Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Lessons learned from the examinations of Allende meteorite

100%

Jujeczko P.

Acta Societatis Metheoriticae Polonorum

|

2022

|

tom 13

37-46

EN

Allende is a CV3 carbonaceous chondrite that fell in Mexico on February 8th, 1969. Its Calcium-Aluminium-rich Inclusions (CAIs) revealed to be 4567.72±0.93 Myr old and helped to approximate the age of the solar system. CAIs’ isotopic composition indicate high level of 26Al at the moment of their birth. This led to the hypothesis of a supernova being the triggering event for the formation of the solar system from the protosolar nebula. Specific Fractionation and Unidentified Nuclear isotope CAIs (FUN CAIs) raise questions regarding other families of objects that were born in the protosolar viccinity. Questions regarding the conditions of the early protoplanetary disk come from the examination of chondrules which were born later than CAIs. Furthermore, the newest researches tie CV3 meteorites to the beginnings of the formation of life – it is possible that the earliest polymerized amino acids and proteins have been born there.

PL

Rok 1969 był wielkim rokiem dla nauk o kosmosie. 20 lipca 1969 dwóch członków załogi misji Apollo 11 wylądowało na powierzchni Księżyca, gdzie Neil Armstrong wypowiedział swoje słynne słowa o małym kroku dla człowieka i wielkim dla ludzkości. Pół roku wcześniej miał miejsce spadek meteorytu Allende – jednego z najlepiej zbadanych przez naukę meteorytów. Nadlatujący obiekt musiał być bardzo duży, bo jedynie w ciągu pierwszych pięciu miesięcy zebrano około 2 tony materiału wielkości od 1 g do 110 kg. Pole spadkowe miało długość 50 km, prawdopodobnie przekraczało 300 km2 powierzchni i było jednym z największych w historii pomiarów. Meteoryt Allende to chondryt węglisty typu CV3 (ang. CV3 carbonaceous chondrite). Chondryty stanowią najczęstszy rodzaj spadków. Typ CV wskazuje jednak na podgrupę chondrytów węglistych w typie meteorytu Vigarano, co stanowi już jedynie 4% ogółu spadków. Chondryty węgliste typu CV3 stanowią rodzinę najstarszych znanych nam obiektów w Układzie Słonecznym (US). Najstarsze fragmenty Allende mają 4,56772±0,0093 miliardów lat i wyznaczają wiek samego US. Z tego względu meteoryty typu CV3 są bardzo cenne, bo mogą odpowiedzieć nam na pytania dotyczące tego, jak z gazu i pyłu dysku protoplanetarnego, narodziło się Słońce, planety i inne obiekty. Chondryty nie są w swym wyglądzie jednolite. Składają się ze zbitych ziaren materii preplanetarnej i pyłu, tworzących brekcję. Poszczególne elementy tej struktury zachowują indywidualne właściwości. Kluczowe z punktu widzenia kosmogonii są chondrule oraz tzw. inkluzje wapniowo-glinowe (CAI, calcium-aluminium-rich inclusions), uważane za najstarsze obiekty w US. CAI są zwykle bardzo małe i w przypadku większości chondrytów węglistych nie przekraczają 1 mm szerokości, jednak w meteorytach typu CV3 mogą osiągać 2–3 cm. Da się je wyróżnić na tle innych składowych brekcji za sprawą ich jaśniejszej barwy: białej, różowej, a czasem niebieskawej. Główne hipotezy związane z CAI twierdzą, że: powstały one w jakimś ograniczonym rejonie dysku protoplaneternego, bardzo blisko proto-Słońca; uformowały się w bardzo krótkim czasie (prawdopodobnie w mniej niż 100 tysięcy lat); zachowały w sobie skład izotopowy dysku protoplaneternego z tego okresu. Skład izotopowy CAI wskazuje na to, że zdarzeniem, które uruchomiło tworzenie się US była supernowa. Chondrule i CAI typu FUN to kolejne elementy brekcji Allende. Chondrule są obiektami młodszymi, mogącymi odpowiadać na pytania o kolejne procesy zachodzące w dysku protoplanetarnym. Natomiast FUN CAI, które odznaczają się trudnym do wytłumaczenia składem izotopowym, mogły powstać bądź to przed innymi CAI, bądź być osobną rodziną obiektów zrodzonych w okolicach proto-Słońca. Ponadto, meteoryty typu CV3 mogą także dawać odpowiedzi na pytania związane z początkami życia na Ziemi. Porównując tego typu meteoryty, w tym Allende, odkryto (w obiekcie Acfer 086) obecność pozaziemskich białek, a wcześniej spolimeryzowanych aminokwasów (Allende i Murchinson).

2

Skład chondrytów węglistych jako wyznacznik zasobności planetoid typu C w surowce metaliczne

100%

Blutstein K. , Przylibski T. A. , Łuszczek K. , Gruchot J.

Acta Societatis Metheoriticae Polonorum

|

2022

|

tom 13

7-26

EN

The chemical composition of carbonaceous chondrites was analysed in terms of the content of selected 24 metals, including noble metals and rare-earth metals. Based on the obtained results, the abundance of C-type asteroids in metallic raw materials was estimated and compared to the concentration of terrestrial deposits and the average content in the Earth’s crust. All the analysed elements, except rare earths, showed higher concentrations in carbonaceous chondrites than in the Earth’s crust, but most of them did not match the Earth’s deposit contents. The exception is Fe and Ni, the concentrations of which in carbonaceous chondrites significantly exceed the Earth’s deposit concentrations. The profitability of mining operations on C-type asteroids is also increased by the number of accompanying mineral commodities, mainly metals (Cr, Co, Cu, Au, Pt, Pd, Ag), and water ice. In addition, the parent bodies of carbonaceous chondrites occur relatively close to the moons of Jupiter and Saturn – potential space mission targets.

3

Chondryty węgliste CI oraz podobne do CI

84%

Blutstein K.

Acta Societatis Metheoriticae Polonorum

|

2024

|

tom 15

7-26

PL

Chondryty węgliste z grupy CI stanowią najbardziej pierwotną materię w Układzie Słonecznym dostępną do badań. Obecnie tylko 9 meteorytów zostało sklasyfikowanych jako chondryty węgliste grupy CI, z czego dla dwóch z nich klasyfikacja ta jest kwestionowana. W literaturze sugeruje się, aby te dwa meteoryty, wraz z innymi podobnymi, uznać za osobną grupę CY. Dodatkowo, meteoryt Tagish Lake jest rozważany jako CI2, chociaż ta klasyfikacja nie zdobyła powszechnej akceptacji. Na podstawie ograniczonej ilości źródeł literaturowych dotyczących składu pierwiastkowego chondrytów grupy CI oraz chondrytów podobnych do CI, stwierdzono, że chondryty Alais, Ivuna oraz Orgueil mają najbardziej zbliżony skład pierwiastkowy. Skład chondrytu Tonk różni się nieznacznie, ale wciąż mieści się w zakresie typowym dla chondrytów grupy CI. Skład chemiczny meteorytu Revelstoke znacząco odbiega od średniego składu chondrytów grupy CI, jednak niewielka masa tego meteorytu (1 g) i brak dostatecznej ilości danych mogą wpływać na wyniki. Spośród chondrytów podobnych do CI, najlepsze dopasowanie składu chemicznego do grupy CI wykazuje chondryt Tagish Lake. Natomiast najgorsze dopasowanie charakteryzuje chondryt Belgica 7904, uważany za członka potencjalnej grupy CY, jednak na podstawie składu chemicznego jednoznacznie można stwierdzić, że nie należy do grupy CI lub CY. Chociaż potencjalne chondryty CY wykazują znaczne zubożenie w kadm, nie można wykluczyć przypadkowej zbieżności w tej kwestii. Z perspektywy górniczej, ciała macierzyste chondrytów węglistych grupy CI mogą stanowić potencjalne źródło wody, a co za tym idzie, również wodoru, mającego istotne znaczenie jako potencjalne paliwo. Planetoida 1508 Kemi będąca potencjalnym ciałem macierzystym chondrytów węglistych grupy CI może zawierać około 3,39·1012 Mg wody, w tym około 3,76·1011 Mg wodoru.

EN

Carbonaceous chondrites of the CI group represent the most primitive matter in the Solar System available for study. Currently, only 9 meteorites have been classified as CI group carbonaceous chondrites, with the classification of two of them being questioned. In the literature, there is a suggestion to consider these two meteorites, along with others that share similarities, as a separate CY group. Additionally, the Tagish Lake meteorite is considered CI2, although this classification has not gained widespread acceptance. Based on a limited number of scientific sources regarding the elemental composition of CI group carbonaceous chondrites and CI-like chondrites, it has been observed that Alais, Ivuna, and Orgueil chondrites have the most similar elemental composition. The composition of the Tonk chondrite differs slightly but still falls within the typical range for CI group chondrites. The chemical composition of the Revelstoke meteorite significantly deviates from the average composition of CI group chondrites; however, the small mass of this meteorite (1 g) and a lack of sufficient data may affect the results. Among CI-like chondrites, the best match in chemical composition to CI chondrites is found for the Tagish Lake chondrite. Conversely, the Belgica 7904 chondrite, previously considered a member of the potential CY group, unequivocally does not belong to CI or CY group based on its chemical composition. While potential CY chondrites exhibit significant cadmium depletion, the possibility of coincidental convergence on this matter cannot be excluded. From a mining perspective, parent bodies of CI group carbonaceous chondrites may serve as a potential source of water and, consequently, hydrogen, holding significant importance as potential fuel. Asteroid 1508 Kemi, which is a potential parent body of CI carbonaceous chondrites, may contain about 3.39·1012 Mg of water, including about 3.76·1011 Mg of hydrogen.

4

Chondryt węglisty NWA 4446

67%

Przylibski T. A. , Blutstein K. , Łuszczek K. , Gruchot J.

Przegląd Geologiczny

|

2022

|

tom Vol. 70, nr 7

513--526

EN

The authors carried out petrographic, mineralogical, and chemical analyses (bulk chemical composition and microanalyses of mineral chemical composition) of NWA 4446 carbonaceous chondrite. NWA 4446 chondrite is classified as CV3, S2, W2. This meteorite is a rock fragment most likely from one of the C-type asteroids orbiting the Sun in the outer part of the asteroid belt. It represents the matter formed at the earliest stages of the formation of extrasola bodies in the solar system. As a result of the research, the authors documented a wider range of variation in the chemical composition of olivine crystals (Fa: 0.67-46.57 mol%) in the matrix and chondrules, and a much narrower range of variation in the chemical com- position of pyroxene crystals (Fs: 0.90–3.35 mol%) against the data used for the classification of the meteorite. The characteristics of the chondrules, ranging in size from 0.5 to more than 1 mm, allowed concluding that they constitute about 60% of the meteorite’s vol- ume, in which they form many structural and mineral varieties PO, POP, BO, PP and RP chondrules were observed. The remaining 40% of the chondrite volume is a matrix consisting of small crystals of pyroxenes, olivines, glass, as well as opaque minerals: sulphides, FeNi alloy, native copper and gold grains, carbonaceous substance, and compact CAIs. The mineral and chemical composi- tion of CAIs shows that their dominant mineral is melilite, accompanied by diopside and spinel. The chemical composition of spinel and diopside is very similar to their total chemical formulas, while the composition of melilite shows a significant sodium deficiency. Among the opaque minerals, one phase of the FeNi dominates - awaruite (Ni 3 Fe), and sulphides are represented by troilite (FeS) and mackinawite ((Fe,Ni) 9 S 8 ). Moreover, grains of native copper with an admixture of gold and grains of native gold with an admixture of platinum, nickel and copper with a size of several μm were identified. Taking into account the admixtures contained in the above-mentioned opaque minerals (mainly Co and Cu), the parent rock of the carbonaceous chondrite NWA 4446 can be considered to have been mineralized with Fe, Ni, Co and Cu ore minerals with the content of Au and Pt. This means that, we can expect deposits of native forms of the above-mentioned metals and sulphides on the parent bodies of carbonaceous chondrites of the CV group - C-type asteroids.