Skały drobnoklastyczne z pogranicza triasu i jury (retyk–hetang), nagromadzone w dawnej bruździe śródpolskiej były przedmiotem badań geochemicznych w Państwowym Instytucie Geologicznym – Państwowym Instytucie Badawczym w Warszawie. 94 próbki iłowców i mułowców, pochodzące z sześciu archiwalnych rdzeni wiertniczych, przeanalizowano metodami ICP-MS i XRF, na zawartość pierwiastków ziem rzadkich (REE) i innych pierwiastków śladowych. Wyniki wskazują, że źródłem większości badanych mułowców i iłowców były skały osadowe górnej skorupy kontynentalnej starych obszarów kratonicznych, których protolit miał charakter umiarkowanie felzytowy. Procesy wietrzenia i recyklingu zmodyfikowały, do pewnego stopnia, pierwotny skład chemiczny. Jednak w retyku i wczesnym hetangu, w południowo-wschodnim segmencie bruzdy, niektóre dane geochemiczne sugerują większą dostawę z wulkanicznego protolitu o charakterze maficznym. Ponadto, w kilku próbkach zaobserwowano wyraźne wzbogacenie w pierwiastki ziem rzadkich, w wyniku domieszki minerałów akcesorycznych, będących głównymi nośnikami REE. Tym niemniej, na podstawie obecnie otrzymanych wyników, koncentracje REE (i innych pierwiastków śladowych) w bruździe śródpolskiej są niskie i mają one naukowe znaczenie wskaźnikowe, natomiast nie mają znaczenia surowcowego.
EN
Fine-grained siliciclastic rocks from the Triassic-Jurassic transition (Rhaetian–Hettangian) in the former Mid-Polish Trough were the subject of the geochemical study at the Polish Geological Institute – National Research Institute in Warsaw. Ninety-four samples of claystones and mudstones from six archived drill cores were analysed by ICP-MS and XRF for rare earth elements (REE) and other trace elements. The results indicate that the sources of most of the claystones and mudstones were sedimentary rocks of the upper continental crust of old cratonic areas, where the protolith had a moderately felsic character. Weathering and recycling processes modified the original chemical composition to some extent. However, during Rhaetian and early Hettangian, some geochemical data in the south-eastern segment of the MPT suggest significant input from a mafic volcanic protolith. Moreover, a clear enrichment in rare-earth elements was observed in few samples, caused by admixtures of accessory minerals (being a main carrier of REE). Nevertheless, based on currently obtained data, the Rhaetian–Hettangian concentrations of REE (and other trace elements) in the MPT are low and they are of scientific indicative significance, not of raw material importance.
2
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Praca ma charakter przeglądowy; zawiera odniesienia do publikacji zajmujących się osadami kredy obszaru lubelskiego: ich pozycją strukturalną, litologią, warunkami sedymentacji i warunkami paleotektonicznymi. Ewolucja basenu została scharakteryzowana na podstawie map litofacji i tempa subsydencji 7 przedziałów czasowych. Podkreślono związki rozkładu litofacji i subsydencji ze strukturami paleozoicznego i prekambryjskiego podłoża. Ewolucję paleotektonicznych warunków, kształtujących przestrzeń depozycyjną, interpretowano na podstawie lokalizacji przypuszczalnych stref synsedymentacyjnych uskoków i fałdów. Przedstawiono przesłanki na rzecz początku inwersji lubelskiego odcinka bruzdy śródpolskiej we wczesnym mastrychcie.
EN
The aim of the study is to give an overview of research dealing with Cretaceous deposits in the Lublin region, i.e. their structural position, lithology, sedimentary and palaeotectonic conditions. Reconstruction of the Cretaceous basin evolution is based on lithofacies maps and on maps of subsidence rates made for 7 time spans. Relations of lithofacies and subsidence patterns with Palaeozoic and Precambrian basement structures are emphasized. Interpretation of synsedimentary faults and folds enabled conclusions on palaeotectonic conditions that created the depositional space. Some remarks concerning Early Maastrichtian timing of the onset of inversion processes is also presented.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.