Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Магія простору та часу: хронотоп в романі Казимєжа Трухановського «Божі млини»

100%

Hajder T.

|

nr 1

85-98

EN

Abstract. The analysis of time-space coordinates of an artistic work. in the circle of scientific interests of literary critics, is increasingly being analyzed from the second half of the twentieth century. M. Bakhtin's term for introduction to the interconnection of time and space coordinates of an artistic product today encompasses wider spectra of philological analysis of the text. After all, the chronotope is functionally associated with such concepts as plot and genre (plot-based and genre-specific functions), semantics of the text, mythopoetics, etc. Universals like "man", "time", "space" are necessary attributes of the semantic space of artistic text, since these categories organize the text (they perform the text-creation function). . In the article the author considers the key plot chronotopes - the chronotope of the meeting, the chronotope of the road, which is modified by the author - K. Trukhanovsky - into the chronotope of the labyrinth. The latter acquires specific features in the novel. The writer applied to mythologization and the magic properties of time-space measurements in the novel. Mythological and literary traditions are superimposed, as a result of which the author creates a complicated model of a labyrinthine novel. K. Trukhanovsky immerses the protagonist in the world of masks, forcing him to travel through the labyrinth of both his own soul and the quaint world of the City into which he falls.

2

Literackie zapisywanie przestrzeni w kontekście trwania miasta na przykładzie Dublina

100%

Kaczmarek J.

|

2014

|

tom 5

EN

This article offers an analysis of the real space of Dublin and the narration space of the city depicted in James Joyce’s novels. The groundwork of the reflections is Mikhail Bakhtin and Jean-Paul Ferrier’s concepts, where literary research and geographical research play complementary roles in the process of discovering and understanding the city space.

3

Mironizm: praktyki, konteksty i gatunki miejskie

100%

Karpowicz A.

|

2014

|

tom 5

EN

This text is an attempt at reading the relation between Miron Białoszewski’s prose and the urban space with the use of the category of urban practices and speech genres. In this perspective also literature becomes a type of urban practice, practicing the autobiographic space by Białoszewski The article demonstrates its meanings and functions. A particular emphasis was put upon the specificity of urban space and a “transmitter” of these practices, which is always “a transmission”, an active and meaning producing element of literary communication.

4

Performance of resistance in Croatia: A chronotopic review from the 1990s onwards

86%

Marjanić S.

|

tom 19

EN

Performance of resistance in Croatia: A chronotopic review from the 1990s onwardsI follow the performance of resistance in performance art in Croatia from the 1990s – i.e. from the disintegration of Yugoslavia – in correlation with the visibility of the performance of resistance in public spaces, with an emphasis on the individual guerrilla action by Igor Grubić (1998), which is considered the first action and provocation in Croatia of the 1990s that was triggered by civic self-initiative. Due to socialist legacy and the war, it was only in 1998 that an action could occur in Croatia that would be as powerful action in terms of media influence as had been the case in the revolutionary year of 1968 in Yugoslavia with the action Red Peristyle, upon the aura of which Grubić’s Black Peristyle was built. I conclude this review of the performance of resistance in Croatia from the 1990s onwards with the story of Black Nylon Peristyle as the civic performative reaction on the occasion of the accession of Croatia to the EU. Thereby I follow chronotopically the performance of resistance in Croatia between 1998 and 2013 (and partly further, up to and including 2017) with regard to the performative centres, placing the starting and endpoint in Split i.e. Peristyle as the art forum of the performance of resistance in Croatia. Performans oporu w Chorwacji. Przegląd chronotopiczny od lat 90.W artykule prześledzono performans oporu w sztuce performansu w Chorwacji od lat dziewięćdziesiątych, tj. od rozpadu Jugosławii – w odniesieniu do kwestii widzialności performansu oporu w sferze publicznej. Akcent został położony na indywidualnej akcji partyzanckiej Igora Grubicia (1998), uważanej za pierwszą akcję i pierwszą prowokację jako przejaw inicjatywy obywatelskiej w Chorwacji w latach dziewięćdziesiątych. W związku z panującą wojną i trwającym okresem postsocjalizmu dopiero w 1998 roku w Chorwacji miało miejsce działanie, które pod względem medialnym było porównywalne do rewolucyjnego roku 1968 w Jugosławii, kiedy to odbyła się interwencja Czerwony Perystyl, do której odnosiło się przedsięwzięcie Grubicia – Czarny Perystyl. Przegląd performansów oporu w Chorwacji od lat dziewięćdziesiątych zamykam opowieścią o Czarnym Nylonowym Perystylu jako obywatelskiej reakcji performatywnej na przystąpienie Chorwacji do Unii Europejskiej. Tym samym śledzę w sposób chronotopiczny performans oporu w Chorwacji w latach 1998–2013 (i częściowo dalej, aż do roku 2017) z uwzględnieniem centrów performatywnych, umieszczając punkt początkowy i końcowy w Splicie, a dokładnie na Perystylu jako artystycznym forum performansu oporu w Chorwacji.

5

Żywotność Bachtinowskiej „poetyki czasoprzestrzeni” na przykładzie „Prawieku i innych czasów” oraz „Empuzjonu” Olgi Tokarczuk

86%

Korcz K.

|

nr 2

41-55

EN

The article is an attempt to analyze the influence of Mikhail Bakhtin’s chronotope concept on the different ways of existence of time and space in two novels by Olga Tokarczuk: one of the earlier ones - Primeval and Other Times and the first one after receiving the Nobel Prize - Empuzjon. Space-time was recognized here as a key element of the writer’s work, influencing the plot structure of the works, manifesting itself simultaneously as a constructor of meanings and active formative force of values. The author, using motives that were an important element of Bakhtin’s concept of the chronotope shows that time and space play an important role in shaping the ontological and epistemological dimension of human experience. One of the main goals of the article is to show that the creative implementation of these elements makes it possible to create autonomous stories, and how space (and time) as a cultural category is used to explore the issues of identity, history, culture, as well as the mental and human emotional condition in the relationship of us and the world.

6

Function and Meaning of Double Forms in Gogol’s Stories The Old World Landowners, A Terrible Vengeance and The Nose

75%

Попович Т.

|

2017

|

nr 13

PL

In this study, we are trying to connect the J. Tynjanov’s theory of the constructive principle of the genre with the M.M. Bahtin’s theory of genre memory, through the analysis of Gogol’s stories Old World Landowners materials A Terrible Vengeance and The Nose. This research is primarily focused on the meaning and the function of their double structure. Double structure principle reflects in levels of genre, in levels of the speech, in levels of chronotope, as well as in literary heroes motivation. Doubling reality and characters that are in the narrative world of Gogol is often transmitted using a mirror, a Double, a dream or a vision, showing, in fact, the inconvenience that every man feels when confronted not only with his „I”, but also when he attempts to explain himself through Others, see himself in someone else’s soul. A symbolic expression of this internal state occurs in a similar manner, using similar concepts and ideas, double structures which it is advisable to bind together the idea and its realization.

7

Il centro, la via, la strada: tre cronotopi nella narrativa polacca post 1989

72%

Prola D.

|

nr 4

501-515

PL

Esej dotyczy belektrystycznej twórczości niektórych pisarzy debiutujących po 1989 roku (A. Stasiuk, P. Siemion, W. Kowalewski, Z. Kruszyński, K. Varga). Analiza przestrzeni miejskiej w ich powieściach i opowiadaniach na podstawie trzech chronotopów (Bachtin) – centrum, ulica, droga – pozwala zdefiniować pewne cechy bohatera literackiego oraz sposób narracji. W polskim literackim mieście epoki postsocjalistycznej już nie ma śladu flâneura: zastąpiony postacią wędrowca lub uciekiniera, bohater polskich fikcji literackich gubi się w ośrodkach miejskich, które przyjmują specyficzne cechy labiryntu. W tym można doszukiwać się przyczyny ponownego powodzenia i przywrócenia wartości paradygmatu podróży w nowej polskiej prozie.

EN

This essay concerns the fiction works of some Polish writers who made their literary debuts after 1989 (A. Stasiuk, P. Siemion, W. Kowalewski, Z. Kruszyński, K. Varga). Analysis of the urban space in their novels and tales based on three chronotopes (Bachtin) – center, street, road – serves to define certain characteristics of the hero and of the literary narrative mode. In the Polish literary city of the post-socialist era, there is now no trace of the flâneur: replaced with the figure of a wanderer or fugitive, the hero of Polish literary fiction is lost in urban centers that take on the unique characteristics of the labyrinth. In this can be sought the reason behind the revived popularity of the theme of travel in the new Polish prose.

8

Концепция времени и события в романе Григория Служителя Дни Савелия

72%

Pavlenko S.

|

tom 22

99-115

EN

The aim of this article is to study the chronotope (relation between time and space) and literary time diversity in contemporary Russian literature on the basis of Grigoriy Sluzhitel’s The Savely’s Days. Martin Heidegger’s concept of event (Ereignis) related to the temporal structure of the text is analysed as well. Different configurations of literature time were described. The author examined: 1) real historical time on a social scale; 2) lifetime of a particular person; 3) time of everyday life divided into periods of work and recovery; 4) idyllic time as well as a period of crisis; 5) one’s inner perception of time, including memories and the oneiric time. It was discovered that the borders between different layers of time in The Savely’s Days, Sluzhitel’s first novel, are conditional and permeable. Time in the novel is not only a category of literature, but one of the most significant concepts, as it becomes an object of the main character’s (cat Savely’s) reflection. In addition, the issue of memory and memories as well as literary time-space relations was analysed.

9

Michail Bachtin medzi antropológiou a epistemológiou: chronotopické myslenie ako účastné myslenie

72%

Duleba M.

|

tom 70

|

nr 2

249-266

EN

The chronotope (time-space) represents Bakhtin’s most ambiguous and therewith most problematic concept. In scholarly discourse, the chronotope is primarily interpreted either as an epistemological concept expressing the experience of perception, or alternatively as being primarily an anthropological concept expressing the possibilities of the action of a subject in time-space. The study represents a contribution to the existing discussion in its being a response to the contradiction between these interpretive tendencies. By means of the contextualization of the chronotope with Bakhtin’s early concept of participative thinking, the article not only clarifies the interaction of the epistemological and anthropological dimensions of the concept, but also presents a new view of the chronotope as a sign of event in Being and of chronotopic analysis as the realization of Bakhtin’s effort to relate to Being-as-event in participative manner.

10

Mnemotope of Zion and Theopolitical Chronotopes in Ottoman Macedonia

72%

Grandakovska S.

|

2020

|

nr 9

EN

Mnemotope of Zion and Theopolitical Chronotopes in Ottoman MacedoniaThe discussion in the text, through the intersection of the disciplines of literature and history, oral poetry and ethical sermons from the period of the Enlightenment process in Ottoman Macedonia, aims to affirm the comparative relation between two questions. The first one is: How does one reach Zion (understood as a mnemotope) in the absence of a political identity of the Sephardim of Monastir (Bitola) within the framework of the Ottoman millet system? The second question is: How is the theo-messianic desire for Zion (understood as a vertical history) possible and accomplishable in the linearity of history, in the context of existing political chronotopes, or so-called Christian-Orthodox nationalisms in Ottoman Macedonia? In this complex historical period, the image of Zion does not have a real political place, but it still remains to emanate significant meaning about the homeland as a spiritual space. Mnemotyp Syjonu i teopolityczne chronotopy w osmańskiej MacedoniiZaprezentowana w niniejszej pracy dyskusja ma na celu potwierdzenie związków pokrewieństwa między dwoma pytaniami: jak dotrzeć do Syjonu (rozumianego jako mnemotyp) przy braku politycznej tożsamości Sefardyjczyków z Monastyru/ Bitoli, w ramach systemu osmańskiego milletu? Drugie pytanie postawione w tekście brzmi: w jaki sposób teomesjanistyczne pragnienie Syjonu (rozumiane jako historia wertykalna) jest możliwe i osiągalne w historii linearnej, w kontekście istniejących politycznych chronotypów lub tak zwanych chrześcijańsko-prawosławnych nacjonalizmów w Macedonii osmańskiej? W artykule posługuję się analizą komparatystyczną w kluczu interdyscyplinarnym, który stwarza podstawy do połączenia literatury i historii, poezji ustnej i etycznych kazań z okresu oświecenia w Macedonii osmańskiej.

11

„Клаустрофобный” комплекс в творчестве Федора Сологуба

58%

Gostiewa A.

|

tom 158

149 - 160

EN

The article is focused on the emotional perception of space and ways of its designation in Feodor Sologub’s creative works. The base of this perception is so-called “claustrophobic” experience which is understood as a way of spatial self-identification of the subject which connects ontologic, existential, mental and subject realities. This phenomenon provokes a number of specific feelings (discomfort, excitement, horror; feeling of closeness, weight, constraint; losing the orientation in the world and self-control). “Literary claustrophobia” at various levels of the text is the key model for F. Sologub’s poetics.

12

Defining the dystopian chronotope: Space, time and genre in George Orwell’s Nineteen Eighty-Four

58%

Terentowicz-Fotyga U.

Beyond Philology: An International Journal of Linguistics, Literary Studies and English Language Teaching

|

2018

|

nr 15/3

9-39

EN

The paper examines George Orwell’s Nineteen Eighty-Four as a canonical example of the dystopian novel in an attempt to define the principal features of the dystopian chronotope. Following Mikhail Bakhtin, it treats the chronotope as the structural pivot of the narrative, which integrates and determines other aspects of the text. Dystopia, the paper argues, is a particularly appropriate genre to consider the structural role of the chronotope for two reasons. Firstly, due to utopianism’s special relation with space and secondly, due to the structural importance of world-building in the expression of dystopia’s philosophical, political and social ideas. The paper identifies the principal features of dystopian spatiality, among which crucial are the oppositions between the individual and the state, the mind and the body, the high and the low, the central and the peripheral, the past and the present, the city and the natural world, false and true signs.

PL

Analizując Rok 1984 George’a Orwella jako kanon powieści dystopijnej, artykuł podejmuje próbę zdefiniowania głównych cech dystopijnego chronotopu. Za Michaiłem Bachtinem traktuje on chronotop jako strukturalną oś narracji, która integruje i określa inne aspekty tekstu. Dystopia, jak twierdzę w artykule, jest szczególnie odpowiednim gatunkiem do rozważania strukturalnej roli chronotopu z dwóch powodów. Po pierwsze, ze względu na szczególny związek utopianizmu z przestrzenią, po drugie ze względu na strukturalne znaczenie procesu konstruowania świata dla wyrażenia dystopijnych idei filozoficznych, politycznych i społecznych. Artykuł identyfikuje podstawowe cechy dystopijnego chronotopu, wśród których najważniejsze są opozycje między jednostką a państwem, ciałem a umysłem, tym co niskie i wysokie, centralne i peryferyjne, między przeszłością a teraźniejszością, miastem i światem natury oraz między fałszywymi a prawdziwymi znakami.

13

Компонент хронотопу в романах Юрія Андруховича та Тадеуша Конвіцького

51%

Jaruczyk В.

|

nr Numer Specjalny

301-315

PL

Czasoprzestrzeń w powieściach Jurija Andruchowycza i Tadeusza Konwickiego jest zjawiskiem wielowymiarowym. Posiada komponenty narodowe, metafizyczne, społeczno-kulturowo-historyczne, indywidualno-psychologiczne oraz geograficzne. Tadeusz Konwicki w ramach czasowych obejmujących jeden dzień oddaje nastroje społeczne całego kraju, trwające przez wiele lat. Umiejętnie stosuje różnorodne techniki gry z czasem: aktualizację pamięci subiektywnej, retrospekcje i odniesienia do przeszłości historycznej, wspomnienia, rozszerzanie, a także zawężanie ram czasowych. Należy zwrócić uwagę na chronotop ze wszystkimi jego elementami składowymi, poza czasem i przestrzenią, obejmującymi również osobę, ruch, drogę, cel, charakter ruchu. Biorąc pod uwagę potencjalne podobieństwo koncepcji ideowych i ich formalnego wyrażenia w powieściach Mała apokalipsa T. Konwickiego i Moscowiada J. Andruchowycza, można stwierdzić podobieństwo cech chronotopów. Zasadniczy ładunek wartości i emocji w analizowanych powieściach zawierają chronotopy progu, spotkania i drogi.

EN

Time space in the novels of Yuri Andrukhovych and Tadeusz Konwicki is a multidimensional phenomenon. It has national, metaphysical, socio- and cultural-historical, individual-psychological, geographical components. In one day, Tadeusz Konwicki conveyed the public mood of the whole country for many years. Skillfully applying various techniques of the game over time: actualization of subjective memory, retrospectives and references to the historical past, memories, stretching and, conversely, compression of the time frame. It is necessary to pay attention to the chronotope with all its components, ie to the chronotopic complex, except for time and space it is the person, movement, road, purpose, character of movement. Given the potential similarity of the ideological plan and its formal expression in the novels Small Apocalypse by T. Konwicki and Moscoviada by Yu. Andrukhovych, the features of the chronotopes will also be similar. The main value and emotional load in the novels have chronotopes of thresholds, meetings and roads.

UK

Часопростір у романах Юрія Андруховича та Тадеуша Конвіцького є явищем багатовимірним. Він має національну, метафізичну, соціально- та культурно-історичну, індивідуально-психологічну, географічну складові. Тадеуш Конвіцький в часових рамках одного дня передав суспільні настрої цілої країни протягом багатьох років. Вміло застосовуючи різні прийоми гри з часом: актуалізацією суб’єктивної пам’яті, ретроспекціями і посиланнями до історичного минулого, спогадами, розтягуванням і, навпаки, стисненням часових рамок. Потрібно звертати увагу на хронотоп з усіма його складниками, тобто на хронотопний комплекс, крім часу і простору, це – людина, рух, дорога, мета, характер руху. Зважаючи на потенційну схожість ідейного задуму і його формального вираження у романах Малий апокаліпсис Т. Конвіцього і Московіада Ю. Андруховича, особливості хронотопів також будуть схожими. Основне ціннісно-емоційне навантаження в романах мають хронотопи порогу, зустрічі та дороги.