Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Rolnicy a klasa(y) śRednia(e): konceptualizacja i operacjonalizacja problemu

100%

Zwęglińska-Gałecka D. , Halamska M.

Studia Socjologiczne

|

2024

|

nr 3

5-29

PL

Przedmiotem opracowania jest proces „burżuazyjnienia” rolników w Polsce. Oznacza on przechodzenie rolników do klasy średniej; do niej zalicza się osoby wykonujące zawody umysłowe, wymagające wysokich kompetencji cenionych na rynku pracy, przynoszących dochody na odpowiednim poziomie. Istnienie takiego procesu sygnalizują analizy struktury społecznej wsi, zwłaszcza wiejskiej klasy średniej. Wskazują one, raczej koncepcyjnie niż operacyjnie, możliwość włączenia części rolników do klasy średniej, przede wszystkim za sprawą ich kapitału ekonomicznego. Celem opracowania jest operacjonalizacja kryterium ekonomicznego i kulturowego, służących wyłonieniu „średnioklasowych” rolników oraz rozpoznanie cech tej zbiorowości. Rolnicy należący do niej posiadają relatywnie duże (ok. 100 ha) gospodarstwa i mają wykształcenie co najmniej średnie. Są „rolnikami z krwi i kości” budującymi swoje kapitałowe zaplecze, o czym świadczą ich strategie produkcyjne i inwestycyjne oraz umiarkowane apetyty konsumpcyjne. Analiza oparta jest na danych ostatniej edycji badania „Diagnoza społeczna”, danych badania IRWiR PAN z 2020 roku oraz danych Powszechnego Spisu Rolnego z 2020 roku.

2

Przestrzenne zróżnicowanie struktury społecznej wsi

71%

Halamska M.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica

|

2017

|

nr 63

7-27

EN

The social structure of the Polish countryside has deeply changed during the last thirty years because of three co-occurring processes: desagrarisation/depeasantisation, proletarisation, and bourgeoisement/gentrification. Representative studies dating from 1991, 2003, and 2013 show changes in fundamental elements of the social position of rural population, namely sources of income, education level, and professional structure. At present, the dominating segment of the social structure of the countryside is workers (45.6%), whereas ratios of farmers and of the so-called new middle class are the same (27.2% each). The spatial diversification of this structure is, however, strong, as exemplified by differences between historical regions (territories formerly belonging to Prussia, Austria, and Russia), multi-functional urbanised vs. mainly rural areas, and administrative units (voivodeships). The most important differences in social structure and the dynamics of its change are between multi-functional urbanised and mainly rural areas.

PL

W ostatnim trzydziestoleciu struktura społeczna polskiej wsi gruntownie się zmieniła. Sprawiły to trzy, nakładające się, procesy: dezagraryzacja/depezantyzacja, proletaryzacja oraz burżuazyjnienie/gentryfikacja. Autorka, na podstawie danych z reprezentatywnych badań prowadzonych w latach 1991, 2003 oraz 2013, ukazuje zmiany w zakresie podstawowych elementów położenia społecznego ludności wiejskiej: źródeł dochodów, poziomu wykształcenia oraz struktury zawodowej. Dominującym segmentem w strukturze społecznej wsi są obecnie robotnicy (45,6%), natomiast udział rolników i tzw. nowej klasy średniej równoważy się i wynosi po 27,2%. Istnieje jednak duże przestrzenne zróżnicowanie tej struktury, co ukazane zostało na przykładzie regionów historycznych (byłe zabory), obszarów wielofunkcyjnych zurbanizowanych i głównie rolniczych oraz regionów polityczno-administracyjnych (województwa). Największe różnice w strukturze społecznej i dynamice zmian istnieją między obszarami wielofunkcyjnymi zurbanizowanymi a obszarami głównie rolniczymi.

3

Zmiany struktury społecznej wiejskiej Polski

58%

Halamska M.

Studia Socjologiczne

|

2016

|

nr 1(220)

37-66

PL

Tradycyjnie definicje wsi zawsze wskazują, że podstawę utrzymania jej mieszkańców stanowi rolnictwo. Poniższa analiza wykazuje, że przy przyjęciu tylko tego kryterium, wieś w Polsce nie istnieje, gdyż rolnicy już nie są grupą dominującą w strukturze społeczno-zawodowej wsi, stanowiąc dziś około 1/4 pracujących. Artykuł, oparty na danych reprezentatywnych badań Polski Generalny Sondaż Społeczny oraz Diagnoza Społeczna analizuje zmiany, jakie dokonały się w strukturze społeczno-zawodowej wsi w latach 1990–2013. Zmiany te miały różną dynamikę w zależności od okresu oraz typu obszarów wiejskich, jednak powszechnie zachodziły procesy dezagraryzacji, burżuazyjnienia (gentryfikacji) i proletaryzacji wsi. W sumie składały się one na proces moyennisation (średnienia) społecznego wsi.

EN

Traditionally, the definition of a rural area has always indicated that the basic source of income of its inhabitants is agriculture. The present analysis shows that if such a criterion is adopted alone then there are no rural areas left in Poland, as farmers are no longer the dominant group in the social-occupational structures of the countryside, but only around a quarter of its working population. This article, based on representative data of the Polish General Social Survey and the Social Diagnosis, analyzes the changes that occurred in the social-occupational structures of rural areas in the years 1990–2013. These changes occurred with varying speed depending on the period and type of rural area. Nevertheless, the deagrarianization, gentrification, and proletarianization of rural areas happened everywhere. In sum, they have contributed to the social moyennisation (the averaging) of rural areas.