Przedstawiono skład i stężenia związków z grupy chlordanu w podskórnej tkance tłuszczowej morświnów złowionych jako przyłów w Zatoce Gdańskiej. Próbki ekstrahowano i oczyszczono metodą niedestrukcyjną z dializą przez membranę polietylenową. Wyciąg analizowano techniką kapilarnej chromatografii gazowej i niskorozdzielczej spektrometrii mas (HRGC/LRMS). Oznaczono stężenia heptachloru, U82, MC4, trans-chlordanu, MC5, cis- chlordanu, MC7, MC6, trans-nonachloru, cis-nonachloru, oksychlordanu i epoksydu heptachloru.
EN
The composition and the concentration of chlordanes were shown in blubber of harbour porpoises collected from the Gulf of Gdańsk, Baltic Sea, in 1991 - 1992. Chlordanes were determined using capillary gas chromatography and low resolution mass spectrometry (HRGC/LRMS). The range of CHLs concentration in blubber was between 420 - 1000 ng/g wet weight (470 - 1300 ng/g lipid weight). The composition of CHLs residues was similar in males and females, with trans-nonachlor (37%) as a most abundant compound, and followed by heptachlor epoxide (15%), cis-chlordane (14%), cis-nonachlor (14%), oxychlordane (11%), MC6 (3%), MC5 (2%), trans-chlordane, MC7, U82 and MC4 (<1%).
W artykule przedstawiono zagadnienia dotyczące zanieczyszczeń organicznych występujących w osadach ściekowych. Do zanieczyszczeń organicznych zaliczono: polichlorowane bifenyle (PCBs), wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA, PAHs), chlorowcopochodne związki organiczne wyrażone wskaźnikiem AOX, polichlorowane dibenzodioksyny (dioksyny, PCDDs), polichlorowane dibenzofurany (furany, PCDFs). W artykule przedstawiono dopuszczalne zawartości wyżej wymienionych zanieczyszczeń występujących w osadach ściekowych, które obowiązują w wybranych krajach Unii Europejskiej. W Polsce nie normuje się wyżej wymienionych zanieczyszczeń w komunalnych osadach ściekowych przeznaczonych do nawożenia roślin. W artykule również omówiono źródła pochodzenia tych związków organicznych występujących w osadach ściekowych.
EN
Some problems of organic pollutions in sewage sludge are presented. Organie pollutions comprise: polychlorinated biphenyls (PCBs), polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs), chlorine organic derivatives expressed by AOX index, polychlorinated dibenzodioxins (dioxins, PCDDs) and polychlorinated dibenzo-furans (furans, PCDFs). The permissible contents of the above mentioned pollu-tants occurring in sewage sludge are presented for selected European Union countries. In Poland the above mentioned pollutions in the municipal sewage sludge destined for plant fertilization are not standardized. The sources of organic compounds occurring in sewage sludge are also discussed in the paper.
Obecność persystentnych związków chloroorganicznych w środowisku naturalnym jest efektem działalności człowieka - zamierzonej (np. produkcja pestycydów, rozpuszczalników, dielektryków, płynów hydraulicznych itp.) jak i niezamierzonej (np.przy produkcji pulpy celulozowej, dezynfekcji chlorem wody do picia, spalaniu odpadów, itp.). Są one szczególnie niebezpieczne ze względu na zjawisko biokumulacji w poszczególnych ogniwach łańcucha pokarmowego oraz działanie toksyczne. W artykule przedstawiono współczesne poglądy dotyczące przemian tych związków w środowisku pod wpływem czynników abiotycznych (fotoliza, hydroliza) oraz biotycznych (biotransformacja przez mikroorganizmy i przemiany w organizmach wyższych).
EN
The presence of persistent organochlorine compounds in the environment is defined as being of anthropogenic origin. They are the result of intentional production (pesticides, solvents, dielectric and hydraulic fluids, flame retardants etc.) as well as they are produced as unintentional by-products from many processes (incineration, pulp and paper production, use and production of chlorinated aromatic chemicals and PVC). Nowadays, they are recognized as one of the major classes of the contaminants in the environment because of their wide distribution and a high capacity to bioaccumulate in organisms - especially in higher levels of the trophic food chain. They have been also claimed to cause adverse effects on organisms and human. In the paper, the main classes of chlorinated hydrocarbons are presented, including pesticides, polychlorinated biphenyls and dioxins. The proposed degradative pathways-abiotic (photolysis, hydrolysis) as well as biotic (biotransformation by microorganisms and higher organisms, including human) are reviewed on the basis of current literature.
W pracy omówiono ważniejsze grupy związków chloroorganicznych występujące w środowisku generalnym jako zanieczyszczenia, ich pochodzenie, losy w środowisku i organizmie oraz efekty ich toksycznego działania. Zwrócono uwagę na zmiany układowe i odległe skutki narażenia. Przedstawiono niektóre mechanizmy toksycznego działania.
EN
Chloroorganic compounds, typified by the chlorinated aliphatic and aromatic hydrocarbons, especially biphenyls, naphthalenes, dibenzo-p-dioxins, dibenzofuranes and azo/xy/benzenes are, or were, manufactured as commercial products /the chlorinated biphenyls and naphtalenes/, and occur only as contaminants in commercial products /the chlorinated dibenzo- p-dioxins, dibenzofurans, and azo/xy/benzenes/. They have all become widespread in the environment. The chemical stability and lipophilicity of these compounds, and their resistance to degradation results in their persistence in the environment and concentration in the food chains. Their chemical structures are similar, i.e. they are approximate isostereomers. They act by the common receptor-mediated mechanism and produce similar toxic responses, although they vary greatly in potency. All classes of chloroorganic compounds have produced incidents of intoxication of industrial workers, the general population, and farm or wild animals. Chlorinated aromatic hydrocarbons elicit a numerous toxic effects which include body weight loss, thymic atrophy, immunotoxicity, hepatotoxicity and porphyria, chloracne and another dermal lesions, tissue-specific hypo- and hyperplastic responses, teratogenicity, reproductive toxicity, and carcinogenesis.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.