Allende is a CV3 carbonaceous chondrite that fell in Mexico on February 8th, 1969. Its Calcium-Aluminium-rich Inclusions (CAIs) revealed to be 4567.72±0.93 Myr old and helped to approximate the age of the solar system. CAIs’ isotopic composition indicate high level of 26Al at the moment of their birth. This led to the hypothesis of a supernova being the triggering event for the formation of the solar system from the protosolar nebula. Specific Fractionation and Unidentified Nuclear isotope CAIs (FUN CAIs) raise questions regarding other families of objects that were born in the protosolar viccinity. Questions regarding the conditions of the early protoplanetary disk come from the examination of chondrules which were born later than CAIs. Furthermore, the newest researches tie CV3 meteorites to the beginnings of the formation of life – it is possible that the earliest polymerized amino acids and proteins have been born there.
PL
Rok 1969 był wielkim rokiem dla nauk o kosmosie. 20 lipca 1969 dwóch członków załogi misji Apollo 11 wylądowało na powierzchni Księżyca, gdzie Neil Armstrong wypowiedział swoje słynne słowa o małym kroku dla człowieka i wielkim dla ludzkości. Pół roku wcześniej miał miejsce spadek meteorytu Allende – jednego z najlepiej zbadanych przez naukę meteorytów. Nadlatujący obiekt musiał być bardzo duży, bo jedynie w ciągu pierwszych pięciu miesięcy zebrano około 2 tony materiału wielkości od 1 g do 110 kg. Pole spadkowe miało długość 50 km, prawdopodobnie przekraczało 300 km2 powierzchni i było jednym z największych w historii pomiarów. Meteoryt Allende to chondryt węglisty typu CV3 (ang. CV3 carbonaceous chondrite). Chondryty stanowią najczęstszy rodzaj spadków. Typ CV wskazuje jednak na podgrupę chondrytów węglistych w typie meteorytu Vigarano, co stanowi już jedynie 4% ogółu spadków. Chondryty węgliste typu CV3 stanowią rodzinę najstarszych znanych nam obiektów w Układzie Słonecznym (US). Najstarsze fragmenty Allende mają 4,56772±0,0093 miliardów lat i wyznaczają wiek samego US. Z tego względu meteoryty typu CV3 są bardzo cenne, bo mogą odpowiedzieć nam na pytania dotyczące tego, jak z gazu i pyłu dysku protoplanetarnego, narodziło się Słońce, planety i inne obiekty. Chondryty nie są w swym wyglądzie jednolite. Składają się ze zbitych ziaren materii preplanetarnej i pyłu, tworzących brekcję. Poszczególne elementy tej struktury zachowują indywidualne właściwości. Kluczowe z punktu widzenia kosmogonii są chondrule oraz tzw. inkluzje wapniowo-glinowe (CAI, calcium-aluminium-rich inclusions), uważane za najstarsze obiekty w US. CAI są zwykle bardzo małe i w przypadku większości chondrytów węglistych nie przekraczają 1 mm szerokości, jednak w meteorytach typu CV3 mogą osiągać 2–3 cm. Da się je wyróżnić na tle innych składowych brekcji za sprawą ich jaśniejszej barwy: białej, różowej, a czasem niebieskawej. Główne hipotezy związane z CAI twierdzą, że: powstały one w jakimś ograniczonym rejonie dysku protoplaneternego, bardzo blisko proto-Słońca; uformowały się w bardzo krótkim czasie (prawdopodobnie w mniej niż 100 tysięcy lat); zachowały w sobie skład izotopowy dysku protoplaneternego z tego okresu. Skład izotopowy CAI wskazuje na to, że zdarzeniem, które uruchomiło tworzenie się US była supernowa. Chondrule i CAI typu FUN to kolejne elementy brekcji Allende. Chondrule są obiektami młodszymi, mogącymi odpowiadać na pytania o kolejne procesy zachodzące w dysku protoplanetarnym. Natomiast FUN CAI, które odznaczają się trudnym do wytłumaczenia składem izotopowym, mogły powstać bądź to przed innymi CAI, bądź być osobną rodziną obiektów zrodzonych w okolicach proto-Słońca. Ponadto, meteoryty typu CV3 mogą także dawać odpowiedzi na pytania związane z początkami życia na Ziemi. Porównując tego typu meteoryty, w tym Allende, odkryto (w obiekcie Acfer 086) obecność pozaziemskich białek, a wcześniej spolimeryzowanych aminokwasów (Allende i Murchinson).
The Baszkówka chondrite comprises chondrules, individual crystals of olivine, xenomorphic concentrations of kamacite and troilite, matrix and pores up to 3.0 mm in diameter; porosity reaches 20% by volume. Measurements of 697 chondrules in an area of 250 m2 enabled distinction of three populations. The chondrules and olivine crystals have been sintered at high temperatures. Six structural types showing transitions between porphyritic and granular structures have been discriminated. Rims showing a similar diversity surround about 10% of chondrules. The composition and structure of the chondrules suggest a source from the nebular dust disk around the Sun. The abudance of voids and their relatively large size and a lack of fissures, indicate a small size of the host body, which must have been derived from an early phase of protoplanet formation.
Oxygen isotopic compositions of two picotite-bearing chondrules from Baszkówka L5(S1) equilibrated ordinary chondrite have been determined by secondary ion mass spectrometry. The O-isotopic compositions of the minerals in the picotite-bearing chondrules are slightly more 16O-rich than the bulk O-isotopic composition of Baszkówka. The petrological properties and the O-isotopic compositions of these chondrules suggest that they have closer relationship to ferromagnesian chondrules than CAIs. The 16O-enrichment of the picotite-bearing chondrules may result from incomplete O exchange reaction between 16O-rich chondrule precursors and the 16O-poor solar nebular gas. This implies that the picotite-bearing chondrules are more primitive than ordinary ferromagnesian chondrules in Baszkówka. The O-isotopic compositions of the minerals in one of these chondrules relate to the crystallization sequence. These O-isotopic variations of minerals within the chondrule may result from incomplete O exchange between the chondrule melt droplet and the nebular gas. The heterogeneity of the O-isotopic composition in Baszkówka indicates that Baszkówka has not been homogenized completely during thermal metamorphism and/or secondary alteration.
The contributions of Polish scientists to studies of extraterrestrial matter are described, and a history of investigations into the Pułtusk, Łowicz, Morasko and Baszkówka meteorites is given. Opinions expressed in Polish journals on the structure and genesis of chondrules are discussed, together with the results of X-ray structural research of graphites. Polish papers devoted to the studies of cosmic dusts, particularly of their aluminosilicate glass, are summarized. In this context the use of the infrared method in distinguishing terrestrial and cosmic glasses is stressed.
5
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Elemental and mineral composition of NWA4047 meteorite found in 2005 has been studied by analitical electron microscopy and optical microscopy. It was established that the main meteorite minerals: olivines, pyroxenes, kamacite and taenite as well as troilite identified in the sample represent extraterrestrial minerals typical of the ordinary chondrite of high iron content. Chemical and mineral composition, petrologic types of chondrules, their abundance and sizes, the presence of troilite veins and abundance of nonoxidised iron phases confirm H class of this chondrite, i.e. olvine-bronzite class.
PL
Badano skład chemiczny i mineralny meteorytu NWA 4047. Zanalizowano chondry i ciasto skalne tego meteorytu. Obecność chondr, żył troilitowych oraz faz żelazo-niklowych: kamacytu i troilitu świadczą o pozaziemskim pochodzeniu badanej skały i przynależności tego meteorytu do chondrytów żelaznych o dużej zawartości żelaza, tj. do klasy chondrytów oliwinowo-bronzytowych.
Elemental composition, mineral composition and microstructure of NWA 4435 meteorite found in 2006 has been studied by analytical electron microscopy and optical microscopy. It was established that the main meteorite minerals: olivines, pyroxenes, troilite, and graphite identified in the sample represent extraterrestrial minerals typical of carbonaceous chondrites. Chemical and mineral composition, petrologic type of chondrules, their abundance and sizes, the presence of troilite, and abundance of oxidized iron phases confirm CV3 class of this chondrite.
PL
Badano skład chemiczny i mineralny oraz mikrostrukturę meteorytu NWA 4435. Zanalizowano chondry i ciasto skalne meteorytu. Obecność chondr, troilitu, inkluzji wysokotemperaturowych oraz tekstura próbki świadczą o pozaziemskim pochodzeniu badanej skały i przynależności tego meteorytu do chondrytów węglistych klasy CV3.
Elemental and mineral composition of Gold Basin and El Hammami meteorites discovered in 1995 and 1997 have been studied by analytical electron microscopy and optical microscopy. It was established that the main meteorite minerals: olivines, pyroxenes, kamacite and taenite as well as troilite identified in the samples represent extraterrestrial minerals typical of the ordinary chondrites. Feldspars represented by plagioclase, orthoclase, magnetite, calcite, chromite and silica have been also present in the studied samples. Chemical and mineral composition, iron content, petrologic types of chondrules, their abundance and sizes, the presence of troilite veins and abundance of nonoxidised iron phases confirm H class of El Hammami chondrite, i.e.. olvine-bronzite class, and L class of Gold Basin, i.e. olivine-hyperstene class.
PL
Badano skład chemiczny i mineralny meteorytów Gold Basin i El Hammami. Zanalizowano chondry i ciasto skalne. Obecność chondr oliwinowych, chondr piroksenowych, żył troilitowych oraz faz żelazo-niklowych: kamacytu i troilitu świadczą o pozaziemskim pochodzeniu badanych skał. Oprócz minerałów najbardziej rozpowszechnionych w meteorytach takich jak: oliwin, piroksen, kamacyt, taenit i troilit wykryto także plagiklazy, magnetyt, kalcyt, chromit, ortoklaz i krzemionkę. Zgodnie z uprzednią klasyfikacją Gold Basin jest chondrytem klasy L o niskiej zawartości żelaza, a El Hammami chondrytem typu H zawierającym dużo żelaza.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.