that, on the one hand, in each mediation model the needs and interests of the parties are important, but equally crucial is the relationship between the parties, as well as the nature of the dispute, which determine the goals of the proceedings. On the other hand, mediation models do not constitute a universal matrix that can be mapped onto every single type of dispute. In practice, mediators use several mediation models when resolving one dispute in order achieve various goals of the parties, which requires multiple skills from mediators. In the author’s opinion, the fact that clergymen fulfil a number of different religious functions makes them especially qualified to act as mediators. In the last part of the paper, the legal requirements and unique competencies of clergymen serving as mediators are analysed, and the relevant conclusions are drawn.

PL

Celem niniejszego opracowania jest omówienie problematyki udziału osoby duchownej w postępowaniu mediacyjnym jako mediatora. Mediacja jest instytucją uregulowaną w prawie europejskim i polskim. Jest jednak znana od początków cywilizacji, co można dostrzec w relacjach między Bogiem a ludźmi i między człowiekiem a wspólnotą. W artykule przedstawiono najpierw wymiar religijny mediacji i przykłady pełnienia przez osoby duchowne na przestrzeni wieków funkcji mediatora. Następnie omówiono cele postępowania mediacyjnego na tle wybranych modeli mediacji. Stwierdzono, że w każdym modelu mediacji z jednej strony ważne są potrzeby i interesy stron, a także ich relacje oraz charakter sporu determinujący cele postępowania, z drugiej zaś, model mediacji nie stanowi uniwersalnej matrycy, którą można przełożyć na dany rodzaj sporu. W praktyce mediator w rozwiązywaniu jednego sporu stosuje kilka modeli postępowania mediacyjnego, dążąc do realizacji licznych celów stron sporu, co wymaga od niego posiadania wielorakich umiejętności. Zdaniem Autora, sprawowanie różnorakich funkcji religijnych powoduje, że duchowni posiadają liczne umiejętności przydatne do pełnienia funkcji mediatora. W ostatniej części opracowania dokonano analizy wymogów prawnych i specyficznych kompetencji duchownego – mediatora oraz sformułowano wnioski.

5

Wyłączenie osoby duchownej z ryczałtu. Glosa krytyczna do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 20 kwietnia 2016 r. (II FSK 491/14)

63%

Rakoczy T.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2022

|

tom 25

309-324

EN

As follows from the wording of art. 42 para. 1 of the Act of 20 November 1998 on the lump-sum income tax on certain revenues earned by natural persons, clergymen are subject to the tax obligation when they fulfill two conditions: performing pastoral functions (as indicated in the Act) and earning income from fees received when performing these functions. Under a strict interpretation, a clergyman who does not earn a permanent income when performing a pastoral function does not fall under the aforementioned provision and is not subject to taxation even if he does exercise a pastoral role. This is the case with members of religious institutes who have taken the vow of poverty. Canon law deprives them of the capacity to acquire goods in accordance with the principle that „whatever is acquired by a religious is acquired by the monastery”. Therefore, the judgement of the Supreme Administrative Court of 20 April 2016 (II FSK 491/14) discussed in the present paper should be assessed critically. The Court ruled that the religious vow of poverty does not deprive a religious of the right to earn a personal income but merely involves the obligation (irrelevant from the tax law perspective) to transfer the earned revenues to his religious institute. In the case under discussion, as claimed by the author, the norms of canon law should be treated as a necessary complement to the provisions of Polish law.

PL

Jak wynika z przepisu art. 42 ust. 1 ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, podmiotem obowiązku podatkowego są osoby duchowne spełniające łącznie dwa warunki, którymi są: pełnienie funkcji duszpasterskich (wskazanych w ustawie) oraz osiąganie przychodów z opłat otrzymywanych w związku z pełnieniem takich funkcji. Dokonując ścisłej interpretacji, należy przyjąć, że osoba duchowna, która nie uzyskuje (w sposób stały) dochodu w związku z pełnieniem funkcji duszpasterskiej, nie mieści się w hipotezie powołanego przepisu i nie podlega opodatkowaniu, nawet jeśli taką funkcję faktycznie sprawuje. W opisanej sytuacji znajdują się osoby duchowne, będące członkami instytutów zakonnych, po złożeniu ślubu ubóstwa. Prawo kanoniczne pozbawia je zdolności nabywania dóbr, zgodnie z zasadą, iż „cokolwiek nabywa zakonnik, nabywa klasztor”. Krytycznie należy więc ocenić komentowany wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 20 kwietnia 2016 r. (II FSK 491/14). Przyjęto w nim, że zakonny ślub ubóstwa nie pozbawia zakonnika prawa do uzyskiwania dochodów osobistych, a jedynie wiąże się z (nieistotnym dla prawa podatkowego) zobowiązaniem, aby uzyskane przez niego środki zostały przekazane instytutowi zakonnemu. Jak twierdzi autor, w omawianym przypadku normy prawa kanonicznego trzeba bowiem traktować jako niezbędne uzupełnienie przepisów prawa polskiego.

6

Polscy duchowni katoliccy w Sejmie Śląskim

51%

Marcoń W.

|

nr 31

209-223

PL

W autonomicznym Sejmie Śląskim pierwszej kadencji w latach 1922‒1929 zasiadało dwóch polskich duchownych katolickich. Byli to ks. Eugeniusz Brzuska i ks. Karol Mathea. W swej działalności politycznej opierali się oni o statut organiczny określający ustrój województwa śląskiego. Odegrali ważną rolę w pracach legislacyjnych, a także jako działacze polityczni, społeczni i duszpasterze.

EN

Two Polish Catholic priests were members of the autonomous Silesian Parliament (Sejm). They were: Fr Eugeniusz Brzuska Eugene and Fr Karol Mathea. Their political activities were based on the organic statute in which the political system of Silesia was dened. They played an important role in the legislative as well as political and social activists and pastors.

7

Charakter prawny służby duchownego w Kościele Ewangelicko-Augsburskim w Rzeczypospolitej Polskiej

51%

Filak A.

|

tom 21

141-155

EN

The aim of this article is to present the legal character of the ministry of the clergy – a deacon, a vicar, and a parish priest – in the Evangelical Church of the Augsburg Confession in the Republic of Poland. Since diocesan bishops also typically perform the function of parish priests, which largely determines their formal situation, their legal status is not considered in the present study. The analysis of the legal situation of service of the clergy is based on the acts of ecclesiastical law, including in particular the Fundamental Internal Law and the regulations specifying the rights and obligations of the clergy of the Evangelical-Augsburg Church in Poland (Pragmatyka Służbowa). The office of the clergyman in the Evangelical Church of the Augsburg Confession comes from God. However, it has also its legal dimension, which is defined in the Fundamental Internal Law. The Lutheran Church recognizes one office with the threefold order of ministry: a bishop, a presbyter, and a deacon. The ecclesiastical office is not hierarchical – all of the orders of the ecclesiastical office are equal, although they do differ in terms of duties. What unites them is their shared authority to exercise the Power of the Keys, and thus to forgive or retain sins, proclaim the Gospel, and administer the sacraments. The ordination is not sacramental in its character. The law of the Church specifies the terms and conditions of ordination, the rights and duties of the clergy, as well as the rules of appointing to office and removing clergymen from the list of the clergy.

PL

Przedmiot niniejszego opracowania stanowi przedstawienie charakteru prawnego służby duchownego – diakona, wikariusza i proboszcza – w Kościele Ewangelicko-Augsburskim w RP. Autorka świadomie rezygnuje z analizy statusu prawnego służby biskupa, jako że biskupi diecezjalni zasadniczo pełnią również funkcję proboszcza, co w istotnym stopniu przesądza o ich sytuacji formalnej. Podstawę analizy sytuacji prawnej służby duchownych stanowią akty prawa kościelnego, w tym przede wszystkim Zasadnicze Prawo Wewnętrzne oraz Pragmatyka Służbowa. Urząd duchownego w Kościele Ewangelicko-Augsburskim pochodzi z ustanowienia Bożego, ale ma również swój wymiar prawny określony w Zasadniczym Prawie Wewnętrznym. Kościół luterański uznaje jeden urząd duchowny, który posiada trzy posługi: biskupa, prezbitera i diakona. Urząd kościelny nie jest hierarchiczny i każda z posług urzędu kościelnego jest sobie równa, chociaż różnią się od siebie zakresem obowiązków. Tym, co zespala posługi urzędu kościelnego, jest wspólne prawo do sprawowania władzy kluczy, a przez to w konsekwencji do odpuszczania i zatrzymywania grzechów, głoszenia Ewangelii i sprawowania sakramentów. Ordynacja nie ma charakteru sakramentalnego. Prawo kościelne określa warunki ordynacji, prawa i obowiązki duchownych, a także zasady powoływania na urząd oraz skreślenia z listy duchownych.

8

Równe czy identyczne traktowanie osób duchownych w prawie polskim?

51%

Pieron B.

|

tom 13

EN

According to law, Polish churches and other religious associations, benefiting from the freedom of conscience and religion, assign to some of their members the status of clergyman. The Republic of Poland is characterized by a variety of religious associations which present different doctrines. In the same time, they set before their assigned clergymen precise goals and tasks to accomplish. The regulations of the Polish law related specifically to clergymen provide for some distinctiveness which influences the legal status of the persons within the mentioned group. In the present article, the author undertakes an effort to respond to the question whether the regulations related specifically to clergymen favor the members of the larger religious associations at the expense of the smaller community ministers, or not. The question touches upon the issue of observing the principle of equal right expressed in the art. 32 of the Constitution of the Republic of Poland. In order to answer the question, the author points at the indicators of the differentiated treatment of clergy. He concludes, that the regulations of the Polish law take into account some differences specific to the ministry of clergymen and respect their distinctiveness on the basis of their own laws. Such a situation doesn’t contradict the principle of equal right.

PL

Zgodnie z prawem polskim kościoły i inne związki wyznaniowe korzystające z gwarancji wolności sumienia i religii niektórym ze swoich członków nadają status duchownego. Rzeczpospolitą Polską cechuje różnorodność funkcjonujących wspólnot wyznaniowych. Prezentują one różną doktrynę. Jednocześnie też ustanawianym przez siebie duchownym stawiają ściśle określone cele i zadania do realizacji. Przepisy prawa polskiego odnoszące się bezpośrednio do duchownych przewidują pewne odrębności wpływające na status prawny również w obrębie tej grupy osób. W niniejszym artykule podjęta jest próba odpowiedzi na pytanie: czy przepisy odnoszące się bezpośrednio do duchownych faworyzują tych, którzy przynależą do większych wspólnot wyznaniowych, kosztem pełniących swe funkcje w kościołach i innych związkach wyznaniowych o niezbyt wielkiej liczbie wiernych. Innymi słowy chodzi o to, czy w obrębie tej szczególnej grupy zachowana jest zasada równości wyrażona w art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W celu rozwiązania postawionego problemu konieczne jest wskazanie wyznaczników zróżnicowanego traktowania osób duchownych, co zostaje zrealizowane w prezentowanym tekście. Na podstawie przeprowadzonej analizy należy stwierdzić, że przepisy prawa polskiego, określając status duchownych, biorą pod uwagę pewne szczególne różnice w pełnionej przez nich posłudze, jak również uwzględniają odrębności na gruncie prawa własnego. Ten stan nie jest sprzeczny z zasadą równouprawnienia.

9

Procedura zawarcia małżeństwa „konkordatowego” – administracyjna czy cywilna?

44%

Tunia A.

|

tom 81

83-97

EN

The procedure of concluding ‘concordat’ marriage covers a complex of specific actions whose fulfilment is necessary for an effective occurrence of marriage in the area of the Polish law and the Catholic Church law. In its course one can distinguish a few comprising stages, i.e. actions preceding conclusion of marriage, actions associated with concluding marriage and actions connected with registration of marriage. The subject at issue contains both administrative law and civil law elements. The goal of the article is to determine which elements from the procedure of concluding ‘concordat’ marriage have the administrative character and which of them fall within the scope of the civil law interest. Moreover, attention has been paid to a mode of regulating rules which standardize the procedure of concluding ‘concordat’ marriage in the context of reception of legal and canonical norms in the area of the mentioned fields of the Polish law.

PL

Procedura zawarcia małżeństwa „konkordatowego” obejmuje zespół określonych czynności, których spełnienie jest konieczne dla skutecznego zaistnienia małżeństwa na płaszczyźnie prawa polskiego oraz prawa własnego Kościoła katolickiego. W jej toku można wyróżnić kilka etapów, tj. czynności poprzedzające zawarcie małżeństwa, czynności związane z zawarciem małżeństwa i czynności związane z rejestracją małżeństwa. Przedmiotowa problematyka zawiera w sobie zarówno elementy administracyjnoprawne, jak i cywilnoprawne. Celem artykułu jest ustalenie, które z elementów procedury zawarcia małżeństwa „konkordatowego” mają charakter administracyjny, a które z nich wchodzą w zakres zainteresowania prawa cywilnego. Ponadto zwrócono uwagę na tryb uregulowania przepisów normujących procedurę zawarcia małżeństwa „konkordatowego” w kontekście recepcji norm prawnokanonicznych na płaszczyźnie wymienionych dziedzin prawa polskiego.

10

Zadania hierarchii kościelnej wobec zrzeszeń religijnych

38%

Śmigiel W.

|

tom 63

|

nr 6: Teologia pastoralna

145-156

EN

Church hierarchy is the guarantor of permanence and unity of ecclesial structure but it requires religious associations to enrich the Church with charisms and the reviving breath of the Holy Spirit in order to protect Her from extensive institutionalisation. In Poland approximately 8% of Catholics (participanstes) belong to religious associations, which proves to be a significant power when it comes to evangelisation. Religious associations contribute to the renewal of the Church and make Her a living structure. Church hierarchy, in turn, offers ecclesial acknowledgement, care and reassurance of using the received charisms for the good of the people of God. Hierarchy protects associations from anarchy and gives them an ecclesial direction. The ministry of hierarchy is also the realisation of a charism of serving among other charisms and gifts in the Church.

PL

Hierarchia kościelna jest gwarantem trwałości i jedności struktury eklezjalnej, ale potrzebuje zrzeszeń religijnych, aby ubogacać Kościół charyzmatami i ożywczym tchnieniem Ducha Świętego i w ten sposób chronić go przed nadmierną instytucjonalizacją. W Polsce do zrzeszeń religijnych należy około 8% katolików (participanstes), co stanowi znaczną siłę ewangelizacyjną. Zrzeszenia religijne przyczyniają się również do odnowy Kościoła i sprawiają, że jest on żywym organizmem. Natomiast od hierarchii kościelnej zrzeszenia otrzymują potwierdzenie eklezjalne, opiekę i gwarancję wykorzystania otrzymanych charyzmatów dla dobra ludu Bożego. Hierarchia broni zrzeszenia religijne przed anarchią oraz nadaje im eklezjalny kierunek. Posługa hierarchiczna również jest realizacją charyzmatu służebnego wobec innych charyzmatów i darów obecnych w Kościele.

11

Zachowanie tajemnicy spowiedzi w sprawach karnych, cywilnych i administracyjnych jako warunek realizacji konstytucyjnego prawa do wolności sumienia i religii

38%

Sowiński P. K.

|

nr 4(68)

217-228

PL

Tekst poświęcony jest problematyce ochrony udzielanej na gruncie procesu karnego, cywilnego i administracyjnego tzw. tajemnicy spowiedzi. Tajemnica ta stanowi immanentny element obrzędów korzystających – na podstawie art. 53 ust. 1 Konstytucji RP– z wolności sumienia i religii, zaliczanej do ważniejszych praw i wolności obywatelskich. Przedstawiono różnice zachodzące w podejściu do świadków – duchownych oraz możliwe rozwiązania w zakresie ujednolicenia mechanizmów rządzących ich przesłuchaniem.

EN

The text is devoted to the issue of protection of the secret of confession provided on the basis of criminal trial, civil and administration process. This secret is the immanent element of the rites of persons exercising their freedom of conscience and religion under Art. 53 sec. 1 of the Constitution. Freedom of conscience and religion is one of the most important. The differences in the approach to clergy witnesses and possible solutions for the unification of mechanisms governing their interrogation were presented.

12

Prawo odmowy zeznań przez duchownego w polskiej i niemieckiej procedurze cywilnej – analiza prawno-porównawcza

38%

Strzała M.

|

tom 21

157-181

EN

Section 261 para. 2 of the Polish Code of Civil Procedure provides for the possibility to refuse testimony by a clergyman regarding facts revealed to him during confession. This regulation differs from other Polish legal procedures, which usually treat such facts as inadmissible evidence. There is an ongoing debate in the doctrine about changing the rules of the civil procedure, which, as many authors argue, does not properly protect the clergy and people who reveal information to them. Given that, a point of reference can be sought in foreign regulations, which may provide ready solutions or indicate the right direction of normative changes as well as shed some light on some potential problems with the interpretation and application of regulations already introduced in other countries. This article aims to present the regulations of the German Zivilprozessordnung concerning the clergyman’s right to refuse testimony and to compare them with the current provisions of the Polish Code of Civil Procedure. The legal-comparative analysis concerns the model of legal regulation of the right to refuse testimony by clergymen, the subjective and objective scope of this right, the duty of the judge to advise the clergyman of his rights, the admissibility of the clergyman’s testimony and the issue of protecting information revealed to clergymen outside his pastoral service.

PL

Polski Kodeks Postępowania Cywilnego w art. 261 § 2 zd. 2 przewiduje możliwość odmowy zeznań przez duchownego co do faktów powierzonych mu na spowiedzi, przy czym jest to regulacja odmienna względem innych polskich procedur, które zazwyczaj zawierają w odniesieniu do takich faktów bezwzględny zakaz dowodowy. W doktrynie zgłaszane są postulaty zmiany rozwiązań zastosowanych w procedurze cywilnej, która w ocenie wielu autorów nie chroni należycie duchownych i osób powierzających im informacje. W tym stanie rzeczy punktem odniesienia są odpowiednie unormowania obce, które dostarczyć mogą gotowych rozwiązań lub wskazać właściwy kierunek zmian normatywnych, jak też zwrócić uwagę na potencjalne problemy występujące na gruncie odmiennych regulacji i ich stosowania. Celem artykułu jest przedstawienie zastosowanych w niemieckiej Zivilprozessordnung rozwiązań w zakresie prawa odmowy zeznań przez duchownego i porównanie ich z obecnymi przepisami polskiej procedury cywilnej. Analiza prawno-porównawcza obejmuje model regulacji w zakresie prawa odmowy zeznań przez duchownego, zakres podmiotowy i przedmiotowy tego prawa, kwestie dotyczące pouczenia duchownego o jego uprawnieniach, dopuszczalność składania zeznań, możliwość zwolnienia od obowiązku zachowania tajemnicy oraz zagadnienie ochrony informacji powierzonych duchownym poza sprawowaniem duszpasterstwa.

13

Formy zatrudnienia duchownego w instytucjach kościelnych po II wojnie światowej

38%

Stanisławski T.

|

tom 21

239-254

EN

The aim of the present article is to present the existing possibilities for the employment of the clergy by church institutions, that is, by the so-called church employers. The first part of the study depicts the situation in this regard from the end of World War II till the turn of 1989/1990. During that period, the position of public authorities clashed with that of church authorities, and the former treated the issue of the employment of the clergy in an instrumental manner, in a similar way to their social insurance and taxation. The discussion presented in this part is based on legal acts and archival documents which illustrate the way in which the law was understood and applied at the time. After 1989, the socio-economic context has undergone major changes. There are no formal obstacles for church entities to employ the clergy in employment relationships. The choice of the type of employment rests with clergymen and their employers, and the second part of the study aims to present the existing alternatives and discuss the benefits and risks/challenges associated with the current situation.

PL

Celem niniejszego artykułu jest wskazanie istniejących możliwości zatrudniania osób duchownych w ramach organizacji kościelnej, tzn. przede wszystkim przez tzw. kościelnych pracodawców. W pierwszej części opracowania przedstawiona została sytuacja w tym zakresie w czasie od zakończenia II wojny światowej do przełomu roku 1989. W tym okresie ścierały się stanowiska władz państwowych i kościelnych, a władze państwowe traktowały instrumentalnie kwestie zatrudnienia duchownych, podobnie jak ich ubezpieczenie społeczne czy też opodatkowanie. W przedstawieniu tematyki sięgnięto do aktów prawnych oraz źródeł archiwalnych ilustrujących ówczesny sposób stosowania prawa. Po roku 1989 kontekst społeczno–ekonomiczny uległ zasadniczym zmianom. Jednostki kościelne mogą zatrudniać duchownych bez przeszkód na podstawie stosunku pracy. Wybór sposobu zatrudnienia pozostaje w kwestii samych duchownych oraz zatrudniających ich podmiotów kościelnych. Przedstawienie tych możliwości oraz zarysowanie płynących z tej sytuacji korzyści oraz zagrożeń stanowi cel drugiej części niniejszego opracowania.