The reproductive behaviour of Wood Warblers was studied in a primeval forest area in the Białowieża National Park (E Poland). Observations carried out during twelve seasons (1976-1979, 1985-1988, 2002-2005) in deciduous and coniferous old-growth habitats spanned a 30-year period. The present paper examines whether the birds advanced their breeding dates during that time and whether any long-term shifts in fecundity or productivity were detectable. Though temperatures in the settlement period (the second half of April) rose, neither males nor females significantly advanced their dates of arrival. Wood Warblers bred earlier in 2002-2005 than in the two previous periods — the combined effect of earlier female arrival and shortening of post settlement breaks. Clutch size declined with season, was smaller in the coniferous habitat and in rodent outbreak years, but no long-term trend was perceptible. Apart from two exceptionally successful years (2003 and 2004) breeding losses remained high during the whole study. Predation was responsible for 80-95% of them and was concentrated on the nestling stage. Overall Wood Warbler phenology and breeding performance in BNP have changed relatively little during the last 30 years. These findings support the results of other studies demonstrating the remarkable resilience of this primeval forest biota to environmental change.
PL
Badania świstunek prowadzono w lesie pierwotnym, w ściśle chronionej części Białowieskiego Parku Narodowego. Dwanaście sezonów intensywnych obserwacji (1976-1979, 1985-1988, 2002-2005), rozciągniętych na przestrzeni 30 lat, umożliwiło prześledzenie długoterminowych zmian fenologii, wielkości i produktywności lęgów świstunek gniazdujących w naturalnych borach i lasach liściastych. Aby uzyskać jak największą porównywalność wyników analizami objęto tylko pierwsze lęgi — te, których czas rozpoczynania przypadał do 20 dni od mediany dla danego sezonu (Fig. 1). Mimo, że wzrost temperatury w okresie przylotu (druga połowa kwietnia) był istotny statystycznie w ciągu 30 lat, ani samce ani samice nie przyspieszyły istotnie przylotu w porównaniu do lat 1970-tych (Tab. 1, Fig. 2). W latach 2002-2005 świstunki przystępowały do lęgów istotnie wcześniej niż w dwóch poprzednich okresach. Wynikało to z nieco wcześniejszych przylotów samic połączonych ze skróceniem przerw między ich przylotem a rozpoczynaniem składania jaj (Tab. 1, Fig. 3). Ptaki gniazdujące w lasach liściastych przystępowały do lęgów wcześniej niż te z borów (Tab. 2). Termin składania jaj zależny był od temperatury (Fig. 4). Wielkość zniesienia nie wykazywała długoterminowych zmian. Zniesienia zmniejszały się jednak istotnie z upływem sezonu, były mniejsze w borach niż w lasach liściastych, zmniejszały się też w latach gradacji gryzoni (Tab. 3, Fig. 5, 6). W blisko 1/3 lęgów zanotowano częściowe straty lęgowe (Tab. 4). Z wyjątkiem dwóch wyjątkowo korzystnych sezonów (2003 i 2004), straty całkowite były wysokie przez cały okres badań (Tab. 5). Ich główną przyczyną było drapieżnictwo (80-95%); drapieżniki najczęściej niszczyły gniazda z pisklętami. W okresie 30 lat zarówno fenologia, wielkość zniesień jak i efektywność rozrodu świstunek w Białowieskim Parku Narodowym zmieniły się tylko w niewielkim stopniu. Wyniki te są zgodne z rezultatami innych badań pokazujących dużą stabilność biocenoz tego pierwotnego lasu. W pracy (appendix) podano także cechy charakterystyczne w rozwoju piskląt świstunki pozwalające określić wiek młodych.